Макроэкономикалық саясаттың үлгісін таңдау

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
Негізгі бөлім
I. Макроэкономикалық саясаттың үлгісін таңдау.
1.1.Бюджет. салық саясатының қысқа және ұзақ мерзімдегі мақсаттары, құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2.Бюджет. салық саясатының мемлекеттік шығындарың
мультипликаторы.
1.3 Салық мультипликаторы. Балансты бюджет мультипликаторы
II. Дискрециялық және дискретциялық емес қазыналақ саясат.
2.1.Бюджет тапшылығы жэне артықшылығы.
2.2.Бюджет артықшылығының экономикаға эсері.

Қортынды
Қолданылған әдебиеттер

Салық төлемі (Т), мемлекеттік шығындар (О) жэне жоспарланған инвестиция І-дің белгілі бір деңгейінде тепе-теңдік өнім көлемі Ү қалыптасқанын кейнс кресі , көрсетеді.
Ресурстар жұмыспен толық қамтылмаған жағдайында да тепе-теңдік жағдай қалыптаса береді.
(Мұндай жағдай жиынтық сүраныстың тиімсіз болуының салдарынан қалыптасуы мүмкін.) Сондықтан да пайда болған үзілісті жою үшін, экономиканы мемлекет тарапынан реттеу құралдары пайдаланылады. Олар бюджетке төленетін салық төлемі (Т) мен мемлекеттік шығындар көлемінің өзгеруі (О) арқылы жүзеге асырылады.
Бюджет-салық саясаты (қазыналық (фискальный) саясат) — мемлекеттік бюджет жағдайын, салық салуды жэне мемлекеттік шығындардың өзгерісін реттеу мақсатында үкімет тарапынан жүргізілетін шаралар.
Бүл шаралар жүмыспен толық қамтылуды, төлем балансының тепе-теңдігін жэне экономиканың өсуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.
Ынталандырушы бюджет-салық саясаты (қазыналық экспансия)—бұл саясат қысқа мерзімді кезеңде экономикадағы циклдік қүлдырауды жою мақсатын қояды.
Мұны жүзеге асыру үшін мемлекет шығындарды (О) өсіріп, салық мөлшерін төмендету арқылы немесе біріктірген, құрастырма шаралар арқылы жүзеге асырылады.
¥зақ мерзімдік кезеңде салықты төмендету саясаты, өндіріс факторларының үсынысын кеңейтуге және экономикалық элуеттің өсуіне алып келуі мүмкщ^
Мұндай мақсаттардың жүзеге асуы кешенді салық реформасының жүргізілуіне байланысты болады. Бүл шаралардың орындалуы Орталық банк жүргізетін тежеуші ақша-несие саясатымен жэне мемлекеттік шығындардың қүрылымын оңтайландыумен байланысты.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

I. Макроэкономикалық саясаттың үлгісін таңдау.

1.1.Бюджет- салық саясатының қысқа және ұзақ мерзімдегі мақсаттары,
құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1.2.Бюджет- салық саясатының мемлекеттік шығындарың
мультипликаторы.
1.3 Салық мультипликаторы. Балансты бюджет мультипликаторы

II. Дискрециялық және дискретциялық емес қазыналақ саясат.

2.1.Бюджет тапшылығы жэне артықшылығы.
2.2.Бюджет артықшылығының экономикаға эсері.

Қортынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе
Макроэкономикалық саясат мемлекеттің негізгі саясаты болып
табылады. Ел экономикасының өркендеуі макроэкономикалық саясаттың дүрыс,
тиімді жүргізуіне байланысты. Макроэкономикалық саясаттың негізгі түрлері:
бюджет-салық саясаты, ақша-несие саясаты.
Ақша-несие банк мекемелері арқылы жүргізіледі; эрине оны реттеуші мемлекет
болып табалады. Ал, бюджет-салық саясаты тікеяей мемлекеттің реттеуімен
жүргізіледі.

I. БЮДЖЕТ-САЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ҚЫСҚА ЖӘНЕ ҰЗАҚ МЕРЗІМДЕГІ МАҚСАТЫ,
ҚҰРАЛДАРЫ. МЕМЛЕКЕТТІК ШЫҒЫНДАРДЫҢ МУЛЬТИПЛИКАТОРЫ
1.1 Мемлекеттің экономикаға эсер етуі салық салу құралдары
арқылы жүргізіледі. Мемлекеттік шығындар мемлекеттік бюджеттің қаржыларын
пайдалану нәтиже-сінде мүмкін болады, ал салық бюджетті қаржымен қамтамасыз
ететін бірден-бір құрал.
Салық төлемі (Т), мемлекеттік шығындар (О) жэне жоспарланған
инвестиция І-дің белгілі бір деңгейінде тепе-теңдік өнім көлемі Ү
қалыптасқанын кейнс кресі , көрсетеді.
Ресурстар жұмыспен толық қамтылмаған жағдайында да тепе-теңдік жағдай
қалыптаса береді.
(Мұндай жағдай жиынтық сүраныстың тиімсіз болуының салдарынан
қалыптасуы мүмкін.) Сондықтан да пайда болған үзілісті жою үшін,
экономиканы мемлекет тарапынан реттеу құралдары пайдаланылады. Олар
бюджетке төленетін салық төлемі (Т) мен мемлекеттік шығындар көлемінің
өзгеруі (О) арқылы жүзеге асырылады.
Бюджет-салық саясаты (қазыналық (фискальный) саясат) — мемлекеттік
бюджет жағдайын, салық салуды жэне мемлекеттік шығындардың
өзгерісін реттеу мақсатында үкімет тарапынан жүргізілетін шаралар.
Бүл шаралар жүмыспен толық қамтылуды, төлем балансының тепе-
теңдігін жэне экономиканың өсуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.
Ынталандырушы бюджет-салық саясаты (қазыналық экспансия)—бұл саясат
қысқа мерзімді кезеңде экономикадағы циклдік қүлдырауды жою мақсатын қояды.
Мұны жүзеге асыру үшін мемлекет шығындарды (О) өсіріп, салық мөлшерін
төмендету арқылы немесе біріктірген, құрастырма шаралар арқылы жүзеге
асырылады.
¥зақ мерзімдік кезеңде салықты төмендету саясаты, өндіріс факторларының
үсынысын кеңейтуге және экономикалық элуеттің өсуіне алып келуі мүмкщ^
Мұндай мақсаттардың жүзеге асуы кешенді салық реформасының жүргізілуіне
байланысты болады. Бүл шаралардың орындалуы Орталық банк жүргізетін тежеуші
ақша-несие саясатымен жэне мемлекеттік шығындардың қүрылымын оңтайландыумен
байланысты.
Тежеуші бюджет-салық саясаты (қазыналық шектеу) —
экономикадағы циклдік өсуді тежеу мақсатын көздейді. Бұл саясатты жүзеге
асыру үшін, мемлекеттік шығындар төмендеп (О), салық мөлшері (Т)
жоғарылайды немесе біріктірген, қүрастырма шаралар арқылы жүзеге асырылады.
Қысқа мерзімдік кезеңде бүл шаралардың нәтижесіңде, өндірістің қүлдырауы
жэне жүмыссыздық деңгейінің өсуі салдарынан болған сүраныс инфляциясын
төмендетуге мүмкіндік береді.
¥зақ мерзімдік кезеңде өспелі салык "сынасы" жиынтык үсыныстың төмендеуіне
жэне қүлдыраушылық механизмін ашуға негіз болуы мүмкін.
Бұл құбылыс эсіресе төмендегі жағдайларда кездеседі: мемлекеттік
шығындардың азаюы бюджеттің барлық баптарында пропорционалды қысқарып,
жүзеге асырылып отырса жэне еңбек нарығының инфрақұрылымына мемлекеттік
инвестиция берілуінде басымдылық болмаса.
Мемлекеттік шығындарды тиімсіз басқарумен қатар ұзақ уақытқа созылған
құлдыраушылық экономикалық элуеттің бұзылуына эсерін тигізеді.
Мұндай жағдай экономиканың өтпелі кезеңінде жиі кездеседі. Қысқа
мерзімдіқ.,.кезеңде салық-бюджет саясаты баланстық бюджеттің, салықтың
жэне мемлекеттік шығыңдардың мултипикаторы эсерімен байланысты
болады.
1. 2 Мемлекеттік шығындардың өзгерісін көру үшін Кейнс
теориясын пайдаланамыз.
Мемлекеттік шығындар жиынтық шығындардың құрауышысы болып табылады,
олардың өсуі жоспарланған шығындарды да өсіреді.
Егер мемлекетгік шығындар АС-ға өссе, онда жоспарланған шығыңдар қисығы
оңға қарай сол мәнге жылжиды.
Ал тепе-тендік өнім көлемі Ү, -ден Ү2 -ге өседі, демек А Ү = Сх
т§ — мемлекеттік шығындардың мультипликаторы. Мемлекеттік шығындар 1
теңгеге көбейгенде пайда мөлшері қаншаға еседі деген сраққа жауап
береді.
Мемлекетгік шығындар ДС -ға өскенде мультипликаторлық үрдіс басталады
жэне табысты сол мөнге өсіреді, ол тұтынуды (Ь х д С) шамасына өсіреді.
Түлыну кшіемінің мүндай өсуі табыс пен шығын көлемін тағы да өсіреді. Ол
түлынуды (Ь х ДС) шамасына өсіреді.
Жиынтық әсер төмендегідей
Шығынның алғашқы өзгерісі = дО Түтынудьщ алғашқы өзгерісі = Ьх ДС Түтынудың
екінші өзгсрісі = Ь2 х лО
. г __ * 4*4 4 1 і. _ і *_2 1 V
Ү-Е
С+І+С+Хп
Е,-Үі Г
Табыс, өшм шығару квлемі
28~суреті Кейвс кресі улисшдеіі мемлекеттк
шыормндар өсімі
АҮ АО
I 1-Ь
қатьшасы мемлекеттік шығындар мульти-
-пликаторы деп аталады.
Кейде бүл үлгіні кейнс мультипликаторы деп те атайды.
Мемлекеттік шығындар мультипликаторының көлемі мен тепе-
теңдік көлемін теңдеулер жүйесін шешу арқылы табамыз.
Ү = С +1 + С
С=а+ЬҮ
Мұңдағы Ү = С +1 + С негізгі макроэкономикалық теңдеу С = а + Ъ • Ү — ттыну
функциясы.
Түлыну функциясының мэнін макроэкономикалық теңцеуге қою тепе-теңцік өнім
көлемін анықтауға мүм-кіндік береді. Ү = а + Ь-Ү + І + С =Ү- ЬҮ = а + I +
С = Ү(1-Ь) = а + I + С
1 -ь мү-ндағы (а + I + С ) -табыс көлемі
У-тен тэуелсіз автономды шығындар, ал-----мультипликатор.
Жабық экономикада тепетеңдік табыс көлемі деңгейінің
қаншаға өсетіндігіне байланысты.
Мемлекеттік шығындар ғана емес, автономды шығывдар да бір бір-лікке өседі,
осы құбылысты мультипликатор көрсетеді. Мультипликатор шамасын анықтайтын
негізгі фактор болып түтынудың шекті бейімділігі (Ь), МРС есептеледі.
Табысқа салық салынғаннан соң, түлыну функциясы басқаша болады, демек
мультипликатор үлгісі де төмендегідей:
= Ү = -------- • (а+І+С)
С=а+Ь(1-і)Ү
Мұндағы:-----------жабық экономикадағы мультипликатор шығындары.
1 - Ь (1 -і)
і— шекті салық мөлшерлемесі.
Шекті сальщ мөлшерлемесі — енгізілген салық сомасы өсімшесінің табыс
өсімшесіне қатынасы арқылы табы .
АТ
4
дҮ
Мүндағы: і — салық салудың шекті мөлшерлемесі. АТ — енгізілген салық
сомасының өсімшесі. А Ү — табыс өсімшесі.
Өнім шығару көлемі мен жұмысбастылық деңгейін тұрақтандыратын жэне
мультипликатор эсерін азайтуға ықпал ететін фактор — үдемелі салық салу
жүйесі.
Жабық экономикаға қарағаңда ашық экономикада мемлекеттік шығындарға
мультипликатор эсері төмен.
Ашъщ экономикада тепе-теңдік өнім көлемі мен мемлекеттік шығындар
мультипикаторының көлемі төмендегі теңдеулер жүйесін шешу арқылы табылады.
С = а + Ь(1-*)Ү Хп= §-т'Ү
Мұндағы: Ү = С + І + С + Хп негізгі макроэкономикалық тепе-теңдік. С =
а + Ь(І-І) Ү — тұтыну функциясы. Хп= §-т'Ү— таза экспорт функциясы.
Ү= --------------- (а+І+С+я), мүндағы ___________
1 - Ь (1 -*)+ т' 1 - Ь
(1 -і)+ т'
ашық экономикадағы мемлекеттік шығындар мультипликаторы. т1— импорттаудың
шекті бейімділігі.
1.3 САЛЫҚ МУЛЬТИПЛИКАТОРЫ, БАЛАНСТЫҚ БЮДЖЕТ МУЛЬТИПЛИКАТОРЫ
Жоғарыда қарастырылғандай тепетеңдік табыс көлеміне мультипликаторлық эсер
салық мөлшерінің Т төмендеуіне байланысты болады.
Егер салық төлеу мөлшері лТ-ға төмендесе, онда қолда бар табыс ҮЬ = Ү - Т
-га өседі. Тұтыну шығындары сэйкес түрде (ДТ*Ъ) көлеміне өседі, бұл жағдай
жоспарланған шығындарды оңға қарай жоғары қозғалтады жэне тепе-теңдік өнім
көлемін Ү, -ден Ү2 көлеміне өсіреді.
Ол көлем - А Ү = - А Т--------- тең.
Мұндағы
салық мулыипликаторы деп аталады.
АТ 1-Ь
Салық мультипликаторының механизмі, мемлекеттік шығындар мультипликаторы
сияқты, салық көлемінің бір өзгерісіне тұтынудың көп қатар өзгерісін
көрсетеді.
Салықмөлшері АТ-ғатөмендесе [=
= қолда бар табыс ДТ -ға өседі =
= тұтыну (Ь* ДТ) шамасына өседі ]-
= жиынтық шығындар (Ъ* ДТ) өседі =
= жиынтық табыс (Ь* ДТ) өседі =
== тұтыну в (Ь* ДТ) өседі =
= жиынтық шығындар (Ь2 * ДТ) өседі =
= жиынтық табыс (Ь2 * ДТ) =өседі =
= тұтыну Ь (Ь2 * Д Т) өседі, т. б.
Егерде мемлекеттік бюджетке берілетін салық мөлшері табыс динамикасына
тэуелді деп алсақ, онда салық функциясы төмендегідей түрде жазылады. Т = і
• Ү
тлеші
29- сурет . Кейнс кресіндені салықтардың азвюы

Мүлдағы: і -шекті салық мөлшерлемесі
Бүл жағдай түлыну функциясы төмендегідей болады:
С=а+Ь (Ү-і*Ү)= а+Ь(Ы)Ү
Ал салық мультипликаторының үлгісі төмендегідей:
-Ь
гт= _______
Мұндағы: ГШ - жабық экономикалық салық мулътипликаторы. Жалпы
салық функциясы төмендегідей : Т=-Та+1*Ү
Мұндағы: Та - автоматты салық мөлшері, табыс мөлшерінен тэуелсіз.
{ - шекті салық мөлшерлемесі.
Табыстан () тэуелді функционалды салық салмағымен ескеріп
, тұтыну Функциясын төмендегідей жазуға болады :
Ашық экономикадағы тепе-тендік өнім көлемінің үлгісі
төмендегідей болады:
1 Ь
Ү =----------------- *
1 - Ь (1 -і)+ т' 1 - Ь (1 -і)+ т'
-Ь
Мүндағы------------------ ашық экономикадағы са лық мультипликаторы.
1 - Ь (1 -і)+ т'

Автономды салық мөлшері мен мемлекеттік шығындардың бір мезгілдегі
өзгерісінің нэтижесінде табыстың жиынтық өзгерісі мынадай түрде жазылады:
1 Ь ДҮ= лС-----------------лТа. -------
--------
-Егерде мемлекетгік шыгындар жэне автономды салық төлемдері
•
бірдей көлемге өзгерсе, онда тепе-теңдік өнім көлемі де өседі.
Мүндай жағдайда баланстық бюджет мультипликаторы орын алады деп айтылады.
Баланстық бюджет мультипликаторы бірге тең немесе бірден кіші.
Баланстық бюджет мультипликаторы бюджет тапшылығы мен артықшылығын мүлдем
жоя алмайды.
Бүл жерде табыс пен шығынды теңгеру туралы айтылады, демек (ДТ = Д С). Му-
ндағы ДТ — бюджеттегі табыстың өсімшесі, ал дС бюджеттегі шығынның
өсімшесі.
Мысал. Егер мемлекеттік шығын Д С-ға өссе, онда тепе-теңдік өнім көлемі
төмендегідей мэнге өседі: 1
дү=дО ----------
Егерде үкімет бір мезгілде автономды салықты Д Та = О өсірсе, онда тепе-
теңцік өнім төмендегідей мэнге азаяды:
Ь Д Ү=- Д Та.----------------
Тепе-теңцік өнім көлемінің жиынтық өзгерісі төмендегідей болады. 1
Ь
дҮ^
дТа
дҮдС=
Мемлекеттік шығындардың өсуімен салыстырғанда, салық
мөлшерінің азакщнан мультипликаторлық эсер элсіздеу. Бүл жағдай
алгебралық өрнекте шығын мультипликаторының салық
мультипликаторынан жоғары, үлкен екендігі арқылы көрсетілген.
Бүл құбылыс салықтың өзгерісімен салыстырғаңда мемлекеттік шығындардың
табыстың көлеміне жэне тұтынуға эсерінің күштілігімен байланысты болады.
Бүл айырмашылық қазыналық саясат құралдарын тандағанда анықтаушы, негізгі
болып есептеледі. Егерде қазыналық саясат экономикадағы мемлекеттік
секторды кеңейту мақсатын көздесе, онда циклдік қүлдырауды тоқтату үшін
мемлекеттік шығын өседі, бүл құбылыс күшті ынталандырушы эсер береді.
Ал инфляцияның көтерілуін тежеу үшін, салық мөлшері өседі. Бү_л құбылыс
салыстырмалы жүмсақ тежеуші шара болып есептеледі. Егерде қазыналық саясат
мемлекеттік секторды тежеуге бағытталса, онда циклдік қүлдырау кезеңінде
салық төмендейді.
Бүл жағдай салыстырмалы аз ынталандырушы әсер береді. Ал циклдік көтерілу
кезеңінде мемлекеттік шығындар төмендейді, бүл инфляция деңгейін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.