Жүргізушінің жұмыс қабілеті және сенімділігі

1 Жүргізушінің еңбегі
2 Жүргізушінің психикасы
3 Жүргізу қабілеттерін дамыту үшін техникалық құралдарды пайдалану
4 Жүргізушілердің жұмыс қабілеттілігін басқару(бақылау).

Жүргізушінің еңбегі, әсіресе қарқынды қозғалыс кезінде, ең ауыр жұмыстың бірі болып табылады. Жүргізуші 4 сағат жүргізіп келгеннен кейін реакция уақыты, зейіні және жұмыстың орындалу дүрыстылығы сияқты параметрлерден жүргізушінің талу көрсеткіші төмендейтінің зерттеу барысында дәлелденді.
Қысқа уақыт ішінде, жүргізушінің талу дәрежесі автокөлікті басқаруы бойынша оперцияның көлеміне байланысты. Операция көлемі неғұрлым көп болса, жүргізуші соғұрлым шаршайды.
Бірақ бедерсіз бір түрлі шаршау дейтін, яғни козғалмай бірқалыпты күйде болғандагы физикалық талу бар. Бедерсіз бір түрлі шаршауды белсенді қызметпен төмендетуге болады. Талудың екі түрі бар: қарапайым, яғни демалыстан кейін ешқандай белгі калмайтын, және куммулятивті, яғни жұмыста мамандық дайындығы аз болгандықтан нәтижесінде күннен күнге жиналатын талу. Куммулятивті талу жүргізуші операциямы қарқынды орындау кезінде оның психофизиологиялық мүмкіндігінен асып кеткенее байқалады. Және де ол шуылдың, дірілдеудіц, кабинаға газ түскеннің әсерінен ұлғаяды.
Көбінің айтуынша, жолдағы көліктердің апаты аяқастынан және оларды алдың алуға болмайды деген. Бірақ бұл, пікір дүрыс емес. Бір оқиғаны алсақ, сондагы жүргізушінің қателігін дәлелдеп беруге болады. Егер жүргізуші ықыласты және жолдагы апаттардың бәрін есептеп алса, онда ол дер кезінде шара қолдану керек болды. Бірақ, өкінішке орай, жүргізушілер өздерінің мүмкіндіктеріне өздері бага бере алмайды.
Тәжірибелі жүргізушілер автокөлікті басқарганда көптеген операцияларды орындайды және қозғалыста қауіпсіз тәртібін ойланбастан таңдайды деген пікір бар. Бұл дүрыс емес. Тәжірибелі жүргізушілер стандартты оқиғаға көңіл бөлмейді, яғни қозгалыстагы элементарлы кезендерге ( басқа колік кенеттен шыккан кезде тоқтатайынба әлде жоқпа, бұрылайынба әлде бұрылмайынба), ал есептеулерді бұрынғы стратегия бойынша есептейді. Бүл шахмат ойынына ұсас. Жаңадан келген ойыншы беріліп тұрған жүрісті ойласа, ал гроссмейстер ойынның бірнеше жүру жолдарын біліп отырады.

1 Тәжібаев Т. Жалпы психология. – М.,1999. – 165 б.
2 Глушко О.В., Клюев Н.В. Труд и здоровье водителя. – М. : Транспорт, 1976. – 176 б.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау Мемлекеттік Университеті
жанындағы С. Сәдуақасов атындағы агро-техникалық институт

Реферат

Жүргізушінің жұмыс қабілеті және сенімділігі

Орындаған: Ешімбай Е.С. ОПДк-01
Тексерген: Карибжанова М.С.

Көкшетау
2013

Жүргізушінің еңбегі, әсіресе қарқынды қозғалыс кезінде, ең ауыр
жұмыстың бірі болып табылады. Жүргізуші 4 сағат жүргізіп келгеннен кейін
реакция уақыты, зейіні және жұмыстың орындалу дүрыстылығы сияқты
параметрлерден жүргізушінің талу көрсеткіші төмендейтінің зерттеу барысында
дәлелденді.
Қысқа уақыт ішінде, жүргізушінің талу дәрежесі автокөлікті басқаруы
бойынша оперцияның көлеміне байланысты. Операция көлемі неғұрлым көп болса,
жүргізуші соғұрлым шаршайды.
Бірақ бедерсіз бір түрлі шаршау дейтін, яғни козғалмай бірқалыпты
күйде болғандагы физикалық талу бар. Бедерсіз бір түрлі шаршауды белсенді
қызметпен төмендетуге болады. Талудың екі түрі бар: қарапайым, яғни
демалыстан кейін ешқандай белгі калмайтын, және куммулятивті, яғни жұмыста
мамандық дайындығы аз болгандықтан нәтижесінде күннен күнге жиналатын талу.
Куммулятивті талу жүргізуші операциямы қарқынды орындау кезінде оның
психофизиологиялық мүмкіндігінен асып кеткенее байқалады. Және де ол
шуылдың, дірілдеудіц, кабинаға газ түскеннің әсерінен ұлғаяды.
Көбінің айтуынша, жолдағы көліктердің апаты аяқастынан және оларды
алдың алуға болмайды деген. Бірақ бұл, пікір дүрыс емес. Бір оқиғаны алсақ,
сондагы жүргізушінің қателігін дәлелдеп беруге болады. Егер жүргізуші
ықыласты және жолдагы апаттардың бәрін есептеп алса, онда ол дер кезінде
шара қолдану керек болды. Бірақ, өкінішке орай, жүргізушілер өздерінің
мүмкіндіктеріне өздері бага бере алмайды.
Тәжірибелі жүргізушілер автокөлікті басқарганда көптеген операцияларды
орындайды және қозғалыста қауіпсіз тәртібін ойланбастан таңдайды деген
пікір бар. Бұл дүрыс емес. Тәжірибелі жүргізушілер стандартты оқиғаға көңіл
бөлмейді, яғни қозгалыстагы элементарлы кезендерге ( басқа колік кенеттен
шыккан кезде тоқтатайынба әлде жоқпа, бұрылайынба әлде бұрылмайынба), ал
есептеулерді бұрынғы стратегия бойынша есептейді. Бүл шахмат ойынына ұсас.
Жаңадан келген ойыншы беріліп тұрған жүрісті ойласа, ал гроссмейстер
ойынның бірнеше жүру жолдарын біліп отырады.
Бірақ жүргізушінің шеберлігі жолдагы барлық қиындатылган қозғалыс
кезіндегі шарттарда да компенсацияланбайды. Қозғалыстың қиын дәрежесі
жүргізушілердің шеберлігінен асып түсуде, сондықтан жолдағы ЖҚА-ның
абсолюттік саны осуде және бұрын ЖҚА жүргізушілердің білімі аз болғандықтан
болса, ал казір тәртіпсіздіктен болып отыр. Жүргізушілерге сенімділік оның
жүмыс қабілетіне байланысты. Жоғарғы дәрежеде жүмысты орындау мен жоғаргы
сапалы корсеткіштер оның жоғарғы жұмыс қабілетін корсетеді. Егер
автокөлікті баскарғанда жұмыс кабілеті томендесе, онда ол кей жағдайларда
ЖҚЛ-ға алып келеді. Жүргізушілердің жұмыс қабілетінің томендеуі талуга,
ішімдік колданганга, ауырган жағдайда, темекі шеккенге байланысты.
Талу – бұл уақытша жұмыс қабілетінің төмендеуінің заңды үдісі.
Обьективті әдіс арқылы орнатуға болатын адам организмдегі өзгерістерді
сипаттайдың объективті үрдіс болып табылады.
Талудағы адамның субъективті уайымдауы шаршау деп аталады.
Шаршау кезінде жүйкенің жасушаларындағы функциялардын бұзылуынан
сақтап қалу үшін организмдегі сигнал беруді және жұмыс қарқындылығын
тоқтату керек. Бірақта шаршау сезімі талу деңгейіне сәйкес келмейді. Көңіл
- күйдің, қорқыныштың, орындалатын жұмысқа қызығушылықтың, карыз сезімінің,
жұмыска жауапкершілігінің әсерінен адам талу күйінде шаршау сезімін сезбей
калуы да мүмкін. Сол себептен касында отырған жолаушыға қарағанда жүргізуші
аз шаршайды, бірак автокөлікті басқару жүргізушінің талыуы отырған
жолаушыға Караганда жоғары.
Жүргізушінің психикасы келіп түскен ақпараттарға байланысты реттеледі.
Психикалық үрдістін үйлесімді жүруі үшін ақпараттардың қабылдауға үйлесімді
деңгейін қажет етеді. Ақпараттардың жетіспеушілігі немесе молдығы талудың
дамуына әкеледі. Сонымен қатар ақпараттын мағынасы мен сипаттамасы әсер
етеді. Автокөлікті бас кару кезінде, дәлірск айтқанда, егер жолда басқа
козгалушылар болмаса және көрініс біртүрлі болғанда, жүргізуші каладағы
қаркылындыкка Караганда тез шаршайды. Бікалыпты жағдайда, яғни акпараттың
жетіспеушілігі немесе ештене істемегеннен шаршау белсенді жұмыс істегенге
қарағанда тез болады.
Қатты шаршаудың әсерінен бас миының жүйке жасушалары бұзылады,
алдымен, психикалық үрдістің ағыны, яғни қабылдау, зейін, ес және ойлауың
бұзылуы пайда болады. Сонымен бірге көздің өткірлігі, көз айналасының
кебуі, козғалысты накты және оның кординаттарын көру бұзылады, реакция
уақыты көбейеді, автоматизация дағдысының дәрежесі төмендейді, тамыр жиі
соғады, кан кысымы көтеріледі, жылдамдық сезімі жоғалады және т.б.
Еңбек еткендегі және демалу кезіндегі рационалды тәртіптің
прафилактикалық және компенсивті емес талу маңыздын жүргізушілерге
ескертетін — еңбек ұйымының саласы, және олар анта, ай және жыл бойы жұмыс
қабілетінің жоғарлап қалуын камтамасыз етеді. Тәулік бойы жұмыс істеу 7
сағат, бір аптаның ішінде 40 сағат жұмыс істеуі керек. Мейрамдарга,
демалыстарға қарсы және түнде жұмыс істейтінердің уақыты 1 сағатқа кемуі
керек. Түнде жүмыс істеу уақыты 22.00-ден 6.00 дейін.

7.2 Жүргізу қабілеттерін дамыту үшін техникалық құралдарды пайдалану

Автокөлік тренажері деп жүргізушілерді дайындау мен жаттықтыруға
арналған құралдар жиынтығын атайды. Олар жүргізушінің жұмыс орны мен жол
жағдамын сипаттайды. Автокөлік тренажеріне шеберге арналған орын кіреді.
Автокөлік тренажерлері автокөліктермен қатар пайда болды. Бірінші
есептен шығарылған автокөлік бірінші автокөлік тренажері болды. 20ғасыдың
20 жылдарында жүргізушілерді дайындау автокөлік тренажерлерінің көмегімен
жүзеге асырылды, олар жолдағы қозғалысты елестетуге мүмкіндік беруі, ал бұл
автокөлікті жүргізу қабілеттерінің тезірек дамытылуына мүмкіндік берді.
Автокөлік тренажерлерінің алғашқы жасалуын негізгі төмендегідей
мақсаттары автокөлік иіндері мен баспаларын басқару қабілеттерін дамыту,
автокөлікті жүргізуді стационар жағдайларда жетілдіру.
Одан кейін жол жағдайын келтіретін автокөлік тренажерлері пайда болды.
Олардың көмегімен жүргізушілер белгілі бір жол көліктік жағдайларда
дайындала алды.
Қазіргі кезде жүргізушілерді қиын және критикалық жағдайларда
жаттықтыруға мүмкіндік беретін тренажерлер жасалуда. Осындай тренажерлердің
нақты жол жағдайларында қолдан жасалуы жол апатын жасаудың үлкен
мүмкіндігімен сипатталады.
Жүргізуді үйрену үрдісін шартты түрде үш сатыға бөлуге болады.
Бірінші сатыда басқару мүшелерімен әрекет етудің негізгі тәсілдерін
зерттейді: рөлге отырыс, жолды артқы көрініс айнасы арқылы бақылау, бақылау-
өлшеу құралдарының көрсеткіштерін бақылау, баспалар мен иіндермен әрекет
ету әдістері, бұрылыс көрсеткіштерін қосу және ажырату, автокөліктің
орнынан қозғалуы мен тоқтауына сәйкес әрекеттер.
Екінші сатыда автокөлікті төмендегідей жол жағдайларында жүргізу
жүзеге асырылады. Тұрақ орнынан шығу, бір түзумен жүріс, төмен
берілімдерден жоғарыларына ауысу және керісінще, оңға және солға бұрылыс,
озып түсу, қарсы өту, бір қатардан екіншіге ауысу, көпірлердегі қозғалыс,
тоннельдердегі қозғалыс, реттелетін және реттелмейтін жол қиылыстарындағы
қозғалыс.
Үшінші, соңғы сатыны қауіпсіздік сұрақтарына байланысты тек автокөлік
тренажерлерінің көмегімен жасаған дұрыс, себебі бұл сатыда жүргізушілердің
жол апаты жағдайындағы әрекеттері зерттеледі.
Тренажердің маңызды артықшылығы белгілі бір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.