Діндер жайлы

1. Будда діні.
2. Христиан діні.
3. Ислам діні.
4. Қазақстан Республикасындағы діни
5. жағдай.
6. Меннониттер.
7. Иегово куәлары.
8. Ахмадийа қауымы.
9. Бахаизм.
10. Ақ ағайындар.

Бұл дін негізінен қағанаттар дәуірінен көне түркілердің Тәңір дінін ұстанып келгені белгілі. Сонымен қатар Ұлы Жібек жолы арқылы түркілер даласынан жаңа дәуірдің баскезіңінде өзге мәдениет үлгілеріде соның ішінде будда діні де тарала бастады.Әсіресе II-III ғасырда соғды және парфия қаңылы дін уағыздаушылары белсенді әрекеттер жасады. Бірақ будда дінінің VI ғасырға дейін елеулі ықпалы болды деп айта алмаймыз. Тек VII ғасырдың алғашқы жартысында ғана батыс түркілердің кейбір ел басшылары будда дінін қабылдап, оның орынығуына ынта білдірді. Мәселен VI ғасырға жататын соғды тіліндегі Бугут жазбаларында таспар қағанының өз сарайына соғдылық буддашыларды алдырып, арнайы храм салдырып буддашылар қауымын құрып, осы ілімді мемлекеттік дінге айналдыруға жасаған ұмтылыстары туралы деректер жеткізіледі. Бұдан қағандардың будда діні негізінде әлеуметтік этикалық құрлымы әртүрілі қағанаттың басын біріктіретін ортақ идеология жасауға ұмытылысы байқалады. Бірақ, 551 жылы басталған саяси дағдарыс осыдан кейін қағанаттың ыдырауы бұл процесті тоқтатып тастады. Дегенмен будда діні қағандықтың шығыс бөлігінде Енисей қырғыздарымен қимақтар арасында біраз уақытқа дейін сақталып келді. Ұлы Жібек жолы бойындағы бірқатар қалаларда буддизім ескеріткіштерінің сілемдері сақталған. Мәселен қазба жұмыстары нәтижесінде Шу аңғарынан, сайрам маңынан буддизім мәдениетіне тән әшекей бұйымдары, иконография, т.б. табылды. Түрік халықтары ішінде ұйғырлар ғана будда дінін толық мойындап мемлекеттік дін ретінде орынықтырды. Олар Тибетте, Шығыс Түркістанда жазылған будда мәтіндерін өз тілдеріне аударып, мол мұра жинады. VIII ғасырдан түркілер біртіндеп ислам дінін қабылдай бастады. Бүгінде Қазақстанда будда діні миссионерлік жолмен тарауда. 1994 жылы Алматы маңында, Көктөбеде будда монастырын салуға ұмытылыс жасалды. Бұл монастыр кейінірек басқа жерде тұрғызылды. 1999 жылы буддашылар екінші рет тіркелді. Сондайақ алауыздықтың желін үрлеп, көк бөрідей арсылдап тұрған талай миссионерлік ұйымдардың елімізде бүгінгі таңда аз болмағы жоқтың қасы. Сол бір кейпімізді түзету үшінде ең әуелі бүгінгі жастарға үлгі келешекке жол көрсетер аға бола алатындай өз елін, өз дінін қорғай білетіндей азамат болайықшы ей адамдар!!!

1. Авторы: Ғ. Есім, А. Артемьев, С. Қанаев, Г. Біләлов. Дінтану негіздері. (Алматы 2003)
2. Діндердің жиынтығы. (Алматы 2002)

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Будда діні.

Бұл дін негізінен қағанаттар дәуірінен көне түркілердің Тәңір дінін ұстанып
келгені белгілі. Сонымен қатар Ұлы Жібек жолы арқылы түркілер даласынан
жаңа дәуірдің баскезіңінде өзге мәдениет үлгілеріде соның ішінде будда діні
де тарала бастады.Әсіресе II-III ғасырда соғды және парфия қаңылы дін
уағыздаушылары белсенді әрекеттер жасады. Бірақ будда дінінің VI ғасырға
дейін елеулі ықпалы болды деп айта алмаймыз. Тек VII ғасырдың алғашқы
жартысында ғана батыс түркілердің кейбір ел басшылары будда дінін қабылдап,
оның орынығуына ынта білдірді. Мәселен VI ғасырға жататын соғды тіліндегі
Бугут жазбаларында таспар қағанының өз сарайына соғдылық буддашыларды
алдырып, арнайы храм салдырып буддашылар қауымын құрып, осы ілімді
мемлекеттік дінге айналдыруға жасаған ұмтылыстары туралы деректер
жеткізіледі. Бұдан қағандардың будда діні негізінде әлеуметтік этикалық
құрлымы әртүрілі қағанаттың басын біріктіретін ортақ идеология жасауға
ұмытылысы байқалады. Бірақ, 551 жылы басталған саяси дағдарыс осыдан кейін
қағанаттың ыдырауы бұл процесті тоқтатып тастады. Дегенмен будда діні
қағандықтың шығыс бөлігінде Енисей қырғыздарымен қимақтар арасында біраз
уақытқа дейін сақталып келді. Ұлы Жібек жолы бойындағы бірқатар қалаларда
буддизім ескеріткіштерінің сілемдері сақталған. Мәселен қазба жұмыстары
нәтижесінде Шу аңғарынан, сайрам маңынан буддизім мәдениетіне тән әшекей
бұйымдары, иконография, т.б. табылды. Түрік халықтары ішінде ұйғырлар ғана
будда дінін толық мойындап мемлекеттік дін ретінде орынықтырды. Олар
Тибетте, Шығыс Түркістанда жазылған будда мәтіндерін өз тілдеріне аударып,
мол мұра жинады. VIII ғасырдан түркілер біртіндеп ислам дінін қабылдай
бастады. Бүгінде Қазақстанда будда діні миссионерлік жолмен тарауда. 1994
жылы Алматы маңында, Көктөбеде будда монастырын салуға ұмытылыс жасалды.
Бұл монастыр кейінірек басқа жерде тұрғызылды. 1999 жылы буддашылар екінші
рет тіркелді. Сондайақ алауыздықтың желін үрлеп, көк бөрідей арсылдап
тұрған талай миссионерлік ұйымдардың елімізде бүгінгі таңда аз болмағы
жоқтың қасы. Сол бір кейпімізді түзету үшінде ең әуелі бүгінгі жастарға
үлгі келешекке жол көрсетер аға бола алатындай өз елін, өз дінін қорғай
білетіндей азамат болайықшы ей адамдар!!!
Христиан діні.

Қазақстанның территориясында христиандықтың пайда болуы туралы деректер V-
VI ғасырларға жатады. Бұл кездері Қазақстанда нестроиандықтың кеңірек
тарағаны аталды. IX-X ғасырларда жібек жолымен өтетін хоистиан
миссионерерлерінің белсенділігі байқалды. көне жәдгерліктер бізге Тараз бен
Мерке қалаларында христиан шіркеулерінің болғандығын мәлімет береді.
Обаларды қазғанда христиан тәртібімен қойылған мүрделердің көптен табылуыда
христиандықтың айтарлықтай тарағанын дәлелдейді. бірақ бұл процесс X-XI
ғасырдан соң кезде бірталай уақытқа толас алды. Ислам батыл еніп, шіркеулер
мешітке айнала бастады. Христиандықтың Қазақстанда таралуы XVIII-XIX
ғасырлар шамасында келді. Бұл патша үкметі тұрғын халықты өздерінің ата
қоныстарын ығыстырып, орыс шаруаларын жаппай қоныстандыру, яғни Қазақстанды
отарлау саясатымен байланысты болды. Патша XIX-ғасырдың орта тұсына дейін
жергілікті халықты бағыныштылықта ұстауда ислам дін басларын пайдалануға
ұмтылды. Осы мақсатпен орыстардың иіріле қоныстанған жерлерінде шіркеулер
салумен елді христиандықа астыртын бейімдеумен қатар мешіт құрлыстарына
исламды насихаттауға айтарлықтай мүмкіндіктер берілді. Бірақ ислам патша
ағзамының үмітін ақтамады. Керісінше XIX ғасырдың ортасына қарай ислам
фонотизімінің кейбір көріністері патша әкімшілігінің елеулі алаңдаушылығын
туғызды. Осыдан кейін ол исламға иек сүйеу саясатын бас тартып провославие
шіркеулерін орынықтыруға біржола бағыт алды. 1869 жылы Москвада арынайы
ұйым миссионерлік қоғамы құрылды. Оның алдына жабайы халықтарды
христиандандыру міндеті қойылды. Қазақстандағы котолизім: қазақстанда
бірінші котолик миссионерлері XIII ғасырда пайда болды. Ватиканның
тапсыруымен ұлы хандарға барған Рубругтың сапары белгілі. Революциядан соң
котолик дін басшылары қуғынға алынды. Діншілер репрессияға ұшырады,
костельдер жабылды. Реперессия жылдарында жиһан соғысы барысында батыстан
немістер полияктар литвалықтар көптеп жер аударды. Бірақ олардың қауым
құруына костельдер салуына тиым салынды сондықтан тек 1977 жылы ғана
Қарағанды қаласында католиктердің тұңғыш қауымы тіркелді.

Ислам діні.
Орта Азия және Қазақстан территориясына ислам VII ғасырдың екінші
жартысында Омеадық халифа Мауави Ибн-Суфяның тұсында енді. Дін
таратушылардың қолбасшысы Құтайбай Мүсілімұлы еді. Ол жаулауды бұхара ол
самарханда орыналасқан Мауренақырдың төңірегінде бастаған еді. Ал қазіргі
Қазақстан төңірегінде исламның орынығуна Әбу Мүслим бастаған мұсылман
әскерінің 751 жылы шілде айында Талас маңындағы Ахлет деген жерде болған
соғыстың жеңіске жетуі үлкен әсерін тигізді. Алдымен ислам еліміздің
оңтүстік өңірінде орыналасқан. XIV-ғасырларда әмір Темірдің кезінде ерекше
беделді болды. Отырықшы хаплықтың арасында етек алды. Өйткені бұл елде
мекендер сол кездегі Орта Азиядағы ислам мәдени орталықтары болып саналатын
жоғарыда аталған бірқатар қалалармен көршілес орыналасқан үнемі тығыз
мәдени экономикалық байланыста болады. Біздің елімізге негізінен дін
таратушылардың әкелген бағыты ислам дінінің Имам Ағзам бастаған, ханифи
масхабындағы сунниттік бағыты. Бұдан әрі исламның дамуы араб елдерінен
келген миссионерлердің ықпалымен болды. Қазақ хандарының ресейге қосылуына
байланысты патша үкметі жергілікті тұрғындар арасында христиандандыру
шараларын жүргізіп іске аспайтындығына көздері жеткен. Соң XVIII-ғасыр соңы
XIX ғасыр бас кезінде өздері еріксіз исламды.қолдайтын болды. Жер жерлерде
мешіттер ашылып. Уфа қаласында муфтйятұлы ұйымдастырылды. Қазақстанға
арнайы мамандандырылған молдалар мен ишандар жіберілді. Көпшілігі татар
ұлтынан еді. Сонымен қатар орта Азия Қазақстан территориясында мистикалық
сопылық мәдени дәстүр нығая түсті. Бұл дәстүр бүкіл түркі дүниесіне ерекше
қарқынмен тарап түркі тілдегі мистикалық поэзиясының өрбуіне үдеу берді.
Сопылық негізінен түркі дүниесінде бұған дейін қалыптасқан дүниетаным
заңдылықтарымен үйлесімділік тапты мысалы түркі дүниесіндегі әлем бірлігі
концепсияларын сопылықтың уықтап ал вужуд болмыс бірлігі концепциясы
қуаттай түсті. Қазақстандағы ислам мәдениеті жайлы айтқанда оның исламға
дейінгі мәдениетпен кірігіп өзінше бір түркі дүниесіне тән мәдени орта
қалыптастырғанын көреміз.

Жоспар.

1. Будда діні
2. Христиан діні
3. Ислам діні

Пайдаланған әдебиеттер.

1. Авторы: Ғ. Есім, А. Артемьев, С. Қанаев, Г. Біләлов.
Дінтану негіздері.
(Алматы 2003)
2. Діндердің жиынтығы.
(Алматы 2002)

Қазақстан Республикасындағы діни
жағдай.
Адамдардың діни сенімдеріне қатысты Қазақстан Республикасы Конституциясының
22-бабында былай делінген әркімнің ар- ождан бостандығына құқы бар.
Сонымен қатар адамның қандай діни сенімге енуі оның жеке басының ісі.
Республикада басқа мемлекеттердің саяси партияларымен кәсіптік одақтарының,
діни негіздегі партиялардың қызметіне, сондайақ саяси партиялар мен
кәсіптік одақтарды шетелдік заңды тұлғалар мен кәсіптік тұлғалар мен
азаматтардың мемлекеттермен халықаралық ұйымдардың қаржыландыруына жол
берілмейді. Шетелдік діни бірлестіктердің Республика аумағындағы қызметі
сондай-ақ шетелдік діни орталықтардың Республикадағы діни бірлестіктер
басшыларын тағайындауы республиканың тиісті мемлекеттік органдарымен келісу
арқылы жүзеге асырылады. Демек дін және діни бірлестіктер туралы құқықтық
конституциялық негіз жасалған. Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекет
болып жарияланғаннан соң дінге бостандығы жаңа арынаға түсті. Кеңес
империясы негізінде атеизм мемлекеттік идеология діни әрекетке шектеу
қойылған болатын. Марксистік –лениннің келмеске кетуімен бірге атеизм құрып
кетті. Атеизм дәстүр орынына дінге сену өріс алды. Қазір Қазақстанда 46
конфессия мен деноминацидан өкілдік танытатын 2192 діни бірлестік құқық
қорғау органдарында тіркелген. Сонымен қатар 246 шетелдік миссионерлер
республика көлемінде әрекет етуде. Мұның бәрі 1992 жылы Діни сенім
бостандығы және дін бірлестіктері туралы заңмен реттелген қазір
Қазақстанда 24 этностан тұратын 11 миллион мұсылман бар. Мұсылмандар діни
бірлестігінің саны 1313. Қазақстан мұсылмандарының діни басқармасы 1990
жылдан бастап дербес қызмет атқара бастады. Қазір Қазақстанда 400 ден астам
протестандық бірлестік, жирмаға тарта конфессия мен деноминация бар.
Республикада лютеран шіркеуінің негізгі үш бағытының өкілдері бар. Олар
евангелие шіркеуі, лютеран ағайындар және Миссури сиодының қолдаушылары.
Бұлардың бәрі өз ілімдерін агусбург дін уағызына (1530 ж) негіздейді.
Айырмасы құлшылықты атқару рәсімдерінде ғана. Сондықтан олар бір-біріне
қарсы келмек былай тұрсын әрдайым жәрдем көрсетіп отырады.
Меннониттер.
Бұл діни ағымның негізін салушы католик свяшенигі Менно Симонс. Ол
анабаптисиерге (грекше дінге қайтара енгіземін, екінші қайтара
шоқындырамын) өтіп, өмір шындығын мойындау қиянат жасамау принциптеріне
негізделген өз қауымын құрды. Кейінірек менинизм принциптері біздің ортақ
христиан дініміздің бас статьяларының декларациясы деген құжатта.(1632
ж.) нақтылан ды. Меннонитерге тән нәрсе – адамдарды кәмілет жасқа жеткен
соң шоқындыру. Шіркеу иерархиясы мойындалмайды. Сондықтан әр қауым өзін-өзі
басқарады. Бірақ барлық қауымдардың жұмысын үйлестіру ұшін АҚШ-та
Меннонитерге дүниежүзлік конференциясы құрылған. Меннонизмде басты екі
бағыт бар: шіркеулік және ағайындық. Соңғысы баптистермен жақындасып,
солардың құлшылық жиындарына қатысатын болды. Қазақстанға ең кейін келген –
баптистер. Баптист гректің шомылдырам деген сөзінен шықан.
Олар республикада XXғасырда пайда болды. Бірақ олардың діни ілімінің
жүздеген жылдық тарихы бар. Тұңғыш баптист қауымдары Галландияда және
Англияда XVII ғасырда пайда болды. Кейіннен Америкаға тарады. Қазір ол АҚШ-
та христиан конфессиаларымен деноминациалары ішінде жетекші орында. Баптизм
Европаға XIX ғасырда тарай бастады. Баптистер өз іліміне лютерандық пен
кальвинизмнен көп нәрселерді көшіріп алды. Олар христиандықтың жеті
қағидасының төртеуін, ғана мойындады. Солардың өзін догмот есебінде емес
қарапайым салт ретінде ұстанды. Қазақстанда қазір 120-дан астам евангелие
христиан баптистері қауымы тіркелген. Мұны сыртында тіркелмеген
қауымдастықтарда бар. 1995 жылы алматыда евангелие ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.