Еңбекті қорғауғаудың түсінігі және пәннің мазмұны



Кіріспе

1. Еңбекті қорғауғаудың түсінігі және пәннің мазмұны.

2. Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары.

Пайдаланылған әдебиеттер
Еңбекті қорғау дегеніміз — тиісті заң және басқа да нормативтік актілердің негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмыс қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру, техникалық-гигиеналық және емдеу — алдын алу шаралары.
Еңбек заңдары еңбекті қорғаудағы ұлттық саясат пен мемлекеттік басқару қағидаттарын белгілей отырып, жұмыс берушілер қызметкерлердің негізгі құқықтарының бірі — қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларын жасауын талап етеді.
Еңбекті қорғау саласындағы ұлттық саясат кәсіподақтар мен жұмыс берушілер қатысқан барлық деңгейдегі мемлекеттік өкімет пен басқару органдары іс-қимылының бірлігін көздейді. Бұл жүргізілетін саясат мына қағидаттарға негізделеді:
— қызметкерлердің өмірі мен денсаулығының кәсіпорынның өндірістік қызметінің нәтижелеріне қатысты артықшылығына;
— меншік иесінің немесе ол уәкілдік берген өкілдің (жұмыс берушінің) толық жауаптылығына;
— еңбекті қорғау міндеттерін бұл мәселелер жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар негізінде кешенді шешуге және еңбекті қорғау саласындағы қызметті экономикалық және әлеуметтік саясаттын басқа бағыттарымен үйлестіруге;
— барлық кәсіпорындарға меншік пен шаруашылықты жүргізу түрлеріне қарамастан еңбекті қорғау саласында бірыңғай талап орнатуға;
— кәсіпорындарда еңбек қорғау талаптары мен қауіпсіздік техникасының барлық жерде орындалуы үшін мемлекеттік кадағалау мен бақылауды жүзеге асыруға;
— еңбекті қорғау жөніндегі ғылымның, техниканың жетістіктері мен ұлттық және шетелдік озық тәжірибені кеңінен пайдалануға;
— қауіпсіз техника, технология мен жұмыс істеушілерді қорғау құралдарын, еңбекті қорғау жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын әзірлеу мен енгізуді ынталандыруға;
— мемлекеттің еңбекті қорғауды қаржыландыруға қатысуына;
Еңбек туралы заңдардың, оның ішінде еңбекті қорғауды еңбек жөніндегі уәкілетті органның мемлекеттік енбек инспекторлары жүзеге асырады.
1.Уваров В.Н. Казақстан Республикасының Еңбек құқығы: Оқулық. -Алматы: КазГЮА, 2002.
2.Хамзин А.Ш.,Хамзина Ж.А., Хамзина Л,А. Трудовое право Республики Казахстан: Учебник.- Алматы, 2004
З.Абузярова Н.А.Трудовое право республики Казахстан. –Учебник. Алматы, 2001
4.Киселев И.Я. Зарубежное трудовое право. Учебник для вузов. –М.,1998. -263с.
5. Нысанбекова Л.Б. Халықаралық жеке құқық. Негізгі институттар: Оқу құралы. –Алматы: Жеті жарғы, 2006. -168б.
6.Международное трудовое право.Учебник. –Алматы: Данекер, 2000.-211с.
7 Денисенко Г.Ф. Охрана труда Москва: Высшая школа, 1985. – 346 с.
Приходько Н.В. Безопасность жизнедеятельности. Курс лекций. Алматы:2000.

Жоспар

Кіріспе

1. Еңбекті қорғауғаудың түсінігі және пәннің мазмұны.

2. Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары.

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Еңбекті қорғау дегеніміз — тиісті заң және басқа да нормативтік
актілердің негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен
жұмыс қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін, әлеуметтік-экономикалық,
ұйымдастыру, техникалық-гигиеналық және емдеу — алдын алу шаралары.
Еңбек заңдары еңбекті қорғаудағы ұлттық саясат пен мемлекеттік басқару
қағидаттарын белгілей отырып, жұмыс берушілер қызметкерлердің негізгі
құқықтарының бірі — қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек
жағдайларын жасауын талап етеді.
Еңбекті қорғау саласындағы ұлттық саясат кәсіподақтар мен жұмыс
берушілер қатысқан барлық деңгейдегі мемлекеттік өкімет пен басқару
органдары іс-қимылының бірлігін көздейді. Бұл жүргізілетін саясат мына
қағидаттарға негізделеді:
— қызметкерлердің өмірі мен денсаулығының кәсіпорынның өндірістік
қызметінің нәтижелеріне қатысты артықшылығына;
— меншік иесінің немесе ол уәкілдік берген өкілдің (жұмыс берушінің)
толық жауаптылығына;
— еңбекті қорғау міндеттерін бұл мәселелер жөніндегі мемлекеттік
бағдарламалар негізінде кешенді шешуге және еңбекті қорғау саласындағы
қызметті экономикалық және әлеуметтік саясаттын басқа бағыттарымен
үйлестіруге;
— барлық кәсіпорындарға меншік пен шаруашылықты жүргізу түрлеріне
қарамастан еңбекті қорғау саласында бірыңғай талап орнатуға;
— кәсіпорындарда еңбек қорғау талаптары мен қауіпсіздік техникасының
барлық жерде орындалуы үшін мемлекеттік кадағалау мен бақылауды жүзеге
асыруға;
— еңбекті қорғау жөніндегі ғылымның, техниканың жетістіктері мен
ұлттық және шетелдік озық тәжірибені кеңінен пайдалануға;
— қауіпсіз техника, технология мен жұмыс істеушілерді қорғау
құралдарын, еңбекті қорғау жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын әзірлеу мен
енгізуді ынталандыруға;
— мемлекеттің еңбекті қорғауды қаржыландыруға қатысуына;
Еңбек туралы заңдардың, оның ішінде еңбекті қорғауды еңбек жөніндегі
уәкілетті органның мемлекеттік енбек инспекторлары жүзеге асырады.

1. Еңбекті қорғауғаудың түсінігі және пәннің мазмұны.

Қазақстан Республикасының Конституциясында адамдардың еңбегі мен
денсаулығы мемлекетпен қорғалатыны, әрбір азаматтың қауіпсіздік және
тазалық талаптарына сай еңбек ету құқығы жарияланған. Мемлекет бұл
талаптарды, ең алдымен, еңбекті қорғау және оларды орындауға қадағалау
жүргізу туралы нормалар жүйесі арқылы орындайды. Еңбекті қорғау пәні
– бұл қызметкерлердің еңбек процесі барысында еңбекпен қорғалуын, яғни
олардың өмірі мен денсаулығының қорғалуын қамтамасыз ететін, өндірістегі
қауіпті жағдайларды, кәсіптік зияндарды болдырмау және оқыс жағдайлардың
алдын-алу шараларын жасайтын, оқытатын, зерттейтін пән. Яғни, Еңбек
құқығының бір институты болып табылады.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексінің 5-бөлімі, 33-тарауының 306-бабында қысқаша
тоқталған. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы 2004 жылғы 28
ақпандағы №528-II-ші Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 16-тармағында
еңбектi қорғауға былай анықтама берілген, еңбектi қорғау - құқықтық,
әлеуметтiк-экономикалық, ұйымдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-
алдын алу, оңалту және өзге де іс-шаралары мен құралдарын қамтитын, еңбек
қызметi процесiнде қызметкерлердiң өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн
қамтамасыз ететiн жүйе болып табылады. Қысқаша айтқанда, еңбекті қорғау
дегеніміз - бұл қызметкердің еңбек қызметі барысында оның өмірі мен
денсаулығын қорғауға бағытталған шаралар жүйесі.
Жалпы алып қарағанда еңбекті қорғау 1) құқықтық, 2) медициналық,
3) экономикалық, 4) техникалық құрамдас элементтерден тұрады. Бұл жерде
ескеретін бір жайт, еңбекті қорғаудың кем дегенде бір құрамдас элементі
бұзылса, онда бүкіл еңбекті қорғау бұзылды деп саналады.
Мысалы: еңбекті қорғаудың техникалық аспектісі машиналарды,
жабдықтарды жасау, өндірістік, ғимараттарды салу және т.б. кезінде еңбекті
қорғау ережелерінің сақталуы тиіс екендігін білдіреді. Егер жабдықтар,
станоктар, машиналар және т.б. оларда жұмыс істейтін адамдардың өмірі мен
денсаулығына қауіпті етіп жасалса, онда өндірісте қайғылы оқиғалар,
өндірістік жарақаттар орын алатыны сөзсіз.
1) Егерде, қызметкердің еңбек қызметі барысында өмірі мен денсаулығын
қорғауға бағытталған шаралар жүйесі бұзылса, яғни қызметкердің өмірі мен
денсаулығына зиян келтірілген жағдайларда, олардың еңбекті қорғаудағы
құқықтары қорғалмаса еңбекті қорғаудың құқықтық құрамдас элементі бұзылған
болып табылады.
2) Егер ластанумен байланысты жұмыстар өндірісінде жуыну, санитарлық-
гигиеналық бөлмелер жабдықталмаса, ал ыстық цехтарда тиісті тұзды су
болмаса, немесе бөлмелер ластанған, қоқыстанған, газданған болса, не оларда
зиянды заттардың рұқсат етілген нормалары шамадан тыс асып кетсе – бұл
еңбекті қорғаудың медициналық құрамдас элементінің бұзылғанын білдіреді,
бұл дегеніміз бүкіл еңбекті қорғау бұзылды, яғни, сол жерде жұмыс істейтін
қызметкерлердің өмірі мен денсаулығына қауіп төніп тұр деген сөз.
3) Егерде еңбекті қорғау қаржыландырылмаса, және осының нәтижесінде
қызметкерлер қорғау құралдарымен, арнайы киіммен қамтамасыз етілмесе,
ескірген жабдықтар, машиналар ауыстырылмаса, бұл жағдайлар қызметкерлердің
өмірі мен денсаулығы үшін қауіпті еңбек жағдайларын тудыратыны сөзсіз, бұл
дегеніміз, еңбекті қорғаудың экономикалық құрамдас элементі бұзылды деген
сөз.
4) Өндірісте машиналарды, жабдықтарды жасау, өндірістік, ғимараттарды салу
және т.б. кезінде еңбекті қорғау ережелерінің сақталуы тиіс екендігі
міндетті. Егер жабдықтар, станоктар, машиналар және т.б. оларда жұмыс
істейтін адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіпті етіп жасалса, онда
өндірістегі қайғылы оқиғалар, өндірістік жарақаттар орын алатыны сөзсіз,
ал, бұл еңбекті қорғаудың техникалық құрамдас элемент бұзылды деген сөз.
Кең мағынада еңбекті қорғау адам еңбек ететін кез келген жерде қажет.
Еңбекті қорғау барлық меншік нысанындағы ұйымдардағы еңбекке, сонымен
қатар, қызметкерлердің, жұмыс берушілердің, еңбек мүшелерінің, тәжірибеден
өтіп жүрген студенттердің, соттың үкімі бойынша жазасын өтеп жүрген
азаматтардың еңбегіне де қатысты болып табылады.
Тар мағынада еңбекті қорғау дегеніміз - бұл қызметкерлердің өмірі мен
денсаулығы үшін қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуі тиіс құралдар
мен шаралардың жүйесі.
Бұл шаралар мен құралдар мыналардан тұрады:
• еңбекті қорғау жөніндегі ережелер мен нұсқаулардан;
• ауыр, зиянды және қауіпті жұмыстарда істейтін тұлғалар үшін
жеңілдіктер мен өтемақылар туралы арнайы нормалардан;
• әйелдердің, кәмелетке толмағандардың және еңбекке қабілеті төмен
тұлғалардың еңбегін қорғау жөніндегі нормалардан;
• өндірістегі қайғылы оқиғаларды тергеу және есепке алу ережелерінен;
• қауіпсіздік техникасы және өндірістік санитария жөніндегі ережелерден
тұрады.
Қазіргі таңда Елбасы Жолдауындағы басты бағыттардың бірі – еңбек
қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласына ерекше көңіл бөлініп, оның
орындалуы жөнінде Үкімет тарапынан нақты шаралар жасалынуда. 2007 жылы
Қазақстан Республикасында тұңғыш рет Еңбек Кодексі қолданысқа енгізілді.
Бұрынғы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау заңдарына біріктірілген заң
жобасы жасалынды. Қазақстандағы еңбекті қорғау жүйесі көптеген
онжылдықтар бойы қалыптасты. Егер осы жылдар ішінде ие болған бағалы
тәжірибе жөнінде айтар болсақ, онда бұған қызметкерлерді оқытуды,
жауапкершіліктің көп сатылы жүйесін, қорғану құралдарын пайдалануды,
қызметкерлерге медициналық қызмет көрсетуді жатқызуға болады, сонымен
қатар, еңбекті қорғау қызметін ретке салатын жаңа нормативтік актілер
қабылданды. Қазақстан Республикасында 2005-2007 жылдарға арналған еңбек
қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік
бағдарлама іске асырылды. Еңбекті қорғау мәселелеріне қатысты ХЕҰ-ның
бірқатар Конвенциялары күшіне енгізілді. Халықаралық еңбек ұйымы 1989
жылдың 28 сәуірінде Канадалық, Американдық жұмысшылардың бастауымен өндіріс
орындарына қайғылы жағдайға душар болған, жарақаттанған жұмысшы өкілдерін
еске алу, олардың әлеуметтік қорғалуын үкімет тарапынан қолдау жөнінде
бастама көтерді. Бұл ұсынысты бүкіләлемдік ерікті кәсіподақ мақұлдап,
қазіргі уақытта барлық елде осы күн айрықша маңызға ие болып келеді.
Қазіргі уақытта республиканың кәсіпорындары мен ұйымдарында еңбек
заңнамасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша
нормаларын сақтау үлкен мәнге ие болып отыр, себебі оған қызметкерлердің
әлеуметтік қорғалуы, олардың денсаулығы мен өмірлерінің сақталуы тікелей
байланысты.
Еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғауды жақсартуда ең негізгі
міндеттердің бірі-қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау
саласындағы құқықтарын қамтамасыз етуге бағытталған кәсіптік одақтардың
қызметі елеулі рөл атқарады. Басқа да кез келген қоғамдық ұйым тәрізді
кәсіподақ та ықпал етудің ең саналуан формаларын пайлаланады. Осы тектес
ықпал етулердің неғұрлым қонымды және тиімді формаларының бірі - еңбек
заңнамасының еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау саласындағы талаптарын
сақтауға қоғамдық бақылауды ұйымдастыру болып табылады.
Еңбек жағдайларын жақсарту әлеуметтік жақсы нәтижелер береді –
қызметкерлердің денсаулығы артады, жұмысы қанағаттандырады, еңбек тәртібі
артады, өндірістік және қоғамдық белсенділік пен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Еңбек қорғау туралы
Еңбекті қорғауғаудың түсінігі және пәннің мазмұны.Еңбекті қорғау саласының міндеті және қағидалары
Еңбек қорғаудың түсінігі
Еңбекті қорғау пәнінен семинар сабағына арналған әдістемелік нұсқау
Еңбекті қорғау пәнінен лекция тезистері
Еңбекті қорғаудың түсінігі және пәннің мазмұны
Еңбек қорғаудың түсінігі. Дәріс
Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары
Еңбек қорғау пәнінен дәрістер
Еңбекті қорғау саласына қылмыстық қол сұғушылықтың құқықтық мәселелері
Пәндер