Италиядағы «Маттеотти дағдарысы»

Жоспар
Кіріспе

1. Муссолинидің үкімет басына келуі
2. Италиядағы «Маттеотти дағдарысы».
3. Италияның сыртқы саясаты.
Пайдаланылған әдебиеттер

Соғыстан кейінгі Италиядағы буржуазиялық-парламенттік жүйедегі дағдарыс. Бірінші дүниежүзілік соғыстан Италия жеңген ел қатарында шықты. Италия соғыста өзінің негізгі бақталасы Австрия-Венгрияға соққы берді. Соғыста жеңген ел қатарында шыққанымен, Версаль бітімінде Франңия мен Ұлыбритания, Италияға толық еркіндік бермеді. Бірақ та соғыста жеңген ел ретіндегі Италия қозғалысында ұлы державалық саясат үстем болды. Италия буржуазиясы Балқан түбегінде және Жерорта теңізінде өзінің үстемдік саясатын жүргізуді көздеген еді. Балқан түбегінде Антанта елдері Италияның емес, Сербияның үстемдігін қолдады. Бірінші дүниежүзілік соғыс Италия буржуазиясын саяси дағдарысқа әкелді. Ұлы держава құру идеясы іс жүзіне аспады. Франция мен Ұлыбритания жеңген ел ретінде өздерінің Куропадағы билігін нығайту үшін Италия буржуазиясын менсінгісі келмеді. Италияда ұлы державалық ойды жүзеге асыру үшін күрес жүргізетін буржуазиялық саяси партиялар жоқ болды.
Соғыстан кейін халықтың арасында беделді бірден-бір саяси партия - Италия социалистік партиясы (ИСП) болды Италия парламенттік Республика болғанымен, ИСП-ы парламентте көпшілік болды да, ұсақ буржуазиялық (либерал, республика, радикалдар) парламентте айтарлықтай саяси күшке айнала алмады. Сондықтан Италия парламенті шынайы демократиялық институтқа айнала алмады. Италия парламенті ұсақ буржуазия алдында толық әшкерленді.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Муссолинидің үкімет басына келуі
Италиядағы‭ ‬Маттеотти дағдарысы‭‬.
Италияның сыртқы саясаты.
Пайдаланылған әдебиеттер

‭ ‬Италия‭ (‬1918-1939‭ ‬жж.‭)

Соғыстан кейінгі Италиядағы буржуазиялық-парламенттік‭ ‬жүйедегі дағдарыс.‭ ‬Бірінші дүниежүзілік соғыстан Италия жеңген ел‭ ‬қатарында шықты.‭ ‬Италия соғыста өзінің негізгі бақталасы‭ ‬Австрия-Венгрияға соққы берді.‭ ‬Соғыста жеңген ел‭ ‬қатарында‭ ‬шыққанымен,‭ ‬Версаль бітімінде Франңия мен‭ ‬Ұлыбритания,‭ ‬Италияға толық еркіндік бермеді.‭ ‬Бірақ та‭ ‬соғыста жеңген ел ретіндегі Италия қозғалысында‭ ‬ұлы державалық саясат үстем‭ ‬болды.‭ ‬Италия буржуазиясы Балқан түбегінде және Жерорта‭ ‬теңізінде‭ ‬өзінің үстемдік саясатын жүргізуді көздеген еді.‭ ‬Балқан‭ ‬түбегінде Антанта елдері Италияның емес,‭ ‬Сербияның үстемдігін қолдады.‭ ‬Бірінші дүниежүзілік соғыс Италия буржуазиясын саяси дағдарысқа әкелді.‭ ‬Ұлы держава‭ ‬құру идеясы іс жүзіне аспады.‭ ‬Франция мен‭ ‬Ұлыбритания жеңген ел ретінде‭ ‬өздерінің Куропадағы‭ ‬билігін нығайту үшін Италия буржуазиясын менсінгісі келмеді.‭ ‬Италияда‭ ‬ұлы державалық ойды жүзеге асыру үшін күрес‭ ‬жүргізетін буржуазиялық саяси партиялар‭ ‬жоқ‭ ‬ болды.
Соғыстан кейін халықтың арасында беделді бірден-бір саяси‭ ‬партия‭ ‬-‭ ‬Италия социалистік партиясы‭ (‬ИСП‭) ‬болды‭ ‬Италия‭ ‬парламенттік Республика болғанымен,‭ ‬ИСП-ы парламентте көпшілік‭ ‬болды да,‭ ‬ұсақ буржуазиялық‭ (‬либерал,‭ ‬республика,‭ ‬радикалдар‭) ‬парламентте айтарлықтай саяси күшке айнала алмады.‭ ‬Сондықтан‭ ‬Италия парламенті шынайы демократиялық институтқа айнала‭ ‬алмады.‭ ‬Италия парламенті‭ ‬ұсақ буржуазия алдында толық‭ ‬әшкерленді.‭ ‬Саяси дағдарыс ірі буржуазия мен‭ ‬католик шіркеуінің‭ ‬бірігуіне жол ашты.‭ ‬Бұдан былай елді басқара алатындай саяси‭ ‬партия‭ ‬құру қажет болды.‭ ‬Сөйтіп,‭ ‬1919‭ ‬жылы Италияда Халық‭ ‬партиясы құрылды.‭ ‬Бұл партияның әлеуметтік‭ ‬тірегі католик‭ ‬шіркеуі ықпалындағы буржуазия және шаруалар болды.‭ ‬ИХП-ның‭ ‬құрылуы Ватиканның католиктерге саяси‭ ‬жұмысқа араласуына‭ ‬рұқсат беруін білдірді.‭ ‬Бірақ Ватикан мен Италия үкіметіндегі‭ ‬қарама-қарсылық толық жойылған жоқ болатын.‭ ‬Либералдар‭ ‬католик шіркеуіне деген сенімсіздігінен бас тартпай,‭ ‬антиклерикалық саясатын жалғастырып,‭ ‬ИХП-ына қарсы болды.
Соғыстан кейін Италия парламентіндегі саяси топтар демократиялық сайлау жүйесін енгізді.‭ ‬Парламенттегі депутаттар мандатының‭ ‬алған дауыс санына сәйкес бөлінуі принңипі енгізілді.‭ ‬1919‭ ‬жылы‭ ‬жаңа сайлау заңы негізінде парламент сайлауы өтті.‭ ‬Сайлау‭ ‬барысында ИСП мен ИХП депутаттар палатасында‭ ‬154‭ ‬және‭ ‬94‭ ‬депутаттық орын алды.‭ ‬Ал либералдар және басқа ұсақ буржуазиялық‭ ‬партиялар‭ ‬181‭ ‬депугат өткізе алды.‭ ‬Саяси күшгер сайлаудан кейін біріккенімен,‭ ‬ұсақ буржуазия мен соғысқа қатысқан әскери топтар Италияның соғыста жеңіп шыққанын малданын,‭ ‬өздерін жеңуші ретінде бағалап,‭ ‬содан‭ ‬ұлы державалық,‭ ‬шовинистік пиғылдағы‭ ‬адамдар саны көбейе бастады.‭ ‬Ұсақ буржуазия мен майданнан‭ ‬келген топтар арасында‭ ‬ұлттық шовинизм‭ ‬рухы жоғары болды.‭ ‬Сөйтіп,‭ ‬Италияда көптеген саяси-қоғамдық‭ ‬ұйымдар Италияны‭ ‬ұлы державаға айналдыруға бағыт ала бастады.
Саяси-қоғамдық‭ ‬ұйымдардың арасында фашистер әлдеқайда‭ ‬белсенді болды.‭ ‬Ұлттық шовинизм кең етек алып Версаль бітімінің‭ ‬шешіміне қарсы шығып,‭ ‬қайта қарауын талап етті.‭ ‬Италияның Фиулле аралын аннекциялау талабын Алтанта елдері қолдамай,‭ ‬1920‭ ‬жыны аралды Югославияға бергізді.‭ ‬Антанта елдерінің мұндай‭ ‬шешімі фашистік‭ ‬ұйымдардың қарсылығына,‭ ‬ұлттың намысын‭ ‬оятуға негіз болды.
1919-1920‭ ‬жылдардағы саяси дағдарыс,‭ ‬сыртқы саясаттағы‭ ‬сәтсіздіктер италияндықтардың шовинистік ойларын күшпен орындауға шақырды.‭ ‬Италия армиясында‭ ‬бүлікке шақырушылар көбейе‭ ‬бастады.‭ ‬Олар Адриат теңізінің жағасына.‭ ‬Албанияға әскер‭ ‬жіберуді талап етті,‭ ‬Италия әскерлерінің арасында‭ ‬бүлік шығып,‭ ‬либерал партиясы үкіметтен полиция мен жандармерияның санын‭ ‬көбейтуді талап етті.
1920‭ ‬жылдан бастап Италияда саяси‭ ‬күштердің ара салмағы ұлтшыл шовинистік топтарға қарай ауысты.‭ ‬Елдегі буржуазия‭ ‬дәрменсіздік білдірді.‭ ‬ИСП-ы революциялық жолды қолдап,‭ ‬Кеңестік Ресейді қолдап,‭ ‬халықты революцияға шақырып жатты.‭ ‬Экономикалық дағдарыстар,‭ ‬революциялық толқулар Италия буржуазиясының террорлық саясатқа көшуіне жағдай жасады.‭ ‬Фашизмнің халық арасында беделі өсті.‭ ‬Фашизм Италияда ірі‭ ‬әлеуметтік‭ ‬күшке айналып,‭ ‬жаңадан әскери‭ ‬ұйымдар мен құрылымдар‭ ‬құрып,‭ ‬Италияны дағдарыстан алып шығатын бірден-бір күш деп‭ ‬жарияланды.‭ ‬Елде саяси үкіметтік дағдарыс жалғасты.

Муссолинидің үкімет басына келуі.

Либералдың үкімет‭ ‬революциялық толқулардан‭ ‬соц террорлық қимылга көшті.‭ ‬Буржуазия‭ ‬дағдарыстан шығудың жолын таба алмады,‭ ‬фашистік қозғалыс кең‭ ‬етек алып,‭ ‬халық арасында жаңа беделге ие бола бастады.‭ ‬Фашистік топтар күштерін біріктіріп,‭ ‬1919‭ ‬жылы‭ ‬әскери одақ‭ ‬(fasci di combattmento‭) ‬құрды.‭ ‬Әскери одақ‭ ‬фашистік ұйым‭ ‬ретінде құрылып,‭ ‬оның жетекшісі Бенито Муссолини болды.‭ ‬Фашистер елде өздерінің шовинистік,‭ ‬ұлтшылдық үгіт-насихатын‭ ‬кең түрде жүргізді.‭ ‬Италия үкіметінің дәрменсіздігін сынға алды.‭ ‬Ұлттық мүлде‭‬,‭ ‬Ұлы‭ ‬ұлт‭ ‬идеясын таратты.‭ ‬Жұмысшы табының‭ ‬арасында таза экономикалық саясатты,‭ ‬ереуілдік қозғалысты‭ ‬қолдап,‭ ‬жұмысшы табының мүлдесін қорғады.‭ ‬Шаруалар арасында‭ ‬жерді кім өндесе,‭ ‬жер соныкі‭ ‬ұранын тастады.‭ ‬Италияда‭ ‬фашизмді негізгі әлеуметтік топтар,‭ ‬халықтың кедейленген саласы‭ ‬қолдады.
Фашизмнің негізгі тірегі қалалық‭ ‬ұсақ буржуазия болды.‭ ‬Олар‭ ‬өз меншіктерін қорғау үшін үкімет қолдап отырған ірі буржуазияны‭ ‬қатты сынға алып,‭ ‬фашизмнің‭ ‬ұрандарын насихаттады.‭ ‬Фашизмнің‭ ‬шабуылы күшейген кезде халық арасында ықпалы бар дәстүрлі‭ ‬Италия Социалистік партиясы оқшауланып,‭ ‬тек қана социалистік‭ ‬идеяны уағыздаумен шектеліп қалды.‭ ‬Жұмысшы табы реакциялық буржуазия жағына шықты.
1920‭ ‬жылдың аяғында Солтүстік және Орталық Италияда фашистер ашық‭ ‬террорға шығып,‭ ‬коммунистер ықпалындағы‭ ‬жергілікті ұйымдарды талқандап,‭ ‬большевиктерден елді‭ ‬құтқаруға шақырды.‭ ‬Жұмысшы табын әлсіретіп,‭ ‬ұсақ буржуазия ықпалын күшейту бағытын‭ ‬ұстанды.‭ ‬Италия үкіметі де біртіндеп фашизмді‭ ‬саяси жағынан қолдап,‭ ‬1921‭ ‬жылы соғыс министрі И.Бономи‭ ‬әскерлерді фашистік‭ ‬ұйымдарға көмекке жіберіп,‭ ‬фашизмнің‭ ‬қарулануына жол берді.‭ ‬Италия премьер-министрі либерал‭ ‬Дж.‭ ‬Джолити‭ ‬парламенттегі‭ ‬35‭ ‬фашистік депутаттармен бір блокқа‭ ‬кіріп,‭ ‬ИСП мен ИКП депутаттық тобына қарсы күресіп отырды.‭ ‬Италияның ірі буржуазиясы елдегі либерал-парламенттік саяси‭ ‬күшті сақтай отырып,‭ ‬фашизмді ашық қолдады.‭ ‬1921-1922‭ ‬жылдарда‭ ‬антифашистік күштер өте әлсіз болды.‭ ‬Италияның‭ ‬ұлылығын‭ ‬қалпына келтіретін бірден-бір саяси күш фашизм деп түсінді.‭ ‬Фашизмнің үкіметті өз қолына алуына жол ашылды.
1922‭ ‬жылдан бастап фашистер парламетті таратып,‭ ‬диктатуралық‭ ‬билікті орнатуға шақырды.‭ ‬Фашизм Ватиканмен тығыз байланыс‭ ‬орнатып,‭ ‬католиктер де фашизмді қолдай бастады.‭ ‬Италияда саяси тұрақсыздықтан‭ ‬1921‭ ‬және‭ ‬1922‭ ‬жылдарда үш рет үкімет ауысты.
Италия‭ ‬социалистік партиясының реформалық тобы,‭ ‬үкіметті қолдап,‭ ‬елде фашизмге қарсы тойтарыс беру үшін‭ ‬жұмысшы тобын‭ ‬көтеріп,‭ ‬ереуілдер‭ ‬ұйымдастырып,‭ ‬Парме қаласында фашистердің қарулы құрамдарына қатты соққы берді.‭ ‬ИСП-ның максималистік тобы реформистерге қарсы шығып,‭ ‬партиядан бөлініп,‭ ‬Унитарлық‭ ‬Социалистік партия‭ (‬УСП‭) ‬құрды.‭ ‬Бұл‭ ‬жұмысшы табын әлсіретіп,‭ ‬олардың арасында жік туғызды.‭ ‬Фашизмге үкіметті өз қолына‭ ‬алуға толық жол ашылды.‭ ‬Олар‭ ‬1922‭ ‬жылы Неаполь қаласында‭ ‬өткен фашистер съезінде,‭ ‬үкіметке ашық ультиматум қойды.‭ ‬Фашистер әскерлерін мобилизация жасады.‭ ‬Сөйтіп,‭ ‬Неаполь қаласынан Римге жорық‭ ‬ұйымдастыруға кірісті.‭ ‬Үкімет амалсыздан‭ ‬отставкаға кетуге мәжбүр болды.‭ ‬Италияда төтенше жағдай‭ ‬жарияланды.‭ ‬Король үкіметтің кетуін қолдамай,‭ ‬Муссолиниді‭ ‬шақырып,‭ ‬үкімет‭ ‬құруға шақырды.‭ ‬1922‭ ‬жылдың‭ ‬22‭ ‬қазанда‭ ‬фашистік отряд салтанатты түрде Рим қаласына келіп,‭ ‬Муссолини‭ ‬үкімет басына‭ ‬отырды.‭ ‬Италияда фашистік диктатура орнады.‭ ‬Еуропада тұңғыш рет фашизм үкімет басына келді.‭ ‬Италияда‭ ‬соғыстан кейінгі либералдық-парламенттік жүйе тарады.‭ ‬Саяси дағдарыс,‭ ‬революциялық күштердің жеңілуі,‭ ‬антифашистік қозғалыстың‭ ‬әлсіздігі,‭ ‬Италия буржуазиясының фашизмді қолдауы,‭ ‬Италияда демократияның жеңіліс табуына‭ ‬әкелді.

Италиядағы‭ ‬Маттеотти дағдарысы‭‬.

Италияда фашистік‭ ‬диктатуранң ең‭ ‬құрылуы,‭ ‬буржуазиялық демократияның кейбір‭ ‬басқару жүйесінің уақытша сақталуына әкелді.‭ ‬Парламент сақталды,‭ ‬саяси партиялар ашық‭ ‬жұмыс істеді.‭ ‬Муссолини үкіметі‭ ‬құрамында‭ ‬либералдар да сақталды.‭ ‬Бірақ та фашистік диктатура біртіндеп‭ ‬өзінің саяси құрылымын өз қолдарына ала бастады.‭ ‬1923‭ ‬жылы жаңадан сайлау реформасын жүргізді.‭ ‬Бұрынғы демократиялық‭ ‬сайлау орнына,‭ ‬мажоритарлық жүйесін енгізді.‭ ‬Сайлауда‭ ‬25%‭ ‬дауыс‭ ‬алған‭ ‬партия‭ ‬депутаттардың‭ ‬-‭ ‬орнын‭ ‬қамтамасыз‭ ‬ете‭ ‬алатын болды.
Италия парламентінің орнына‭ ‬құрылған Улкен фашистік кеңес‭ ‬(ҮФК‭) ‬заң шығарушы институтқа айналды.‭ ‬Оның‭ ‬Төрағасы‭ ‬Муссолини болып тағайындалды.‭ ‬1923‭ ‬жылы‭ ‬Ұлттық қауіпсіздік‭ ‬милиция‭ ‬-‭ ‬ерекше фашистік қарулы‭ ‬ұйымга айналды.‭ ‬Олардың‭ ‬мүшелері Корольге және Муссолиниге таза‭ ‬жұмыс атқаруга уәде‭ ‬берді.‭ ‬Жергілікті басқару жүйесі префект әкімшілігінде фашистік партия өз бақылауын орнатты.
Фашистік үкімет буржуазияны қолдап,‭ ‬көптеген жеңілдікке‭ ‬барды.‭ ‬Ірі өнеркәсіп иелеріне субсидиялық көмектің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.