Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен құрылымы



1. Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен ролі.
2. Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
3. Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен құрылымы
4. Бюджет баланс. Бюджет тапшылығы.

Пайдаланған әдебиеттер
Құндық бөліністің артықшылықты сферасы ретінде мемлекеттік бюджет мына өзгеше белгілермен сипатталады:
1) мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін оқшуланландырумен және оны қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға пайдалану мен байлагысты бөлгіштік қатынастардың айрықша экономикалық нысаны болып табылады;
2) құнды жасау және оны тұтыну процесін шарттастыратын материалдық өндіріс қаржысынан және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес сфера қаржысынан мемлекеттік бюджеттің айырмашылығы ол ұлттық шаруашылықтың салалары, аумақтар, экономиканың секторлары, қоғамдық қызметтің сфералары арасында құнды қайта бөлуге арналған.
3) қоғамдық өнімнің оның тауар нысанындағы қозғалысымен тікелей байланысты емес құндық бөліністің стадиясын білдіреді және одан белгілі үзілісте жүзеге асырылады, ал қаржы қатынастары материалдық өндірісте де, өндірістік емес сферада да тауар –ақша қатынастарымен тығыз тойқаласып жатады.
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде жалпы қаржы сияқты бөлу және бақылау функцияларын орындайды. Бұл іс қимылы, мазмұны, мәні мен маңызы бюджет қатынастарының қаралған артықшылығымен айқындалады. Бөлгіштік функцияның іс -әрекетінің өзіндік ерекшелігі сол, қоғамдық өнімнің құны қоғамдық өндірістің сфералары, ұлттық шаруашылықтың секторлары, аумақтық, салалар, жеке шаруашылық жүргізуші субъектілер арасында бөлінеді. Мемлекеттік бюджет арқылы бүгінде Қазақстанда жалпы қоғамдық өнімнің шамамен
10 % және жалпы ішкі өнімнің 20 % бөлінеді.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
Жоспары
1. Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен ролі.
2. Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
3. Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен құрылымы
4. Бюджет баланс. Бюджет тапшылығы.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен ролі.

Құндық бөліністің артықшылықты сферасы ретінде мемлекеттік бюджет
мына өзгеше белгілермен сипатталады:
1) мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін оқшуланландырумен
және оны қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға пайдалану мен
байлагысты бөлгіштік қатынастардың айрықша экономикалық нысаны болып
табылады;
2) құнды жасау және оны тұтыну процесін шарттастыратын материалдық
өндіріс қаржысынан және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес
сфера қаржысынан мемлекеттік бюджеттің айырмашылығы ол ұлттық
шаруашылықтың салалары, аумақтар, экономиканың секторлары, қоғамдық
қызметтің сфералары арасында құнды қайта бөлуге арналған.
3) қоғамдық өнімнің оның тауар нысанындағы қозғалысымен тікелей
байланысты емес құндық бөліністің стадиясын білдіреді және одан белгілі
үзілісте жүзеге асырылады, ал қаржы қатынастары материалдық өндірісте
де, өндірістік емес сферада да тауар –ақша қатынастарымен тығыз
тойқаласып жатады.
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде жалпы қаржы сияқты
бөлу және бақылау функцияларын орындайды. Бұл іс қимылы, мазмұны, мәні
мен маңызы бюджет қатынастарының қаралған артықшылығымен айқындалады.
Бөлгіштік функцияның іс -әрекетінің өзіндік ерекшелігі сол, қоғамдық
өнімнің құны қоғамдық өндірістің сфералары, ұлттық шаруашылықтың
секторлары, аумақтық, салалар, жеке шаруашылық жүргізуші субъектілер
арасында бөлінеді. Мемлекеттік бюджет арқылы бүгінде Қазақстанда жалпы
қоғамдық өнімнің шамамен
10 % және жалпы ішкі өнімнің 20 % бөлінеді. Сонымен бірге мемлекет
қаржысының негізгі буыны ретінде мемлекеттік бюджет бөлгіштік функция
шеңберінде қосалқы функцияларды, атап айтқанда: ұлттық табыс пен жалпы
ішкі өнімді қайта бөлу; экономиканы мемлекеттік реттеу және ынталандыру;
әлеуметтік саясатты қаржымен қамтамасыз ету; ақша қаражаттарының
орталықтандырылған қорын жасау және пайдалануға бақылау жасау және
пайдалануға бақылау жасау сияқты сипатты функцияларды орындайды.
Бақылау функциясы бюджет қорларын бөліудің сандық үйлесімдерінде,
олардың қоғамдық өндіріс дамуының қажеттіліктеріне сай келетіндігінде,
бөлудің ұнамсыз барысынан ауытқуын анықтау және оларды жою
мүмкіндігінде көрінеді.
Мемлекеттік бюджет ұлттық экономиканы басқарудың басты
механизмдерінің бірі. Ол экономикаға мемлекеттің орталықтандырылған ақша
қорын жасау мен пайдаланудың нысандары мен әдістерінің жиынтығы болып
табылатын бюджеттік механизм арқылы ықпал етеді. Жалпы экономикаға
ықпал етудің құралы ретіндегі бюджеттің рөлі осында көрінеді.
Экономиканы реттеу орталықтандырылған ақша қорының сандық көлемін
анықтау, оны жасау мен бөлудің нысандары мен әдістерін реттеу,
бюджеттің атқарылу процесіне қаржы ресурстарын қайта бөлу жолымен
жүзеге асырады.
Ақырында мемлекеттік бюджет орындалу міндетті мемлекет заңдарының
бірі болып табылады. Сөйтіп, бюджетті осы жоғарыда айтылғандардың
жиынтығы ретінде қараған жөн. (1 - сурет) Нарықтық механизмге көшу
жағдайында мемлекеттік бюджеттің қаражаттары ең алдымен экономиканың
құрылымын қайта құруды, кешенді мақсатты бюджеттік бағдарламаларды
қаржыландыруға, кешенді мақсатты бюджеттік бағдамаларды қаржыландыруға,
ғылыми – техникалық әулетті арттыруға, әлеуметтік дамуды тездетуге
және халықтын табысы аз жіктерін қолдау, сондай –ақ денсаулық сақтау,
білім беру және мәдениет мекемелерін әлеуметтік қорғауға бағытталуы
тиіс.

МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ
БАЗИС МЕМЛЕКЕТТІҢ ОРТАЛЫҚТАНДЫРЫЛҒАН РЕСУРСТАР
БӨЛІГІ АҚША ҚОРЫ
ЭКОНОМИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯ ҚАТЫНАСТАР

НЕГІЗГІ ҚАРЖЫ ЖОСПАРЫ ҚОН -
ДЫРМА
БӨЛІГІ
МЕМЛЕКЕТ ЗАҢЫ
ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУДЫ БАСҚАРУ
МЕХАНИЗМІ

( 1 - сурет)
Шығындар мен салықтар арқылы бюджет экономика мен инвестицияларды
реттеудің және ынталандырудың, өндіріс тиімділігін арттырудың маңызды
құралы болып табылады.
Қаржылық жоспарлау процесінде бюджет ұлттық шаруашылықтың
салаларына және өндірістік емес сфераның мекемелеріне айтарлықтай ықпал
етеді. Мемлекеттің ақшы қорын жасау және пайдаланудың негізгі қаржы
жоспары бола отырып, бюджет барлық шаруашылық жүргізуші субъектілермен
және ұжымдармен етене баланысқан.
2. Бюджет жүйесі және бюджет құрылысы
Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін
басқарудың барлық деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы
мақсатпен әр елде аймақтардың шаруашылығын, әлеуметтік сферасын әрбір
әкімшілік - аумақтық бірліктерді абаттандыруды, заң шығарушы билікті,
басқару аппаратын ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін
олардың ақша ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттер
тармақтарының желісі құрылады. Бюджеттердің жекелеген түрлерінің
кірістері мен шығындарын қалыптастыру, оларды теңдестіру процесінде
заңмен реттеліп отыратын белгілі және мемлекеттің әлеуметтік
сақтандыру бюджетінен тұрады. Ордақтың бюджетке 1970 – 1990 жж.
Мемлекеттік бюджет ресурстарының жалпы ауқымының
52-50 % тиді, оның 35 % республикалардың республикалық бюджеттерінің
және 15 % жергілікті бюджеттердің қарамағында болады. Бюджет кодексіне
сәйкес, мемлекеттік бюджет - араларындағы өзара өтелетін операцияларды
есепке алмағанда, республикалық және жергілікті бюджеттерді
біріктіретін, талдамалық ақпарат ретінде пайдаланылатын және бекітуге
жатпайтын жиынтық бюджет.
Мемлекеттік және жергілікті бюджеттер кез –келген басқа
мемлекеттердегідей Қазақстан Республикасы қаржы жұйесінің орталық буыны
болып табылады. Бюджет – мемлекеттің қажетті атрибуты және оның
егемендігінің негізі. Бюджеттің көмегімен тиісті мемлекеттік және
муниципалдық құрылымдарының ақша қорлары құрылады, бұл қорлар олардың
жалпы маңызды міндеттерін орындауды қамтамасыз етеді, мемлекеттік
билік пен жергілікті өзін - өзі басқару органдарының функцияларын
жүзеге асырудың қаржылық негізін жасайды. Бюджеттерде мемлекеттің
қаржы ресурстарының аса ірі бөлігі шоғырландырылады. Бюджетте қаржы
ресурстарын шоғырландыру мемлекеттің қаржы саясатын ойдағыдай жүзеге
асыру үшін қажет.
Қазақстан Республикасы мемлекеттің бюджетінің басты бөлігі
республикалық бюджетте шоғырланған.
Республикалық бюджет - бұл салықтық және басқа да түсімдер
есебінен қалыптастырылатын және орталық мемлекеттік органдардың,
оларға ведомствалық бағынышты мемлекеттік мекемелердің міндеттері мен
функцияларын қаржымен қамтамасыз етуге және мемлекеттік саясттың
жалпыреспубликалық бағыттарын жүзеге асыруға арналған
орталықтандырылған ақша қоры.
Жергілікті бюджет - облыстық бюджет, республикалық маңызы бар
қаланың, астананың бюджеті, аудандардың бюджеті.
Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа да түсімдер
есебінен қалыптастырылатын және облыстық деңгейдегі жергілікті
мемлекеттік органдардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың,
оларға ведомствалық бағынышты мемлекеттік мекемелердің міндеттері мен
функцияларын қаржымен қамтамасыз етуге тиісті әкімшіл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Мемлекеттік кірістердің экономикалық мәні мен маңызы
Мемлекеттік бюджет кірістері
Қазақстан Республикасының Республикалық бюджет кірістерінің жүйесі
Мемлекеттік кірістер
Мемлекеттік кірістердің экономикалық мазмұны
Мемлекеттік кірістер мен түсімдерге талдау жасау
Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні және рөлі
Жергілікті бюджеттің экономикалық мәні және мазмұны
Қазақстан Республикасының бюджетінің атқарылуына талдау
Шардара аудандық бюджеттің экономикалық мәні мен ролі
Пәндер