Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг шарты)

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг шарты)

Факторинг шарты екі түрлі қасиетке ие, оның мазмұны цессия (талап етуді беру) сияқты міндеттемедегі адамдардың ауыстырылу нысанын еске салады. Екінші жағынан, онда агенттің арнайы сипаттағы қызметтерді көрсетуімен сипатталатын агенттік келісімнің де элементтері бар. Факторингтің мәнісі - қаржылық немесе өзге ұйымның (фактор) тауар сатушысьш сатьш алу бағасын алудан босату аркылы оның жағдайын елеулі түрде жақсартуында болып табылады. Сатушы бұл кезде оның кәсіби қәзірет аясымен қамтынатьш функцияларды ғана атқарады, ол тауарлар мен құжаттарды жөнелтуді жэне т. б. жүзеге асырады.

Факторинг экспорттык-импорттық операциялар аясында кеңінен қолданылады. Мұнда субъектілерді мемлекеттік заем қатынастарына тартудың тікелей және жанама факторларын ажыратады.

Тікелей факторинг кезінде бір ғана қаржы агенті болады: ол экспортердің (сатушының) елінде факторинг туралы келісімді экспортермен бекіткен экспорт бойынша қаржы агенті, Жанама факторинг кезінде екі қаржы агенті болады: экспорт бойынша қаржы агенті жэне импортер (сатып алушы) еліндегі импорт бойынша қаржы агенті. Жанама факторинг кезінде сатушының факторинг туралы келісімі белгілі болған шетелдік сатып алушы төлемді өз елінде жүзеге асырады. Импорт бойынша қаржы агенті экспорт бойынша қаржы агентіне төлемді сатушы елінде төлейді ол алынған соманы экспортерға береді. Экспортер мен импорт бойынша қаржы агенті арасында шарттың катынастар болмайды. Жанама факторингтің артықшылығы-қаржыны құйымдардың әрқайсысының яғни экспорт бойьшша қаржы агентінің және импорт бойынша қаржы агентінің, жергілікті клиентпен іскерлік қатынаста болуында. Сондықтан, халықаралық жеке құқықтық сипатқа ие емес факторингтің азаматтық-құқықтық қатынастары туындайды. Факторинтің құқықгық нысандары ретінде ашылған жэне ашылмаған факторинг ажыратылады.

Акшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг) шарты бойынша бір тарап, қаржы агенті (фактор) ақшаны басқа тараптың, клиенттің билігіне береді немесе беруге міндеттенеді, ал клиент қаржы агентіне клиентгің (несие берушінің) осы үшінші тұлғамен (борышқормен) қатынастарынан туындайтын өзінің ақшалай талабын қаржы агентіне береді немесе беруге міндеттенеді.

Факторинг шарты екі жақты ақылы шарт. Факторинг шартының екі жақтылығы кейінірек қарастырылатын, тиісті құқықтар мен міндеттердің шаттың екі тарабында да туындаытынынан көрінеді, олар келтірілген анықғамада ашылған осы шарттың негізгі мазмұнымен қамтамасыз етілген.

Факторинг шартының ақылылығы алдын ала келісілген соманы беруге жауап ретінде клиенттің факторға мүліктік құқықты беруінен көрінеді. Факторинг шарты реалды да, консенсуалды да сипатқа ие болуы мүмкін. Кейбір заем шарттарындағыдай ақшалай талапты беріп қаржыландыру шартының мақсатына құқықтық маңыз берілуі мүмкін. Жалпы ереже бойынша факторинг шартының мақсаты маңызды болып табылмайды, тараптар көздейтін мақсаттар айқын болады, мәселен клиент шарт бойынша төлемді өз уақытында және кепілді түрде алуды көздесе, фактор қандай да себептер бойынша берілетін мүліктік құқықтық өзіне өтуіне мүдделі болады. Негізінен фактордың қызығушьшығы жүзеге асырылатын ақшалай төлем сомасы мен өзіне өтетін талаптың іс жүзіндегі құнындағы айырмашылықтан пайда табу мүмкіндігіне негізделеді.

Шарттық факторингтің нысаны. Факторинг шарты жазбаша нысанда жасалуы мумкін. Талап етуді беру нысанына қойылатын талаптар сакталуға тиіс (346-бап) . Бұл талап етуді беру жүзеге асатын мэміле қандай жазбаша нысанда жасалғанына қарай факторинг шартының нысаны тиісінше болуға тиіс дегенді білдіреді. Мемлекеттік тіркеуді қажет ететін мәміле бойынша талап етуді беру осы мәмілені тіркеу үшін белгіленген тәртіпте тіркелуге тиіс. Бағалы ордерлік қағаз бойынша талап ету берілген кезде клиентпен индоссамент жүзеге асырылуға тиіс.

Факторинг шартының элементтері. Ақшалай талапты беріп қаржыландыру шарты аясында жүзеге асырылатын қызмет банкілік операциялар қатарына жатады. Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасьшдағы банктер жэне банк қызметі туралы" Заңының 30-бабына сәйкес факторингтік операция: тауарлар (қызмет көрсету, жұмыс) сатьш алушысынан төлемді талап ету құқығын төлемеу қаупінен бірге алу банктермен, Қазақстан Республикасын Ұлттық Банкінің лицензиясы болған кезде, жүзеге асырылады. Аталған заңды актінің 5-бабының мағынасы бойынша факторингтік операцияларды ұлттық банктің лицензиясы негізінде банкілік операциялардың жекелеген түрлерін жүргізуге құқылы болатын заңды тұлғалар да жүзеге асыра алады.

Жоғарыда келтірілген анықтамадан байқайтьшымыз ақшалай талапты беріп қаржыландыру шарты екі жакты болып табылады.

Клиент пен борышқор ретінде потенциалды түрде азаматтық-қүқықтық міндеттемелердің, жеке сипатқа иелерінен басқа, кез келген қатысушылары бола алады. Бірақ бұл азаматтық-қүқықтық институттың даму тарихы осы шарт түрін, ең алдымен, коммерциялық айналым қатысушыларының қатынастарына қолдануды қамтамасыз етті.

Қаржыландыру жүзеге асырылатын беру пәні ретінде төлем мерзімі келген ақшалай талап (мүндай талап қойылып келген талап деп аталады) та, болашақта туындайтын ақша алу (келешектегі талап) қудығы да болуы мүмкін.

Беру пәні болып табылатын ақшалай талап клиенттің қаржы агентімен жасасқан шартында қолданылып келген ақшалай талапты шарт жасалған кезде, ал келешектегі талапты-ол туындаған кезден кешіктірімей анықтауға (теңестіруге) мүмкіндік беретіндей болып бегіленуге тиіс.

Қолданылып келген ақшалай талап шарт жасалған кезден бастап, егер бұл шартпен оның қаржы агентіне өтудің өзге сәті көрсетілмесе, қаржы агентіне ауысты деп есептеледі. Егер келешектегі ақшалай талап берілетін болса, ол (талап беру пәні болып табылатын) ақшаны борышкерден алу құқығы іс жүзінде пайда болғаннан кейін қаржы агентіне ауысты деп есептеледі. Кейбір жағдайларда қаржы агентінің талап ету құқығы белгілі бір оқиғаға байланыстырылуы мүмкін. Яғни талап етуді беру сондай оқиға туындағаннан кейін күшіне енеді.

Мұндай жағдайда ақшалай талапты беруді қосымша рәсімдеу талап етілмейді.

Факторинг шарты пәнінің құрамдас бөлігі болып клиент пайдасына қаржы агентімен жүзеге асырылатын қаржыландыру табылады.

Қатысушылардың құқықтары мен міндеттері. Факторинг шартына Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 239-347-баптарымен көзделген талап етуді беру туралы жалпы ережелер қолданылады. Тараптарга тән кұқықтар мен міндеттердің ерекшеліктері факторинг қатынастарын арнайы реттейтін нормалармен белгіленуі мүмкін.

Осылайша, клиент бұл шартты оған тиесілі талап етуге қатысты борышқордың келісімінсіз бекітуге құқылы. Бұган қоса, ақшалай талапты салу немесе оны шектеу туралы келісім болғанның өзінде де жарамды деп танылады.

Клиент қаржы агентіне жарамды талапты беруге міндетті. Бірақ ол жаңа несие беруші алдында борышқор үшін кепілдеме беруші және кепіл болушы болмаса, осы талапты борышқордың орындамағаны үшін жауапты болмайды.

Егер клиент борышқормен бекітілген шарт бойынша өз міндеттемесін бұзса және егер жағдайға (шарт жағдайларына) байланысты борышқор бұл соманы тікелей клиентген өндіріп алуға құқылы болса, клиент факторға төленген ақша сомасын борышқорға қайтаруға міндетті.

Заңнама факторингті клиентгің фактор алдындағы міндеттемесін қамтамасыз ету кұралы ретінде қолдану мүмкіндігін ескере отырьш, ақшалай талапты қаржы агентіне беру клиенттің қаржы агенті алдындағы өз міндеттемесін атқаруды қамтамасыз ету тәсілі ретінде жүзеге асырылған жағдайларда тараптардың құқықтары мен міндеттерінің ерешеліктерін анықтайды. Егер шартпен өзгеше көзделмесе, өзіне талап етуді беру есебінен өз міндеттемесін қанағаттандырған қаржы агенті клиентке есеп табыс етуге және оған талапты беріп қамтамасыз етілген клиент міндеттемелері сомасьшан асатын соманы беруге міндетті. Бірақ бұл жағдайда клиент те өз міндеттемесін сақтап қалады. Егер фактор оған клиенттің талап етуін беру есебінен оның міндеттемесі бойынша толық қанағаттандырылуға қол жеткізе алмаса.

Жалпы ереже бойынша талап етуді одан әрі беруге тыйым салынады. Талап етуді одан әрі беру құқығы шарттың өзімен қаржы агентіне берілуі мүмкін.

Борышқордың құқықтық жағдайы - ол талап етуді бергеннен кейін қаржы агенті (жаңа несие беруші) алдында міндетті тұлға болып табылатындығымен сипатталады. Тадап етуді берудің басқа да жағдайлары сияқты оның басқа тұлға алдындағы міндеттерінің пайда болуы, туындауына өзінің ешқандай қатысы болмайтын заңдық фактіге байланысты анықталады.

Жоспар

I. Кіріспе

Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг) шартының түсінгі

II. Негізгі бөлім

а) Шарттық факторингтің нысаны

э) Факторинг шартының элементтері

б) Қатысушылардың құқықтары мен міндеттері

III. Қорытынды

Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг)

729-бап. Ақшалай талапты беріп қаржыландыру (факторинг) шарты

1. Ақшалай талапты беріп қаржыланДыру шарты бойынша бір тарап (қаржы агенті) ақшаны басқа тараптың (клиенттің) билігіне береді немесе беруге міндеттенеді, ал клиент қаржы агентіне клиенттіН (кредит берушінің) осы үшінші тулғамен (борышқормен) қатынастарынан туындайтын өзінің ақшалай талабын қаржы агентіне береді немесе беруге міндеттенеді.

Борышқорға ақшалай талабын клиент қаржы агентіне сонымен бірге клиенттің қаржы агенті алдындағы міндеттемелерін атқаруын қамтамасыз ету мақсатында да беруі мүмкін.

2. Ақшалай талапты беріп қаржыландыру шарты бойынша қаржы агентінің міндеттемелері клиент үшін бухгалтерлік есеп жүргізуді және берудің нысанасы болып табылатын ақшалай талаптарға (ақшалай талаптар бойынша шоттар ашу) қатысты құжаттар ұсынуды, сондай-ақ клиентке осы талаптарға байланысты өзге де қаржылық қызмет көрсетуді қамтуы мұмкін.

3. Осы Кодекспен белгіленген (осы Кодекстің 339-347-баптары) талаптарды беру туралы жалпы ережелер, егер осы тарауда өзгеше көзделмесе, ақшалай талапты беріп қаржыландыруға қолданылады.

730-бап. Ақшалай тапапты беріп қаржыландыру туралы шарттың нысаны

Ақшалай талапты беріп қаржьіландыру шарты осы Кодекстің 346-бабында белгіленген талаптарды сактай отырып жазбаша түрде жасалуға тиіс.

731-бап. Қаржыландыруды алу мақсатындағы берілген ақшалай талап

1. Төлем мерзімі келген ақшалай талап (қойылып келген талап) та, болашақта туындайтын ақша алу (келешектегі талап) қуқығы да қаржы беру нысанасы болуы мүмкін.

Беру нысанасы болып табылатын ақша талабы клиенттің қаржы агентімен жасасқан шартында қолданылып келген ақшалай талапты шарт жасалған кезде, ал келешектегі талапты - ол туындаған кезден кешіктірмей бірыңғайландыруға мүмкіндік беретіндей болып белгіленуге тиіс. .

2. Қолданылып келген ақшалай талап шарт жасалған кезден бастап, егер онда өзгеше көзделмесе, қаржы агентіне ауысты деп есептеледі.

Келешеістегі ақшалай талапты беру кезінде шартта көзделген талапты берудің нысанасы болып табылатын ақшаны борышкерден алу құқығыныңезі пайда болғаннан кейін қаржы агентіне ауысты деп есептепеді.

Егер ақшалай талапты беру белгілі бір оқиғамен байланысты болса, ол осы оқиға басталғаннан кейін күшіне енеді. Мұндай жағдайда ақшалай талапты беруді қосымша ресімдеу талап етілмейді.

732-бап. Клиенттің қаржы агентінің алдындағы жауапкершілігі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.