Азаматтық құқықтық қатынас
І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мәміле
2.2 Мәмілелердің түрлері.
2.3 Азаматтық құқықтық қатынас
2.4 Азаматтық кұқық қатынастарының объектілері
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мәміле
2.2 Мәмілелердің түрлері.
2.3 Азаматтық құқықтық қатынас
2.4 Азаматтық кұқық қатынастарының объектілері
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Азаматтық құқық қатынасы санатының азаматтық құқық түсінгі үшін маңызы бар. Азаматтық құқықпен реттелген мүліктік қатынастар, сондай-ақ қатысушылары бір-бірімен субъективті азаматтық құқықтармен және міндеттермен байланысатын соларға қатысты (қатысты емес) жеке мүліктік қатынастар азаматтық құқық қатынастары деп аталады.
Г.Ф. Шершеневич өзінің «Орыс азаматтық құқығының оқулығы» деген кітабында былай деп жазылған: «кез-келген тұрмыстық қатынас оның заңдық нормалармен қашан және қаншалықты анықталса да заңдық қатынастар болады. Нақ осы жағынан заңдық жағы да болады, өйткені біреуі екіншісінен талап ету құқығын алады, ал соңғысы заң ережелерінде айтылғандарды орындауға, мысалы, белгіленген жалдау ақысын енгізуге міндеттенеді». Сонымен, азаматтық құқық мәселесі болып табылатын мүліктік және жеке мүліктік қатынастарды реттеу мынадан көрінеді, азаматтық құқық нормалары бұл қатынастарға қатысушылардың мінез-құлқы көріне алатын және көрінуге тиісті нәрсені айқындайды.
Азаматтық құқық қатынастарының ерекшеліктері мыналар болып табылады:
Біріншіден, азаматтық құқық қатынастарының субъектілері заң жүзінде тең құқылы, бір-біріне тәуелсіз, сол арқылы олар басқа құқық қатынастарынан ажыратылады (ерекшеленеді);
Екіншіден, азаматтық құқық қатынастарды заңда көзделген негіздер бойынша да, көзделмеген негіздер бойынша да туындауы мүмкін (Азаматтық кодекс, 7-бап);
Үшіншіден, азаматтық құқық қатынастарының жағдайлары мен мазмұнын белгілегенде тараптардың келісімі басым болады;
Мәміленің маңызы жақтардың еркі мен ерік (ниет, тілек) білдіруінен тұрады. Ерік білдіруі ауызша, конклюденттік әрекеті арқылы жазбаша (жай немесе нотариаддық) және үндемей қалу жолымен білдіріледі.
Г.Ф. Шершеневич өзінің «Орыс азаматтық құқығының оқулығы» деген кітабында былай деп жазылған: «кез-келген тұрмыстық қатынас оның заңдық нормалармен қашан және қаншалықты анықталса да заңдық қатынастар болады. Нақ осы жағынан заңдық жағы да болады, өйткені біреуі екіншісінен талап ету құқығын алады, ал соңғысы заң ережелерінде айтылғандарды орындауға, мысалы, белгіленген жалдау ақысын енгізуге міндеттенеді». Сонымен, азаматтық құқық мәселесі болып табылатын мүліктік және жеке мүліктік қатынастарды реттеу мынадан көрінеді, азаматтық құқық нормалары бұл қатынастарға қатысушылардың мінез-құлқы көріне алатын және көрінуге тиісті нәрсені айқындайды.
Азаматтық құқық қатынастарының ерекшеліктері мыналар болып табылады:
Біріншіден, азаматтық құқық қатынастарының субъектілері заң жүзінде тең құқылы, бір-біріне тәуелсіз, сол арқылы олар басқа құқық қатынастарынан ажыратылады (ерекшеленеді);
Екіншіден, азаматтық құқық қатынастарды заңда көзделген негіздер бойынша да, көзделмеген негіздер бойынша да туындауы мүмкін (Азаматтық кодекс, 7-бап);
Үшіншіден, азаматтық құқық қатынастарының жағдайлары мен мазмұнын белгілегенде тараптардың келісімі басым болады;
Мәміленің маңызы жақтардың еркі мен ерік (ниет, тілек) білдіруінен тұрады. Ерік білдіруі ауызша, конклюденттік әрекеті арқылы жазбаша (жай немесе нотариаддық) және үндемей қалу жолымен білдіріледі.
1. ҚР Конституциясы.
2. ҚР Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлім).
3. ҚР Заңы «Нормативтік құқықтық актілер туралы» 24.03.1998 ж.
4. ҚР Азаматтық құқығы. Жалпы Бөлім. Оқулық. Алматы: Данекер, 2003
5. ҚР АҚ түсіндірме1 бөлім. 1998 ж., 2003 ж.
6. ҚР Азаматтық құқығы оқулығы, бірінші бөлім,1998ж.,2000 ж., 2002ж.
7. ҚР Азаматтық құқық оқулығы. Бірінші бөлім. - Алматы, 1998 ж., 2000 және 2002 ж.ж. қайта басылымдары.
2. ҚР Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлім).
3. ҚР Заңы «Нормативтік құқықтық актілер туралы» 24.03.1998 ж.
4. ҚР Азаматтық құқығы. Жалпы Бөлім. Оқулық. Алматы: Данекер, 2003
5. ҚР АҚ түсіндірме1 бөлім. 1998 ж., 2003 ж.
6. ҚР Азаматтық құқығы оқулығы, бірінші бөлім,1998ж.,2000 ж., 2002ж.
7. ҚР Азаматтық құқық оқулығы. Бірінші бөлім. - Алматы, 1998 ж., 2000 және 2002 ж.ж. қайта басылымдары.
ЖОСПАР
І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мәміле
2.2 Мәмілелердің түрлері.
2.3 Азаматтық құқықтық қатынас
2.4 Азаматтық кұқық қатынастарының объектілері
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Кіріспе
Азаматтық құқық қатынасы санатының азаматтық құқық түсінгі үшін маңызы
бар. Азаматтық құқықпен реттелген мүліктік қатынастар, сондай-ақ
қатысушылары бір-бірімен субъективті азаматтық құқықтармен және
міндеттермен байланысатын соларға қатысты (қатысты емес) жеке мүліктік
қатынастар азаматтық құқық қатынастары деп аталады.
Г.Ф. Шершеневич өзінің Орыс азаматтық құқығының оқулығы деген
кітабында былай деп жазылған: кез-келген тұрмыстық қатынас оның заңдық
нормалармен қашан және қаншалықты анықталса да заңдық қатынастар болады.
Нақ осы жағынан заңдық жағы да болады, өйткені біреуі екіншісінен талап ету
құқығын алады, ал соңғысы заң ережелерінде айтылғандарды орындауға, мысалы,
белгіленген жалдау ақысын енгізуге міндеттенеді. Сонымен, азаматтық құқық
мәселесі болып табылатын мүліктік және жеке мүліктік қатынастарды реттеу
мынадан көрінеді, азаматтық құқық нормалары бұл қатынастарға қатысушылардың
мінез-құлқы көріне алатын және көрінуге тиісті нәрсені айқындайды.
Азаматтық құқық қатынастарының ерекшеліктері мыналар болып табылады:
Біріншіден, азаматтық құқық қатынастарының субъектілері заң жүзінде тең
құқылы, бір-біріне тәуелсіз, сол арқылы олар басқа құқық қатынастарынан
ажыратылады (ерекшеленеді);
Екіншіден, азаматтық құқық қатынастарды заңда көзделген негіздер
бойынша да, көзделмеген негіздер бойынша да туындауы мүмкін (Азаматтық
кодекс, 7-бап);
Үшіншіден, азаматтық құқық қатынастарының жағдайлары мен мазмұнын
белгілегенде тараптардың келісімі басым болады;
Мәміленің маңызы жақтардың еркі мен ерік (ниет, тілек) білдіруінен
тұрады. Ерік білдіруі ауызша, конклюденттік әрекеті арқылы жазбаша (жай
немесе нотариаддық) және үндемей қалу жолымен білдіріледі.
Мәміле
Мәміленің ұғымы, нысандары және түрлері, олардың жарамдылығының
жағдайлары. өкілдік және сенімхат.
Азаматтық кодекстің 147-бабында мәміле азаматтар мен занды тұлғалардың
азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға
бағытталған әрекеттері деп белгіленген. Мәмілеге мынадай белгілер тән:
1) тұлғаның (тұлғалардың) ерік (тілек немесе ниет) білдіруі;
2) рұқсат етілген ерік білдіру, яғни құқыққа сәйкес әрекет;
3) қандай да бір занды құқық жасауға бағытталған (азаматтық-құқықтық
қатынастардың пайда болуы, өзгертілуі және тоқтатылуы);
4) мәміле әрқашанда құқықтық салдарды туғызады.
Мәмілеге қатысушылардың ерік білдіру әдісін мәміленің нысаны деп
атайды. Егер мәмілеге қатысушылар өздерінің еркін ауызша айтқан болса, онда
бұл ауызша жасалған мәміле болады. Мысалы, телефонмен жасалған мәміле
ауызша жасалған болып есептеледі. Айталық, ауызша жасалған мәміле
орындағанын растайтын жазбаша құжат берілуі мүмкін (тауар чекі, затты сатып
алғанын айғақтайтын құжат және т.б.), сондай-ақ жетон, билет сияқты
растайтын белгілер ұсынылады. Бірақ бұдан ауызша жасалған мәмілеге келіп-
кетер ештеңе жоқ.
Конклюденттік әрекет (латынша соnkludere — жасау) — сол арқылы тұлғаның
мәмілеге қатысуға ниет білдіру әрекеті. Мәселен, азамат автоматқа ақша салу
арқылы, ондағы тауарды алуға деген еркін біддіреді.
Үндемей қалу зандарда немесе тараптардың келісімінде көзделген реттерде
мәміле жасауға ерік білдіру болып таньіла-ды (АК-тің 151-бабының 4-
тармағы). Мысалы, егер мүлікті жалға алушы шарт мерзімі бітіп кетсе де,
жалға берушінің тарапынан қарсылық болмаса, онда жалға алушы бұрынғы шартқа
сүйене отырып мерзіміне қарамай-ақ пайдалана беруіне болады.
Азаматтық кодестің 152-бабына сәйкес мәміленің жазбаша түрі бұл орайда
мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа жүз есептік
көрсеткіштен жоғары сомаға жасалуы тиіс.
Азаматтық кодекс мәміленің жазбаша түріне қатысты бірқатар маңызды
шарттарға мән бергенін айта кету керек. Азаматтық кодекстің 152-
бабынасәйкес, егер іскерлік қызмет өрісінің әдеттегі қүқықтарынан өзгеше
туындамаса, жазбаша түрдежасалған мәмілеге тараптар немесе олардың өкілдері
қол қоюы тиіс.
Мәміле жасау кезінде қол қоюдың факсимилелік көшірме құралдарын
пайдалануға жол беріледі, мұның өзі заңға немесе қатысушылардың бірінің
талабына қайшы келмесе ғана жүзеге асады.
Зандармен немесе тараптардың келісімімен қосымша талаптар белгіленуі
мүмкін, оларға мәміле нысаны, атап айтқанда, белгіленген нысанды бланкіге
жазу, мөрмен бекіту сәйкес келуге және оларда осы талаптарды орындамау
салдары кезде-луге тиіс.
Екі жақты мәмілелер әрқайсысына өзін жасаған тараптар қол қойған
қүжаттарды алмасу арқылы жасауы мүмкін.
Хат, жеделхат, телефонжазба, телетайп-жазба, факс немесе субъектілерді
және олардың ерік білдіруінің мазмұнын айқындайтын өзге де қүжаттар алмасу,
егер зандармен немесе тараптардың келісімімен өзгеше белгіленбесе, жазбаша
түрде жасалған мәмілеге теңестіріледі.
Егер азамат дене кемтарлығы, науқастығы немесе сауатсыз-дығы салдарынан
өзі қол қоя алмаса, оның отініші бойынша мәмілеге басқа азамат қол қоя
алады. Соңғының қойған қолын, егер заңдарда өзгеше козделмесе, нотариат
немесе сондай нотариалдық әрекет жасау құқығы бар басқа лауазымды адам,
мәміле жасаушының өзі қол қоя алмаған себептерін көрсете отырып,
куәландыруға тиіс.
Жазбаша түрде жасалған мәмілені орындаған тарап екінші тараптан оның
орындалғанын растайтын қүжат талап етуге қүқылы.
Мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа, ауызша
кәсіпкерлік мәмілені орындаған тараптың да осындай қүқығы бар (АК-тің 152-
бабы).
Заң құжаттарында немесе тараптардың келісімімен белгіленген реттерде
жазбаша мәмілелер оларды нотариат куә-ландырғаннан кейін ғана жасалды деп
саналады. Мүндай та-лапты сақтамау Азаматтық кодекстің 157-бабьшың 3-
тармағында көзделген салдармен мәміленің жарамсыз болып қалуына әкеліп
соқтырады.
Азаматтық кодекстің 155- бабынасәйкес кейбір мәмілелер заң құжаттарында
көрсетілуіне сәйкес мемлекеттік немесе өзге тіркелуге жатады. Бұл мәмілелер
тек оларды тіркелгеннен кейін жасалды деп саналады. Тіркеу мүдделі тараптың
тіркеуші органға табыс еткен немесе почта арқылы жолдаған арызы бойынша
жүргізіледі. Тіркеуден бас тарту жазбаша түрде рәсімделуге тиіс және заң
талаптарының бұзылуына сілтеме жасалғанда ғана мүмкін болады. Егер
мемлекеттік тіркеуді керек ететін мәміле тиісті нысанда жасалса, бірақ
тараптардын, бірі оны тіркеуден жалтарса, сот екінші тараптың талап етуімен
мәмілені тіркеу туралы шешім шығаруға қүқылы. Бүл ретте мәміле соттың
шешіміне сәйкес тіркеледі. Тіркеуден бас тартқан жақ сот арқылы мәмілені
жарамсыз деп тануды талап ету-ге құқылы.
Мәмілелердің түрлері.
Мәмілелер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) бір жақты және екі немесе коп жақты (шарттар);
2) ақылы және ақысыз;
3) нақты және консенсуалды;
4) казуалды және абстрактылы;
5) шартпен жасалған;
6) биржалық.
Біржақты мәміле дегеніміз, зандарға немесе тараптардын келісіміне
сәйкес жасалуы үшін бір тараптың ерік білдіруі қажет және сол жеткілікті
болатын мәміле. Бір жақты мәмілелердің анағүрлым жиі кездесетін түрі —
өсиет қалдыру. Әдетте, бір жақты мәмілелер тым көп бола бермейді. Азамат-
тық айналым кебінесе өзара мәмілелерден қүралады. Щарт жасасу үшін екі
тараптың (екі жақты мәміле) не үш немесе одан да көп тараптың (коп жақты
мәміле) келісілген ерік білдіруі қажет.
Тарап ез міндеттемелерін орындағаны үшін ақы алса немесе тараптар бір-
біріне бір нәрсе беруі керек болса, бұл ақылы мәміле болып табылады
(мәселен, оған затты, акдіаны тапсыру жатады). Ал, бір тарап екінші тарапқа
одан ақы алмай немесе ешнәрсе бермей бірнәрсені үсынуды міндетіне алған
мәміле ақысыз болып есептеледі.
Консенсуалды мәмілелер (латынша сопсепзш — келісім) — келісімге келген
сәттен бастап азаматтардың құқықтары мен міндеттері туындайтын мәмілелер.
Нақты мәмілені жүзеге асыру үшін (латынша геs — зат) келісімнің бір өзі
жеткіліксіз, оған қоса затты тапсыру қажет.
Мәмілелерді азамат құқыктану ілімінде каузальдық (себепті) және
абстракциялық деп те бөледі. Әрбір мәміле жақтардың алға қойған мақсатына
орай қүқықтық негіз бен қүқықтық мақсатты (саusа) еншілейді. Бірақ та бір
жағдайда мәміленің жарамдығы оның негізіне байланысты болса, екінші
жағдайда оған байланысты болмайды (абстракциялық). Абстракциялық мәмілелер
өзінің негізінен қол үзгендей көрінеді (аbstrahere — қол үзу, бөліну),
(мысалы, вексельді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мәміле
2.2 Мәмілелердің түрлері.
2.3 Азаматтық құқықтық қатынас
2.4 Азаматтық кұқық қатынастарының объектілері
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Кіріспе
Азаматтық құқық қатынасы санатының азаматтық құқық түсінгі үшін маңызы
бар. Азаматтық құқықпен реттелген мүліктік қатынастар, сондай-ақ
қатысушылары бір-бірімен субъективті азаматтық құқықтармен және
міндеттермен байланысатын соларға қатысты (қатысты емес) жеке мүліктік
қатынастар азаматтық құқық қатынастары деп аталады.
Г.Ф. Шершеневич өзінің Орыс азаматтық құқығының оқулығы деген
кітабында былай деп жазылған: кез-келген тұрмыстық қатынас оның заңдық
нормалармен қашан және қаншалықты анықталса да заңдық қатынастар болады.
Нақ осы жағынан заңдық жағы да болады, өйткені біреуі екіншісінен талап ету
құқығын алады, ал соңғысы заң ережелерінде айтылғандарды орындауға, мысалы,
белгіленген жалдау ақысын енгізуге міндеттенеді. Сонымен, азаматтық құқық
мәселесі болып табылатын мүліктік және жеке мүліктік қатынастарды реттеу
мынадан көрінеді, азаматтық құқық нормалары бұл қатынастарға қатысушылардың
мінез-құлқы көріне алатын және көрінуге тиісті нәрсені айқындайды.
Азаматтық құқық қатынастарының ерекшеліктері мыналар болып табылады:
Біріншіден, азаматтық құқық қатынастарының субъектілері заң жүзінде тең
құқылы, бір-біріне тәуелсіз, сол арқылы олар басқа құқық қатынастарынан
ажыратылады (ерекшеленеді);
Екіншіден, азаматтық құқық қатынастарды заңда көзделген негіздер
бойынша да, көзделмеген негіздер бойынша да туындауы мүмкін (Азаматтық
кодекс, 7-бап);
Үшіншіден, азаматтық құқық қатынастарының жағдайлары мен мазмұнын
белгілегенде тараптардың келісімі басым болады;
Мәміленің маңызы жақтардың еркі мен ерік (ниет, тілек) білдіруінен
тұрады. Ерік білдіруі ауызша, конклюденттік әрекеті арқылы жазбаша (жай
немесе нотариаддық) және үндемей қалу жолымен білдіріледі.
Мәміле
Мәміленің ұғымы, нысандары және түрлері, олардың жарамдылығының
жағдайлары. өкілдік және сенімхат.
Азаматтық кодекстің 147-бабында мәміле азаматтар мен занды тұлғалардың
азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға
бағытталған әрекеттері деп белгіленген. Мәмілеге мынадай белгілер тән:
1) тұлғаның (тұлғалардың) ерік (тілек немесе ниет) білдіруі;
2) рұқсат етілген ерік білдіру, яғни құқыққа сәйкес әрекет;
3) қандай да бір занды құқық жасауға бағытталған (азаматтық-құқықтық
қатынастардың пайда болуы, өзгертілуі және тоқтатылуы);
4) мәміле әрқашанда құқықтық салдарды туғызады.
Мәмілеге қатысушылардың ерік білдіру әдісін мәміленің нысаны деп
атайды. Егер мәмілеге қатысушылар өздерінің еркін ауызша айтқан болса, онда
бұл ауызша жасалған мәміле болады. Мысалы, телефонмен жасалған мәміле
ауызша жасалған болып есептеледі. Айталық, ауызша жасалған мәміле
орындағанын растайтын жазбаша құжат берілуі мүмкін (тауар чекі, затты сатып
алғанын айғақтайтын құжат және т.б.), сондай-ақ жетон, билет сияқты
растайтын белгілер ұсынылады. Бірақ бұдан ауызша жасалған мәмілеге келіп-
кетер ештеңе жоқ.
Конклюденттік әрекет (латынша соnkludere — жасау) — сол арқылы тұлғаның
мәмілеге қатысуға ниет білдіру әрекеті. Мәселен, азамат автоматқа ақша салу
арқылы, ондағы тауарды алуға деген еркін біддіреді.
Үндемей қалу зандарда немесе тараптардың келісімінде көзделген реттерде
мәміле жасауға ерік білдіру болып таньіла-ды (АК-тің 151-бабының 4-
тармағы). Мысалы, егер мүлікті жалға алушы шарт мерзімі бітіп кетсе де,
жалға берушінің тарапынан қарсылық болмаса, онда жалға алушы бұрынғы шартқа
сүйене отырып мерзіміне қарамай-ақ пайдалана беруіне болады.
Азаматтық кодестің 152-бабына сәйкес мәміленің жазбаша түрі бұл орайда
мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа жүз есептік
көрсеткіштен жоғары сомаға жасалуы тиіс.
Азаматтық кодекс мәміленің жазбаша түріне қатысты бірқатар маңызды
шарттарға мән бергенін айта кету керек. Азаматтық кодекстің 152-
бабынасәйкес, егер іскерлік қызмет өрісінің әдеттегі қүқықтарынан өзгеше
туындамаса, жазбаша түрдежасалған мәмілеге тараптар немесе олардың өкілдері
қол қоюы тиіс.
Мәміле жасау кезінде қол қоюдың факсимилелік көшірме құралдарын
пайдалануға жол беріледі, мұның өзі заңға немесе қатысушылардың бірінің
талабына қайшы келмесе ғана жүзеге асады.
Зандармен немесе тараптардың келісімімен қосымша талаптар белгіленуі
мүмкін, оларға мәміле нысаны, атап айтқанда, белгіленген нысанды бланкіге
жазу, мөрмен бекіту сәйкес келуге және оларда осы талаптарды орындамау
салдары кезде-луге тиіс.
Екі жақты мәмілелер әрқайсысына өзін жасаған тараптар қол қойған
қүжаттарды алмасу арқылы жасауы мүмкін.
Хат, жеделхат, телефонжазба, телетайп-жазба, факс немесе субъектілерді
және олардың ерік білдіруінің мазмұнын айқындайтын өзге де қүжаттар алмасу,
егер зандармен немесе тараптардың келісімімен өзгеше белгіленбесе, жазбаша
түрде жасалған мәмілеге теңестіріледі.
Егер азамат дене кемтарлығы, науқастығы немесе сауатсыз-дығы салдарынан
өзі қол қоя алмаса, оның отініші бойынша мәмілеге басқа азамат қол қоя
алады. Соңғының қойған қолын, егер заңдарда өзгеше козделмесе, нотариат
немесе сондай нотариалдық әрекет жасау құқығы бар басқа лауазымды адам,
мәміле жасаушының өзі қол қоя алмаған себептерін көрсете отырып,
куәландыруға тиіс.
Жазбаша түрде жасалған мәмілені орындаған тарап екінші тараптан оның
орындалғанын растайтын қүжат талап етуге қүқылы.
Мәмілелерді жасау кезінің өзінде орындалатындарынан басқа, ауызша
кәсіпкерлік мәмілені орындаған тараптың да осындай қүқығы бар (АК-тің 152-
бабы).
Заң құжаттарында немесе тараптардың келісімімен белгіленген реттерде
жазбаша мәмілелер оларды нотариат куә-ландырғаннан кейін ғана жасалды деп
саналады. Мүндай та-лапты сақтамау Азаматтық кодекстің 157-бабьшың 3-
тармағында көзделген салдармен мәміленің жарамсыз болып қалуына әкеліп
соқтырады.
Азаматтық кодекстің 155- бабынасәйкес кейбір мәмілелер заң құжаттарында
көрсетілуіне сәйкес мемлекеттік немесе өзге тіркелуге жатады. Бұл мәмілелер
тек оларды тіркелгеннен кейін жасалды деп саналады. Тіркеу мүдделі тараптың
тіркеуші органға табыс еткен немесе почта арқылы жолдаған арызы бойынша
жүргізіледі. Тіркеуден бас тарту жазбаша түрде рәсімделуге тиіс және заң
талаптарының бұзылуына сілтеме жасалғанда ғана мүмкін болады. Егер
мемлекеттік тіркеуді керек ететін мәміле тиісті нысанда жасалса, бірақ
тараптардын, бірі оны тіркеуден жалтарса, сот екінші тараптың талап етуімен
мәмілені тіркеу туралы шешім шығаруға қүқылы. Бүл ретте мәміле соттың
шешіміне сәйкес тіркеледі. Тіркеуден бас тартқан жақ сот арқылы мәмілені
жарамсыз деп тануды талап ету-ге құқылы.
Мәмілелердің түрлері.
Мәмілелер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) бір жақты және екі немесе коп жақты (шарттар);
2) ақылы және ақысыз;
3) нақты және консенсуалды;
4) казуалды және абстрактылы;
5) шартпен жасалған;
6) биржалық.
Біржақты мәміле дегеніміз, зандарға немесе тараптардын келісіміне
сәйкес жасалуы үшін бір тараптың ерік білдіруі қажет және сол жеткілікті
болатын мәміле. Бір жақты мәмілелердің анағүрлым жиі кездесетін түрі —
өсиет қалдыру. Әдетте, бір жақты мәмілелер тым көп бола бермейді. Азамат-
тық айналым кебінесе өзара мәмілелерден қүралады. Щарт жасасу үшін екі
тараптың (екі жақты мәміле) не үш немесе одан да көп тараптың (коп жақты
мәміле) келісілген ерік білдіруі қажет.
Тарап ез міндеттемелерін орындағаны үшін ақы алса немесе тараптар бір-
біріне бір нәрсе беруі керек болса, бұл ақылы мәміле болып табылады
(мәселен, оған затты, акдіаны тапсыру жатады). Ал, бір тарап екінші тарапқа
одан ақы алмай немесе ешнәрсе бермей бірнәрсені үсынуды міндетіне алған
мәміле ақысыз болып есептеледі.
Консенсуалды мәмілелер (латынша сопсепзш — келісім) — келісімге келген
сәттен бастап азаматтардың құқықтары мен міндеттері туындайтын мәмілелер.
Нақты мәмілені жүзеге асыру үшін (латынша геs — зат) келісімнің бір өзі
жеткіліксіз, оған қоса затты тапсыру қажет.
Мәмілелерді азамат құқыктану ілімінде каузальдық (себепті) және
абстракциялық деп те бөледі. Әрбір мәміле жақтардың алға қойған мақсатына
орай қүқықтық негіз бен қүқықтық мақсатты (саusа) еншілейді. Бірақ та бір
жағдайда мәміленің жарамдығы оның негізіне байланысты болса, екінші
жағдайда оған байланысты болмайды (абстракциялық). Абстракциялық мәмілелер
өзінің негізінен қол үзгендей көрінеді (аbstrahere — қол үзу, бөліну),
(мысалы, вексельді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz