Зеңгі баба туралы аңыз



1. Зеңгі баба туралы аңыз
2. Зеңгі баба .Ясауи шәкірті
3. Сиыр атасы . Зенгі баба
4. Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақта «Кешегі аңыз – бүгінгі ақиқат» деген сөз бар. Алайда қазақ фольклорына, аңыз әңгімелеріне келгенде «кешегі ақиқат – бүгінгі аңызға» айналып кететіні де рас.
Ең өкініштісі – тарихи тұлғаларымыз ертегі мен мифке айналып кетіп жатқаны. Оның түбі рухани дағдарысқа апаратыны анық. Кешегі Зеңгі баба, Ойсыл Қара, Шопан, Қамбар аталар, тіпті әзіл сөздің патшасы Қожанасыр болсын ертегі мен анекдоттың кейіпкеріне айналып кеткелі қашан? Ол ол ма, ертеңгі болшағымыз, бүгінгі үмітіміз оқушыларға да осылай деп оқытылуы – кешірілмес қателік. Смағұл Елубай ағамыздың: «Америка тамырын таппай әлек, қазақ тамырын таптаумен әлек» деген сөздің жаны бар екенін осыдан-ақ көруге болады.
Зеңгі баба Ясауи шәкірті
Зеңгі баба – (араб тілінен – зеңгі – «қара», парсы тілінен – «қоңыраулы» деген мағына береді.) – Орталық Азиядағы атақты әулие. Қожа Ахмет Ясауидің ілімін ұстанушы. Шын аты белгісіз кейбір деректерде Ай-қожа немесе Имин-баба деген есімдер келтіріледі. Зеңгі атын терісінің қаралығына байланысты қойылған. Оны және химмати («мейірімді», «жомарт») деген де аты болды. Зеңгі бабадан пәлсапалық я поэтикалық еңбек қалмаған. Аңыз бойынша Зеңгі баба сиыр бағып, оңашада намаз оқып, зікір салумен айналысқан. Әулие жария зікір салған уақытта сиырлар айнала қоршап, бірге зікірге қатысып тұратын болыпты.
Қорлама кем адамды болсаң дана,
Кәріпті Құдай сүйсе нендей шара?!
Ер болған сиыр бағып Зеңгі баба,
Пір болды түйешіден Ойсылқара.
Зеңгі баба 1258 жылы қайтыс болыпты. Оның қабірі Ташкент шаһарының маңында. Өз уақытында Әмір Темір (1370-1405) басына кесене соғады. Аңыз бойынша Әмір Темір көреген Зеңгі бабаға мазар салмақшы болғанда, әулие түсіне еніп, ең бірінші Қожа Ахмет Ясауидің кесенесін салуды бұйырады. Зеңгі баба кесенесіне кірпіштерді Самарқаннан қолдан қолға жалғастырып тасытқан.
1. "Қазақ Энциклопедиясы",4 том 3 бөлім

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
ЖОСПАР
1. Зеңгі баба туралы аңыз
2. Зеңгі баба –Ясауи шәкірті
3. Сиыр атасы - Зенгі баба
4. Пайдаланылған әдебиеттер

Зеңгі баба туралы аңыз
Тілесең сиыр, сұлтаным,
Зеңгі баба пірлер бар,
Соған барып тілеңіз,
Басына барып түнеңіз.
Ақжонасұлы ер Кеңес жыры
Қазақта Кешегі аңыз – бүгінгі ақиқат деген сөз бар. Алайда қазақ
фольклорына, аңыз әңгімелеріне келгенде кешегі ақиқат – бүгінгі аңызға
айналып кететіні де рас.
Ең өкініштісі – тарихи тұлғаларымыз ертегі мен мифке айналып кетіп
жатқаны. Оның түбі рухани дағдарысқа апаратыны анық. Кешегі Зеңгі баба,
Ойсыл Қара, Шопан, Қамбар аталар, тіпті әзіл сөздің патшасы Қожанасыр
болсын ертегі мен анекдоттың кейіпкеріне айналып кеткелі қашан? Ол ол ма,
ертеңгі болшағымыз, бүгінгі үмітіміз оқушыларға да осылай деп оқытылуы –
кешірілмес қателік. Смағұл Елубай ағамыздың: Америка тамырын таппай әлек,
қазақ тамырын таптаумен әлек деген сөздің жаны бар екенін осыдан-ақ көруге
болады.
Зеңгі баба Ясауи шәкірті
Зеңгі баба – (араб тілінен – зеңгі – қара, парсы тілінен –
қоңыраулы деген мағына береді.) – Орталық Азиядағы атақты әулие. Қожа
Ахмет Ясауидің ілімін ұстанушы. Шын аты белгісіз кейбір деректерде Ай-қожа
немесе Имин-баба деген есімдер келтіріледі. Зеңгі атын терісінің қаралығына
байланысты қойылған. Оны және химмати (мейірімді, жомарт) деген де аты
болды. Зеңгі бабадан пәлсапалық я поэтикалық еңбек қалмаған. Аңыз бойынша
Зеңгі баба сиыр бағып, оңашада намаз оқып, зікір салумен айналысқан. Әулие
жария зікір салған уақытта сиырлар айнала қоршап, бірге зікірге қатысып
тұратын болыпты.
Қорлама кем адамды болсаң дана,
Кәріпті Құдай сүйсе нендей шара?!
Ер болған сиыр бағып Зеңгі баба,
Пір болды түйешіден Ойсылқара.
Зеңгі баба 1258 жылы қайтыс болыпты. Оның қабірі Ташкент шаһарының
маңында. Өз уақытында Әмір Темір (1370-1405) басына кесене соғады. Аңыз
бойынша Әмір Темір көреген Зеңгі бабаға мазар салмақшы болғанда, әулие
түсіне еніп, ең бірінші Қожа Ахмет Ясауидің кесенесін салуды бұйырады.
Зеңгі баба кесенесіне кірпіштерді Самарқаннан қолдан қолға жалғастырып
тасытқан.
Уақыт өте Әмір Темірдің немересі Ұлықбек Зеңгі баба кесенесін толық
салып бітіреді. XVII ғасыр кесененің қасынан медресе мен мешіт бой
көтереді. Бүгінде де мемориалдық кешен Зеңгі ата атымен аталады. Кіре
берістен бақ орналасқан және қарама-қарсы бас мазардың фасады, оң жағынан
мешіт, периметр бойынша бір қабатты медресенің бөлмелері тұр. Екі күмбезді
мазар ғимаратының биіктігі 17 метр, екіге бөлінген: біріншісі – ханака, әрі
қарай кішірек бөлмеде қара түске боялған Зеңгі бабаның қабірі. Мазарда жай
күндері ғибадаттар жасалса, күзде қабірдің жанында зікір салады. Зеңгі баба
қабірінен ара зікірдің даусы естіліп тұратын болған. Ташкент маңындағы
Зеңгі баба мазарынан басқа Орта Азияның басқа да аудандарында да әулие
мазары кездеседі. Айтар болсақ, Ашхабад маңындағы Ақ-ишан мазары, Солтүстік
Тәжікстандағы Кулянгир ауылында.
Осы күнге дейін Зеңгі баба сиыр бақташыларының пірі болып есептеледі. Әулие
туралы ерте жазба дерек Фаур ад-дин Кашифи Уаизидің Рашахат айн әл-Хайат
(1503 ж. құрастырылған) еңбегінде кездеседі. Осы уақыттан оның шежіресі де
белгілі бола бастайды. Бір нұсқада әулие бабамыздың әкесі – Қожа Ахмет
Ясауидің шәкірті Тәжқожа. Тәжқожаның әкесі шейх Әбд әл-Мәлик баб (ө.ж.1218
ж.). Мәлик бабтың екі қабірі белгілі, бірі – ХV ғ. Сайрамда салынған кесене
және Ахангарон өзенінің маңында. Әбд әл-Мәлик бабтың әкесі әулие Мансұр ата
(ө.ж.1197 ж.). аңыз бойынша Мансұр ата Қожа Ахмет Ясауидің ұстазы Арыстан
бабтың ұлы. Арыстан бабтың қабірі Отырарда, Ферғана алқабының шығыс
жағында, Түркіменстан территориясынан өтетін Әмудария өзенінің бойында.
Тағы бір аңыз бойынша Зеңгі баба Хазіреті Әли ибн Әбу Талип пен Фатимадан
тарайды.
Зеңгі баба – Сүлеймен Бақырғанидың шәкірті. Сүлеймен Бақырғани Хакім ата
есімімен белгілі. Хакім ата қайтыс болғаннан кейін оның орнын Зеңгі баба
басады. Зеңгі баба туралы айтылған уақытта әйеліне тоқталмай кетпеуге
болмайды. Анбар анамыз (Анбар-бибі) Рашахат айн әл-Хайат кітабында Барақ
ханның қызы делінген, бірақ кейінгі авторлар ол кісінің әкесі Борақ хан
емес, ал қарахан патшасы Бохра хан деп те атап жүр.
Анбар анамыз Хакім атаның әйелі еді. Хакім ата дүниеден озар алдында
әйеліне Мен дүниеден өткеннен соң, 40 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Айша бибі және Бабажы қатынға орнатылған ескерткіштер
Сиыр малына қатысты қазақ тіліндегі тұрақты сөз тіркестері
Тараз өңірінің архитектуралық ескерткіштері
Қожа Ахмет Ясауидің ата-бабасы
Қазақ фольклоры жырлары
Оңтүстік және Шығыс Қазақстан облыстарының әулиелері
Төрт түлік пірлерінің пайда болуы
Төрт түлік
Тарих толқынындағы көне қалалар
Қазақтың дәстүрлі мәдениетінде төрт түлік малдың алатын орны
Пәндер