Баланың кемістігінің өзекті мәселелері

Баланың кемістігінің өзекті мәселелері. Құлағының, көзінің т.б. мүшелерінік кемістігі бар балаларды тәрбиелеу теориясы мен практикасында еселі толықтыру жайыңдағы ілімді анықтауда психология онык негізгі ірге тасы болып саналады.

Кемістік әлсіздік қана емес, сонымен қатар ол күш-қуат, қабілеттілік екендігін педагогтар жете түсінетін болса, олардың жемісті жұмыс істеуіне даңғыл жол ашылатын болады. Шын мәнісінде психологтар мен педагоггар қорытқан тәжірибелері бойынша ғылыми тұрғыдан негізделіп, заң ретінде қалыптасқан пікірлер бала соқыр болса да көруге ұмтылады, саңырау болса естуге ынталанады, тіл кемістігі болса оны түзетіп сөйлегісі келеді. Осы органикалық кемістіктерді толықтыру жолында психологиялық әрекет келешекте жүзеге асырылатын тәрбие істерінің негізі болып табылады. Егер біз аксақ бала жақсы жүгіретін болды десек, онда біз осы қағиданың іске асқанын айқын көреміз.

Кеміс баланы тәрбиелеу негізі оның жеке басының органикалық бірлігін жете түсіну нәтижесінде ғана жүзеге асатынын аңғаруымыз керек.

Жеке адамның жан дүниесінің құрьшымына терең ой жүгіртіп, адамның бойындағы кемістігін жетімсіздік деп санаудың дүрыс еместігін В.Штерн ерекше атап көрсетеді. Сонымен бірге одан әрі қарай жалғастырушы күш деп.түсіндіреді. Ал кемістікті еселі толықтыру үшін баланың тиісті Мүшесі сол кемістікті қалайда жеңу жолында қарқынды қызмет атқарады.

Әр тұрлі кемістігі бар балаларды тәрбиелеу ісінде бір мезгілде болып отыратын процестерді жете түсініп, олардын кемістігін неғұрлым еселеп толықтыруына мүмкіндік тудырып оты-руды қажет етеді. Бұл мақсат әрі жоспарлы, әрі белгілі міндетгерді шешуге бағдарланып отыруға тиіс. Сөйтіп кеміс балалардың психикалық даму жолындағы қиыншылықтарды мүмкіндігінше жеңіп шығуларына қолайлы жағдай тудырып отыруды басты міндет етіп қояды.

Соқыір өзінің кеміс мүшесін толықтыру ниетімен психикасын дамытуға тырысады. Оның мақсаты көз кемістігін толықтыру; саңырау түрлі амал-айла тауып кереңдікті жеңуді ойлайды. Біз осы кезге дейін балалардың өз кемістігін қалайда жеңуге деген күш-қуат жұмсауын есепке алмай келдік. Кемтарларды ойы төмен кеміс деп санадық. Сөйтіп олар өздерін тәрбиелеуден тыс қалды. Психологтар мен педагогтар Адлердің органикалық жетіспеушіліктің орнын толықтыру жайындағы психологаялық ынталану заңына мән бермеді. Олар бала кемістігін органикалық жетіспеушілік деп қана есептеді. Кемістік психикалық кедейлік қана емес, ол есі байлықтық бұлағы екеңдігіне әлсіздік қана емес, қайнаған кемістікті жеңуге үміт артатын болса, ал екінші жағы ондай үміт ақталмай еселі толықтандыруды жүзеге асыра алмай, жүйке ауруына ұшырап, көздеген мақсатыиа жете алмай торығуы пайда болады. Осындай екі түрлі қиыншылық еселі толықтыруды төменнен жоғарғы сатысы аралығында ауытқуы екендігін анғартады.

Екіншіден, адам бойындағы кемістікті діни наным тұрғысынан уағыздап, оны тәңірдің ісі деп мойындау керек дейді. Егер осы қағиданы басшьшылыққа алсақ, онда кемістікті жеңу үшін күресудің қажеті жоқ. Басқа түекен азапқа көну керек. Алайда адам мұндай дәрменсіздікке бас имей, оны жеңілдетудің жолын іздестіруі керек. Осы ретте Адлердің пікірі С.Ницте пікірімен үйлесім тауып, адамның жеке басының психологиялық күш-жігері тағдыр салымына бас имей, өз организмін жетілдіруде аянбай күресу керек дейді. Мұндай көзқарастың түбегейді мәні адам әлеуметгік ортада өмір сүруші ақыл-ой иесі екендігін көрсетеді.