Дербес компьютерлер (ДК)

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Дербес компьютерлер (ДК) . Оның негізгі және қосымша құрылғылары.

Дербес компьютерлер тұрмыстық, оқу жүйесiне арналған және кәсiби (әмбебап) деп аталатын үш түрге бөлiнедi. (Бұдан әрi тек дербес компьютерлердi қарастырамыз да, «дербесң сөзiн компьютер сөзiне көбiнесе жалғастырмай, тастап кетемiз. )

Тұрмыстық компьютерлер - компьютерлердiң қарапайым түрлерi (БК-0010, Ириша, Apple II т. б. ) . Олардың жадтары - ның сыйымдылығы үлкен емес, орындайтын iс-әрекеттерi де шамалы.

80 жылдардан бастап оқу орындарында информатика мен есептеуiш техника негiздерi пәнiн оқып - үйрену үшiн жад көлемi 64, 128 Кбайт шамасында болатын Корвет, УКНЦ, Ямаха MSX-1, Ямаха MSX-2 т. б. оқулық компьютерлер пайда-ланылып келдi.

Халық шаруашылығының түрлi салаларында пайдала-нуға болатын, қазiргi кезде оқу орындарының көпшiлiгiнде бар‚ жұмыс iстеу мүмкiндiгi жоғары және әрекет жылдамдығы үлкен дербес компьютерлер әмбебап , не кәсiби дербес ком-пьютерлрер деп аталады. Мұндай мәшинелердi және олардың негiзгi құрылғысы - микропроцессорларды шығарумен алғашқы рет дүние жүзiнде Apple, IBM, Intel т. б. фирмалар айна-лысқан болатын. Бұл жұмыста, әсiресе, IBM, Intel фирмаларының еңбегi көп. Intel фирмасының жасап шығарған түрлi үлгiлi (модельдi) микропроцессорларын пайдаланып, IBM фирмасы компьютердiң түрлi сапалы типтерiн дүниеге келтiрдi. Әсiресе, IBM PC AT типтес компьютерлер дүние жүзiне кең таралған. Оның үстiне, мұндай компьютерлердiң жаңа жетiлдiрiлген варианттары да жарыққа шығуда.

Қазiргi кезде көп елдердiң зауыттары да IBM PC-ге үйле-сiмдi компьютерлердi шығаруға бейiмделiп келедi. Мысалы, республикамыздың оқу орындарының көпшiлiгi IBM PS/2 не IBM PC-ге үйлесiмдi Пентиум‚ т. б. кәсiби компьютерлермен жабдықталған. Олар күрделi әр алуан математикалық, физикалық есептердi шешiп қана қоймай, логикалық операция-ларды да орындай алады ( логика - ойлау, қисын; логикалық операция - «ақылменң орындалатын әрекеттер) .

Дербес компьютердiң негiзгi құрылғылары :

Пернетақта (клавиатура),
Жүйелі блок (процессор)
монитор,

Клавиатура (пернетақта) - компьютерге берiлгендер мен командаларды ендiру құрылғысы. IBM PC AT-ге үйлесiмдi қазiргi кездiң компьютерлерiнде 101-ге дейiн клавиш болуы мүмкiн (clavis-кiлт. Кейде клавиштi түйме не перне деп атап жүр) .

Клавиштер фунциональдық, ‚ алфавиттi- цифрлық және басқару клавиштерi болып, үш түрге бөлiнедi. Мұндағы F1-F12 клавиштерiнiң әрқайсысы түрлi режимдерде әр түрлi командаларды орындайтын функциональдық клавиштер.

Әрiптер, цифрлар, түрлi басқа символдар жазулы кла-виштер - алфавиттi-цифрлық. Олар кәдiмгi жазу машинкасы-ның клавиштерi сияқты. Әрiптердi теру клавиштерiнiң төменгi жағында (төменгi регистрлерде) латын алфавитiнiң әрiптерi, жоғарғы жағында (жоғарғы регистрлерде) орыс алфавитiнiң әрiптерi орналасқан (не керiсiнше) .

Басқару клавиштерi автоматты түрде арнайы команда-ларды орындауға арналған:

Enter ( ↵ ) : 1) Бiр жолда клавиатурадан терiлген берiлгендер соңын белгiлеп не жадқа ендiрiп, курсорды келесi жолдың басына өткiзу (каретканы қайтару) ; 2) Клавиатурадан терiлген команданы орындау. Әдетте бұл клавиштi ендiру не каретканы қайару (КҚ) клавишi деп атайды (enter-ендiру) .

Shift ( ↑ ) - регистрдi ауыстыру, жоғарғы регистрге өту ( shift -жылжыту, регистрдi ауыстыру) . Клавиштердiң жоғар-ғы жағында жазулы символдарды теру үшiн осы клавиштi басып тұру керек. ( Shift жеке басылған кезде ешқандай команда орындалмайды. ) ;

Backspace (BS, не ← ) - курсордың сол жағындағы символды өшiрiп, курсорды сол орынға керi қайтару ( backspace -керi аралыққа) ;

Delete (Del) -курсор тұрған орындағы символды өшiру (delete - жою, алып тастау) .

Backspace не Delete клавиштерi бiр рет импульстi түрде басылған кезде өшiрiлетiн символдың оң жағында орналасқан символдар бiр орындық позицияға солға жылжиды.

Insert (Ins) - жолды ығыстырып кiрiстiру (insert- кiрiстiру) . Мысалы, ”жұмыс” сөзiн клавиатурадан теру кезiнде “м” әрпi терiлмей қалып кетсе, “ы” әрпiнiң алдына кур-сорды апарып, INS клавишiн басу керек. Осыдан соң “м” әрпiн клавиатурадан терiп алса болғаны. (Компьютер INS режимiнде iске қосылуы да мүмкiн. Бұл кезде INS клавишiн басудың қажетi жоқ. ) ;

TAB - курсорды тұрған орнынан 8 орындық позицияға оңға жылжыту (tabulator-есептеуiш) . (Кейбiр режимдерде TAB клавишi басқа мақсат үшiн пайдаланылады) ;

Esc - Enter клавишi басылмай тұрған кезде берiлген команданы өзгертiп, алғашқы режимге өту т. б. (escape-құтылу, шығу) ;

PrtScr - экрандағы көрiнiстi принтерде басып шығару (print screen -экрандағыны басу) ; т. с. с

Ескерту.

* Клавиатурамен жұмыс iстеу кезiнде клавиштердi қатты басу олардың тез iстен шығуына әсерiн тигiзедi.

* Кейбiр дербес жағдайлардан басқа кезде клавиштi көп уақыт басып тұру да дұрыс емес.
* Клавиштердi қатар басу кезiнде алдымен бiрiншiсiн, сонан соң екiншiсiн басу керек.

Монитор жүйелiк блоктан келген ақпаратты эк-ран бетiне шығарады. (Монитор құрылғысын дисплей деп, ал оны клавиатурамен бiрге терминал деп атайды (display- көрсеткiш, бейнелеу) .

Монитор екi құрылғыдан тұрады : монитор жә-не бейнеадаптер . Соңғысы бейне құраушы символдарды, график және түрлi түстердi түзетiн сигналдарды монитор экранына жiберетiн интегралдық микросхема; монитор-кәдiмгi телевизор экраны сияқты құрылғы.

Әдетте Ақпарат не команда клавиатурадан терiледi де, терiлу кезiнде ол монитор экранында көрiнедi. Сондықтан клавиатура мен монитор стандартты ендiру/шығару құрылғы-лары.

Бейнеадаптер монитор экранына шығарылатын бей-нелердiң кодтарын сақтайтын өз жады (бейнежады) бар құрылғы.

Бейнеадаптердiң бейнелердi тудыру мүмкiндiгiне қарай, монитор жұмысының режимi текстiк және графикалық болып екiге бөлiнедi.

Монитор текстiк режимде iске қосылған кезде оның сол жақ жоғарғы бұрышында қалың сызықшадан не кiшкене төртбұрыштан тұратын символ жарықтанып көрiнедi. Ол - к у р с о р деп аталатын, клавиатурадан текстi теру кезiнде кезектi символдың экранға шығу орнын көрсетiп тұратын жылжымалы символ (cursor- көрсеткiш, мезгеуiш ) .

Монитор үлгiлерiн бiр - бiрiнен ажырату ең алдымен оның экранының көлденеңi мен биiктiгiне сыятын символдар мен нүктелер санына байланысты. Текстiк режимде кәсiби компьютер экранына 80 X 25 символ сыяды (экран жолына 80 символдан 25 жол) . Графикалық режимде, монитор үлгiсiне қарай, экран бетiне 320 X 200, не одан да көп пиксельдердi орналастыру мүмкiн ( пиксель- экранға шығарылатын бейне не түс құрайтын ең кiшi элемент. Ол қалың нүктеден не кiшкене тiк төртбұрыштан тұруы мүмкiн) .

Экранда бейненiң көрiну сапасы және нүктелердiң экранда бiр түстi (ақ) не түрлi түске боялып көрсетiлуi бейнеадап-терлiң үлгiсiне байланысты. Олардың кейбiрi 4-кестеде көр-сетiлген. Ондағы қысқарған сөздер:

MDA - Monochrome Display Adapter;

CGA - Color graphics Adapter;

EGA - Enhanced Graphics Adapter;

VGA - Video Grapich Array.

Соңғы кездерi көбiрек пайдаланылатын бейнеадаптер - SVGA (Super-VGA) . SVGA-ның басқа адаптерлерге қарағанда бағасы қымбат, ол пайдаланатын түстердiң саны көп және мониторда символдар мен нүктелер экранда анығырақ кө-рiнедi.

Жүйелiк блок - процессор, жад, адаптер (бақылаушы), жүйелiк шина, таймер т. б. құрылғылар орналастырылған компьютердiң негiзгi бөлiгi.

Процессор мен жад компьютердiң iшкi құрылғылары деп, ал басқалары (клавиатура, монитор, принтер, . . . ) сыртқы құр ы л ғ ы л а р деп аталады.

Клавиатураны енгiзу құрылғысы деп, монитор мен принтердi шығару құрылғылары деп те атайды. Ендiру/шығару құрылғылары мен процессор арасында алмастырылатын Ақпарат алмасу алдында адаптер деп аталатын осы құрылғылардың жұмысын үйлестiрушi интегралдық схемаға келiп түседi (лат. adaptere - лайықтауыш, үйлестiрушi; оны түсiну үшiн магнитофон адаптерiн көзге елестетсе болғаны) . Адаптердiң жұмысына мысал: екiлiк кодтарды жадтан мониторға жiберу кезiнде

б е й н e а д а п т е р алдымен оларды түрлi символдарға аударатын сигналдарға айналдырады; кез келген клавиштi басып, қоя берген кезде клавиатура сәйкес екiлiк сегiз разрядты кодтың сигналдарын процессорға бiрiнен соң бiрiн ретiмен жiбере бастайды.

Информатикада құрылғыларды бiр-бiрiмен байланыстыратын үйлестiрушi жүйелер мен сигналдарды интерфейс деп атайды. Мысалы, адаптерлер, жүйелiк шина және құрылғылардың әрекеттерiн байланыстыру әдiстерi - интерфейстер.

Компьютердiң iшкi/сыртқы құрылғыларының арасында берiлгендердi алмастыру драйверлер деп аталатын арнайы программалар арқылы орындалады (driver- жүргiзушi, басқарушы) . Әр сыртқы құрылғының өз жұмысын басқаратын арнайы программасы (драйверi) бар.

Компьютердің қосымша құрылғылары

Компьютердің қосымша құрылғылары пайдаланушының жұмысын жеңілдетуге ар

Т ы ш қ а н - екi не үш түймесi бар, компьютерге электр сымы арқылы жалғастырылатын төртбұрышты кiшке-не пластмассалық қорап. Оның қызметі компьютерді графикалық көрсеткіш арқылы басқару.

Принтер -Ақпаратты қағазға басып шығару құрыл-ғысы. Оның өз жады және матрицалық,, лазерлiк т. б. типтерi бар. Олардың iшiндегi арзаны- символдарды қағазға нүктелер жиынтығы арқылы басып шығаратын матрицалық принтер . Оның Ақпаратты қағазға басып шығару бөлiгi, вариант-тарына қарай, 9, 18 не 24 инелi бастиектен тұрады. Мысалы, арзан EPSON FX-100 принтерiнiң бастиегi 9 инелi, ал, EPSON LQ-500-360 dpi принтерiнiң бастиегi 24 инелi. Соңғысының басу жылдамдығы тез, әрi символдарды басып шығару сапасы жақсы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.