Windows жүйесімен жұмыс істеу негіздері

Жоспар
Кіріспе

1. Windows жайлы жалпы мағлұматтар
2. Windows жүйесінің негізгі функциялары
3. Windows жүйесінің негізгі түсініктері
4. Windows жүйесінің негізгі технологиялық принциптері
5. Windows.ді іске қосу
6. Windows жүйесімен жұмысты аяқтау
7. Windows ортасының анықтамалық жүйесі
8. Қысқаша сипаттамасы мен іске қосу тәсілі
9. Анықтама алуды ұйымдастыру
10. Анықтамамен жұмыс істеу

Алдыңғы сабақтарда сіздер MS (PC)-DOS операциялық жүйесімен таныс болдыңыздар. Ол сабақтардан MS-DOS операциялық жүйесінің бір адамның жұмыс істеуіне арналғанын және бір мезетте тек бір есепті ғана шығаратынын, оның үстіне MS-DOS операциялық жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана (RAM) пайдалана алатынын түсінген боларсыздар.
Әрине, операциялық жүйенің соңғы версиялары программаларға 1 Мб-тан артық жедел жадты қолдану және программалардың бірінен екіншісіне ауысу мүмкіндігін беретін, кейініректе шыққан сервистік программалармен толтырылған болатын.
Адам мен компьютер арасындағы байланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни қолданылатын негізгі интерфейс рөлін командалық қатар атқарады. Бұл қатар арқылы MS-DOS жүйесі мен адам арасыңдағы сұхбат ыңғайсыз жүргізіледі, ЭЕМ-ді басқару үшін қажет жүзден аса командалар пернелерден енгізіліп барып орындалады. Командаларды жазу тәртібі өте күрделі деуге болады, кейде бір команданы орындау үшін ондаған символдарды теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен тек маман программалаушьшар ғана тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дөрежеге көтеріле алмайды.
Осыдан барып, адам мен операциялық жүйе арасыңдағы байланысты жеңілдету үшін әртүрлі жүйелік қоршаулар құрастырыла бастады. Бірақ олар негізінен текстік режимде (ең кең таралғандарының бірі — Norton Commander) жұмыс істейтін еді. Бұларда бір-екі пернені қатар басу арқылы күрделі де қиын командаларды термей-ақ тікелей орындау жүзеге асырыдды.
Жүйелік программалық қоршаулар негізінен компьютердің файлдық жүйесімен жұмыс істеуді жендлдетті, яғни қажет информацияны жылдам әрі жеңіл тауып, оның мазмұнын қарауға және онымен жұмыс істеуге өз септігін тигізді.
5-және 6-сабақтарда біз ОС-тің негізгі үш түрі жайлы айтқанбыз (IBM, Mac, DEC компьютерлері үшін).
DEC фирмасы компьютерлерінің операциялық жүйесі ретінде UNIX қолданылды, олар үлкен және орташа ЭЕМ-дерде жұмыс істеген болатын.
UNIX операциялық жүйесінің MS-DOS жүйесінен негізгі артықшылығы болып, оның бір мезетте бірнеше есепті қатар шығару мүмкіндігі, яғни бірнеше программаларды параллель орындау қасиеті есептелді.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

WINDOWS ЖҮЙЕСІМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ НЕГІЗДЕРІ
Windows жайлы жалпы мағлұматтар
Алдыңғы сабақтарда сіздер MS (PC)-DOS операциялық жүйесімен таныс
болдыңыздар. Ол сабақтардан MS-DOS операциялық жүйесінің бір адамның жұмыс
істеуіне арналғанын және бір мезетте тек бір есепті ғана шығаратынын, оның
үстіне MS-DOS операциялық жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана
(RAM) пайдалана алатынын түсінген боларсыздар.
Әрине, операциялық жүйенің соңғы версиялары программаларға 1 Мб-тан
артық жедел жадты қолдану және программалардың бірінен екіншісіне ауысу
мүмкіндігін беретін, кейініректе шыққан сервистік программалармен
толтырылған болатын.
Адам мен компьютер арасындағы байланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни
қолданылатын негізгі интерфейс рөлін командалық қатар атқарады. Бұл қатар
арқылы MS-DOS жүйесі мен адам арасыңдағы сұхбат ыңғайсыз жүргізіледі, ЭЕМ-
ді басқару үшін қажет жүзден аса командалар пернелерден енгізіліп барып
орындалады. Командаларды жазу тәртібі өте күрделі деуге болады, кейде бір
команданы орындау үшін ондаған символдарды теруге тура келеді. Осы
операциялық жүйемен негізінен тек маман программалаушьшар ғана тікелей
жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дөрежеге көтеріле алмайды.
Осыдан барып, адам мен операциялық жүйе арасыңдағы байланысты жеңілдету
үшін әртүрлі жүйелік қоршаулар құрастырыла бастады. Бірақ олар негізінен
текстік режимде (ең кең таралғандарының бірі — Norton Commander) жұмыс
істейтін еді. Бұларда бір-екі пернені қатар басу арқылы күрделі де қиын
командаларды термей-ақ тікелей орындау жүзеге асырыдды.
Жүйелік программалық қоршаулар негізінен компьютердің файлдық жүйесімен
жұмыс істеуді жендлдетті, яғни қажет информацияны жылдам әрі жеңіл тауып,
оның мазмұнын қарауға және онымен жұмыс істеуге өз септігін тигізді.
5-және 6-сабақтарда біз ОС-тің негізгі үш түрі жайлы айтқанбыз (IBM,
Mac, DEC компьютерлері үшін).
DEC фирмасы компьютерлерінің операциялық жүйесі ретінде UNIX
қолданылды, олар үлкен және орташа ЭЕМ-дерде жұмыс істеген болатын.
UNIX операциялық жүйесінің MS-DOS жүйесінен негізгі артықшылығы болып,
оның бір мезетте бірнеше есепті қатар шығару мүмкіндігі, яғни бірнеше
программаларды параллель орындау қасиеті есептелді.
80-ші жылдардың ортасында MS (PC)-DOS-TbiH, мұндай кемшілігінен арылу
үшін, Microsoft фирмасы IBM тәрізді компьютерлерге арналған бірнеше есепті
қатар шығара алатын операциялық жүйелер жасау жұмысын қолға алды, солардың
бірі Windows жүйесі болатын. Алайда, осы уақытқа дейін олардың онша көп
таралмауын дербес компьютерлердің есептеу мүмкіндіктерінің төмендігімен
түсіндіруге болады.
80386 сериялы микропроцессорлардың пайда болуымен қатар іске қосыла
бастаған Windows графикалық ортасының жаңа версиясы Windows 3.1 бірте-бірте
бүрынғы текстік программалық қоршауларды қатардан ығыстырып шығара бастады.
80486 сериялы процессорлардың шығуына байланысты дербес компьютерлердің
көптеген жаңа түрлеріне графикалық мүмкіндігі мол Windows 3.1 немесе одан
кейінгі Windows 3.11 версиясы қондырылған MS-DOS операциялық жүйесі
орнатыла бастады.
Microsoft корпорациясының ОС жасау жолындағы келесі елеулі қадамы болып
ондағы фафиктік интерфейстің қондырылған программа күйінде емес, сол
жүйенің ажырамас бөлігі болатын операциялық жүйені құру болып саналады.
Осылайша Windows 95 және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды.
Windows 95 жүйесінің, соңдай-ақ Windows NT жүйесінің соңғы версияларының
графиктік интерфейсі стандарттары Windows 3.1 жүйесінің стандартынан өзгеше
түрге енді, бірақ негізгі идеологиясы бұрынғыша сақталған болатын. Windows
3.1-ден Windows 95-ке өту әрине Мs-ДОs-тан бірден Windows 95-ке өтуге
қарағанда біршама жеңіл екені түсінікті.
Қазіргі операциялық жүйелердің адамға беретін жеңілдіктері MS-DOS
жүйесінің мүмкіндіктеріне қарағанда өте жоғары, ал графиктік интерфейс
солардың тек бір қыры ғана.
Бұдан былай Windows жүйесі деген сөзді Windows 3.іх (кез келген сан)
және Windows 95 операциялық жүйелері деп ұққан жөн.

Windows жүйесінің негізгі функциялары
Кез келген операциялық жүйе сияқты Windows мынадай мәселелердің
орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:
— компьютердің барлық құрал-жабдықтарын (аппараттарын) басқару;
— файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету;
— қолданбалы программаларды іске қосу. Бұған қоса Windows жүйесі:
— бір уақытта бірнеше программалардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
— әртүрлі программалар арасында мәліметтер алмасу;
— масштаб бойынша өзгеріле алатын шрифтер қолдану;
— мультимедиа мүмкіндіктерін қолдану;
— жалпы ортақтастырылған анықтамалық жүйені пайдалану істерін
қамтамасыз ете алады.

Windows жүйесінің негізгі түсініктері
Терезе
Терезе - Windows жүйесіндегі ең негізгі ұғым болып саналады, Windows
сөзінің нақты аудармасы "терезе" екені осыны білдіреді.
Терезе - экранның төртбұрышты қоршаулы аумағы, онда әртүрлі
программалар орындалады, кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және
басқару әрекеттері жүргізіледі. Windows терезесі экранды толығымен,
жартылай алуы немесе белгілі бір бөлігін ғана қамтуы мүмкін.
Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса береді. Мұнда кез
келген программаның өзіне тән жұмыс істеу терезесі болады. Егер терезені
жабатын болсақ, дөл сол уақыт та дейін екпінді күйде болып жұмыс істеп
тұрған программаның жұмысы да аяқталады.
Болашақта Windows ортасының әр түрлі терезелерін қарастырамыз, олардың
жұмыс істеуінде айырмашылық болса да, бәрінің ортақ элементтері, қасиеттері
бар. Енді сол элементтермен танысайық.
Терезе жақтаулары (шекаралар) - бұл терезенің периметрі бойынша өтетін
тік және көлденең сызықтар. Терезенің жоғарғы жағында тақырып қатары
орналасқан. Тақырып қатарының сол жағында Жүйелік меню батырмасы
орналасқан, ал оң жағында терезенің көлемін өзгертуге арналған батырмалар
бар. Тақырып қатарынан төменірек меню қатары орын алған. Ал меню қатарынан
төменгі төртбұрышты аудан — терезенің жұмыс аумағы деп аталады. Осы жұмыс
аумағында әр түрлі информация бола береді: орындалатын программа, өңделуге
арналған мәліметтер, басқа кішігірім терезелер және т. б.
Кез келген терезенің белгілі бір шектеулі көлемі болады, сондықтан
информация көп болса, ол терезеге симай да қалады. Мұндай жағдайда
терезенің оң жақ шетінде (теменгі шетінде де) айналу сызықтары деп аталатын
элемент пайда болады. Бұл элементтің пайда болуы осы мезетте терезе ішіне
симайтын информацияның бейнеленіп тұрғанын көрсетеді.
Экран бетіндегі программалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш
түрлі болады:
- толық экранды терезе, яғни терезе экранды толығымен алып тұрады;
- қалыпты күйдегі терезе, яғни терезе экранның белгілі бір бөлігін
алып тұрады;
- шартбелгі (пикгограмма) түрінде, яғни терезе кішірейтілген
шартбелгіге айналып кеткен.
Жұмыс столы
Жұмыс столы - екінші негізгі түсінік болып саналады.
Жұмыс столы түсінігі қазіргі барлық операциялық жүйелер (Windows, OS2,
Macintosh компьютерлеріндегі OS, Sun компьютерлеріндегі OS, т. б.)
интерфейсінің элементі болып табылады.
Ол қандай болуы тиіс?
Әдеттегі өзіміздің жұмыс столымызды алайық. Жұмыс столында кітаптар,
меліметтер салынған бумалар, құрал-жабдықтар (қалам, қарындаш, өшіргіш,
т.б.) орналасуы мүмкін. Олар, сіздің қалауыңызша, столда әр түрлі күйде
орналаса алады. Стол беті әдемі дастарқанмен жабылуы мүмкін немесе ештеңе
төселмей таза болуы да ықтимал. Сіздің стол бетіндегі заттарды алма-кезек
қолдануға, орнын ауыстыруыңызға болады. Дәл осы стол бейнесі экранда да
жүзеге асырылып отыр.
Windows ортасында жұмыс столының ролін дисплей экраны орындайды. Онда
жұмыс істейтін программалардың терезелері, құжаттардың жеке файлдары
шартбелгілер (немесе белгілер) түрінде орналасқан (1-сурет).
Өзіңіздің жұмыс столыңызды реттеп таза ұстауыңыз сияқты экранда да
қоқырсып жатқан столда жұмыс істеу тіптен ыңғайсыз. Қажетті құжаттарды,
құрал-жабдықтарды жоғалтып алмайтындай экранда артық зат ұстамай жұмыс
істеуге көңіл бөлейік.
Шартбелгілер, жарлықтар, бумалар
Шартбелгі (Icon) — бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген
графикалық бейне. Ол дисплей экранындағы программаны, терезені, функцияны,
файлды т.б. бейнелеп тұруы мүмкін. Әр шартбелгі белгілі бір терезеге сәйкес
келеді және ол қажет болғанда үлкейту батырмасы арқылы терезеге айналады.
Экранда мынадай шартбелгілер кездеседі:
— қосымша программалар шартбелгісі;
— белгілі бір топтар шартбелгісі;
— функциялар шартбелгісі.
Жарлық (shortcut) — бұл белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды
іске асыратын командалық файл. Мысалы, жарлық арқылы каталогтың, желідегі
дискінің ішіндегісін көрсетуге болады, тез арада басқа каталогта орналасқан
программаларды іске қосуға, файлды да жылдам ашуға болады және т. б.
Жарлықты пайдаланғанда негізгі объектілердің өздері (файлдар, каталогтар
және т. б.) өз орындарында ешбір өзгеріссіз тұрады. Ал сол объектілермен
қатынас жасау Shortcut файлында сақталған информацияңың кемегімен іске
асырылады. Мысалы, егер жұмыс столында файлдың (каталогтың) озі
орналастырылған болса, онда олардың бірін өшіру командасын қолданған кезде
ол дискіден жойылады. Ал егер де сіз жұмыс столынан Shortcut шартбелгісін
орналастырып, оны артынан өшірсеңіз, онда жарлық беріп тұрған командалық
файл өшіріледі де, бастапқы файлдар ешбір өзгеріссіз қалады.
Бума (folder) экранда каталогтарды (Windows 95) және программалық
топтарды (Windows 3.1) белгілеу үшін қолданылады. Мұның мағынасы мынада:
каталог пен программалар тобы белгілі бір объектілерді орналастыруда
қолданылатын контейнер болып табылады. Каталог — файлдарға арналған
контейнер, программалық топ — жеке программаларға арналған контейнер,
т.с.с. Әрине мұндай контейнерлер әр объект үшін әр түрлі болуы мүмкін.
Бірақ олармен атқарылатын амалдар біртектес бола береді (мысалға, өшіру,
көшіру және т. б.).
Тышқан тәрізді графикалық сілтеме
Windows ортасында пернелер тақтасының көмегімен жұмыс істеуге болады,
бірақ тышқан тетігімен басқарылатын графиктік сілтемені (Point) немесе
олардың комбинацияларын (бірге) қолдану өте тиімді. Стол бетімен тышқанды
жылжыту экран бетіндегі тышқан сілтемесінің жылжуымен сай келеді.
Тышқан тетігінің екі немесе үш батырмасы болады. Жұмыс барысында
негізінен (көбінесе) оның сол жақтағы, ал анда-санда оң жақтағы батырмасы
қолданылады. Тышқан тетігінің ортаңғы батырмасы (егер бар болса) Windows
ортасының тек кейбір программаларымен жұмыс істеуде қолданылады.
Тышқан тетігімен орындалатын ең негізгі операция — экран бетімен
сілтеменің қозғалуы (жылжуы) болып табылады. Бұл дайындық операциясы, ол
өздігінен ешқандай әрекет-амал орындамайды.
Келесі операция — сырт еткізу (Click). Бұл операция сілтемені экран
бетіндегі қажетті элементке апарғаннан кейін ғана орындалады, мысалы,
сілтемені графиктік элементтің шартбелгісіне жеткізіп, енді басқа бір
операция орындауға болады. Сырт еткізу деп тышқанның сол жақ батырмасын
бір рет басып, қайта жылдам қоя беруді айтады. Жоғарыда айтып өткеніміздей,
Windows жүйесінде әдетте жұмыс істеу кезінде негізінен тышқанның сол жақ
батырмасы кеңінен қолданылады. Сондықтан, алдағы уақытта, тышқан батырмасын
жай сырт еткізу дегеніміз — тышқанның сол жақ батырмасын басып жылдам қайта
қоя беру болып табылады.
Бұл әрекет меню пункттерінің бірін тандау, объектілерді белгілеу немесе
қатар курсорын қалаған орынға жедел көшіру кездерінде және терезелерді
екпінді етіп жұмысқа қосу кезінде және т. б. қолданылады.
Тышқанмен орындалатын күрделі операцияға оның сол жақ батырмасын жылдам
түрде екі рет сырт еткізу әрекеті жатады (Doubleclick). Оның жұмыс істеуі
негізінен тышқанды жай сырт еткізу өрекетіне өте ұқсас, яғни тышқан
сілтемесі керекті элементке апарылғаннан соң, тез арада тышқанның
батырмасын екі рет сырт еткізу қажет болады. Бұл әрекет алғаш тышқанмен
жұмыс істей бастаған адамға күрделі операция болын табылады. Оның
ерекшелігі тышқавды екі рет жылдам сырт еткізу аралығында өте аз уақыт өтуі
тиіс, ол секундтың оннан бір бөлігіндей ғана уақыт. Егер ол аралықта көп
уақыт өтіп кетсе, онда Windows жүйесі бұл әрекетті жекеленген екі бөлек
сырт еткізу деп түсінеді. Ал егер бұл амал дұрыс орындалса, онда Windows
жүйесі бірден белгіленген операцияны (үнсіз келісім боынша, көбінесе
белгілі бір программаны, құжатты екпінді етіп іскеі қосу) іске асыра
бастайды.
Келесі операция — жылжыту (Drag & Drop). Ол терезелер мен
шартбелгілердің орнын ауыстырады, яғни басқа орынға жылжытады және
терезелердің ұзындығы мен енін өзгертуде қолданылады. Объектілерді жылжыту
амалы былай орындалады: сілтемені орны ауыстырылатын элементке апарып,
тышқанның сол жақ батырмасын басып, оны сол басулы күйінде ұстап отырып,
сілтемені қалаған жаңа-орынға жеткіземіз, сонан соң батырманы қоя береміз.
Осы айтылған тышқан тетігі комегімен орындалатын операциялар Windows
жүйесін басқаруға толық мүмкіндік береді.
Мәлімет алмастыру буфері
Өзінің жұмыс істеуі кезінде Windows жүйесі программалар мен құжаттар
арасында мәлімет алмастыру үшін компьютер жедел жадтың арнаулы бөлігін
алмасу буфері (Clipboard) ретінде пайдаланады. Буфер (дөнекер жад) әртүрлі
программалар немесе құжаттар арасында мәліметтерді тасымалдап, олардың
фрагменттерін бір-біріне ауыстырып отыру үшін қоланылады. Тасымалданатын
мәлімет ретінде текст үзінділері (фрагменттер), сурет, кесте және т. б.
объектілер алынуы мүмкін.

Windows жүйесінің негізгі технологиялық принциптері
Енді Windows ортасының DOS технологиясында кездеспейтін кейбір
технологаялық принциптерін атап өткеніміз жөн болар.
Жұмыс істейтін әрбір адамға арналған стандартты интерфейс. MS-DOS
операциялық жүйесінде жазылған программалардың өзіндік интерфейсі болған
еді, олар: меню жүйесі (көлденең, төмен түсетін, қалқын шығатын,
иерархиялық), сұхбаттасу тәсілдері (мәліметтер енгізу, варианттарды тандау)
және т. б.
Мұндай тәсіл жаңа программаларға көшкен сайын әрбір адамға қайтадан
оқып-үйрену қажеттілігін туғызатын. Бірақ көптеген ірі фирмалардың
программалық өнімдерінің бөрінде де тұрақты қолданылатын стандартты
элементі болды (мысалы, меню пункттерін таңдаудың стандартты тәсілдері),
алайда, программалар арасындағы алшақтық жетіп артылатын. Ал, Windows
жүйесінде көптеген іс-әрекеттер программалардың әртүрлілігіне қарамастан
біртектес командалар арқылы орындалып, бірдей терезелер көмегімен өңделетін
болып, ортақ технология іске асқанын практика жүзінде көрсете білді.
"Point-and-Click" (көрсетіп тұрып сырт еткізу) принципі. Бұл принцип
бойынша графиктік технологиядағы көптеген операцияларды орындау үшін тышқан
сілтемесін экран элементіне апарып, оның сол немесе оң батырмасын сырт
еткізсек жеткілікті. Бұл тәсілмен төмевдегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.