Қазіргі экономикалық дамудағы табиғи ресурстардың рөлі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Қазіргі экономикалық дамудағы табиғи ресурстардың рөлі.

Жоспар:

Кіріспе

I тарау: Әлемдік шаруашылықтағы табиғи ресурстардың рөлі

1. 1. Дүние жүзіндегі табиғи ресурстардың шоғырлануы

1. 2. Табиғи ресурстарды классификациялау

II тарау: Қазақстанның табиғи ресурс потенциалы

1. Қазақстанда шоғырланған табиғи ресурстардың түрлері
2. Қазақстандағы табиғи ресурстар қорын болжау

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру, соның нәтижесінде халықтың тұрмысын, әл-ауқатын жақсарту өндірістің еңбек, материалдық және табиғи қорлдарын тиімді пайдаланумен тікелей байланысты. Қазіргі кезде және болашақта өндіріс қорларының барлық түрін кешенді, үнемді пайдалану мәселесін шешкенде ғана экономиакның даму қарқынын арттыруға болады.

Бұл мәселенің шешімі ең алдымен табиғаттың қалыпты жағдайын сақтап, оның ресурстарын тиімді пайдаланумен тығыз байланысты. Өйткені табиғат өндіріс қорының көзі, әрі өндірісті орналастыру ортасы ретінде өндірістің барлық сласына қатысты. Өндірістің даму қарқыны артқан сайын табиғат байлығын пайдалану мөлшері де өсіп келеді. Соған байланысты әсіресе қалпына келмейтін табиғат байлығының тиімді қорының азаюы немесе спасының төмендеуі қоғамның өндірске жұмсалған шығынының артуына кері әсер етуде.

Табиғат байлықтарын пайдалану экономикасы ғылымның жеке саласы ретінде жаңадан қалыптасып келеді. Қоғамдық өндірістің дамуына қарай табиғат байлықтарына деген сұраным да көбеюде. Сонымен бірге табиғат байлықтарынигерудің өзіндік құны, оған жұмсалатын қоғамдық қажетті еңбек те ұлғаюда. Соған орай табиғат байлықтарын тиімді пайдаланып, ысырапшылыққа жол бермеу, айналадағы ортаны ластамай, адамзат қажетін барынша қамтамасыз ету көзделіп отыр. Міне осы мәселелерді шешуде табиғат байлықтарын пайдалану экономикасының арта түспек.

Табиғат байлықтары қоғамдық өндірісте алатын орнына байланысты түгесілетін және таусылмайтын, қалпына қайта келетін және келмейтін болып бөлінеді. Мысалы, таусылмайтын қорға күн сәулесі, одан алынатын энергия көзі, жердің ішкі жылуы, жел, су энергиясы, мұхиттың және теңіздің сулары жатады. Ал түгесілетіндерді - жер қойнауындағы қазба байлықтар: Мұныай, көмір, кен рудалары, құрылыс материалдарының шикізаты / саз, балшық, құм, тас/ т. б.

Біздің байлықтарының қай түрі де кездеседі. /мұхит суынан басқасы/. Солардың қазіргі кезде қоғамдық өндірісте пайдаланылып журген түрлеріне және қалай пайдаланылытынына шолу жасап көрейік. Бұл ретте олардың басты - басты түрлерін қарастырсақ та жеткілікті. Мысалы, отын, энергия қоры, металл кендері, орман байлығы, құрылыс материалдарының шикізаттары, тыңайтқыш шикізаттары, топырақ құнарлылығы, су байлығы, т. б. Бүгінде ауыр өнеркәсәп өнімдерінің 90% - і және халық тұтынатын тауарлардың 20% - і минералдық шикізат негізінде шығарылады. Минералдық шигізаттың едәуір бөлігі Қазастанды өндіріледі: түсті және қара металдар кені, фосфор, асбест, қымбат бағалы металдар т. б. Жыл сайын 360 млн. т. астам кен өндіріледі.

Әлемдік шаруашылықтың табиғи ресурстық потенциялы көптүрлі. Жоғарыда айтылғандай оған энергетиалық, жер, су, орман, биологиялық /өсімдік және жануарлар әлемі/, минералдық / пайдалы қазбалар/, климаттық және рекриациялық ресуртар жатады.

Әлемдік шаруашылықтағы табиғи ресурстардың рөлі

Дүние жүзіндегі табиғи ресурстардың шоғырлануы

Әлемнің табиғи ресурс потенциалы алуан түрлі: отын энергетикасы, жер және құрғақ, су, орман, геологиялық өсімдіктер әлемі және жануарлар әлемі, минералды расурстар, климаттық және т. б. Қазаіргі кезде әлемдік экономиканың дамуының негізгі шарттары табиғи ресуртар болып саналмайды. ҒРТ жетістіктеріне сәйкес дамыған елдердің экономикасында табиғи ресурстардың фактр\оры бірте-бірте ығыстырылып келеді. Табиғи ресурстарды пайдалану бір-бірімен араласып кеткен жер ресурстары. Табиғи байлықтарэкономиканың дамуының бірден - бір себепшісіболып табылады. Ғылыми - техникалық прогресс барысында дамыған елдердің экономикасына әсері бірте - біртеп төсмендеп келе жатқаны байқалады. Соңғы оңжылдықта пайдалы қазбалар қоры жоқ мемлекеттердің экономикасы айтарлықтай тез дамып келеді. Мысалы Жанония, Оңтүстік корея, Сингапур.

Табиғи ресурстардың барлығын пайдалану тығыз байланысты. Мысалы, жер ресурстары отынмен қозғалысқа түсетін техникамен жабдықталған болса, онда ол көбірек өнін береді.

Жалпы табиғи ресурстарды классификациялацға төмендегідей тәсіл пайдаланылады: А, В, С 1 және С2.

А категориясына шекара белгіленген, анықталған категория; В шамамен белгілі шекарасы бар кен орындарын айтамыз; С1 кен орындарының қоры жалпы белгіленіп қана анықталған, тек қана болжам; С2 табиғи ресуртар қорын болжаммен есептеу; .

Табиғи ресурстарды классификациялау

Дүние жүзінің энергетикалық қоры

Электр энергетика дүниежүзілік энергетикалық шаруышылықтың бір бөлігі. Оның қал жағдайын және даму болашағын көбінесі бүеіл дүниежүзілік энеггетиканың болашағы және оның қормен қамдануы анықтайды. Сондықтан электр энергетика аумағындағы негізгі үрдістерді талдауды дүние жүзіндегі энергетиканың жалпы мәселелерімен байланыстыра жргізген дұрыс болар.

Дүниежүзілік энергетиканы талдаудың маңызды бір қыры шет елдердің тәжәрибесін дамып келе жатқан Қазақстан мүмкін аймақтарын және Қазақстан отын - энегргетикалық кешенінің мүмкіншілігін шетелдік әнергетиканың дамуы мен қалыптастыруында пайдалануды айқындау.

Өзіндік даму жолына түскен және едәуір отын - энергетикалық қорға ие Қазақстан үшін барлық дүние жүзінің және жеке мемлекеттер энергетикасының жағдайы мен дамуының негізгі үрдістерін талдауды жүйелі түрде жүргізіп тұру өте маңызды. Бұл әсіресе ұзақ мерзімді энергетикалық саясатты қалыптастырғанда және дүниежүзілік рынокқа шыққанда қажет.

Дүние жүзіндегі органикалық отынның шығарылатын қоры 6, 3 трлн. т. ш. о. деп бағаланады да отын түрі бойынша былыа бөлінеді:1

Тас және қоңыр көмір 4850 млрд. т. ш. о. 76 %

Мұнай және шық 1150 млрд. т. ш. о. 19 %

Табиғи газ 310 млрд. т. ш. о. 5 %

Органикалық отынның дәлелденген қоры жер шарының алқаптары бойынша біркелкі тарамаған. Егер дәлелденген көмір қоры негізінде Азияда, яғни Қытай, Ресей, Қазақстанда, шоғырлансы, ал мұнай қорлары Таяу және Орта Шығыста, табиғи газ Ресейде, Таяу және Орта Шығыста шоғырланған.

Органикалық отынның дәлелденген қорының ішінде қатты отын, яғни көмір басым.

Көмір күниежүзілік отын - энергетикалық теңестікте маңызды орын алады. Көмірдің өте үлкен қорының болуы дүниежүзілік алғашқы энергияның үштен бірін және электр энергия өндіру үшін пайдаланатын жанарғының 40 % - ін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Жақын Азия мен Австталияда, соның ішінде дүниеде көмір өндіру бойынша 8 - ші орын алатын Қазақстанда, көмір негізгі энергия қоры болып саналады.

Негізгі көмір өндіретін елдерде 1998 жылыкөмір өндіру және экспорт былай сипатталады:

Пайдаланылатын алғашқы энергетикалық қордың негізгі түріне мұнай мен газ жатады.

Қазіргі тәсілдеме еөмегімен шығаруға болатын мұнайдың дүниедегі ресми қоры былай таралды:

• Таяу Шығыс, Араб шығанағының бес елі ( Сауд Арабиясы, Кувейт, Абу - Даби, Ирак және Иран) өңделмеген мұнайдың ресми дүниежүзілік қордың 66%-не ие. Иран мен Сауд Арабиясынан басқаларында қор/өндіру қатынасы 100 жылдан артады, яғни қазіргі өндіру деңгейі бойынша қор 100 жылдан артық уақытқа жетеді;
• Латын Америкасы дүниежүзілік қордың 12% -не ие және Венесуеллада қор / өндіру қатынасы 70 жыл;
• Бұрынғы ССро үлесіне дүниежүзілік мұнай қорының 5, 6 % келеді, оның көбі Ресейде шоғырланған;

Қазақстанда дүниежүзілік қордың 1, 6 % - і(2, 2 млн тонна мұнай) бар, қор / өндіру қатынасы 31 жыл.

АҚШ - та дүниежүзілік қордың 3% бар және қор / өндіру қатынасы 10 жыл.

БҰҰ - ның статистикалық мәліметтері бойынша алғашқы коммерциялық энергетикалық қорлардың, яғни көмір, мұнай, шық, газ және т. б., жиынтық өндірілудің өсу қарқыны дүние жүзінде соңғы жылдары өте төмендеді. Өндірудің жылдық өсімі 60 млн. т. ш. о. немесе 60% - тей болды. Әр түрлі алғашқы энергетикалық қорларды өндіруде айтарлықтай айырмашылықтар байқалды. Мұнай, шық және газды өндіру өссе, қатты отындарды өндік азайды. 2

Дәлелденген мұнай қорлары

Дәлелденген газ қорлары

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс