Атқарушылық iс жүргiзудiң заңдылығына прокурорлық қадағалаудың маңызы мен мақсаты

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

1. Атқарушылық iс жүргiзудiң заңдылығына прокурорлық қадағалаудың маңызы мен мақсаты.

2. Прокурордың өкілеттігі мен құқықтық актілері

Атқарушылық iс жүргiзудiң заңдылығына прокурорлық қадағалау

1. Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес соттың заңды күшiне енген үкiмдерi мен қаулылары, шешiмдерi мемлекеттiк және мемлекеттiк емес органдардың, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының, заңды тұлғалардың, лауазымды адамдардың, азаматтардың бәрiне бiрдей мiндеттi және Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында мүлтiксiз орындалуға жатады.

Қылмыстық және азаматтық iстер бойынша заңды күшiне енген сот актiлерiнiң орындалуы кезiнде заңдылықтың сақталуының маңызы зор.

Iс жүзiнде сот актiлерiн орындау кезiнде заңсыздықта жол беру фактiлерi кездесiп жатады. Сондықтан атқарушылық iс жүргiзiдiң заңдылығына қадағалау жасау прокуратура органына заңмен жүктелген.

Бұл прокурорлық қадағалаудың пәнi ҚР “Прокуратура туралы” Заңының 43-бабымен айқындалған, яғни, олар:

1) сот тағайындаған жазалау мен мәжбүр ету сипатындағы өзге де шаралардың атқарылуы кезiнде адамдардың бас бостандығынан айыру орындарында болуының заңдылығы;

2) аталған мекемелерде сотталған адамдарды ұстаудың заңда белгiленген тәртiбi мен шарттарының сақталуын, олардың құқықтары мен бостандықтарының қорғалуы;

3) бас бостандығынан айыруға қатыссыз жазаларды атқарудың заңдылығы;

4) азаматтық және өзге iстер жөнiндегi сот шешiмдерiн атқару заңдылығы.

10. 2. Прокурордың өкiлеттiгi.

Атқарушылық iс жүргiзудiң заңдылығын қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор өз құзыретi шегiнде( 44-бап) :

1) адам құқықтары туралы қамалғандар мен сотталғандарға мейiрбандық тұрғыдан қарау жөнiнде Конституцияның, заңдардың және Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының дәл және бiрыңғай қолданылуын талап етуге;

2) азаматтың, мемлекеттiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау бойынша, сондай-ақ прокурордың талабы мен өтiнiштерi бойынша атқарушылық iстер жүргiзiлуiн талап етуге және тексеруге;

3) сот тағайындаған жазалау және мәжбүр ету сипатындағы өзге де шараларды атқарушы бас бостандығынан айыру орындары мен мекемелерiнде тексеру мақсатымен кез келген уақытта болуға;

4) ұсталғандардан, қамалғандардан, сотталғандар мен мәжбүр ету сипатындағы шаралар қоланылған адамдардан жауап алуға;

5) осы адамдарды ұстауға, қамауға, жазасын өтеуге, сондай-ақ оларға мәжбүр ету сипатындағы шараларды қолдануға негiз болған құжаттарды талап етуге;

6) мәжбүр ету шараларын атқарушы бас бостандығынан айыру орындарында немесе мекемелерiнде заңсыз отырған әрбiр адамды өз қаулысымен дереу босатуға;

7) бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан адамдарға заңды бұза отырып, қолданылған тәртiптiк шаралардың күшiн жоюға, оларды өз қаулысымен айыптық изолятордан, камералық үлгiдегi орындардан немесе карцерден қамаудан босатуға;

8) заңдарда белгiленген жағдайларда жазалауды атқарушы мекемелер әкiмшiлiгiнiң актiлерiн санкциялауға;

8-1) заңдарда белгiленген жағдайларда атқарушылық iс жүргiзу орындарының борышкердiң банктердегi немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардағы ақшасына және басқа мүлкiне тыйым салу туралы актiлерiне санкция беруге құқылы.

Атқарушылық iс жүргiзу заңдылығына қадағалау жасау екi бөлiмнен тұрады: 1) қылмыстық iстер бойынша тағайындалған жазалардың орындалуы кезеңiндегi заңдылықтың сақталуына; 2) заңды күшiне енген соттың шешiмдерiнiң орындалуы кезенiндегi заңдылықтың сақталуына прокурорлық қадағалау жасау.

Соттың заңды күшiне енген үкiмдерi мен қаулылары Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару заңдары негiзiнде орындалады.

ҚР қылмыстық - атқару заңдары Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару кодексi және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарынан, сондай-ақ жазаны және сотталғандарға қылмыстық-құқықтық ықпал етудiң өзге де шараларын атқару мен өтеудiң тәртiбiн және жағдайларын белгiлейтiн нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады. ҚР қылмыстық- атқару заңдарының мақсаттары әдiлеттiлiктi қалпына келтiру, сотталғандарды түзеу, сотталғандардың да, өзге адамдардың да жаңа қылмыстар жасауының алдын-алу болып табылады. Аталған мақсаттарға сәйкес қылмыстық-атқару заңдарының мiндетi жазаларды өтеудiң тәртiбi мен жағдайларын реттеу, сотталғандарды түзеу құралдарын анықтау, олардың құқықтарын, бостандығы мен заңды мүдделерiн қорғау, оларға әлеуметтiк бейiмделуге көмек көрсету деп саналады (ҚР қылмыстық-атқару кодексi 2-бап) .

Iс жүзiнде осы мiндеттердi iске асырушы субъектiлер тарапынан заңсыздыққа жол берiлiп, сотталған адамдардың конституциялық құқықтарына елеулi зиян келедi. Сондықтан да жазаны атқару кезiнде заңдардың дәлме-дәл, бiркелкi қолданылуына, яғни заңдылықтың сақталуына қадағалау жасау мемлекеттiк органдар iшiнде тек прокуратура органына жүктелген.

Осы бағыттағы прокурорлық қадағалаудың объектiлерi болып:

1) Әдiлет Министрлiгiнiң сот тағайындаған жазалау және мәжбүр ету сипатындағы өзге де шараларды атқарушы бас бостандығынан айыру орындары мен мекемелерi (түзеу колониялары, тәрбиелеу колониялары, түрме, емдеу орындары, тергеу изоляторлары) ;

Түзеу мекемелерiнде бас бостандығынан айыру және өлiм жазасы жөнiндегi жазалар iске асырылады.

2) Iшкi Iстер Министрлiгiнiң қылмыстық-атқарушылық инспекциясы(бас бостандығын айыруға қатыссыз жазалардың орындалуын iске асыру) ;

3) тәртiптiк әскери бөлiмдер;

4) Денсаулық Министрлiгiнiң психиатриялық стационары ( мәжбүлеп емдеудi iске асыру орны) ;

5) мамандандырылған арнайы мемлекеттiк органдар ( жасөспiрiмдерге арналған арнаулы тәрбиелеу немесе емдеу-тәрбиелеу мекемелерi) ;

6) IIМ-ң сезiктiлер мен айыпкерлердi уақытша қамауда ұстау изоляторлары.

Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры заңмен көзделген осы өкiлеттiктердi iске асыру, яғни прокуратура органдарының атқару өндiрiсiнiң заңдылығын пәрмендi қадағалауды ұйымдастыру және жұмысын белсендiру мақсатында, өзiнiң бұйрықтарымен арнайы Нұсқаулықтарды бекiтiп, оның орындалуын барлық прокурорларға мiндеттеген.

ҚР Бас Прокурорының 22 - қараша 2002 жылғы №62 бұйрығымен бекiтiлген “Азаматтарды ақтау және жазаның орындалу заңдылығына прокурорлық қадағалау туралы” Нұсқаулықтың талабына сай, Бас прокуратураның арнайы бөлiмi төменгi тұрған прокурорлардың жұмыстарын үнемi талдап, ұйымдастыруына басшылық жасайды. Сонымен қатар, ҚР Iшкi Iстер министрлiгi мен оған бағынышты органдарының тергеу изоляторы мен Әдiлет министрлiгiнiң түзеу мекемелерiндегi қамаудағыларды ұстау жөнiндегi құқықтық-нормативтiк актiлерiнiң заңға сәйкестiгiн қадағалайды. Олардың заңға қайшы келетiн актiлерiнiң қолдануын дереу тоқтатып, наразылық келтiредi.

Түзеу мекемелерiнде ай сайын сотталғандарды жеке мәселелерi бойынша қабылдау ұйымдастыру және айыпкерлер(тәртiп бұзғандар) қапасында ұстау, қапас бөлмесiнен жеке қапасқа ауыстыру заңдылығы тексерiлiп, заңның бұзылуын анықтап, оны шегеру үшiн, сотталған адамдарды басынып, намысын қорлауды болдырмау үшiн қажеттi шаралар алу - прокурорлардың басты мiндеттерiнiң бiрi. Мұндай жағдайда заңда рұқсат етiлген өкiлеттiктiң барлық түрi прокурорлық шара қолдану актiсiн енгiзу арқылы жүзеге асырлады. Аталған мекемелерде сыбайлас жемқорлыққа және ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес заңдылығын сақтау жөнiндегi тексерiстерге маңызды көңiл аударылуы тиiс.

Сотталғандарды шартты түрде мерзiмiнен бұрын және ауырғанына байланысты мерзiмiнен бұрын жазадан босату туралы заңның орындалуына тиiстi қадағалау жүргiзу, сондай-ақ заңда қарастырылған басқа негiздер бойынша, сотталғандарды түзеу мекемелерiнен қоныстандыру колониясына және ұстау шарттарының бiр түрiнен екiншi түрiне ауыстыру кезiнде, оларды негiзсiз пайдалану немесе пайдаланудан бас тарту фактiлерi уақытында анықталып, заңды шешiлуiне ықпал етудiң маңызы зор.

ҚР Бас Прокуроры төменгi тұрған прокуррлардың назарын сотталған адамдарды жазадан босатуда заң белгiлеген дайындау тәртiбiнiң орындалуын тексерiп, түзеу мекемелерiнiң әкiмшiлiгiмен босағандарды жұмысқа орналастыру үшiн уақытында және нақты шаралар қолдану, ал жасы жеткен немесе мүгедек сотталғандарды босату кезiнде, оларды мүгедектер және кәрiлер үйiне орналастыруға шара алуда жергiлiктi басқару органдары мен басқармалар, қоғамдық ұйымдар арасында өзара тиiмдi байланыстың қамтамасыз етiлуiне аударады.

ҚР Әдiлет министрлiгiнiң қылмыстық-атқару жүйесi комитетiнiң қылмысты орындау инспекциясының қызметiнiң заңдылығын тексеру жүргiзiлiп, бұзылған заңсыздық жөнiнде уағында нақты шара алынуы қажет.

Бас әскери прокурор мен әскери прокурорлар тәртiптi түзеу батальондарында заңдардың орындалуын үнемi тексеруге, әскери қызметкерлердi уақытша қамау қапасында ұстау заңдылығын қадағалауға, заңның бұзылуы анықталса, оны жою үшiн уақытында шара қолдануға мiндеттi.

Прокурорлар сонымен қатар қолданып жүрген заң талаптарына сәйкес бұқаралық ақпарат құралдарында осы мәселелердi (iстердi) алға тартып, құқықтық насихаттау жұмыстарын жүргiзiп, қылмыстың алдын-алуға, заңдарды насихаттау мен азаматтарды заң талаптарын орындауға тәрбиелеуде өз үлестерiн қосып отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.