Қазақстанның ең ежелгі қаласы



Сонымен жылқы жылының күзінде Тараз қаласының 2000 жылдық мерейтойы өткізіледі. Бұл жөнінде дүниежүзілік құзырлы ұйым ЮНЕСКО шешім қабылдаған болатын. Осыдан екі жыл бұрын түркі дүниесінің, қазақ мемлекетінің рухани астанасы Түркістанның 1500 жылдығы тойланған болса, ендігі кезек Таразға келіп отыр. Ал Тараз - әлемге ежелден Үлы Жібек бойындағы сауда-саттығы дамыған, салмақ өлшеу құралы — таразы ойлап табылған шаһар қолөнер, керамикасы, алтын, күміс, зергер бұйымдары, сұлу ару қыздары, қайтпас қайсар жауынгерлері, ғұлама, ойшылдары, ақындары арқылы белгілі қала еді.
Тараз қаласының іргетасы қаланғанына шынтуайтына келгенде биыл дәл 2040 жыл толады. Бұл жайында Қытайдың 6000 жылды қамтитын «Цянь-хань-шу», яғни «Кейінгі Хань әулетінің тарихы» деген жылнамада жазылған. Оны алғаш орысшаға қысқаша аударған Ресейдің қытайтанушы монах-сопысы Н. Бичурин болса, осы елдің тағы бір ғұламасы Л.Н. Гумилев өзінің «Таласская битва Зб-го года н.э.» деген мақаласында Талас өзенінің жағасында ғұн билеушісі Чжи-чжи біздің жыл санауымызда бұрынғы 42-41 жылдары тұтқын Рим легионерлерін пайдалана отырып, кент салғызғанын жазған еді. Талас өзені жағасында салынған сол қала әуелі Талас аталып, 892 жылы Бұқарадан қалың әскермен келіп, жаулап алған Исмаил Самани билігінен кейін ортағасырлық тәжік тілінің «р» мен «л» дыбыстарын алмастыра айтатын әсерімен Тараз аталып кеткен.
Талас қаласы және оның тұрғындары талай тарихи оқиғаларды бастан өткізді. «Талас» деген сөз санскрит тілінде, сол тілден бастау алған соғды тілінде «су», «өзен» деген мағынаны білдіреді екен. Ата-баба түркілер санскрит тілі негізінде сөйлейтін парсылармен кемінде 3 мың жыл аралас-құралас болғаны белгілі. 568-ші жылы Византия императоры Юстианның елшісі Земарх түркі қағаны Естемиге келгенде қаламыздың атын грекше Талас деп жазған екен. Бұл елші түркі қағанына Визатияның Иранға қарсы одақтасуды ұсынғаны, бұл ұсыныс құп алып, түркі әскерлері эфталиттердің-ақ ғұндардың қаласы Яссының (қазіргі

Пән: География
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстанның ең ежелгі қаласы
Сонымен жылқы жылының күзінде Тараз қаласының 2000 жылдық мерейтойы
өткізіледі. Бұл жөнінде дүниежүзілік құзырлы ұйым ЮНЕСКО шешім қабылдаған
болатын. Осыдан екі жыл бұрын түркі дүниесінің, қазақ мемлекетінің рухани
астанасы Түркістанның 1500 жылдығы тойланған болса, ендігі кезек Таразға
келіп отыр. Ал Тараз - әлемге ежелден Үлы Жібек бойындағы сауда-саттығы
дамыған, салмақ өлшеу құралы — таразы ойлап табылған шаһар қолөнер,
керамикасы, алтын, күміс, зергер бұйымдары, сұлу ару қыздары, қайтпас
қайсар жауынгерлері, ғұлама, ойшылдары, ақындары арқылы белгілі қала еді.
Тараз қаласының іргетасы қаланғанына шынтуайтына келгенде биыл дәл 2040
жыл толады. Бұл жайында Қытайдың 6000 жылды қамтитын Цянь-хань-шу, яғни
Кейінгі Хань әулетінің тарихы деген жылнамада жазылған. Оны алғаш
орысшаға қысқаша аударған Ресейдің қытайтанушы монах-сопысы Н. Бичурин
болса, осы елдің тағы бір ғұламасы Л.Н. Гумилев өзінің Таласская битва Зб-
го года н.э. деген мақаласында Талас өзенінің жағасында ғұн билеушісі Чжи-
чжи біздің жыл санауымызда бұрынғы 42-41 жылдары тұтқын Рим легионерлерін
пайдалана отырып, кент салғызғанын жазған еді. Талас өзені жағасында
салынған сол қала әуелі Талас аталып, 892 жылы Бұқарадан қалың әскермен
келіп, жаулап алған Исмаил Самани билігінен кейін ортағасырлық тәжік
тілінің р мен л дыбыстарын алмастыра айтатын әсерімен Тараз аталып
кеткен.
Талас қаласы және оның тұрғындары талай тарихи оқиғаларды бастан
өткізді. Талас деген сөз санскрит тілінде, сол тілден бастау алған соғды
тілінде су, өзен деген мағынаны білдіреді екен. Ата-баба түркілер
санскрит тілі негізінде сөйлейтін парсылармен кемінде 3 мың жыл аралас-
құралас болғаны белгілі. 568-ші жылы Византия императоры Юстианның елшісі
Земарх түркі қағаны Естемиге келгенде қаламыздың атын грекше Талас деп
жазған екен. Бұл елші түркі қағанына Визатияның Иранға қарсы одақтасуды
ұсынғаны, бұл ұсыныс құп алып, түркі әскерлері эфталиттердің-ақ ғұндардың
қаласы Яссының (қазіргі Түркістанды) жаулап алған. 751 жылы шілде айында
Талас өзені жағасында қытайлықтар мен араб әскерлері шайқасқанда да біздің
ата-бабаларымыз — түркілер мұсылмандар жағына шығып, Ислам дінін жаппай
қабылдағаны да аса зор оқиға болды. Осы соғыс араб жылнамаларында Талас
соғысы немесе Атлах шайқасы деп жазылған.
Талас қаласы түркештердің, қарлықтардың, кейінірек қарахандар әулеті
шыққан яғмалардың үлкен саяси орталығы, астанасы болды. Бұл жерде көшпелі
деген мағынаны білдіретіндігін айту керек. Атақты академик В.В. Бартольд
яғмалардың кейінгі мұрагерлері жалайырлар болды деп жазған. Бұл жөнінде
Кдзақ Совет Энциклопедиясының 12 томыдағы яғма деген сөздің мағынасы
туралы мақаладан білуге болады.
Қарахандар билігін 1212 жылы әуелі найман ханы Күшлік, пұтқа табынушы
қара қытайлар, ең соңында Хорезм шахы Мұхаммед құлатты. Қарахан деген
атау — кейбіреулер ойлайтындай адамның аты емес, ұлы хан деген мағынаны
білдіретін ежелгі түркі лауазымы. Бұл жайында қашқарлық ғұлама бабамыз
Махмұд XI ғасырда өзінің Түрік сөздігінде жазып кеткен. Қарахандар әулеті
-атақты ақын Фердаусидің Шахнама атты ұлы эпосыда Тұран мемлекетінің
қолбасшы билеушісі Афрасиабтың ұрпағы екен. Ал Афрасиабтың түркіше өз аты —
Алып Ер Тоңа. Осы қарахандар әулетінің егізін қалаған Афрасиаб — Алып Ер
Тоңа біздің жыл санауымызға дейінгі 626 жылы Иран патшасы Кейқысыраудың
алдауынан уландырылып өлтірілген. Алып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Оңтүстік Қазақстандағы ортағасырлық қалалар
Қала мәдениеті тарихын оқыту
VІ-ІХ ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ТҮРКІ ӘДЕБИЕТ ЕСКЕРТКІШТЕРІ. Тарихи жағдай. Түрік қағанаты
Орта ғасырдағы қала мен дала
Ұлы жібек жолының Қазақстандық бөлігінің туристік әлеуетін бағалау және оның Қазақстан Республикасы туризмінің дамуындағы маңызын анықтау
Ортағасырлық Тараздың экономикалық және саяси мәдениетi
Көне қала отырар
Жібек жолы
Ортағасырлардағы қалалардың дамуы: сәулет өнері және материалдық мәдениет
Ұлы Жiбек Жолы жайлы
Пәндер