Есептеу техникасынан дәрістер


Дәрістер

1-дәріс. Алгоритм түсінігі. Алгоритм анықтамасы, қасиеттері және берілу тәсілдері. Алгоритмге қойылатын талаптар. Алгоритмнің

блок - схемасы.

Алгоритм ұғымы математика мен есепikoтеуіш техниканың негізгі ұғымы. Алға қойған кез-келген мәселені ЭЕМ-ның көмегімен шешу үшін ЭЕМ-ға түсінікті нұсқаулар тізбегін құру керек. Алгоритм - берілген есепті шешу үшін орындаушыға берілетін нұсқаулар тізбегі.

Алгоритм атауы IX ғ. математигі Абу Джафара Мохамеда ибн Мусы Аль-Хорезми атынан шыққан. Ол ондық санақ жүйесінде берілген сандармен орындалатын амалдардың жалпы ережесін ұсынған болатын.

Алгоритмге қойылатын талаптар:

  1. Анықталғандық -орындалатын нұсқаулар компьютерге “түсінікті” және осы нұсқаулардың саны шекті болуы керек;
  2. Нәтижелілік- нақты бір қадамнан кейін есептің шешімі алынуы керек;
  3. Жан-жақтылық- алгоритм тек бір ғана есепті шешуге емес, осыған ұқсас басқа есептерді шешуге да арналған болуы керек;
  4. Тиімділік- есепті шешудің ең тиімді жолдары қарастырылуы керек.

Есептің алгоритмін құру - өте жауапты кезең. Тек тәжірибелі программист қана кішігірім есептерді шешкен кезде берілген есепті алдын-ала талдамай-ақ, компьютерлік программа құра алады. Әдетте ондай есептер сирек кездеседі. Сондықтан, алдымен, есептің алгоритмі құрылады да, соған сәйкес программа жазылады.

Алгоритмдер мынадай топтарға бөлінеді: сызықтық құрылымды алгоритмдер, тармақталушы құрылымды алгоритмдер, қайталанушы алгоритмдер.

Алгоритмді графиктік бейнелеудің әртүрлі тәсілдері бар. Блок-схемалар және Насси-Шнейдерман құрылымдамалары (структурограмма) - алгоритмдерді графиктік бейнелеудің ең кең тараған тәсілі. Блоктарға тікелей нөмерлер меншіктеледі және олар бағыттаушылар арқылы өзара жалғастырылады. Блок - схемалардағы блоктар сәйкестігі және белгілеулер төменде келтірілген.

Кесте 1. 1. Блок-схемалардың сипаттамасы

Блок: Блок
Блок- схема: Блок- схема
Блок: Программа басы мен соңының блогы. Программаның басталуын және аяқталуын бейнелеу үшін, қосалқы программаға кіру және одан шығу үшін қолданылады.
Блок- схема:
Блок: Енгізу - шығару блогы. Аттары көрсетілген айнымалыларды енгізу және көрсетілген айнымалылар мәндерін шығару кезін бейнелейді.
Блок- схема:
Блок: Әрекеттер блогы (меншіктеу амалдары) . Берілгендерді өңдеу және аттары көрсетілген айнымалыларға нәтижелерді орналастыру бейнеленетін блок.
Блок- схема:

54 санын алу және оны

х айнымалысына

орналастыру.

Блок: Таңдау блогы. Шартты тексеру нәтижесіне байланысты тек «иә» тармағы немесе тек «жоқ» тармағы орындалады.
Блок- схема:
Блок:

Параметрлі қайталау блогы.

А. а. -параметрлі айнымалы аты;

Б. м. - параметрдің бастапқы

мәні;

С. м. - параметрдің соңғы мәні;

қадам - цикл денесінің әрбір орындалуынан кейін параметрдің өзгеру мөлшері.

Цикл денесі параметр қанша рет әртүрлі мән қабылдаса, сонша рет орындалады.

Блок- схема:
Блок: Алдыңғы шартты қайталау блогы . Шарт - циклдің орындалу шарты. Цикл денесі бірде-бір рет те орындалмауы мүмкін.
Блок- схема:
Блок: Кейінгі шартты қайталау блогы. Шарт - циклдің орындалу шарты. Цикл денесі кемінде. бір рет орындалады.
Блок- схема:
Блок: Қосалқы программаны шақыру блогы .
Блок- схема:

2-дәріс . Паскаль программалау тілі. Программа құру кезеңдері.

Негізгі ұғымдар. Паскаль тілінің алфавиті. Қызметші сөздер. Стандартты функциялар. Арифметикалық өрнек

Паскаль программалау тілі. Паскаль тілі XVII ғасыр математигі Блез Паскальдің құрметіне аталған. Бұл тілді Цюрих (Швейцария) техникалық университетінің профессоры Никлаус Вирт ұсынған. Вирт Паскаль тілі жайлы алғашқы мәліметті 1971 жылы жария етті. 1979 жылы Паскаль тілінің стандарты қабылданды.

Н. Вирт ұсынған Паскаль тілі - әлемде кең таралған алгоритмдік тіл. Бұл тіл кітапханалық модульдарды пайдаланып, операциялық жүйенің мүмкіндіктерін кеңінен пайдаланады.

Паскаль тілі - оқуға және түсінуге жеңіл және үлкен құрылымды программалар құруға мүмкіндік беретін алгоритмдік тіл. Дербес компьютердің пайда болуына байланысты Паскаль тілінің Турбо Паскаль деп аталатын нұсқасы жасалды. Бұл жүйенің бірнеше нұсқалары бар, ең қуаттысы 7. 0 нұсқа болып табылады.

Есептерді компьютерде шығару кезеңдері:

  1. Есептің берілуі(қойылымы) ;
  2. Талдау:

А) Есептің математикалық моделін құру;

Б) Есептің алгоритмін құру;

В) Есептің программасын құру;

  1. Программаны енгізу және нәтижені талдау.

Есептің берілуінде есептің мазмұны, берілген шамалар қарастырылады.

Осы кезеңде программист есепті шешудің тиімді жолдарын қарастыра бастауы қажет. Есептің математикалық моделі дегеніміз - есепті шешу әдісін сипаттау. Мұнда сандық әдістер талданады және берілген есепті шешудің ең тиімді жолы таңдап алынады. Келесі кезеңде есептің математикалық моделіне сәйкес есептің алгоритмі құрылады. Құрылған алгоритмді компьютерге түсінікті тілде жазу қажет, яғни қандай да бір программалау тілінде есептің программасы құрылады. Құрылған программаны компьютерге енгізіп, нәтижесін алу - есептерді компьютерде шығарудың соңғы кезеңі.

Паскаль тілінің алфавиті. Кез-келген тілдің алфавиті болады. Тілдің алфавиті дегеніміз тілде пайдаланылатын символдар жиынтығы. Тілдің жеке символдары арқылы тілдің белгілі бір мағынаны білдіретін сөздері мен сөйлемдері құрастырылады. Паскаль тілінің алфавиті төмендегі символдар тобын қамтиды:

  1. Латын әріптері (баспа және жазба әріптер) ;
  2. Цифрлар (0-ден 9-ға дейін) ;
  3. Арифметикалық амал белгілері: +, -, *, /, div- бүтін санды бүтін санға бөлгендегі бүтін бөлінді, mod-бүтін санды бүтін санға бөлгендегі қалдық;
  4. Қатынас белгілері: <, >, =, <=, >=, < >;
  5. Логикалық амал белгілері: and (және), or (немесе), not (жоқ) ;
  6. Арнайы символдар: (, ), [, ], {, }, _(бос орын) және т. б.

Орындайтын қызметіне байланысты сөздерді қызметші сөздер, атаулар және тұрақтылар деп бөледі. Қызметші сөздер дегеніміз мағынасы алдын ала анықталап қойылған, Паскаль тілінде пайдаланылатын сөздер тобы. Қызметші сөздердің тізімі 2. 3- кестеде көрсетілген. Атау бір объектіні белгілеуге арналған. Паскаль программалау тілінде стандартты атаулар және пайдаланушылар атаулары бар. Стандартты атаулар стандартты функцияларды, стандартты программаларды және т. с. с белгілеуге арналған. Пайдаланушылар атаулары ретінде әріптен басталатын кез-келген әріптер мен цифрлар тізбегі, сөздер, тіпті сөйлемдер алынады. Атауда бос орын болмауы керек.

Кесте 2. 1- Арнайы символдар

Символ: Символ
Атауы: Атауы
Символ: Символ
Атауы: Атауы
Символ: +
Атауы: Қосу
Символ: { }
Атауы: Жүйелік жақша
Символ: -
Атауы: Алу
Символ: .
Атауы: Нүкте
Символ: *
Атауы: Көбейту
Символ: ,
Атауы: Үтір
Символ: /
Атауы: Бөлу
Символ: :
Атауы: Қос нүкте
Символ: =
Атауы: Тең
Символ: ;
Атауы: Үтірлі нүкте
Символ: >
Атауы: Үлкен
Символ:
Атауы: Апостроф
Символ: <
Атауы: Кіші
Символ: #
Атауы: Номер
Символ: [ ]
Атауы: Тік жақша
Символ: &
Атауы: Ақша бірлігінің белгісі
Символ: ( )
Атауы: Жай жақша
Символ: ^
Атауы: Тильда (Каре)
Символ: @
Атауы: Коммерциялық а
Символ:
Атауы: Бос орын

Кесте 2. 2 - Құрама белгілер

Символ: Символ
Атауы: Атауы
Символ: Символ
Атауы: Атауы
Символ: :=
Атауы: Меншіктеу
Символ: <=
Атауы: Кіші немесе тең
Символ: <>
Атауы: Тең емес
Символ: >=
Атауы: Үлкен немесе тең
Символ: . .
Атауы: Мәндер диапазоны
Символ: (. . )
Атауы: [ ] Альтернативі
Символ: (* *)
Атауы: { } альтернативі
Символ:
Атауы:

Кесте 2. 3 - Паскаль тілінің негізгі қызметші сөздері

№:
Атауы: Атауы
Аудармасы: Аудармасы
Түсініктеме: Түсініктеме
№: 1
Атауы: AND
Аудармасы: Және
Түсініктеме: Логикалық көбейту (және)
№: 2
Атауы: ARRAY
Аудармасы: Массив
Түсініктеме: Массивті сипаттау
№: 3
Атауы: BEGIN
Аудармасы: Басы
Түсініктеме: Процесс басталуын сипаттау
№: 4
Атауы: Case
Аудармасы: Жағдай
Түсініктеме: Жағдайды таңдау
№: 5
Атауы: Const
Аудармасы: Тұрақты
Түсініктеме: Тұрақтыны бейнелеу
№: 6
Атауы: DIV
Аудармасы: Бөлінді
Түсініктеме: Бүтін санды бүтін санға бөлгендегі бүтін бөлік
№: 7
Атауы: DO
Аудармасы: Орындау
Түсініктеме: Оператор орындалуы
№: 8
Атауы: Downto
Аудармасы: Кеміту
Түсініктеме: Қажетті шамаға дейін келиту
№: 9
Атауы: Else
Аудармасы: Әйтпесе
Түсініктеме: Шарт орындалмаса жүзеге асады
№: 10
Атауы: END
Аудармасы: Соңы
Түсініктеме: Процесс аяқталуын сипаттау
№: 11
Атауы: File
Аудармасы: Файл
Түсініктеме: Файлды қолдану
№: 12
Атауы: For
Аудармасы: Үшін
Түсініктеме: Параметрлі қайталау
№: 13
Атауы: Function
Аудармасы: Функция
Түсініктеме: Функцияны шақыру
№: 14
Атауы: Goto
Аудармасы: Көшу
Түсініктеме: Белгісі көрсетілген операторға көшу
№: 15
Атауы: If
Аудармасы: Егер
Түсініктеме: Шартты тексеру
№: 16
Атауы: In
Аудармасы: Құрамында
Түсініктеме: Құрамын анықтау
№: 17
Атауы: Label
Аудармасы: Белгі
Түсініктеме: Белгі бөлігінің қызметші сөзі
№: 18
Атауы: Library
Аудармасы: Библиотека
Түсініктеме: Кітапхананы шақыру
№: 19
Атауы: Mod
Аудармасы: Қалдық
Түсініктеме: Бүтін санды бүтін санға бөлгендегі қалдық
№: 20
Атауы: NOT
Аудармасы: Емес
Түсініктеме: Теріске шығару
№: 21
Атауы: OF
Аудармасы: Тиісті
Түсініктеме: Типке тиістілік
№: 22
Атауы: OR
Аудармасы: Немесе
Түсініктеме: Логикалық қосу (немесе)
№: 23
Атауы: Procedure
Аудармасы: Процедура
Түсініктеме: Процедураны шақыру
№: 24
Атауы: Program
Аудармасы: Программа
Түсініктеме: Программа атауы жазу
№: 25
Атауы: Repeat
Аудармасы: Қайталау
Түсініктеме: Келесі шарт бойынша қайталау
№: 26
Атауы: String
Аудармасы: Жол
Түсініктеме: Жолды анықтау
№: 27
Атауы: Then
Аудармасы: Онда
Түсініктеме: Шарт орындалса, THEN сөзінен кейінгі оператор орындалады
№: 28
Атауы: To
Аудармасы: Дейін
Түсініктеме: Өсу қадамы
№: 29
Атауы: TYPE
Аудармасы: Тип
Түсініктеме: Типті сипаттау
№: 30
Атауы: Until
Аудармасы: Дейін
Түсініктеме: Берілген шамаға дейін қайталау
№: 31
Атауы: Uses
Аудармасы: Пайдалану
Түсініктеме: Пайдалану
№: 32
Атауы: Var
Аудармасы: Айнымалы
Түсініктеме: Айнымалыны сиппатау
№: 33
Атауы: While
Аудармасы: Әзір
Түсініктеме: Алдын-ала берілген шарт бойынша қайталау

Паскаль тілінің негізгі ұғымдары. Программа - алгоритмнің арнайы машиналық тілде жазылуы. Программаның негізгі сипаттамасы: алынған нәтиженің дұрыстығы, орындалу уақыты, жадыда алатын орны немесе көлемі. Кез-келген программаның басты қызметі - берілгендерді өңдеу. Программаның басында өңделуге берілетін мәліметтер - алғашқы берілгендер деп аталады. Алғашқы берілгендерді пернетақтаның көмегімен енгізуге болады. Программаның орындалу барысында алғашқы берілгендер өңделіп, нәтижеге айналады.

Берілгендер типтері . Тұрақты - программаның басында мәні анықталған және программаның орындалу барысында мәні өзгермейтін шама. Турбо-Паскальда тұрақтылардың сандық, логикалық, символдық және жолдық түрлері қолданылады. Айнымалы - программаның орындалуы барысында мәні өзгеріп тұратын шама. Берілгендер - сақтау, өңдеу және тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз ететін, формальды түрде берілетін ақпарат.

Стандартты функциялар. Стандартты функциялар дегеніміз негізгі элементар функциялар. Стандартты функциялар математикада қалай аталса, Паскаль тілінде де солай аталады. Паскаль тілінде стандартты функциялардың мәні автоматты түрде есептеледі. Оларды есептеу үшін функцияны дұрыс жазса болды.

Стандартты функциялардың жазылу ережелері:

  1. Функция аты латын әрпімен жазылады;
  2. Функция аты 6 әріптен аспауы қажет;
  3. Функция аргументі функция атынан соң дөңгелек жақша ішіне алынып жазылады.
  4. Функция аргументі тұрақты, айнымалы немесе арифметикалық өрнек болуы мүмкін;
  5. Функция аргументі бірнеше болса, олардың арасына үтір белгісі қойылады;
  6. Тригонометриялық функцияларда аргумент мәні радиан өлшемімен берілуі керек.

Кесте 2. 4 - Стандартты функциялардың Паскаль тілінде жазылуы

Математикада жазылуы: Математикада жазылуы
Паскаль тілінде жазылуы: Паскаль тілінде жазылуы
Мәннің типі: Мәннің типі
Математикада жазылуы: Аргумент
Паскаль тілінде жазылуы: Функция
Математикада жазылуы:

Sin x

Cos x

ln x

arctg x

tg x

arccos x

lg x

Паскаль тілінде жазылуы:

sin(x)

cos(x)

exp(x)

ln(x)

sqrt(x)

arctan(x)

abs(x)

sqr(x)

exp(b*ln(a) )

sin(x) /cos(x)

1/cos(x)

ln(x) /ln(10)

Мәннің типі:

real, integer

Бұл да солай

---

---

---

---

---

real, integer

real

Бұл да солай

---

---

---

---

real, integer

real

Математикада жазылуы:

Бүтін бөлікті табу

Мәнді дөңгелектеу

Паскаль тілінде жазылуы:

Trunc(x)

Round(x)

Мәннің типі:

real

Бұл да солай

LongInt

Бұл да солай

Математикада жазылуы:

Алдыңғы символды табу

Келесі символды табу

Паскаль тілінде жазылуы:

pred(x)

succ(x)

Мәннің типі:

Реттік скалярлық тип:

integer

char

boolean

Бұл да солай

Реттік скалярлық тип:

integer

char

boolean

Бұл да солай

Тізімде жоқ функцияларды табу үшін әртүрлі түрлендіру формулаларын қолданады:

Арифметикалық өрнек. Программадағы барлық есептеулер арифметикалық өрнектің көмегімен ұйымдастырылады. Арифметикалық өрнек - тұрақтылардан, айнымалылардан, функциялардан, амалдар белгісынан және өрнектің орындалу ретін өзгертуге арналған жақшадан тұрады. Өрнектің нәтижесі бүтін немесе нақты сан болады. Қарапайым жағдайда өрнек тек бір ғана айнымалыдан немесе тұрақтыдан тұрады. Паскаль тілінде арифметикалық өрнек сызықты түрде жазылады, яғни бөлшектің бөлімі мен алымы, дәреже көрсеткіштер мен индекстер бір қатарда жазылады.

Div және Mod амалдары. Div қазақша - бөлу деген сөз. Div амалының әдеттегі бөлуден айырмашылығы: бөліндінің тек бүтін бөлігі ғана алынады, бөлшек бөлігі қарастырылмайды. Мысалы. 40 Div 8=5, 11 Div 5=2.

Mod - бөліндінің бүтін қалдығын табу амалы.

Мысалы: 11 Mod 5=1, -17 Mod 5=-2.

3-дәріс . Программа құрылымы. Программа бөліктері. Белгілерді бейнелеу бөлігі. Тұрақтыларды бейнелеу бөлігі. Типтерді анықтау бөлігі. Айнымалыларды бейнелеу бөлігі. Берілгендердің типтері

Паскаль тіліндегі программа жолдар тізбегінен тұрады. Жолдың ұзындығы 127 символға тең. Программадағы текст жолдарының экранда қалауынша орналасуына және олардың кез-келген бағанадан басталуына мүмкіндік беріледі. Паскаль программасы программа тақырыбы мен программа денесінен тұрады. Программа тақырыбы program қызметші сөзінен басталады, содан соң программа денесіне еш қатысы жоқ және программа барысында қолданылмайтын программа аты жазылады. Программа атынан соң, жақша ішінде, пайдаланатын файл аттарының тізімі беріледі. Мысалы: input, output.

Паскаль тіліндегі программа құрылымы:

program аты (input, output) ;

Белгілерді бейнелеу бөлігі;

Тұрақтылар бөлігі;

Типтер бөлігі;

Айнымалылар бөлігі;

Процедура және функция бөлігі;

begin

………

(әрқайсысы “; ”-мен аяқталатын операторлар тізбегі)

………

end.

program қызметші сөзімен басталатын программа тақырыбында программа атауы және пайдаланатын стандартты файлдың аттары беріледі (input, output) .

Белгілерді бейнелеу бөлігі. Белгілерді бейнелеу бөлігінде программада пайдаланылатын белгілер хабарланады. Программаның кез-келген операторын белгілеу арқылы басқа операторлардан бөліп алуға болады. Белгі ретінде 0-ден -ға дейінгі оң бүтін сандар қолданылады. Ол үщін label қызметші сөзі қолданылады.

Жалпы түрде жазылуы: label <белгі>, …, <белгі>; Белгілерді еркін түрде қолдануға болады.

Тұрақтылар бөлігі. Тұрақтылар ретінде белгілі бір сандар алынады. Бұл бөлікте айнымалының атына тұрақты мәндер меншіктеледі. Бөлік const қызметші сөзінен басталады. Бірнеше тұрақты бір-бірінен үтір арқылы ажыратылады. Паскаль тілінде алдын-ала анықтауды қажет етпейтін тұрақтылар: pi, true, false және т. б.

Жалпы түрде жазылуы: const тұрақты атауы = мәні;

Типтерді анықтау бөлігі. Стандартты скаляр типтерден басқа Паскаль тілінде қолданушының өзінің типтері болуы мүмкін. Жаңа типтер type қызметші сөзінен басталатын типтер бөлігінде орындалады.

Жалпы түрде жазылуы: type <типтің аты> = <типтің мәні>;

Типтің аты программада қайталанбауы керек. Типтің мәні көп мәндер жиынын қабылдауы мүмкін. Паскаль тілінде қолданушы өзіне ыңғайлы типтерді енгізіп, қолдана алады. Мысалы: саналушы және шектелген типтер. Саналушы тип мәндері нөмірленген болып есептеледі(санау тәртібі бойынша) . Мысалы: type day=(mon, tue, wed, thu, fri, sat, sun) ;

Var d:day;

Саналушы типтегі тұрақтыларды өрнекте жазуға болады, бірақ алмастыруға болмайды.

Кез-келген есепке программа құрғанда, кейбір айнымалылардың шамасы салыстырмалы белгілі болса немесе диапазоны берілсе, онда шектелген тип қолданылады. Шектелген типте берілген айнымалылар үшін, олардың мәні қандай диапазонда шектелгендігін көрсететін екі тұрақты сан беріледі. Бірінші тұрақтының мәні екінші тұрақтының мәнінен аспауы керек.

Айнымалылар бөлігі. Программада пайдаланылатын кез-келген айнымалы айнымалылар бөлігінде сипатталуы керек. Айнымалылар бөлігі var қызметші сөзінен басталады. Егер бірнеше айнымалылардың типтері бірдей болса, онда олар бір жолға үтір арқылы бөлініп жазылады.

Жалпы түрде жазылуы: var айнымалы атауы: типі;

Программада кездесетін әрбір айнымалы тек бір ғана типпен байланыстырылуы қажет. Скалярлық тип сызықтық реттілікпен құрылған өзінің әртүрлі мәндер жиынымен сипаталады.

Процедура және функция бөлігі. Үлкен программаның белгілі бір бөлігін әртүрлі мәндер үшін бірнеше рет қайталау қажет кезде осы бөлікті жеке жазған ыңғайлы. Жеке программа ретінде бөлек жазылған, негізгі программаның арнайы бөлігін қосалқы программа деп атайды. Қосалқы программа екіге бөлінеді: процедура және функция. Паскаль тілінде процедуралар мен функциялар программаның басында, айнымалылар бөлігінен кейін жазылады. Ол үшін Procedure немесе Function қызметші сөзі қолданылады. Бұл бөлікке біз келесі дәрістерде кеңінен тоқталамыз.

Берілгендердің типтері. Берілгендердің типтері қарапайым және күрделі (құрылымдық) болып екіге бөлінеді. Қарапайым типтерге стандартты және айнымалы типтер жатады. Стандартты типтер төменде көрсетілген. Айнымалы типтерді қолданушының өзі анықтайды.

Берілгендердің стандартты типтері:

  • Бүтін сандар (типі integer) - Ауқымы -32768 - ден 32767 - ге дейін (толығырақ 3. 1-кестеде) ;
  • Нақты сандар (типі real) - Ауқымы 10-381038және 0; көрсетілім дәлдігі - 7 орынды цифр (толығырақ 3. 2-кестеде) ;
  • Логикалық мәндер (типі boolean), true (ақиқат) немесе false (жалған) мәндердің бірін қабылдайды;
  • Литерлік (символдық) тип (типі char) - апострофпен берілген символдар ('а', 'Ь', '+') ;
  • Байттық тип (типі byte) - ауқымы: 0-ден 255-ке дейін.

Кесте 3. 1 - Бүтін сандар типі

Атауы: Атауы
Мәндердің өзгеру аумағы: Мәндердің өзгеру аумағы
Көлемі, байт: Көлемі, байт
Атауы: Byte (байт)
Мәндердің өзгеру аумағы: 0 - 255
Көлемі, байт: 1
Атауы: Shortint (қысқа бүтін)
Мәндердің өзгеру аумағы: -128 - 127
Көлемі, байт: 1
Атауы: Integer (бүтін)
Мәндердің өзгеру аумағы: -32768 -32767
Көлемі, байт: 2
Атауы: Word (сөз)
Мәндердің өзгеру аумағы: 0 - 65535
Көлемі, байт: 2
Атауы: Longint (ұзын бүтін)
Мәндердің өзгеру аумағы: -2147483648 - 2147483647
Көлемі, байт: 4

Кесте 3. 2 - Нақты сандар типі

Атауы: Атауы
Мәндердің өзгеру аумағы: Мәндердің өзгеру аумағы
Цифрлар саны: Цифрлар саны
Көлемі, байт: Көлемі, байт
Атауы: Single (бірлік дәлдікпен)
Мәндердің өзгеру аумағы: 1, 5е-45 - 3, 4е38
Цифрлар саны: 7-8
Көлемі, байт: 4
Атауы: Real (нақты)
Мәндердің өзгеру аумағы: 2, 9е-39 - 1, 7е38
Цифрлар саны: 11-12
Көлемі, байт: 6
Атауы: Double (екілік дәлдікпен)
Мәндердің өзгеру аумағы: 5, 0е-324 - 1, 7е308
Цифрлар саны: 15-16
Көлемі, байт: 8
Атауы: Extended (жоғарғы дәлдікпен)
Мәндердің өзгеру аумағы: 3, 4е-4932 - 1, 1е4932
Цифрлар саны: 19-20
Көлемі, байт: 10
Атауы: Comp (күрделі)
Мәндердің өзгеру аумағы: -2е63+1 - 2е63-1
Цифрлар саны: 19-20
Көлемі, байт: 8

Берілгендердің құрылымдық типтері:

  • Массив: array [алғашқы мән . . соңғы мән] of элементтердің базалық типі;

Мысалы: mas=-array [1. . 10] of real; - 10 нақты элементтен тұратын массив.

  • Жол string [n] ; Мұндағы n≤255 - жолдың максимал ұзындығы. Мысалы: string [10] ;
  • Файл: file of_ файлдың типі; Мысалы: file of_real; file of_rec;
  • Жиын: set_of_ элементтер типі; Мысалы: set_of_shar.

4-дәріс. Паскаль тілінің негізгі операторлары. Меншіктеу операторы. Берілгендерді енгізу және шығару. Сызықтық құрылымды алгоритмдар. Құрама оператор. Тармақталушы құрылымды алгоритмдер.

Программаға енетін нұсқауларды Паскаль тілінде операторлар деп атайды. Паскаль тілінің операторлары қарапайым және құрама (күрделі) операторлар болып екіге бөлінеді. Қарапайым операторлардың құрамына басқа операторлар енбейді. Ал, құрама операторлардың ішінде бірнеше қарапайым операторлар болады. Паскаль тілінде қарапайым операторларға меншіктеу операторы, бос оператор, енгізу және шығару операторлары жатады.

Құрама операторларға шартты көшу, қайталау, таңдау және т. б. операторлар жатады. Программада операторлар орналасқан реті бойынша орындалады.

Меншіктеу операторы. Айнымалыға тұрақты немесе арифметикалық өрнек мәнін меншіктеу үшін қызмет етеді. “Мән меншікте” деген бұйрықты орындайтын операторды меншіктеу операторы деп атайды.

Меншіктеу операторы файлдардан басқа кез-келген типті айнымалыларға қолданылады.

Меншіктеу операторының жалпы жазылу түрі:

Айнымалы := арифметикалық, логикалық немесе жолдық өрнек;

Мысал: VAL :=2. 3; (VAL айнымалысына 2, 3 саны меншіктелген) ;

к:=12+round (sqrt (m) ) ;

x:=5*a+cos(b[i] ) ;

p:=R or (соs (с) > 0. 5) ;

q=' у функциясы';

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жәнібек ауданында балалар және жасөспірімдер туризмін дамыту мүмкіндіктері
«Өнімділігі 1 млн т/жылына каталитикалық риформинг қондырғысындағы реакторды жобалау».
Аналогты аспаптар
Компьютерлік схемотехниканың арифметикалық негіздері ЭЕМ құрудың классикалық негіздері туралы ақпарат
1941-1945 жылдардағы ұлы отан соғысы жайлы
Өнімділігі 1 млн т/жылына Г-107-43 қондырғысындағы регенераторды жобалау
Жаңажол мұнай газ кешенінің секциясындағы мұнайды термохимиялық сусыздандыру процесінің автоматтандырылуын жобалау
Мұнай – сұйық, жанғыш материал
АЛГОРИТМНІҢ ПРАКТИКАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ. АВТОМАТТАР ТЕОРИЯСЫ
Өрт қауіпсіздігі негіздері туралы
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz