XVIII ғ орта тұсымен басындағы қазақ мәдениеті

1 XVIII ғ орта тұсымен басындағы қазақ мәдениеті. Қазақ ағартушыларының ерекшеліктері XIX ғасыр қазақтардың музыка мәдениеті
Пайдаланылған әдебиеттер:

Прогресшіл бағыттағы орыс суретшілері қазақ халқының тұрмысы мен табиғатын бейнелеуде зор үлес қосты.
В. Верещагиннің “Лепсі алқабын қоршаған таулар” картинасы қазақ жерінің сұлулығын көрсетеді.
Н. Хлудовтың өнері негізінен Қазақ тақырыбына арналған. “Мал айдау”, “Отынға бару” шығармаларында қазақ елі аса сүйіспеншілікпен бейнеленген. Жергілікті шеберлер мен зергерлер дайындаған бұйымдар Петропавлдағы, Көкшетаудағы (1876 ж.), Нижний Новогородтағы (1896 ж.) көрмелерде көрсетіледі.
1868 жыл – Париждегі дүниежүзілік көрмеде қазақ зергерлік бұйымдар мен ұлттық киімдері қойылды. 1872 жылы–Мәскеу көрмесінде қазақ музыка аспаптары көрсетілді.
XIX ғасырдың екінші жартысы – халық сазгерлері мен классикалық сипатта қалыптаса бастаған музыка өнерінің негізі қаланған кез.
Құрманғазы Сағырбайұлы (1818 – 1889 ж.ж.) – күйші, сазгер, аспапты музыканың (күйдің) классигі. Туған жері – Бөкей ордасының Жиделі деген жері. Алғашқы ұстаз – Ханбазар, алғашқы күйшісі – Ұзақ. Құрманғазының бүкіл өмірі мен шығармашылығы әлеуметтік әділетсіздік пен озбырлыққа қарсы күрес жолында өтті. Алғашқы күйлерінің бірі – “Кішкентай” Исатайға арналды. “Ақбай”, “Ақсақ киік”, “Көбік шашқан”, “Түрмеден қашқан”, “Кісен ашқан”, “Адай” күйлерінде азаттықты аңсаған халықтың үміті, езушілерге қарсы өшпенділігі суреттелген. “Сарыарқа” туындысы арқылы туған жерді, кең даланы, халықтың қажымас күшін сипаттады. Би күйлері – “Қызыл қайың”, “Балбырауын”.
Үстем тап өкілдерінің жаласымен Орал, Оынбор абақтысында отырып, Иркутск түрмесіне қамалды. 1880 жылдардың аяғында күйші Астрахань маңындағы Сахмаға қоныс аударды. Құрманғазының 60 – тан астам күйлері сақталған. Шәкірттері – Дина, Ерғали Есжанұлы, Мендіғали Сүлейменұлы, Сүгірәлі, Көкбала, Шора т. б.

1. Берсиев А.//Ақтандақ беттерінен // Берсиев А. Шығармалары.- Алматы, 1997.- Т.2.- Б.39-44
2. Жамантаев Көкбай. Қазақ тарихы // Құраст. С.Қарамендин.- Алматы: Дария-пресс, 1993.- 147б.
3. Мағауин М. Заман-ай // Мағауин М. Қазақ тарихының әліппесі.- Алматы, 995.- Б.101-119; 129-132
4. Жүсіпова Л. Абай мұрасындағы Патшалы Ресейдің ел билеу саясаты // Қазақ тарихы.- 2001.- №1.- Б.20-23; №5.- Б.8-10

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

XVIII ғ орта тұсымен басындағы қазақ мәдениеті. Қазақ ағартушыларының
ерекшеліктері XIX ғасыр қазақтардың музыка мәдениеті
Прогресшіл бағыттағы орыс суретшілері қазақ халқының тұрмысы мен
табиғатын бейнелеуде зор үлес қосты.
В. Верещагиннің “Лепсі алқабын қоршаған таулар” картинасы қазақ
жерінің сұлулығын көрсетеді.
Н. Хлудовтың өнері негізінен Қазақ тақырыбына арналған. “Мал айдау”,
“Отынға бару” шығармаларында қазақ елі аса сүйіспеншілікпен бейнеленген.
Жергілікті шеберлер мен зергерлер дайындаған бұйымдар Петропавлдағы,
Көкшетаудағы (1876 ж.), Нижний Новогородтағы (1896 ж.) көрмелерде
көрсетіледі.
1868 жыл – Париждегі дүниежүзілік көрмеде қазақ зергерлік бұйымдар мен
ұлттық киімдері қойылды. 1872 жылы–Мәскеу көрмесінде қазақ музыка аспаптары
көрсетілді.
XIX ғасырдың екінші жартысы – халық сазгерлері мен классикалық сипатта
қалыптаса бастаған музыка өнерінің негізі қаланған кез.
Құрманғазы Сағырбайұлы (1818 – 1889 ж.ж.) – күйші, сазгер, аспапты
музыканың (күйдің) классигі. Туған жері – Бөкей ордасының Жиделі деген
жері. Алғашқы ұстаз – Ханбазар, алғашқы күйшісі – Ұзақ. Құрманғазының бүкіл
өмірі мен шығармашылығы әлеуметтік әділетсіздік пен озбырлыққа қарсы күрес
жолында өтті. Алғашқы күйлерінің бірі – “Кішкентай” Исатайға арналды.
“Ақбай”, “Ақсақ киік”, “Көбік шашқан”, “Түрмеден қашқан”, “Кісен ашқан”,
“Адай” күйлерінде азаттықты аңсаған халықтың үміті, езушілерге қарсы
өшпенділігі суреттелген. “Сарыарқа” туындысы арқылы туған жерді, кең
даланы, халықтың қажымас күшін сипаттады. Би күйлері – “Қызыл қайың”,
“Балбырауын”.
Үстем тап өкілдерінің жаласымен Орал, Оынбор абақтысында отырып,
Иркутск түрмесіне қамалды. 1880 жылдардың аяғында күйші Астрахань маңындағы
Сахмаға қоныс аударды. Құрманғазының 60 – тан астам күйлері сақталған.
Шәкірттері – Дина, Ерғали Есжанұлы, Мендіғали Сүлейменұлы, Сүгірәлі,
Көкбала, Шора т. б.
Тәтімбет Қазанғапұлы (1815 – 1862 ж. ж.)-шертпе күйдің негізін
қалаушылардың бірі. 40 – тан астам күй шығарған лирик сазгер. “Саржайлау”,
“Балқылдақ”, “Балбырауын”, “Сал қоңыр”, “Алшағыр” күйлерінде негізінен өмір
тартысы, сұлулыққа құштарлық байқалады. “Бестөре” әлеуметтік теңсіздікке
қарсы әуен байқалды. 1855 жылы Петербургте өнер көрсетіп, күміс медальға ие
болды.
Дәулеткерей Шығайұлы (1820 – 1887 ж. ж.) – күйші, сазгер, домбыра
өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салушы. Күйші көзқарасын
қалыптастыруда 1836 – 1838 жылғы көтеріліс әсері мол. Дәулеткерей Бөкей
Ордасын басқару жөніндегі Уақытша кеңестің төрағасы Г. В. Ващенконың
көмегімен сұлтан болып сайланды. Сазгердің орыс зиялыларына жақын болуы,
Орынбор, Мәскеу, Петербургке барып, мәдени мұралармен танысуы оның талантын
ұштай түсті. Орыс музыкасының әскери марш әсерімен шығарған күйлері :
“Ващенко”, “Қос ішек”, “Топан”, “Қоңыр”. Тұрмыстық саланы бейнелейтін
күйлері : “Желдірме”, “Қосалқа”, “Ақбала қыз”, “Тартыс”, “Ысқырма”,
“Құдаша”, “Жігер” т. б.
Сазгердің 40 – қа жуық күйлері сақталған. Төре күйлерінің атасы
атанған.
Біржан Қожағұлұлы (1834 – 1897 ж. ж.) – сазгер, әнші, ақын. 20 жасынан
ән шығара бастаған. 1865 жылы Абаймен кездесуі оның сазгерлік, әншілік,
ақындық өнерінің дамуына әсер етті. Біржан патриархалдық – ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.