Жылқы оксиурозы, құс гетерокидозы мен қоян пассалурозын балау және алдын алу шаралары

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім
1. Жылқы оксиурозы анықтамасы.
2. Оксиуроз ауруын балау және алдын алу шаралары.
3. Үй қояндары пассалурозы анықтамасы
4. Пассалуроз ауруын балау және алдын алу шаралары.
5. Құс гетеракидозы анықтамасы
6. Гетеракидозы ауруын балау және алдын алу шаралары.

III. Қорытынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Жылқы оксиурозы (бөген). Жылқының тоқ ішегінде тіршілік етіп, ас қорыту жүйесін зақымдайтын, құйрық қышымасын тудыратын Oxyuridae тұқымдасына жататын, жұмыр құрт қоздыратын ішқұрт ауруын оксиуроз деп, атайды. Оксиурозбен жылқыдан басқа есек, қашыр, зебр және басқа жылқы тектестер ауырады.
Қоздырғышы. Oxyuris equi ішқұртының ауыз қуысы алты бұрышты, сыртынан алты ерінмен қоршалған. Өңешінің арты кеңейген, бульбусы бар. Еркегінің тұрқы 6-15 мм, артында жіңішке құйрығы жоқ. Құйрық жағы доғал, оның сыртқы қабығы жарғақша болып аяқталады. Ұзынша келген қос спикуласы бар.
Ұрғашыларының тұрқы 18 мм, бас жағы жуан, қысқа, ал құйрық жағы ұзын және жіңішке. Бәтегі денесінің алдыңғы жағында. Жұмыртқалары бисимметриялы, бір жақ басында қақпақшасы, ішінде шала дамыған балаңқұрты бар.
Өсіп-өнуі. Ұрықтандырған соң ішқұрттың еркектері жойылады, ал ұрғашыларында жұмыртқалар түзіледі. Жатыры жұмыртқаға толы ұрғашылары, жылқының тезегімен ілесіп, тік іщектің сыртына, сыртқы ортаға шығып, айналасына жұмыртқаларын шашады. Іші жұмыртқаға толы, желім тәрізді қоңыр қойыртпақ, құйрық терісі қатпарларына жабысып тұрады. Артқы тесік маңында жұмыртқа ішіндегі балаңқұрттың өсіп-дамуына қолайлы жылылық пен ылғалдылықтың бәрі бар. Одан әрі мал құйрығының қозғалысымен, ішінде жетілген балаңқұрттары бар жұмыртқалар сыртқы ортаға түсіп, атқора қабырғасын, оттығын, төсенішті, шөпті және т.б. ластайды. Мал оксиуроз дертіне зарарлы жұмыртқалармен ластанған жем-су арқылы шалдығады. Мал ішегінде жұмыртқадан босанған балаңқұрттар, 3-4 апта аралығында ересек құртқа айналады.
Эпизоотологиясы. Оксиурозбен көбінесе бір жасқа дейінгі төл (құлын, жабағы, тай) және кәрі жылқы ауырады. Бөген гельминтозы Қазақстанның барша аймақтарында, әсіресе атқора жылқылары арасында кездеседі.

1. М.С.Сабаншиев «Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары» Алматы,2011
2. Ө.Ығылманұлы «Ветеринариялы патологиялық анатомия» Алматы,2010
3. Интернет желісі «Google.kz»

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

________________________________ кафедрасы

Реферат

Тақырыбы: Жылқы оксиурозы, құс гетерокидозы мен
қоян пассалурозын балау және алдын алу шаралары.

Орындаған: ВС 216 топ студенті
Әмірақын Ш.А
Тексерген: ________________

Алматы,2012
Жоспар
I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім
1. Жылқы оксиурозы анықтамасы.
2. Оксиуроз ауруын балау және алдын алу шаралары.
3. Үй қояндары пассалурозы анықтамасы
4. Пассалуроз ауруын балау және алдын алу шаралары.
5. Құс гетеракидозы анықтамасы
6. Гетеракидозы ауруын балау және алдын алу шаралары.

I. Қорытынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Жылқы оксиурозы (бөген). Жылқының тоқ ішегінде тіршілік етіп, ас қорыту жүйесін зақымдайтын, құйрық қышымасын тудыратын Oxyuridae тұқымдасына жататын, жұмыр құрт қоздыратын ішқұрт ауруын оксиуроз деп, атайды. Оксиурозбен жылқыдан басқа есек, қашыр, зебр және басқа жылқы тектестер ауырады.
Қоздырғышы. Oxyuris equi ішқұртының ауыз қуысы алты бұрышты, сыртынан алты ерінмен қоршалған. Өңешінің арты кеңейген, бульбусы бар. Еркегінің тұрқы 6-15 мм, артында жіңішке құйрығы жоқ. Құйрық жағы доғал, оның сыртқы қабығы жарғақша болып аяқталады. Ұзынша келген қос спикуласы бар.
Ұрғашыларының тұрқы 18 мм, бас жағы жуан, қысқа, ал құйрық жағы ұзын және жіңішке. Бәтегі денесінің алдыңғы жағында. Жұмыртқалары бисимметриялы, бір жақ басында қақпақшасы, ішінде шала дамыған балаңқұрты бар.
Өсіп-өнуі. Ұрықтандырған соң ішқұрттың еркектері жойылады, ал ұрғашыларында жұмыртқалар түзіледі. Жатыры жұмыртқаға толы ұрғашылары, жылқының тезегімен ілесіп, тік іщектің сыртына, сыртқы ортаға шығып, айналасына жұмыртқаларын шашады. Іші жұмыртқаға толы, желім тәрізді қоңыр қойыртпақ, құйрық терісі қатпарларына жабысып тұрады. Артқы тесік маңында жұмыртқа ішіндегі балаңқұрттың өсіп-дамуына қолайлы жылылық пен ылғалдылықтың бәрі бар. Одан әрі мал құйрығының қозғалысымен, ішінде жетілген балаңқұрттары бар жұмыртқалар сыртқы ортаға түсіп, атқора қабырғасын, оттығын, төсенішті, шөпті және т.б. ластайды. Мал оксиуроз дертіне зарарлы жұмыртқалармен ластанған жем-су арқылы шалдығады. Мал ішегінде жұмыртқадан босанған балаңқұрттар, 3-4 апта аралығында ересек құртқа айналады.
Эпизоотологиясы. Оксиурозбен көбінесе бір жасқа дейінгі төл (құлын, жабағы, тай) және кәрі жылқы ауырады. Бөген гельминтозы Қазақстанның барша аймақтарында, әсіресе атқора жылқылары арасында кездеседі.

Оксиуроз - жылқының, есектің гельминтозы

1-сурет

2-сурет

Аурудың өрбуі. Тоқ ішекте көптеп жиналған оксиуристер ішектің кілегейі қабығын зақымдайды, уытын шығарады. Артқы тесік маңындағы қатпарларға шыққан ішқұрттың ұрғашылары теріні қышытады. Үнемі қасына бергендіктен, құйрық түбіндегі жүні және құйрық қылы түсіп қалады, құйымшығы қызыл шақа болып тақырланады. Қышымаға шалдыққан малдың мазасы кетіп, ас қорыту жүйесінің қызметі бұзылады, мал азып-тозып, жұқпалы ауруларға шалдыққыш келеді.
Сырт белгілері. Бөген дертіне шалдыққан жылқының үнемі астауларға, қора қабырғаларына қасынады, құйрық түбінің жүні - қылы түсіп, тақырланады. Құйрық түбінің жүні үрпиіп, мал қатты тынышсызданады, арықтайды.
Өлекседегі өзгерістер әлі толық зерттелмеген. Оксиурозға шалдыққан жылқының тоқ ішегінен, бүйеніне көптеген оксиурис ішқұрттары табылады. Бүйен және тік ішек қанталап, қабынған, кей жерлерінде уытты жаралар кездеседі.
Диагностикасы. Гельминтозға диагноз қою үшін, алдымен эпизоотологиялық деректерін, аурудың клиникалық белгілерін анықтап, малдың артқы тесігі маңынан және құйрық түбінен қырынды алады, оны микроскоппен зерттеп, оксиурис ішқұртының бисимметриялы жұмыртқаларын табады.
Гельминтозға диагноз қойғанда, бөгенді хориоптозбен (тері жегіш қотыр) шатастырмау қажет. Олардың сртқы клиникалық белгілері ұқсас болғанымен, тері қырындысынан хориоптес кенелерін немесе құрт жұмыртқаларын тауып, ауруды ажыратады.
Емі. Бөген ауруына қарсы төрт хлорлы көміртегі қолданылады. Оны желатин қапшығымен немесе танау-жұтқыншақ түтігі арқылы ішкізеді. Дәрі берер алдында жылқыны 8-10 сағат ашықтырады. Сақа жылқыға 25-40 мл, 2-3 жастағы жылқыға 20-25 мл, екі жасқа дейінгі тай мен жабағыларға 12-20 мл, 10-12 айлық тайларға 10-12 мл, және 7-10 айлық тайға 8-10 мл. Іш айдағыш дәрілер қолданылмайды.
Оксиурозға қарсы тиімді дәрілердің бірі - пиперазин препараты және оның фосфорлы немесе күкіртті тұздары. Дәріні шыланған құнарлы азыққа қосып, жеке малға немесе топтап 0,1 гкг мөлшерінде арасына бір тәулік салып 2 рет беруге болады. Пиперазинді жеке жылқыға 2-5% ерітінді түрінде танау-жұтқыншақ түтігі арқылы немесе шөлмекпен береді. Топтап емдеу үшін, жас - салмағы бірдей 20-25 бас малға 20-25 кг құрама жемге немесе сұлыға ерітілген пиперазиннің керекті мөлшерін қосып, науаға салып жегізеді.
Пиперазинді 2 жастан асқан жылқыға 20-25 г жабағы мен тайға 15-20 г, 10-11 айлық құлынға 10-12 г, 7-10 айлық құлынға 8-10 г мөлшерінде береді.
Шет елдік дәрілерден оксиурозға қарсы 20 пайыздық тетрамизол гранулят, панакур және 10 пайыздық мебенвет гранулят жақсы нәтиже береді.
Сақтандыру. Бөген ауруы кездесетін шаруашылықтарда жылқыны әрбір 1-1,5 айда пиперазинмен дегельминтизациялайды. Аурудың клиникалық белгілері айқын білінген жылқыларды бөлек оқшаулап, оларға ем шараларын қолдану қажет. Сондай-ақ құрттың инвазиялы жұмыртқалар қоршаған ортаға таралып кетпес үшін, артқы тесік маңын, құйрық түбін зарарсыздандырғыш ерітінділерге шыланған мақтамен (тампон) күніне 1 рет сүртіп отыру,нәтиже береді. Әрбір 6 апта сайын дерт шыққан қорадағы жылқыны түгелдей гельминтоовоскопия әдісімен (артқы тесік маңынан қырынды алу) зерттеп отыру қажет. Қора ішін, күрек, айыр,сыпырғыш аттарақ және т.б. жақсылап тазартып, ыстық сумен зарарсыздандырады.

Үй қояндары пассалурозы. Пассалуроз үй және жабайы қояндардың Passalurus ambiguus деп аталатын жұмыр құрттар қоздыратын ішқұрт ауруы. Паразит үй қояндарының соқыр және тоқ ішектерінде тіршілік етеді. Бұл дерт көптеген жерлерде кездеседі. Кейбір шаруашылықтарда үй қояндарының 40-90 % дейін ауруға шалдығады, ал инвазияның интенсивтілігі бір үй қоянында 10 мың дана паразитке дейін болуы мүмкін.
Қоздырғышы ұршық тәрізді жұмыр құрт. Кішкентай ауыз қуысының ішінде 3 тісі бар. Өңешінің түп жағы шар тәрізденіп торсыйып кеңейген, оның іші хитинді қатты қабықпен көмкерілген. Еркегінің тұрқы 3,8-5 мм. Құйрық жағында үшкір біз тәрізді өсігі болады. Клоака маңында ірі бүртіктер қатары және бір сипикуласы бар. Ұрғашысының тұрқы 7,5-11 мм, құйрығы ұзын, сүйірленіп бітеді, оның соңғы жағындағы сақина тәрізді қалыңдаған буылтықтары көрініп тұрады. Қынабы денесінің алдыңғы бөлімінде. Жұмыртқаларының тұрқы 0,095-0,015 x 0,043-0,056 мм, бисимметриялы, бір жақ басында тығын тәрізді өсігі бар.
Өсіп-өнуі. Пассалурустар басқа оксиуридтер тәрізді өсіп-өнеді. Ұрықтанған ұрғашылары өздігінен немесе нәжіспен ішектің арт жағына, артқы тесікке қарай жылжиды. Жетілген ұрғашылары артқы тесіктен шығарда жұмыртқаға толы жатырын қынабынан бөліп жібереді. Ол жұмыртқалар қоянның құмалағына араласып, еденге түседі, сонымен қатар олар артқы тесік маңындағы жүніне жабысып та қалады. Жұмыртқа салып болған соң, пассалурустың ұрғашылары өліп қалады. Бір-екі күннен кейін жұмыртқа ішіндегі балаңқұрт өсіп-жетіліп, жұқпалы сатысына жетеді. Егер үй қояндары осындай залалды жұмыртқаларды сумен немесе жеммен қоса жұтса, пассалуроз дертіне шалдығады. Ішекке түскен жұмыртқалардан балаңқұрттар шығып, 2 аптадан соң ересек пассалурус ішқұрттарына айналады. Пассалурустар қоянның ішегінде 60-70 күндей тіршілік етеді.

5-сурет Пассалуроздың даму жүйесі

6-сурет Асқынған қоян пассалурозы
Эпизоотологиясы. Ауруға барша жастағы қояндар бейім. Пассалуроз жыл бойы кездеседі. Қоян өзіне-өзі қайталап ауру жұқтыруы мүмкін. Қышынған қояндар артқы тесігі маңын қасып, тілімен жалайды. Мұндайда пассалурус жұмыртқалары қоянға қайта енеді. Сондай-ақ, қоян үйшіктерінің ластануы да аурудың таралуына себеп болады.
Аурудың өрбуі. Пассалурустардың қоян организміне тигізетін зардабы, олардың механикалық әсерінен және уыттылық қабілетінен туады. Нәтижесінде, ауру қояндардың тоқ ішектерінде катаральді қабыну құбылысы дамиды. Ал, құрттың саны бір қоянда мыңнан асып, инвазияның мардымдылығы арта түссе, тік ішек пен артқы тесік жарақаттанады. Көжектердің тоқ ішектері қабынып, іші ауырады, өтеді және дене ыстығы көтеріліп, қызба белгілері байқалады.
Сырт белгілері айқын емес. Артқы тесік маңы үнемі қасынудан, қызарып кетеді. Ауру қояндар беймазаланады, алдыңғы аяқтарымен, тілімен жиі қасынады, торша түбіне, оттыққа сүйенеді, жиі жағдайда су құйғышқа отырып алады. Ауру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.