Банк тәуекелдігі

1 Валюталық мәміле түрлері
2 Шетел валютасындағы мерзімді мәмілелер (форвардтық, фьючерстік)
3 Шетел валютасында жасалатын мерзімді мәмілелер

Екінші дүние жүзілік соғыстан ейін валюталық операциялардың түрлері кеңінен дамыды. Елуінші жылдардың аяғынан бастап өнеркәсібі дамыған елдерде валютаны жедел ұсыну («спот») және мерзімді (форвордтық) мәмілелер кең қолданылады, соңғылары валюталық реттеу объектілері болып табылады. Жетпісінші жылдардан бастап биржада фъючерстік және опционды валюталық мәмілелер дамыды. Бұл алып-сатарлық мәмілені және валюталық тәуекелден сақтандырудың жаңа нысаны. Қолма-қол валюталық операцияларды көп банктер жүзеге асырады, мерзімді операциялар мен «спот» мәмілелерін негізінен ірі банктер, ал опционды операцияларды ірілендірген банктер жүзеге асырады. Жедел ұсыну («спот») валюталық операциялары өте кең таралған және төленген мәміле көлемінің 90% құрайды. Олардың мәні мәмілені жасау кезіндегі бағам бойынша мәмілеге отыру күнінен бастап екінші күні валютаны алып-сату шартына байланысты банк-контрагенттерінің оны жеткізуінде.
«Свифт» электрондық байланыс құралының, банкаралық электронды аударымдар жүйесінің, мысалы, АҚШ-та ЧИПС, Лондында ЧАПС және т.с.с., компьютерлік өңдеудің кең таралуы «бүгіннен ертеңге дейін» немесе «ртеңнен келесі күнге дейінгі» бір күндік депозиттерді орналастыру операцияларын тез жүзеге асыру үшін айтарлықтай мүмкіндік береді. Алайда дәстүрлі валюталық операция негізінде «спот» мәмілесі және базалық бағам ретінде «телеграфты аударым бағамы» деп аталатын «спот» бағамы танылып қалады. Осы бағам негізінде валюталық нарықта басқа мәміле бағамдары анықталады: мерзімдікте сол сияқты валютаны жеткізудің қысқа мерзіміндегі бір реттік мәмілеге арналған бағам.
Жедел ұсынумен байланысты валюталық операциялар валюталық позицияның ең мерзімді элементі болып табылады және белгілі бір тәуекелді өз мойнына алады. Банктер «спот» операциясының көмегі арқылы өз клиенттерінің шетел валютасындағы қажеттіліктерін қамтамасыз етеді, капиталдардың, оның ішінде «қапыл»1 ақшалардың бір валютадан басқаға ауыстыра отырып төрелік және алып-сатарлық операцияларды жүзеге асырады.

1. Көшенова Б.А, Ақша, Несие, Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы Алматы: Экономика, 2000
2. Сейітқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер: Оқулық. – Алматы: «Экономика», 2005
3. С. Т. Міржақыпова, Банктегі бухгалтерлік есеп, Алматы, 2006

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қ.А.ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТУРІК УНИВЕРСИТЕТІ

ТУРКІСТАН ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ЖӘНЕ БИЗНЕС ИНСТИТУТЫ

Эканомика факультеті

Қаржы және бухгалтерлік есеп кафедрасы

ӨЗІНДІК ЖҰМЫС

Банк тәуекелдігі

Қабылдаған:
э.ғ.к.,Көкенова Айғаным

Орындаған: Исаев Нурымбет
ЭҚЖ – 415

Туркістан – 2007

Валюталық мәміле түрлері

Екінші дүние жүзілік соғыстан ейін валюталық операциялардың түрлері
кеңінен дамыды. Елуінші жылдардың аяғынан бастап өнеркәсібі дамыған елдерде
валютаны жедел ұсыну (спот) және мерзімді (форвордтық) мәмілелер кең
қолданылады, соңғылары валюталық реттеу объектілері болып табылады.
Жетпісінші жылдардан бастап биржада фъючерстік және опционды валюталық
мәмілелер дамыды. Бұл алып-сатарлық мәмілені және валюталық тәуекелден
сақтандырудың жаңа нысаны. Қолма-қол валюталық операцияларды көп банктер
жүзеге асырады, мерзімді операциялар мен спот мәмілелерін негізінен ірі
банктер, ал опционды операцияларды ірілендірген банктер жүзеге асырады.
Жедел ұсыну (спот) валюталық операциялары өте кең таралған және төленген
мәміле көлемінің 90% құрайды. Олардың мәні мәмілені жасау кезіндегі бағам
бойынша мәмілеге отыру күнінен бастап екінші күні валютаны алып-сату
шартына байланысты банк-контрагенттерінің оны жеткізуінде.
Свифт электрондық байланыс құралының, банкаралық электронды
аударымдар жүйесінің, мысалы, АҚШ-та ЧИПС, Лондында ЧАПС және т.с.с.,
компьютерлік өңдеудің кең таралуы бүгіннен ертеңге дейін немесе ртеңнен
келесі күнге дейінгі бір күндік депозиттерді орналастыру операцияларын тез
жүзеге асыру үшін айтарлықтай мүмкіндік береді. Алайда дәстүрлі валюталық
операция негізінде спот мәмілесі және базалық бағам ретінде телеграфты
аударым бағамы деп аталатын спот бағамы танылып қалады. Осы бағам
негізінде валюталық нарықта басқа мәміле бағамдары анықталады: мерзімдікте
сол сияқты валютаны жеткізудің қысқа мерзіміндегі бір реттік мәмілеге
арналған бағам.
Жедел ұсынумен байланысты валюталық операциялар валюталық позицияның ең
мерзімді элементі болып табылады және белгілі бір тәуекелді өз мойнына
алады. Банктер спот операциясының көмегі арқылы өз клиенттерінің шетел
валютасындағы қажеттіліктерін қамтамасыз етеді, капиталдардың, оның ішінде
қапыл1 ақшалардың бір валютадан басқаға ауыстыра отырып төрелік және алып-
сатарлық операцияларды жүзеге асырады.

Шетел валютасындағы мерзімді мәмілелер (форвардтық, фьючерстік) –
келісім-шарт жасаған кезде тіркелген бағам бойынша шетел валютасының
сомасын белгіленген уақыттан кейін алып келуі туралы екі жақтың келісуі
арқылы жасалынатын валюталық мәміле. Осы анықтамадан мерзімдік валюталық
операциялардың екі ерекшелігі байқалады:
➢ шарт жасау уақыты мен мәмілені орындау арасында интер
вал бар, яғни валютаны жеткізу. Ол мәмілені жасау күнінен
бастап кезең соңы ретінде (мерзімі 1-2 апта, 1, 2, 3, 6, 12 ай
және 5 жылға дейін) немесе мерзім шегіндегі кез келген кезең.
➢ операция белгілі мерзімнен кейін жасалса да, валюта бағамы
мәміле жасалған кезде тіркеледі.

1 Қапыл ақша - құнын сақтау немесе үстеме шығын алу мақсатында бір елден
екінші елге стихиялы түрде ауысатын ақша капиталы. Олардың негізгі қуат
көзі экономикалық және саяси тұрақсыздық, инфляция, валюталық дағдарыс
болып табылады.

Спот және форвард мәмілесі бойынша валюта бағамының арасындағы
айырма мерзімді мәміле бағамы төмен кезде, спот бағамы бойынша жеңілдік
(дисконт – dis немесе депорт - D) ретінде немесе егер жоғары болған кезде
сыйақы ретінде анықталады. Сыйақы мерзімі бойынша жасалған мәміледе валюта
қолма-қол операцияға қарағанда қымбат айырбасталады дегенді білдіреді.
Дисконт, форвард операциялары бойынша валюта бағамы қолма-қолға қарағанда
төмен екендігін білдіреді. Жалпы алғанда, жеңілдік немесе сыйақы көлемі
спот бағамына қарағанда тұрақты. Сондықтан банк аралық нарықта мерзімді
мәмілелердің бағамын белгілеу кезінде көбінесе сыйақымен дисконт
анықталады. Валютаны жанама белгілеу кезінде дисконт қосылады, ал сыйақы
спот бағамынан шегеріледі. Сыйақы және дисконт әдісі бойынша емес, сандық
белгіде белгіленетін мерзімді мәміле бойынша валюта бағамы аутрайт бағамы
деп аталады.
Аутрайт – бұл валютаны жеткізу нақты күнін, сомасын және валюталық
курсты бекіту шартымен валютаны сату және сатып алуын қарастыратын мерзімді
валюталық келісім.
Шетел валютасында жасалатын мерзімді мәмілелер келесі
мақсаттарға жүргізіледі:
➢ коммерциялық мақсаттағы валюта айырбасталымы, валюта-
лық түсімдерді валюталық тәуекелді сақтандыру үшін қажет
төлемдерді сатып алуы немесе сатуы;
➢ валюталық бағамының төмендеуіне байланысты болатын
шығындардан шекарадан тыс жерде және тікелей және
қоржындық капитал салымдарын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.