Жылқының сүт өнімділігі

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1 Жылқының сүт өнімділігі
2 Құлынды тәулігіне 6 рет жіберіп емізгенде салмағының өзгеруі

Қазақстанда жылқы шаруашылығы маңызды роль атқарады. Республикамызда жылқы етін өндіру мөлшері де жыл өткен сайын өсіп келеді. Алдағы уақытты да етті жылқы шаруашылығын өркендете түсіге Қазақстанның мүмкіндігі мол.
Қымыз өндіру жөнінде де Қазақстан Одақ бойынша жетекші орындардың біріне ие. Еліміз бойынша өндірілетін қымыздық 85 проценті біздің республиканың үлесіне тиеді.
Жылқының көлік, жұмыс аты ретінде маңызы да әлі жойылған жоқ. Ат спортындағы орны да ерекше.
Жылқы шаруашылығы – ет пен сүт өндірудің қосымша көзі. Олай болса мал шаруашылығының басқа салаларымен бірге жылқы шаруашылығын өркендетіге де баса назар аудару керек. Жылқы шаруашылығының бүкіл резервтерін толық пайдаланып, оның барлық тұқымының сапасын барынша жақсарту қажет. Күтіп-бағу, азықтандыру мәселелерін жақсартып, тұқым асылдандыру жұмыстарын жетілдіре түскен жөн.
Республикамыздағы 187 млн. гектар табиғи жайылым үйірлі жылқы шаруашылығын дамытуға таптырмайтын мүмкіндік. Себебі осынша жердің жартысынан астамын су көздерінен қашық болғандықтан тек жылқы жаюға ғана пайдалануға болады. 1980 жылдың өзінде ғана қоғамдық сектордағы жылқы саны 33 мыңға немесе 4 процент көбейді. Осы жылы колхоздар мен совхоздар 177,7 мың, яғни 1976 жылмен салыстырғанда 35,5 мың құлын артық алынды. әр жүз биеден 67 құлыннан алынып, аман өсірілді. Бұл 1976 жылға қарағанда 14 құлын артық алынды деген сөз.
Жылқыны ұдайы өсіру жөнінде әр жүз биеден 75 құлыннан алып келе жатқан Шымкент облысының, әр жүз биеден орта есеппен 72 құлыннан алып келе жатқан Ақтөбе, Павлодар және Целиноград облыстарының шаруашылықтары жоғары көрсеткіштергежетіп келеді.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жылқының сүт өнімділігі
Методикалық нұсқаулар. Биелерді төл алу және қымыз дайындау мақсатында
пайдалану дамыған үйірлі жылқы шаруашылығы бар елдерді кең тараған.
Елімізде 50 мыңнан астам бие сауылып, жүздеген қымыз фермалары мен
қымыз емханалары жұмыс істейді. Қазақ республикасында жылына 40-50 мың
қымыз өндіру жоспарлануда. 6-8 ай сауын мерзіміндегі биенің сүт өнімділігі
орта есеппен сүті аз малда 700-1500 л, сүттілігі орташа 1500-2500 л және
сүттілігі жоғары малда 2600-3000 л болады.
Сүттіліктің индексі және өндірілген сүттің салыстырмалы мөлшері малдың
100 кг салмағынан, абориенді қазақы, қырғыз, башқұрт, якут (400-700 л)
тұқымдарында көп.
Емузілу құлындар алғашқы айларында тәулігіне 10-20 литірге дейін сүт
еміп, 1-2 кг тәуліктік салмақ қосады. Бие желінінің сиымдылығы (1,5-3 л) аз
болған кезде, цистернаның сүт өнімділігі үдемелі жоғары болса, ондағы
бөлінгенсүт ірі сүт өзектерін сүт жолдарын тез толықтырады да, қатты қысым
жасайды, ал бұл сүттің қысым сүттің әрі қарай бөліну процесін тежейді.
Желін құрылысының осындай ерекшеліктерін ескере отырып, күндік сүт
өнімділігін көбейту үшін, оның желінің жиі босату керек, ол үшін биені әрі
екі сағат сайын, тәулігіне 5-6 рет сауады. Жиі сауын жылқы фермаларының
жұмысын қиындатады. Сүтті жылқы шаруашылығында ДА-3 машиналарын қолдана
отырып механикаландырылған қондырғылармен сауады. Бұл жұмыс өнімділігін
едәуір арттыру керек.
Бие сүтінің мөлшерін есептеу, еңбекті көп қажет ететін тым ауыр жұмыс.
Ағашқы емізген айларда биенің сүттілігін құлынның қосымша салмағына
байланысты анықтайды. Жылқыны құлыннан айырғаннан кейін, күндіз 12 сағат
бойына әрбір 2 сағат сайын 6 рет қайталап сауады. Іс жүзінде әрбір 2 сағат
сайын саууға мүмкіндік бола бермейді. Осы себепті әрбір сауынның, әсіресе
соңғы сауынның уақытын минутына дейін жазып отырған дұрыс. Бұл алынған
мәліметтер бір тәулік ішінде сауылған сүттің мөлшерін есептеп шығаруға
мүмкіндік береді.
Биенің сүттілігін анықтау үшін бақылау сауымды қатарынан 2 күн
жүргізген дұрыс.
Тәулік бойы сауудың нәтижеснде М.А. Сайгин (1955), М.С. Мироненко
(1957) мынадай қорытындыға келеді. Биеден тәулік бойы әр сағат сайын
шығатын сүт бір мөлшерде болады. Сондықтан тәулігіне шығатын сүтті есептеп
шығаруға болатынын дәлелдейді. Құлынды енесінен бөліп сауатын сүт
фермаарында И.А. Сайгин формуланы ұсынды:

Мұнда:
– тәулікте сауылатын сүт
– бақылау кезінде сауылатын нақты сүт мөлшері
– сауу уақытының ұзақтығы
– тәуліктегі сауын уақыты.
Бие сүтінің құрамында, сиыр сүтіне қарағанда сүт қантының мөлшері
көбірек, ал май мен белок аз келеді.
Углеводтар сүтте негізінен лактозаның дисахариді немесе сүт қанты
түрінде кездеседі. Бие сүтінде шамамен 1,2-2,3 процент май бар. Сиыр
сүтінде небары 4,7 процент. Лактоза организмге жақсы қорытып сіңіріледі.
Бие сүтінің шамамен 1,2-2,3 процент май бар. Бұл сиырдағы май мөлшерінн 2
еседей кем. Бие сүтіндегі май түйіршіктерінің мөлшері сиырдыкіне қарағанда
аз келеді, сол себепті май тез гидролизденіп, ағзаға жақсы сіңеді. Сүт
майының йод саны бие сүтінде 80-108 аралығында болады, ал сиыр сүтінде тек
25-40 болады.
Сүттегі ең бағалы зат – белок. Бие сүтінде ол 1,8-2,2 проценттей
болады. Белок казеин, альбумин және глобулин сияқты негізгі үш түрге
бөлінеді. Олардың әрқайсысы одан әрі бірнеше фракцияларға тарамдалады. Бие
сүтінде 40 процент еритін белоктар (альбуминдер, глобулиндер, амин
қышқылдар) бар. Бие сүтінің құрамында жоғары мөлшерде А, В, Е, Г, Р және
әсіресе С (70-120 мг) витаминдерінің болуы оның негізгі ерекшелігі болып
табылады.
Қымыз дайындау. Қымыз дегеніміз – бие сүті қышқылдарын белоктарымен,
ашытқымен ашыту арқылы алынатын қышқылтым сусын. Қымыздың сапасының жоғары
болуы, оның емдік қасиеті – көп жағдайда бие сүтінің сапасына байланысты.
Қымыздың дертке дауа, тамаша шипалық қасиеттеріне ашытқылары ғана әсер
етпейді. Бие сүтінің табиғи ерекшелігі сондай, оны ашыту процесінде
микроорганизмдер антибиотикалық заттар пайда болады. 1 литр қымызда 20 г
қоректік белок бар, ол орташа қондылықтағы сиырдың 100 г етіне тең келеді.
Қымыз организмге тез сіңетін қоректі және минералды заттардан, сондай-
ақ көмірқышқылы қоспаларынан, сүт қышқылынан және спирттен тұрады. Бұлар
нерв жүйесіне сергітіп, асқорыту процесіне ықпал етіп, қан айналу жұмысын
жақсартады. Қымыз өндіру үшін дені сау малдан алынған потогенді микробы
жоқ, қышқылдығы 70Т6 тығыздығы 1,029-1,033, басқа иісі, дәмі жоқ сүтті
және технологиялық ереже бойынша дайындалған қышқылдығы 120-461 Т қымыздық
ашытқы пайдаланылады. Қымыз өндірідің технологиялық процестері келесі
операциялардан тұрады:
1) шикізатты қабылдау және өңдеу;
2) ашыту және араластыру;
3) шөлмектерге құю және тығындау, этикетка жапсыру;
4) пісіру және газдау;
5) мұздату;
6) сақтау және тасу;
7) шикізатты қабылдау және дайындау мынадай бөлімдерден тұрады:
1) бие сүтін өлшеу;
2) сүзгіден өткізу;
3) температурасын өлшеу;
4) сүттің қышқылдығын; тығыздығын және майлылығын анықтау.
Ашыту және сапыру (пісу). Сүтті қабылдап, өңдегеннен кейін, оны 26-280
жылылықта ашытады. Сүтке өндірістік ашытқыны қоспаның қышқылдығы 50-600Т
көтерілгенше құяды. Сүтке қор қосылғаннан ейін пісуді бастайды. Қымызды 60-
80 минут бойы піседі, былғауыштың айналу жылдамдығы минутына 480 айналым
болуы керек. Қышқылдығы 55-650 болып, қымыздың өзіндік бір жағымды иісі
шықаннан кейн пісуді тоқтатады.
Шөлмектерге құю; тығындау және этикеткалау. Араластыру – пісу
аяқталған соң қымыз көлмектерге құйылады. Шөлметің аузы резинка немесе газ
тығынмен не металл қақпақтарымен жабылады. Шөлмектерді МРТУ 46-573-69
талаптарына сай табиғи қымыздың бекітілген үлгісімен этикеткалайды.
Жетілуі мен газдануы.қымызды құйып, тығындағанна кейін жетіліп пісуі
үшін және өз-өзінен газдануы үшін оны 2-3 сағатқа бөлме температурасына
қойып, содан соң 6 градус жылылықтағы тоңазытқышқа салады. Қымыздың
газдануының аяқталғандығын оның тығынын алғаннан кейін шөлмекті сілкігенде
пайда болатын көпіршіктерден біледі.
Қымыздың жетіліп пісу уақыты деп, сүтті ашытқан кезден бастап,
мекемеден сатылуға шыққанға дейінгі уақыты айтылады.
Қымыз категориясы. Жетіліп пісу уақытына, күштілігіне (ащылығына)
байланысты қымыз үш категорияға бөлінеді:
1. Әлсіз (жетілуі – 5-6 сағат)
2. Орташа (жетілуі – 1 тәулік)
3. Ащы, күшті (жетілуі – 2 тәулік)
Сақтау. Қымызды дайындау мекемесінде +60 жылылықта бір тәуліктен астам
сақтауға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.