Биосфера туралы концепцияның қалыптасуы

Жоспар
Кіріспе

1. Биосфера . ғалымдық экожүйе
2. Биосфераның энергетикасы
3. Биосферадағы биохимиялық циклдер және зат айналымы
4. Биосфераның эволюциясы

Жердегі бірде-бір тірі ағза еркін болмайды. Барлық ағзалар оларды қоршаған материалдық-энергетикалық ортамен, ең алдымен қоректену мен тыныс алу арқылы, үздіксіз және тығыз байлныста болады. Одан тыс табиғи жағдайда тіршілік ете алмйды.
ХІХ ғасырдың басында ғалымға «биосфера» түсінігін енгізген француз жаратылыстанушысы Ж.Б. Ламарк (1744-1829) болған. «Биосфера» терминін тіршілік бар жердің қабықшасын анықтау ХІХ ғасырдың аяғында атақты австрия геологы Э. Зюсс (1831-1914) ұсынады.
В.И. Вернадский биосфера деп планетаның тіршілік бар немесе болған, үнемі тірі ағзалардың әсерінен ұшырайтын не ұшыраған бөлігін айтады ( литосфераның жоғарғы бөлігі, гидро және тропосфера). Ағзалардың маңызы олардың алуынтүрлілігімен, барлық жерлерде таралуымен, Жер тарихындағы тіршілігінің ұзақтығымен, биохимиялық қызметінің тіршілігінің ұзақтығымен, биохимиялық қызметінің таңдамалы сипатымен және тбиғатының басқа компоненттерімен салыстырғанда химиялық белсенділігінің жоғары болуымен анықталады. Жер биосферасын құрайтын заттардың негізгі типтері 15-суретте көрсетілген.
Планетадағы ағзалардың барлық жиынтығын В.И: Вернадский тірі зат деп атады. Оның негізгі сипаттамасы ретінде массаның, химиялық құрамы мен энергиясының жиынтығын қарастырады. В.И. Вернадский тұжырымдаған костанталық заңы бойынша: биосфераның тірі затының мөлшері (берілген геологиялық кезең үшін) тұрақты (константа) шама болып табылады.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Биосфера туралы концепцияның қалыптасуы

Жоспар:
1. Биосфера – ғалымдық экожүйе
2. Биосфераның энергетикасы
3. Биосферадағы биохимиялық циклдер және зат айналымы
4. Биосфераның эволюциясы

БИОСФЕРА – ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЖҮЙЕ
Жердегі бірде-бір тірі ағза еркін болмайды. Барлық ағзалар
оларды қоршаған материалдық-энергетикалық ортамен, ең алдымен
қоректену мен тыныс алу арқылы, үздіксіз және тығыз байлныста
болады. Одан тыс табиғи жағдайда тіршілік ете алмйды.
ХІХ ғасырдың басында ғалымға биосфера түсінігін енгізген
француз жаратылыстанушысы Ж.Б. Ламарк (1744-1829) болған. Биосфера
терминін тіршілік бар жердің қабықшасын анықтау ХІХ ғасырдың аяғында
атақты австрия геологы Э. Зюсс (1831-1914) ұсынады.
В.И. Вернадский биосфера деп планетаның тіршілік бар немесе
болған, үнемі тірі ағзалардың әсерінен ұшырайтын не ұшыраған
бөлігін айтады ( литосфераның жоғарғы бөлігі, гидро және
тропосфера). Ағзалардың маңызы олардың алуынтүрлілігімен, барлық
жерлерде таралуымен, Жер тарихындағы тіршілігінің ұзақтығымен,
биохимиялық қызметінің тіршілігінің ұзақтығымен, биохимиялық
қызметінің таңдамалы сипатымен және тбиғатының басқа
компоненттерімен салыстырғанда химиялық белсенділігінің жоғары
болуымен анықталады. Жер биосферасын құрайтын заттардың негізгі
типтері 15-суретте көрсетілген.
Планетадағы ағзалардың барлық жиынтығын В.И: Вернадский тірі
зат деп атады. Оның негізгі сипаттамасы ретінде массаның, химиялық
құрамы мен энергиясының жиынтығын қарастырады. В.И. Вернадский
тұжырымдаған костанталық заңы бойынша: биосфераның тірі затының
мөлшері (берілген геологиялық кезең үшін) тұрақты (константа) шама
болып табылады.

5 сурет. Жер биосферасын құрайтын заттардың негізгі типтері
Тірі заттың жалпы массасы 1,8-2,5*1012т (құрғақ салмағы) бағаланып,
ол биосфера массасының (3*1018т) тек болмашы бөлігін ғана құрайды. Егер
тірі затты планета бетімен біртегіс етіп орналастырсақ оның
қалыңдығы, бар болғаны 2 см болады. Қазіргі кездегі ағзалар топтарының
биомассасы туралы мәліметтер 5-кестеде келтірілген. 5-кесте
Жердің тірі ағзаларының биомассасы
(И.И. Бразилевич және т.б. бойынша)
Орта Ағзалар тобы Масса (1012т)Қатынасы (%)
Континенттер Жасыл өсімдіктер 2,40 99,2
Жануарлар мен 0,02 0,8
микроорганизмдер
Барлығы 2,42 100
Мұхаттар Жасыл өсімдіктер 0,0002 6,3
Жануарлар мен 0,0030 93,7
микроорганизмдер
Барлығы 0,0032 100
Жердің ағзалардың биомассасы 2,4232 -

Жердің бетін өзгертуші маңызды фактор тіршілік болып табылады. Оның
ерекшелігі тек химиялық реакциялар жылдамдығына ғана байланысты
емес кейбір реакциялар қалыпты температура мен қысым да, ағзадан
тыс жүрмейді. Л.С. Берг былай деген Ағзалар физикалық мүмкін емес
нәрселерді жүзеге асырады. Майлар мен көмірсулар ағзада 370С
шамасында тотығады, ал ағзада тыс 400-5000С жүреді. Молекулалық
азаттан аммиакты синтезі өнеркәсіптік жағдайда 5000С температура мен
300-500 атм. қысымда жүзеге асырылады. Ае микроорганизмдер бұлт
реакцияның қалыпты температурада және атмосфералық қысымда жүзеге
асырылады.
В.И. Вернадский биосфераның Жердің ғаладық бір тұтас жүйесі
ретіндігі көзқарасты жасады. Бұл жүйе геометриялық және энергетикалық
өзгерістердің жүру тіршілікпен анықталады. В.И. Вернадский тірі
ағзалардың геологиялық рөлі туралы ілімнің негізін қалады.
Жердің биосферасы ғаламдық ашық жүйе болып табылады. Оның
кіруі - бұл космостан келетін күн энергиясының ағыны, ағзалардың
тіршілік қызметін түзілген заттар. Биосфера өздігінен реттелетін
кибернетикалық жүйе. Оған геомеостаз қасиеті тән.
Жер планета ретінде табиғат жағдайларының алуантүрлілігімен
сипатталады. Бұл оның шр тәрізді пішінімен, Күнді және өзінің
өсінен айналуымен анықталады. Өз кезегінде бұлар күн белсенділігінің
ендік және маусым бойынша интенсивтілігінің өзгеруін қамтамасыз
етеді. Табиғат жағдайларының көптүрлілігі Жердің күрделі рельефінің
әсерінен де түзіледі. Бірақ Жер биосферасының негізгі көптүрлілігін тірі
ағзалар жасайды. Ғылымдардың болжамы бойынша қазіргі биосферада тірі
ағзалардың шамамен 2 млн. түрі бар (биосфераның өмір сүруі
барысында 1 млрд-тан кем емес).
Биосфераның шекаралары. 1926 жылы В.И. Вернадский биосфералары
туралы мәселені қойды.
Қандай физико-химиялық жағдайлар тіршілікке анағұрлым қолайлы
болып табылады?
1. Көмірқышқыл газы мен оттегінің жеткілікті мөлшерде болуы.
2. Судың жеткілікті болуы (міндетті түрде сұйық күйде)
3. Температуралық режим тым жоғары (ақуыздарды ұюын әкелетін) және
тым төмен ( ферменттердің жұмысын тоқтататын) болмауы керек.
4. Минералдық қоректену элементтерінің жеткілікті болуы.
5. Су ортасының белгілі бір тұздығы.
Қазіргі кезде тіршілік жер қыртысының жоғарғы бөлігінде
(литосфера), жер атмосферасының төменгі қабаты (троносфера) және Жердің
сулы қабықшасында (гидросфера) таралған.
Литосферада тіршілікті ең алдымен тау жыныстары мен жер асты
суларының температурасы шектейді. Ол тереңдікке байланысты артады да,
1,5-15 км тереңдікте +1000С-дан асады. Жер қыртысында бактериаларды
табуға болатын тереңдік – 4 км. Мұндай кен орныдарында 2-2,5 км
тереңдікте бактериялардыңсаны біршама көп болады. Мұхиттарда
тіршілік 11 км тереңдікке таралады. Атмосферадағы тіршіліктің жоғарғы
шекарасы биіктікке байланысты ультракүлгін радиацияның артуымен
сәулелерінің көп бөлігін 22-25 км биіктікте сіңірді. Бактериалар мен
саңырауқұлақтардың споралары 20-22 км биіктен табылған.

Биосфера және космос. Тіршілік космостық құбылыс болып табылады.
Биосфераның космостық ортасы тіршілікке қажетті қолайлы экологиялық
жағдайларды анықтайтын күн энергиясының көзі болып табылады.
Биосфераны қауіпті космостық сәулеленуден магнит өрісі мен озон
қабаты қорған тұрады.
Ұзақ уақыт бойы Күннің биосфераға әсері фотосинтез
процесімен, жердегі бір жылу режимін ұстап тұрумен шектеледі деп
есептеліп келді.
Күн сәулесі ғаламдық экожүйенің тіршілігіне күшті әсер етеді.
Биосфераға келіп түсетін күн энергиясының балансы 6-кестеде
көрсетілген.
Космос сәулелерінің құрамында протондар (сутегі ядролары) көп,
шамамен барлық бөлошектердің 90%. Гелий ядролары шамамен 10 есе кем,
ал барлық басқа ядролардың үлесіне шамамен 1 % келеді.
Космос кеңістігінде күрделі ядролық реакциялар нәтижесінде
гамма-кванттар түзіледі. Олардың өзі жер атмосферасына соң екінші
ретті бөлшектер түзіледі.

6-кесте
Күн сәулесінің энергиясының таралуы
(биосфераға түсетін жылдық мөлшерінен %)
Таралу түрі Үлесі %
Шағылыстыру 30
Жылуға айналу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.