Банктің несиелік тәуекелінің теориялық аспектілері мен құрылымы

1 Банк ісіндегі тәуекел
2 Несиелік тәуекел
3 Тәуекел менеджменті

Тақырыптың өзектілігі тәуекелдер облысындағы әлемдік тәжірибені оқып білу және оның жергілікті жағдайға бейімделуі табылады. Тәуекелдерді бағалау әдістері, сонымен қатар Қазақстанның тұрақты банктік жүйесін құру үшін кәзіргі жағдайларға оларды тиімді басқару әдістері өңделіп және жетілдіру және қарастырылып отырған банктік тәуекелдерді бағалау әдістері және басқару әдістері Қазақстанның банктік жүйесінің дамуымен және қалыптасуымен байланысты сұрақтарды зерттеудің жаңа бағыттарын анықтау болып табылады.
Банктердегі несиелік тәуекелдерді бағалау және басқару, бұл өте ұзақ мерзімді процесс болып табылады. Тәуекелдерді басқару банктердің коммерциялық операцияларды іс жүзеге асырған кезде үлкен, әрі маңызды роль атқарады.
Кілт сөздер: Тәуекел, тәуекел-менеджмент, банктік тәуекел, несиелік тәуекел, тәуекелді бағалау, тәуекел өтімділігі, тәуекелді басқару.
Банк ісіндегі тәуекел бұл банктің өз ресурстарының бір бөлігін жоғалту, белгілі бір қаржылық операцияны жүргізу барысында көзделмеген қосымша шығын шығару немесе табысты толық ала алмау қаупі. Тәуекелдің сандық көрсеткіші ретінде мөлшері жасалатын шараның қауіптілігі деңгейін көрсететін банктің шығыны мен тәуекел саласындағы стратегияның сапасы алынады. Кірістің кіруін банк қызметкерлері қауіпті әрекеттің мүмкін салдары ретінде қарастырмайды. Тәуекел мен шығын, бір жағынан, табыс табу мүмкіндігіне қарама қайшы қойылады, екінші жағынан кірістің пайда болу табиғаты қауіп табиғатынан өзгеше. Дұрыс басқара білгенде әжептәуір табыс әкелетін несие операциялары банк ісінде айрықша орын алады. Сондықтан, басқару көп жағдайда банк қызметінің тиімділігін анықтайтын несие тәуекелі, негізгі банк тәуекелі болып табылады. Несие тәуекелі, ең бірінші кезекте қаржы ресурстарын басқарумен байланысты экономикалық тәуекел болып табылады. Алайда, экономикалық тәуекелдің басқа түрлеріне қарағанда, оның өзіндік ерекшелігі – ол несие мен қарызды қабылдап алатын несие қозғалысымен байланыстылығы. Банк несие операцияларын өзінде бар ақша қаражатын орналастыру кезінде ғана емес, осындай қаржы көздерін құрау үшін де жасайды. Банктер белсенді операциялар жасап, несие алушыларға несиелер береді де, өздерінің борышкерлерінен несиені қайтарып алып, пассивті операциялар жүргізеді.

1 Шелекбай Ә.Д., Н.А.Әлмереков Банк ісіндегі тәуекел-менеджмент: теориясы, әлемдік практика, Қазақстан тәжірибесі. - Алматы: Экономика, 2007. – 208 б.
2 Банковское дело /под ред. Г.Г.Коробовой. - М.: Экономисть, 2005. – 30 с.
3 Кабушкин С.Н. Управление банковским кредитным риском. - М.: Новое знание, 2004. - 336 с.
4 Балабанов И.Т. Риск-менеджмент. - М.: Финансы и статистика, 1996. - 236 с.
5 Основы банковской деятельности /под ред. К.Р.Тагирбековой. - М.:Инфра, 2003. - 235 с.
6 Банковское дело: Стратегическое руководство /под ред. В.Платонова, М.Хиггинса. - М: Консалтбанкир, 1998. - 82 с.
7 Мақыш С.Б. Коммерциялық банктің қызметін басқару: жағдайы және болашағы. – Алматы: ҚазҰТУ, 2009. – 285 б.
8 Питер С. Роуз Банковский менеджмент /пер. с анг. - М: Издательство Дело, 1997. – 768 с.
9 Нұртазинова А.С. Несиелік тәуекел-менеджментінің мазмұны мен құрылымы // Қазақстанда экономикалық ой-сананың дамуы: халық. ғыл.-тәжіриб. конф. матер. – Алматы: Экономика, 2006. – Б. 132-140.