Салық механизмі және мемлекеттің салық саясатын іске асырудағы оның рөлі

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

Салық механизмі және мемлекеттің салық саясатын іске асырудағы оның рөлі диплом жұмысы

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . …3

тарау. Салық механизмі қаржы механизмінің құрамдас бөлігі және салық саясатының негізі ретінде . . . 6Қазақсатын Республикасындағы салық саясаты: мәні, мазмұны мен мақсаттары . . . 6Салық механизмінің құрылымы және оның негізгі элементтеріне сипаттама . . . 16Салық механизмінің салық саясатын жүзеге асырудағы атқаратын рөлі . . . 24

2 тарау. Нарықтық қатынастардың дамуы жағдайындағы салық механизмінің негізгі элементтерінің ролі мен маңызы . . . 33

2. 1. Салықтық жоспарлау мен болжаудың бюджетаралық кірістерді бөлудегі рөлі……… . . . … . . . . …… . . . 33

2. 2. Салықтық реттеу және салық бақылауы салық механизмінің маңызды элементі ретінде…… . . . …40

2. 3. Салық механизмінің бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастырудағы алатын орны . . . 50

3 тарау. Қазақстан Республикасындағы салық салу механизмінде кездесетін мәселелер және оны жетілдіру жолдары . . . 59

Қорытынды . . . ……… . . . . … . . . 69

Пайдаланылған әдебиеттер…… . . . . . . . . . 72

Кіріспе

Салық саясатының мәнін ашуға жағдай жасайтын және оның әдістемелік жағдайы болып салық қатынасы табылады, ал, оның негізі болып мемлекеттің қаржылық ресурстарын қалыптастыру барысындағы мемлекет пен шаруашылық субъектлерінің арасындағы қатынас табылады.

Мемлекет өзінің салық саясатын салық механизмі, оның құралдары мен элементтері арқылы жүзеге асырады. Ал, салықтар проблемасы ең қиын да күрделі мәселелердің бірі болып табылады, өкінішке орай салық төлеушілердің заңды құқықтары мен мүдделерін толықтай қорғауды қамтамасыз ететін идеалды салық механизмі енгізілген деп айтуға әлі ерте. Өз кезегінде салық төлеушілер қалайда салық төлемеудің амалын ойлап табуға ұмтылады, соның кесірінен мемлекеттік қазынаға қаражаттар толықтай түспейді. Дегенмен, мемлекет тарапынан салық механизмін оңтайландыруда жасалып жатқан жұмыстар да аз емес.

Салықтық механизм - салық теориясындағы ұйымдастыршылық - экономикалық категория ретінде ұлттық табысты бөлу барысында туындайтын басқарудың объективті процессі болып табылады. Осы процесстегі қатынастар сферасын 3 түрлі ішкі жүйеге бөлуге болады, яғни олар:

салықтық жоспарлау мен болжамдау;
салықтық реттеу;
салықтық бақылау.

Негізінен салық механизімінің құрылымы мынадай негізгі элементтерден тұрады, яғни, салық жүйесі, салықтарды болжамдау, салықтарды есептеу мен алуды құру, салықтарды алу әдісі, және салықтарды уақытылы әрі толық көлемде түсуіне бақылау жүргізу. Осы процесстер мен кезеңдердің барлығы салық түсімдерін жоспарлау мен болжамдаудан бастап, олардың түсуін салық органдары салық арқылы бақылаудың біріңғай жүйесін құруы болып табылады.

Салық механизмінің әр бір кезеңін, сатысын зерттеу қаржы ғылымында өзекті тақырыптарға жатады, өйткені салық механизмін ұтымды ұйымдастыруға салық жүйесінің жалпы жай-күйі тікелей байланысты, әр мемлекеттің кіріс көзі- бюджетке тигізер әсері ді мол.

Бүгін де салық механизмі арқылы мемлекеттің жалпы экономикалық саясатының үйлестіріліп отыруы қажетті шарт, өйткені мұнда, біріншіден мемлекеттік экономикалық реттеу жүзеге асырылса, екіншіден нарықтық экономика өз дамуына іске асырады екен.

Осынау салық механизмі арқылы бүгінгі таңда мақсатты түрдегі мемлекеттің экономикалық сясаты жүргізіле отырып, қоғамның экономикалық дамуына экономиканың және қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасы арқылы кәсіпкерлікпен еркін бәсекелестікті ынталандыру немесе тежеу қызметі де жүргізіледі.

2003 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енгізілген салық кодексі салық жүйесіндегі салық механизмінің бағыт бағдарламасын түбегейлі өзгертті. Салық Кодексінде салықтар мен алымдардан басқа әр түрлі төлемақылар, болжаулар жалпы саны 35-ке жуық міндетті төлемдер қабылданды. Сонымен бірге салық Кодексінде салықтық әкімшілдендірудің тәртібімен салықтың бақылауы да жүзеге асырылатын болды. Осы және басқа мәселелер диплом жұмысының тақырыбына арқау болады.

Диплом жұмысының зерттеу объектісі болып салық механизмін оңтайландыру арқылы жүзеге асырылған бюджеттік кіріс бөлігіндегі түсімдердің 2002-2006 жылдардағы деректері бойынша мәліметтер табылады.

Диплом жұмысының негізгі мақсаты бүгінгі нарықтық экономика жағдайында және салық саясатын жүзеге асырудағы салық механизмінің атқаратын ролін және алатын орнын көрсету.

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін және диплом жұмысының тақырыбын ашу үшін мынадай мәселелерді қарастыру қажет:

біріншіден салық механизмінің құрылымына сипаттама бере отырып салық механизмінің экономикалық мәнін, ролі мен маңызын қарастыру;
салық механизмінің негізгі элементтеріне: салықтық жоспарлау мен болжамдау, салықтық реттеу, салықтық бақылауға нақты сипаттама беру;
мемлекеттік бюджеттік деректері негізінде еліміздің салық жүйесіне - салық механизмінің негізгі элементі есебінде өз бағасын беріп, экономикалық талдау жүргізу;
бүгінгі салық жүйесіндегі өзгерістерге барынша тоқтала отырып, салық механизмінің жаңаша бағыт - бағдарына сипаттама беру.

Диплом жұмысын жазу барысында классик - экономистердің еңбектері, қаржы және салық салуға байланыста оқу құралдары мен оқулықтар, ғылыми менпродициалар, Қазақстанда салық қатынастарын реттейтін салық заңдары мен нормативтік актілер қолданылады.

Диплом жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен және қорытынды бөлімінен тұрады. Онда салық механизмінің теориялық және практикалық мәселелері қарастырылып және оларды жандандыру мәселелері орын алған.

1 тарау. Салық механизмі қаржы механизмінің құрамдас бөлігі және салық саясатының негізі ретінде

1. 1. Қазақсатын Республикасындағы салық саясаты: мәні, мазмұны мен мақсаттыры

Салық саясаты бюджеттік - қаржылық және ақша - несиелік саясатпен қосыла отырып қаржы саясатының құрамдас бөлігі болып табылады. Оның негізгі мақсаты салықтардың мәні мен олардың атқаратын функцияларынан туындайды және жалпы қоғамдық өнімді жалпымемлекеттік қажеттілікке жұмылдырып, оларды бюджет арқылы қайта бөлуді қарастырады. Осылайша, салықтар өз функциялары мен міндеттерін бірыңғай бюджеттік процессте жүзеге асыралы. Салық саясатының негізі әрбір қаржылық жылдағы бюджетті қабылдаған кезде қаланады және оның жүргізілуі сәйкесінше заңдар мен нормативтік актлерді қабылдаған кезде қаланады1.

Бүгін де, қоғамда салық қаржы қатынысының мемлекетінің ақшалай табысымен құралғанын көрсетеді, оған қатысты келкесі функцияларды орындалуға тиіс. Мысалы: әлеуметтік, қорғаныс, табиғатты қорғау және т. б. Экономикалық қатынастардың бірі ретінде салықтар экономикалық базиске жатады және объективті қажетті болып табылады. Сол себептен, салықтар мемлекетке өзіне алынған функцияларды, жұмыстарды атқару үшін жиналады. Сондықтан, салықты болдырмауды мақсат ету, ол өз-өзіңді, яғни, мемлекетті болдырмау деген сөз.

Салықтың түсуі немесе табыстың көбейуі, шаруашылық қызметінің нығайуы, капитал салымының көбейуі, сұраныстың, шаруашылық канъюктурасының жандануы дегенді білдіреді. Табысқа салынатын салық ставкасының өзгеруі, мемлекет капитал салымына қосымша ынталандыруды кемітеді немесе оны дамыта алады, ал жанама салық көмегімен жұмсалу қорына және баға деңгейіне ықпал ете алады.

Либералды немесе протекционды сыртқы сауда саясатының таңдау арқылы, мемлекет кеден баждарын өзгерте алады, әріптестерінен кезекті немесе қаржылық қолдау алады, немесе ұлттық экспорт талаптарын қояды. Кедендік баж жанама салықтың бір түрі, олардың көтерілуі импорттың қымбаттауына, оның артынан ұлттық тауарлардың, өкінішке орай сыртқы сауда айналымына әсер етеді. Баждың төмендеуі немесе алынуы ішкі нарықта бәсекенің шиеленісуіне, бағаның өсуінің бәсеңдеуіне, сыртқы сауданың жоғарылауына әкеледі.

Салық ставкасы салалар және аймақтарға диференцацияланады. Олар кешен және кешенді құрылымға ықпал ете бастады. Сондықтан мұнайға және газ өндіруге салық жоғары, бірақ аз менгерілген, экономикасы дамымаған аймақтарда төмендеу болады.

Салық жүйесі біртіндеп икемді тетікке айналып келеді. Салық заңының негізін және құрылымының негізін сақтауда мемлекеттік салықтарды реттеу органдары, мемлекеттік экономикалық саясаттың мақсатында уақытша және белгілі бір кәсіпорынды таңдап алып, оның салық ставкасын төмендетеді немесе салықты мүлде қысқартады. Келесі салаларға капитал ретінде жұмасалатын табысқа салықтарды жеңілдету кең қолданыс табуда: ғылыми зерттеулер және олардың жетістіктеріне қол жеткізу, жаңа жұмыс орындарын ашуға, қоршаған ортаны қорғауға.

Салық салуды реттеу объектлері нақтылануда. Мысалы, кәсіпорын табысының екі түұріне салық салу дифференцияланады: таратылмаған (кәсіпорындарда шаруашылық қызметін дамытуға қалдырылған) және таратылған ( дивиденттерге және акция иелеріне төленетін төлем) . Дивиденттер сомасына салынатын салық көлемі жоғары болған кезде, таратылмайтын табысқа салынатын салық ставкасының төмендеуі, табыстың екі осы бөліміндегі тепе-теңдіктің, оның таратылмаған бөлімінің пайдасына қарай өзгеретіні анықталған, дивиденттердің бір уақытта төмендеуінен, капиталдың ішкі жинақталуы ұлғайып, инвестицияның өзін-өзі қаржыландыруы өседі, егер бұл тенденция ұзақ уақыттық сипат алатын болса, акциялардың бағасы төмендеп, оларды отандық және шетелдік инвесторлардың сатып алуы қаупі туады. Таратылмайтын табысқа салықтың көтереліуінен және оның дивиденттерге төленетін сомаға азаюуынан кері көріністі көруге болады.

Қазіргі кезде салықтардың реттеуші қызметі табыстар мен пайдаларды салықтан босатып, және сол уақыттағы экономиканы мемлекеттік реттеу мақсатына сәйкес әрекеттер үшін, жалпы және жеке ынталандыру құрайтындай жағдайда емес, керісінше, шаруашылық субъектісі мен оның нақты шаруашылық акциясына берілген салықтық жеңілдіктер көлемінің арасында қатаң сандық тәуелділік орнатуға тырысады.

Батыста экономиканы мемлекеттік реттеудің көптеген мақсаттарына капитал салымын мақсатты түрде ынталандыру арқылы қол жеткізеді. Негізгі капиталдың жаңаруы мен ұлғаюы көлеміне негізінен өсу қарқыны, конъюктура жағдайы, сұраныс, ұлттық бәсекелестік тәуелді, ал инвестиция құрылымына салалық және аймақтық құрылым, ғылыми зерттеу жұмыстарына бағытталу мәселелері тәуелді. Сонымен бірге, салықтар арқылы іскерлік белсенділікті арттыруға немесе шектеуге болады, кәсіпкерлік қызметтің қандай да бір саласын дамытуға мүмкіндік бар және әлемдік нарықтағы оның бәсекелестік қабілетін оңтайландырылады 2.

Соңғы он жылда инвестициялық сұраныстарды қамтамасыз ету формасын иеленген, капиталсалуда үлесі 55 пен 85 пайыз арасында ауытқып тұратын өзін - өзі қаржыландыру болып отыр. Өзін-өзі қаржыландырудың мұндай көлемі тек қана мемлекеттік салық саясатының арқасында ғана мүмкін болып отыр, атап айтқанда, үкіметтік органдар қолданған негізгі капиталды жеделтеліген амортизация бойынша есептен шығару арқасында жүзеге асып отыр.

Салықтар қаржылық қатынастардың жинақталған бөлігін жүзеге асырады, ол мемлекеттің өзіне қажетті қызметтері - әлеуметтік, қорғаныс, табиғатты қорғау, құқық қорғау және өзге де қызметтерін жүзеге асыру үшін қажетті қаржысын жинаумен байланысты. Мемлекеттік бюджет арқылы мемлекет ақша-қаражатын бөлуді жұмылдыру жөніндегі қызметін атқарады.

Мемлекеттің фискальдық саясатының негізгі тетігі үкіметтің мақсаттарына орай, салық ставкаларын өзгерту болып табылады. Фискалдық саясатты жүргізу елдің заң шығарушы органы үшін маңызды. Себебі, мемлекеттік бюджетті талқылау мен бекіту арқылы салық салу мен ол қаражатты жұмсауды бақылайды.

Мемлекеттік бюджетке мемлекеттік шығындар мен табыстар жатады. Шығын мен табыс арасындағы айырмашылық бюджеттік сальдо деп аталады. Мемлекеттік шығын кірістен көп болса бюджет дефициті пайда болады. Оның орны заимның көмегімен қайтарылады. Кейнстің ойынша мемлекет дефициттің кейбір түрлеріне рұқсат етуі тиіс. Егер мемлекет ақша қаражатын, алғаннан гөрі, көп мөлшерде төлесе қоғамдағы сатып алушылық қабілетінің өсуіне алып келеді. Адамдар көп мөлшерде сатып алуға, ал кәсіпорындардың көп мөлшерде сатуына мүмкіндік алады және оның әсерінен жұмыссыздық азаяды. Сол себепті жұмысбастылық кезеңіндегі бюджет дефициті аса қауіп төндірмейтін жағдай.

Есесіне, көтерілу кезеңінде дифицитті өзіңе көп артып алудан сақтану керек. Мұндай жағдайда бағаның өсуіне әкеліп соғуы мүмкін. Себебі, ол жағдайда өндірісті сатып алушылық мүмкіндігінің өсу пропорциясымен бірге ұлғайту мүмкін емес. Кейнстік мектептің ұсынысы бойынша, мемлекет бюджет дефицитін төмен конъюктурада қолдану керек, себебі, жұмыссыздыққа қарсы тұру үшін және де жоғарғы конъюктурада инфляцияға қарсы тұру үшін белсенді сальдо болуы керек. Сондықтан жыл сайын бюджеттің тепе -тең болуы міндетті емес, бірақ ұзақ мерзім ішінде ол салыстырмалы түрде теңестірілуі керек. Осы ережеге жатпайтын, бірақ, осындай инвестициялар үшін өндірістік қуаттылығы жоғары мемлекеттік меншіктң ұзақ уақыттық өсуі ретінде жасалады. Мұндай жағдайда көп жылға алдын-ала заимдар беруге де жол беріледі.

Әлемдік тәжірибеде салық пен мемлекеттік шығындардың көмегімен экономикалық дамуды ынталандырудың тиімді әдістері жақсы таныс. Бұл біріншіден, салық ставкасына кейнсиандық әдіспен қолдану, ол жинақталған сұранысқа алып келетін, онымен бір уақытта ЖІӨ өнім және баға деңгейі, өсіп, яғни инфляцияның өсу қарқыны жеделдейтін, салықты қысқартуды жобалайды. Сонымен қатар бюджет түсімі қысқарады, соның салдарынан бюджет дефициті пайда болады немесе өседі. Бюджет дефициті сол жылда бюджет шығынының кірістен жоғарылау сомасы. Бюджет дифициті ұлттық экономикада бірқатар өзгерістерді көрсетеді және осы өзгерістердің нәтижесін тіркейді. Бюджет дефицит себептері әртүрлі болады:

қоғамдық өндірістің кемуі;
қоғамдық өндірістегі шекті шығынның өсуі;
«бос» ақшаның көп шығарылуы;
әлеуметтік бағдарламалар орындалмауы;
қаржыландыру бойынша шығындардың өсуі;
Көлеңкелі капиталдың үлкен көлемде айналымға түсуі;
Қоғамдық есепке бағынбайтын үлкен өндірістік емес шығындар
Мемлекеттік заимдар;
Салық салуды күшейту;

Кейде үшінші түрі де кездеседі,

айналымда ақша массасының көбеюуі және өзіндік ақша өндіру, немесе «сеньораж» (ақша басып шығару) .

Бюджет тапшылығы, инфляция, дағдарыс, жұмыссыздық секілді экономикалық жүйенің бөлінбейтін элементтеріне жататын, жағымсыз экономикалық категорияларға жатады. Бұған қоса оларыз экономикалық жүйе біртіндеп дамуға және өздігімен қозғалуға деген мүсмкіндігін жоғалтады. Бюджет тапшылығынң болмауы экономиканың “тұрақтылығы” емес. Қаржы жүйесінің өзінің ішінде қандай процесстер жүретінін, қайта өндіру кезеңінің қандай өзгерістері бюджет тапшылығына жататынын нақты білу керек.

«Ұсыныс экономикасы» теориясын жақтаушылар жинақталған ұсыныстарға бағыттайды, олардың пікірінше, ұсыныстың өз сұранысы бар. Олардың ойынша, жинақталған ұсыныстарға салық ставкасын қысқартудың әсерінен кірістің ұлғайуына жол ашылады:

1. Тұрғындар табысының, сәйкесінше, жинақ табыстарының өсуіне әкеледі;

Кәсіпкерлердің сәйкесінше инвестиция табысының өсуіне, яғни капитал

жинағының өсуіне әкеледі. Осылайша, салық ставкасын қысқарту ұлтық өндіріс пен табыстың өсуіне алып келеді, ол өз кезегінде бюджетке түсетін салықты азайтып қана қоймай, бюджет тапшылығын болдырмайды, салықтардың бұдан да төмен ставкасында салық базасының кеңеюуі есебінен бюджетке түсетін салықтық түсімдердің өсуін қамтамасыз етеді.

Бірақ қандай да бір саясатты таңдап алу үшін мемлекет алдында тұрған мақсат пен міндетті білу керек және ұлттық экономиканың алдында тұрған міндетті анықтап алу қажет. Бірақ, фискалды саясат пен жинақталған ұсыныстардыдың арасындағы себеп-салдарлық байланыс, “экономикалық ұсынысты” жақтаушылар жазған, үлкен сақтықпен қарастырылады, өйткені ол ұзақ уақыттық тиімді әсерге есептелген.

Жалпы фискалды саясаттың негізгі мақсаты инфляция мен жұмыссыздықты жою болып табылады. Сондықтан экономиканың құлдырау кезінде аталған саясатты жүзеге асыру қажеттілігі туындайды. Оған кіретіндер:

1. Мемлекет шығындарының өсуі;

2. Салықтың төмендеуі;

3. Біріншісі мен екіншісінің бірін -бірі толықтыруы.

Басқаша айтқанда, көрсетілген пунктте теңестірілген бюджет, фискалды саясат құлдырау кезеңінде үкімет бюджет дифициті жағына жылжиды. Немесе керісінше, экономикада шығын инфляциясы болса, ол жағдайға сәйкес шектеуші фискалдық саясаттың келесі түрлері қолданылады:

1. Мемлекет шығындарының қысқаруы;

2. Салықтың көтерілуі;

3. Бірінші мен екіншінің бірін-бірін толықтырылуы.

Экономиканы реттеуде фискалды саясатты іске асыра отырып, мемлекет келесі мақсаттарды көздейді:

тұрақты экономикалық өсуде негізгі тауарларға және қызмет түрлеріне тұрақты бағаны қамтамасыз ету: еңбекке жарамды тұрғындарды толық жұмыспен қамтамасыз ету;
тұрғындардың минемалды кіріс деңгейін анықтау;
азаматтардың әлеуметтік қорғау жүйесін қамтамасыз ету, біріншіден зейнеткерлерді, инвалиттерді, көп балалыларды;
сыртқы экономикалық қызметтегі теңдік;

Бұл мақсаттарға бір уақытта жету мүмкін емес. Егер баға өсіп бара жатса, оны қысқарту және реттеу шараларын қолдану керек. Бірақ бағаны шектеу экономикалық өсуді бәсеңдетеді және жұмысбастылықты азайюына алып келеді, ал халықты толықтай жұмыспен қамту бағаның жорғарылауына алып келеді, мұнда немесе жалақыны көп адамдарға төлеу керек, бұған қоса еңбек нарығында бәсекелестік төмендейді. Тепе-теңдік қарым-қатынасын табу - басты мемлекеттің экономика саясаты болып табылады3.

Бюджеттің табыс бөлімін қалыптастырудың көптеген проблемалары бар, оны шешу көбіне-көп салықтық жүйенің жағдайына байланысты. Кәсіпорындардың қаржылық жағдайын жиі күрделендіретін, салық заңдылығының үнемі өзгеруі, өндіріс үрдісін тұрақсыздандырып, оған жағымсыз әсер етеді. Керісінше, салық төлеушілердің өз қызметінің қаржылық нәтижелерін болжауға мүмкіндік беретін, тұрақты салық заңдылығы өндірістің тұрақтануына, инвестициялық қызметтің дамуына мүмкіндік береді.

Осы уақытқа дейін жыл сайын баланстандырылған бюджет - қаржы саясатының мақсаты болып саналады. Олар тұрақты ұлттық экономиканың дамуын қамтамасыз етеді. Бірақ, бұл мәселені жан-жақты талқылауда, мұндай бюджет жағдайы, антициклды, тұрақтандыратын бағыты бар, мемлекеттің фискалды саясатының тиімділігін біршама азайтады немесе шектейді. Келесі логикалық тізбекті қарастырайық: Мысалы экономика ұзақ мерзімді жұмыссыздыққа ұшырайды. Тұрғындардың табысы кемиді. Ондай жағдайда салық түсімі қысқарады. Бюджетті жедел теңестіруде ұмтылып, үкімет не салық ставкасын өсіру керек, немесе мемлекет шығынын азайту қажет немесе, ұтымды қорытындыға жету үшін, осы екі шараларды қатар қолдану жөн.

Жыл сайын бюджетті теңестіруге ұмтылу қалай инфляцияны ынталандыратынын көрсететін өзге мысалды қарастырайық. Инфляция жағдайында, ақша пайдасының арттыру кезінде автоматты түрде салық түсімі жоғарылайды. Осы профицитті болдырмау үшін мемлекет келесі шараларды іске асыру керек: салық ставкасын төмендету немесе үкіметтік шығындарын көбейту немесе осы шараларды қатар қолдану қажет. Осының салдарынан инфляция күшейеді.

Бюджет саясатының екі тұжырымы бар. Ол бойынша, бюджет жыл сайын емес және экономикалық цикл кезінде теңестіріліп отыру қажет. Берілген тұжырым, үкімет антициклдық әсерді жүзеге асырады және бір мезгілде бюджетті теңестіруге ұмтылады. Негізі осы тұжырым өте қолайлы. Өндірістің кемуіне қарсы тұру үшін, үкімет салықты төмендетеді, сонымен қатар мемлекетік шығынды ұлғайтады. Яғни, мемлекет өз еркімен уақытша бюджет тапшылығына барады. Бұдан туындаған бюджеттің жағымды сальдосы құлдырау кезінде туындаған, тапшылықты жабуға жұмсалады. Осылайша, үкімет жағымды антициклды саясат жүргізе отырып, біруақытта бюджеттің тепе-теңдігіне қол жеткізеді, бірақ міндетті түрде жыл сайын емес, мүмкін бірнеше жыл болуы.

Бұл тұжырымды жүзеге асыру кезінде туындайтын ерекше проблема, экономикалық циклда құлдырау мен көтерілу тереңдігі мен ұзақтығы жағынан бірдей болмауы мүмкін. Мысалы, ұзақ және терең құлдырау, қысқа көтерілу кезеңіне айналуы мүмкін. Құлдырау кезінде пайда болған бюджет тапшылығы, және соған сәйкес мемлекеттік қарыз бұл жағдайда бюджет сальдосының жағымды өркендеу кезеңімен жабыла қоймайды, осыған орай, циклды бюджет тапшылығы орын алады.

Бюджет қоғамдық ұдайы өндірістің бағытына және экономикалық өсуді ынталандыруға әсер етуде маңызды тетік болып табылады. Мемлекеттік шығын мен салық салу деңгейін өзгерту арқылы үкімет жинақталған көлемді реттей алады. Сол арқылы экономикалық коньюктураның қысқа мерзімді теңселуіне әсер етеді.

Бюджеттік механизм ұзақ уақыттық құрылымдық саясаттың маңызды құралы болып табылады. Ол құрылымдық дамуды жүзеге асыру үшін қолданылады: ғылымды қажет ететін өндірістерді тез дамыту, ұлттық шаруашылықта ғылыми-техникалық келешегі бар өзгерістерді, экономикалық қатынастарда артта қалған аймақтарды көтеру мақсатында.

Бюджеттің дамыған реттеуші рөлі батыс оқымыстыларына оны қаржы шаруашылығының жоспарының бір түрі ретінде қарауға мүмкіндік береді. Ол эканомиканы тұрақтандырудың негізі және орнатылған тұрақтандырғыш қызметін атқарушы болып табылады. Бюджет механизіміне мұндай міндеттің берілуі көп жағдайда табыс көзінен, оның табыс бөлігін қалыптастыру сипатына және мемлекеттік шығындардың бағытына тәуелді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.