Банк тәуекелдігі

1 Валюталық мәміле түрлері
2 Шетел валютасындағы мерзімді мәмілелер (форвардтық, фьючерстік)
3 Шетел валютасында жасалатын мерзімді мәмілелер

Екінші дүние жүзілік соғыстан ейін валюталық операциялардың түрлері кеңінен дамыды. Елуінші жылдардың аяғынан бастап өнеркәсібі дамыған елдерде валютаны жедел ұсыну («спот») және мерзімді (форвордтық) мәмілелер кең қолданылады, соңғылары валюталық реттеу объектілері болып табылады. Жетпісінші жылдардан бастап биржада фъючерстік және опционды валюталық мәмілелер дамыды. Бұл алып-сатарлық мәмілені және валюталық тәуекелден сақтандырудың жаңа нысаны. Қолма-қол валюталық операцияларды көп банктер жүзеге асырады, мерзімді операциялар мен «спот» мәмілелерін негізінен ірі банктер, ал опционды операцияларды ірілендірген банктер жүзеге асырады. Жедел ұсыну («спот») валюталық операциялары өте кең таралған және төленген мәміле көлемінің 90% құрайды. Олардың мәні мәмілені жасау кезіндегі бағам бойынша мәмілеге отыру күнінен бастап екінші күні валютаны алып-сату шартына байланысты банк-контрагенттерінің оны жеткізуінде.
«Свифт» электрондық байланыс құралының, банкаралық электронды аударымдар жүйесінің, мысалы, АҚШ-та ЧИПС, Лондында ЧАПС және т.с.с., компьютерлік өңдеудің кең таралуы «бүгіннен ертеңге дейін» немесе «ртеңнен келесі күнге дейінгі» бір күндік депозиттерді орналастыру операцияларын тез жүзеге асыру үшін айтарлықтай мүмкіндік береді. Алайда дәстүрлі валюталық операция негізінде «спот» мәмілесі және базалық бағам ретінде «телеграфты аударым бағамы» деп аталатын «спот» бағамы танылып қалады. Осы бағам негізінде валюталық нарықта басқа мәміле бағамдары анықталады: мерзімдікте сол сияқты валютаны жеткізудің қысқа мерзіміндегі бір реттік мәмілеге арналған бағам.
Жедел ұсынумен байланысты валюталық операциялар валюталық позицияның ең мерзімді элементі болып табылады және белгілі бір тәуекелді өз мойнына алады. Банктер «спот» операциясының көмегі арқылы өз клиенттерінің шетел валютасындағы қажеттіліктерін қамтамасыз етеді, капиталдардың, оның ішінде «қапыл»1 ақшалардың бір валютадан басқаға ауыстыра отырып төрелік және алып-сатарлық операцияларды жүзеге асырады.

1. Көшенова Б.А, Ақша, Несие, Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы Алматы: Экономика, 2000
2. Сейітқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер: Оқулық. – Алматы: «Экономика», 2005
3. С. Т. Міржақыпова, Банктегі бухгалтерлік есеп, Алматы, 2006