Жер учаскесін пайдалану құқығы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Жер пайдалану құқығының түсінігі ... ... ... ... .4
2. Жер учаскесін пайдаланудың пайда болуының негіздері ... ..5
3. Жер пайдалану құқығының түрлері ... ... ... ... ..6
4. Жер пайдалану құқығының мазмұны ... ... ... .9
5. Жер пайдалану құқығының субъектілері ... ... ... ... 10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

Жер ең негізгі табиғат байлығы. Ол барлық тіршілік көзі және өмір сүру ортасы. Қазір адамдар өздеріне керек қоректік заттардың 88%- ін егістік жерлерден, 10%-ін ормандар мен жайылымдардан, 2-ін теңізбен мұхит суларынан алады. Жер қорын қорғау және тиімді пайдалану сондықтанда ең негізгі, ешқашан маңызын жоймайтын өзекті мәселе.
Ұлттық экономиканың ең ірі саласы болып табылатынг Қазақстанның ауыл шаруашылығы мемлекеттің әлеуметтікэкономикалық саласында маңызды орын алады. Соңғы екі жылда Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2 іргелі мемлекеттік бағдарламаны: 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік Агро азық-түлік бағдарламасы және 2010 жылға дейін мемлекеттік ауылдық аумақтарды дамыту бағдарламасын бекіткенмен айтсақта жеткілікті.
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Оның жалпы жер ауданы 271,7 млн. га оның ішінде ауылшаруашылық жерлері 222,3 млн. га жерді пайдалану бағыттарына қарап: ауыл шаруашылық жерлері, елді мекендер орналасқан жерлер, өндіріс қатынас, байланыс, қорғаныс, табиғат қорғау, денсаулық сақтау, демалыс, куроттар, қорықтар, тарихи және мәдениет болып бөлінеді.
Осы «Жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау туралы нұсқама» (әрі қарай Нұсқама) Қазақстан Республикасы аумағында жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау және оның нәтижелерін салыстыру бойынша бірыңғай тәсілді қамтамасыз ету мақсатында жасалған.
Нұсқама Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы №442-11 ҚРЗ Жер кодексіне және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 2 қыркүйектегі №890 «Жер учаскелерін жеке меншікке беруде, мемлекеттің немесе мемлекеттік жер иеленушілер жалға беруде жер учаскелері үшін төлемақының базалық ставкасын, сондай-ақ жер учаскелерін сату құқығы жалға бергені үшін төлемақы мөлшерін белгілеу туралы» қаулысына сәйкес жер учаскелерінің кадастрлық құнын айқындау жөніндегі тәртібін белгілейді.
Нақты жер учаскесінің кадастрлық құны жер реусурстарын басқарудың аумақтық органдары мемлекеттің жеке меншікке жер учаскелерін ақылы беру төлемақысының базалық ставкаларына сәйкес, оған түзету коэффициенттерін (арттыратын не кемітетін) қолдана отырып, айқындайды және жер ресурстарын басқарудың аумақтық органдары арқылы жер учаскесінің кадастрлық құнын анықтайтын актімен рәсімделеді.
Астана және республикалық маңыздағы қалалардың, облыс орталықтарының қала іргесіндегі аймақта және курорт аймағында орналасқан елді-мекендерде жеке меншікке берілетін жер учаскелеріне төлемақының базалық ставкасы екі есе өседі[1].

1. Қ.Р. Жер кодексі. 2003ж 20 маусым

2. Стамқұлов Ә.С., Стамқұлова Ғ.Ә., Қазақстан Республикасының жер құқығы. Алматы, 1981.

3. Бектұрғанов А.Е. Қазақстан Республикасындағы жер құқығы қатынастары. Алматы , «Жеті Жарғы »,1997.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 3
1. Жер пайдалану құқығының
түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2. Жер учаскесін пайдаланудың пайда болуының
негіздері ... ... ... .5
3. Жер пайдалану құқығының
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
4. Жер пайдалану құқығының
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
5. Жер пайдалану құқығының
субъектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..12
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...13

КІРІСПЕ

Жер ең негізгі табиғат байлығы. Ол барлық тіршілік көзі және өмір сүру
ортасы. Қазір адамдар өздеріне керек қоректік заттардың 88%- ін егістік
жерлерден, 10%-ін ормандар мен жайылымдардан, 2-ін теңізбен мұхит суларынан
алады. Жер қорын қорғау және тиімді пайдалану сондықтанда ең негізгі,
ешқашан маңызын жоймайтын өзекті мәселе.
Ұлттық экономиканың ең ірі саласы болып табылатынг Қазақстанның ауыл
шаруашылығы мемлекеттің әлеуметтікэкономикалық саласында маңызды орын
алады. Соңғы екі жылда Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.
Назарбаевтың 2 іргелі мемлекеттік бағдарламаны: 2003-2005 жылдарға арналған
мемлекеттік Агро азық-түлік бағдарламасы және 2010 жылға дейін мемлекеттік
ауылдық аумақтарды дамыту бағдарламасын бекіткенмен айтсақта жеткілікті.
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Оның жалпы
жер ауданы 271,7 млн. га оның ішінде ауылшаруашылық жерлері 222,3 млн. га
жерді пайдалану бағыттарына қарап: ауыл шаруашылық жерлері, елді мекендер
орналасқан жерлер, өндіріс қатынас, байланыс, қорғаныс, табиғат қорғау,
денсаулық сақтау, демалыс, куроттар, қорықтар, тарихи және мәдениет болып
бөлінеді.
Осы Жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау туралы
нұсқама (әрі қарай Нұсқама) Қазақстан Республикасы аумағында жер
учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау және оның нәтижелерін
салыстыру бойынша бірыңғай тәсілді қамтамасыз ету мақсатында жасалған.
Нұсқама Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы №442-11 ҚРЗ
Жер кодексіне және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 2
қыркүйектегі №890 Жер учаскелерін жеке меншікке беруде, мемлекеттің
немесе мемлекеттік жер иеленушілер жалға беруде жер учаскелері үшін
төлемақының базалық ставкасын, сондай-ақ жер учаскелерін сату құқығы жалға
бергені үшін төлемақы мөлшерін белгілеу туралы қаулысына сәйкес жер
учаскелерінің кадастрлық құнын айқындау жөніндегі тәртібін белгілейді.
Нақты жер учаскесінің кадастрлық құны жер реусурстарын басқарудың
аумақтық органдары мемлекеттің жеке меншікке жер учаскелерін ақылы беру
төлемақысының базалық ставкаларына сәйкес, оған түзету коэффициенттерін
(арттыратын не кемітетін) қолдана отырып, айқындайды және жер ресурстарын
басқарудың аумақтық органдары арқылы жер учаскесінің кадастрлық құнын
анықтайтын актімен рәсімделеді.
Астана және республикалық маңыздағы қалалардың, облыс орталықтарының
қала іргесіндегі аймақта және курорт аймағында орналасқан елді-мекендерде
жеке меншікке берілетін жер учаскелеріне төлемақының базалық ставкасы екі
есе өседі[1].

1. Жер пайдалану құқығының түсінігі
Жер пайдалану құығы жер құқығының жерлерді пайдалану мен қорғауға
байланысты жер құқығы қатынастарын реттейтін құқықтық нормалардан тұратын
институты ретінде анықталады.
ҚР жер кодексінің 12-бабының 30-тармағында жер пайдалану құқығының
анықтамасы берілген. Оған сәйкес, жер пайдалану құқығы- бұл тұлғаның
мемелекеттік меншіктегі жер учаскесін ақылы және (немесе) ақысыз негізде
шектеусіз мерзімге (тұрақты жер пайдалану) немесе белгілі бір мерзім ішінде
(уақытша жер пайдалану) иелену және пайдалану құқығы.
Сол себепті де, ҚР Жер кодексінің 5-бабында, жер заңдырының
міндеттерінде жер учаскесіне меншік құқығы мен жер пайдалану құқығы
туындауының, өзгертілуі мен тоқтатылуының негіздерін шарттары мен шектерін
бекіту жерге меншік құқығы мен жер пайдалану құқығы бар қатарға қойылған
(Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 5-бабы).
Жер учаскесінің меншік иесімен жер пайдаланушының құқықтары (иелік
ету, пайдалану және билік ету) жер учаскесінің құқықтық режимін
сипаттамайды, олар субьектілердің заңда көзделген тәртіппен жүзеге
асырлатын құқықтарының мазмұнын айқындайды. Құқықтық режим жеке меншікке
немесе жер пайдалану құқығына берілген жер учаскесіне қатысты белгіленеді.
Құқықтық режим-бұл субьектілердің жер пайдаланушылардың құқықтары мен
міндеттерін жер туралы заңнаманың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес
жүзеге асыруға бағытталған нормалардың жиынтығы.
Құқықтық нормалардың жиынтығына: жерлердің нысаналы мақсаты, оларды
нормалау және табиғат обьектісі және меншік құқығы мен жер пайдалану
құқығының обьектісі ретінде қорғау, жер учаскесінің түрлері мен табыстау
мерзімі енеді. Аталған құқықтық режим ҚР Жер кодексінің 9-тарауында
көзделген жер учаскесіне меншік құқығы мен жер пайдалану құқығының пайда
болу, өзгерту және тоқтатылуы нормаларынан да тұрады. Сол себепті, ҚР Жер
кодексінің 28-бабының (Жер пайдалану құқығының режимі) редакциясы аталған
мәселені толық қамтымайды. Бұл бапта делінген; Жер пайдалану құқығы
заттық құқық болып табылады. Осы Кодекске немесе заттық құқытың мәніне
қарай қайшы келмейтіндіктен, жер пайдалану құқығына меншік құқығы туралы
нормалар қолданылады. Бұл дұрыс емес, біз жоғарыда атап өткеніміздей, жер
пайдалану құқығындағы жер учаскесінің азаматтық құқықпен реттелетін заттық
құқықтың обеьктісі болуы мүмкін емес. Жер пайдаланушыларға мемелекет
берген және беретін жер учаскелерінің құқықтық режимі жер туралы
заңнамамен, нақты айтқанда, жер кодексімен реттеледі.
Егер жер туралы және азаматтық заңнаманың нормаларын салыстыратын
болсақ, аталған салалардың нормаларының арасынан қарам-қайшылықтарды
байқауға болады, оларды осы құралының Жерге меншік құқығы тарауындағы
схемада көрініс тапқан.
Салыстырмалы талдау үшін мынадаймысалды айтуға болады, Ресей
Федерациясының 2001 жылғы 25-қазандағы Жер кодексі мен 2002 жылғы 24-
шілдедегі Федералдық заңында заттық құқық институты қарастырылмаған.
Азаматтар мен заңды тұлғалардың жерге меншік құқығы РФ Жер кодексінің
Жерге меншік құқығы атты 3-тарауында қарастырылған.

2. Жер учаскесін пайдаланудың пайда болуының негіздері.
Жер учаскесін пайдалану құқығының (жер пайдалану құқығының)
туындауының негізгі болып осындай құқықты, құықты иеленуші құқық
субьектісін және заңды фактіні белгілеу мүмкіндігін көздейтін заң нормасы
табылады.
Заңды фактілер ретінде құқық нормаларына сәйкес белгілі бір құқықтық
салдардың- құқық қатынастардың пайда болуының, өзгеруінің және
тоқтатылуының- туындауына себепкер болатын жағдайлар түсініледі.
Жер учаскесін пайдалану құқығының негзі болып осы құқықты орнықтыруға
бағытталған тек құқыққа сай әрекет қана табылады. Жер пайдалану құқығының
туындау негіздерінің тізімі ҚР Жер кодексінің 31-бабынла берілген.
Жер пайдалану құқығы туындау негіздеріне қарай былай бөлінеді:
1) жер пайдалану құқығын табыстау;
2) жер пайдалану құқығын беру;
3) жер пайдалану құқығының әмбебап құқықтық мирасқорлықпен тәртібімен
ауысу (мұраға қалдыру, заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы).
Сонымен қатар, жер пайдалану құқығы мына негіздер бойынша да туындайды.
1) мемлекеттік органдар актілерінің:
2) азаматтық- құқықтық мәмілелердің негізінде;
3) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де негіздерде.
1). Жер пайдалану құқығы табыстау. Жер пайдалану құқығын табыстау
тұлғаға жер пайдалану құқығын тікелей мемлекеттің беретінін білдіреді.
Азаматтарға және заңды тұлғаларға жер пайдалану құқығын табыстау
атқарушы органның жер учаскесіне құқықы табыстау жөнінідегі құзіретіне
сәйкес оның шешімі негізінде жүгізіледі.
Жергілікті атқарушы орган мемелекеттік емес жер пайдалану құқығын
табыстаған кезде уақытша жер пайдалану құқығын табыстау туралы шешім
негізінде жер пайдаланушылармен жер учаскесін жалға беру шарттары немесе
уақытша ақысыз жер жер пайдалану шарттары жасалады.
Егер жер учаскесі жер қойнауын пайдалануға лицензия беру туралы
немесе келісім-шарт жасасуды талап ететін қызметті жүзеге асыруға немесе іс-
қимыл жасасуға ареалса, осы учаскеге жер пайдалану құқығын табыстау жер
қойнауын пайдалануғу тиісті лицензия алынған немесе келісім-шарт жасалған
соң жүргізіледі.
Жер қойнауын пайдалануға келісім-шарттың болуы жер учаскесін
кідірісіз рәсімдеу үшін негіз болып табылады (Қазақстан Республимкасының 32-
бабы).
2). Жер пайдалану құқығын беру тұлғаға жер пайдалану құқығын басқа
жер пайдаланушының бетретінін білдіреді.
Жер пайдалану құқығын азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде, сондай-
ақ Қазақсан Республикасының заңдарында көзделген өзге де негіздер бойынша
жүргізіледі.
Жер пайдалану құқығын иеліктен шығару азаматтық-құқықтық мәмілелер
(сату-сатып алу, сыйға тарту, айырбастау және басқалар) негізінде
жүргізіледі.
Жер пайдалану құқығының бір түрі болып жеке меншіктегі жер учаскесін
жалға беру табылады,ол кейінгі білдіреді.
Жер учаскесінің меншік иесінің бұл құқықтары ҚР Жер кодексінің 25-
бабының 3-тармағы негізінде туындайды. Осы бапқа сәйкес, жер учаскесінің
меншік иесі оның нысаналы мақсатын өзгертпей, жер учаскесін уақытша
пайдаланутуралы шарттың негізінде оны уақытша пайдалануға беруге құқылы.
Жер учаскесін уақытша пайдалану туралы шарт (жалға алушымен) немесе өтеусіз
пайдалану туралы шарт (өтеусіз пайдаланушымен) нысанында жасалады.
Сол себепті де, бастақы жер пайдаланушы өзінің жер пайдалану құқығын
иелігіндегі шығармай. Ал өзіне тиесілі жер учаскесін (немесе оның бір
бөлігін) жер ресурстарын басқару жөнінідегі аумақтық органға хабарлай
отырып уақытша жер пайдалануға беретін жағдайларда, кейінгі жер пайдалану
туралы шарттыңнегізінде кейінгі жер пайдалану туындайды. Кейінгі жер
пайдаланушы әрдайым уақытша жер пайдаланушы болып табылады, өз құқытарын
басқа жер пайдаланушыларға беру құқығы болмайды. Жер учаскесін кейінгі жер
пайдалануға берген кезде бастапқы және кейінгі жер пайдаланушылар жер
пайдаланушының мемелекет алдындағы міндеттерін толық көлемінде атқарады
(Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 38-бабының 2-тармағын қараңыз).
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелері шетелдіктер мен
азаматтығы жоқ адамдарға 10 жылға дейінгі мерзімге жалдау шартпен уақытша
жер пайдалануға беріледі (Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 97-бабы 6-
тармағының 3-бөлігі).
Тұрақты жер пайдалану құқығы шетелдік жер пайдаланушыларға тиесілі
болмайды (Қазақстан Республикасының 34бабының 2-тармағы).
Жер пайдалану құқығын иеліктен және оны беру кезінде жер
пайдаланушылардың жер учаскесінің нысаналы мақсатын өз бетінше өзгертуіне
болмайды[2].

3. Жер пайдалану құқығының түрлері
жер пайдалану мақсаттарының әр түрлігі және оның субьектілерінің
көптігі жер құқығындағы жер пайдалану құқығы институтын түрлерге бөлуді
қажет етеді. Мұндай түрге бөлудің негізінде Қазақстан Республикасындағы
жер қорының нысаналы мақсаттарын және жерлердің өз ішіндегі жер
учаскесінің нақты нысаналы мақсатын, құқықтық режимін қоюға болады.
1. ҚР Жер кодексінің 1-бабына сәйкес, ҚР жер қоры нысаналы мақсатына
сәйкес мынадай санаттарға бөлінеді:
1) ауыл мақсатындағы жерлер;
2) елді мекендердің (қалалардың, кенттер мен ауылдық елді
мекендердің) жер;
3) өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері және өзге де ауыл
шаруашылығы мақсатына арналмаған жер;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жер, сауықтыру мақсатындағы,
рекрециялық және тарихи- мәдени мақсаттағы жер;
5) орман қорының жер;
6) су қорының жер;
7) босалқы жер;
Жер туралы заңнама әрбір жер санатының нысаналы мақсатына ерекше мән
бере отырып, жерлерді санаттарға жатқызу мен жерді бір санатын екіншісіне
ауыстыруды қатаң түрде реттейді. Жер қорының мұндай өзгерістері ҚР Жер
кодексі мен басқа да заң актілерінде көзделген жағдайда тек мемдекеттік
органдардың жер учаскелерін алып қою және табыстау құзіретінің
шегінде жүзеге асырылуы мүмкін.
2. ҚР Жер кодексінің 3-бөлімі жер санаттарын қарастырады, сонымен
қатар, әрбір жер санатының ішінде олардың жоғарыда аталған белгілері мен
құқықтық режимінің ерекшеліктеріне қарай жекелеген түрлері де көзделген.
Мысалы, ауыл шаруашылы,ы мақсатындағы жерлердің құрамы ауыл
шаруашылығы қажеттіліктері үшін берілген жерлер мен осы мақсаттарға
арналған жерлер болып бөлінеді.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамына ауыл шаруашылығының жұмыс
істуіне қажетті ішкі шаруашылық жолдары, коммуникациялар, тұйық су
айдындары, мелорациялық жүйе, қора-жайлар мен ғимараттар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.