Жер мен оның қабығының құрылысьі

Жоспар
Кіріспе

1 Жердің ішкі күрылысы
2 Төменгі қабатта — тропосферада
3 Ортаңғы қабат — стратосфера
4 Жоғарғы қабатта — ионосферада

Жердің ішкі күрылысын білудің зор ғылыми және практикалық маңызы бар. Қазіргі геофизикалық зерттеулердің, оның ішінде жер сілкінудің сейсмикалық толқындары қозғалысының жылдамдығы мен таралу сипаты негізінде Жер денесінің кон-центрлік қүрылысты екендігі және ядродан, аралық, перидотит және литосфера қабықтарынан тұратындығы анықталды. Ядро-ға қарай жер қабықтарының тығыздығы әр қалыпты есіп оты-рады. Жердің бетінде газ қабығы (атмосфера), су қабығы (гид-росфера) және организмдердің тіршілік ортасы (биосфера) ор-наласқан (2-сурет).
Бүрғылау скважинасының көмегі арқылы 11 км-ден астам тереңдіктен деректер алынып отыр (ССРО-дағы Қола түбегінде). Қазіргі уакытта аса терең скважиналар (15 км-ге дейін) бұр-ғыланып жатыр. Бүлар жер қыртысының терең қабаттарына (гранит пен базальт шегіне), яғни мантияның жоғарғы шегіне жетуі тиіс. Бұрғылаудың қазір қолданылып жүрген әдістері бо-йынша осындай бір скважинаны бүрғылауға 10 жылдан астам уақыт кетеді.
Гранит пен базальттын, және мантияның жоғарғы шегінен алынған заттарды зерттеу Жердің қүрылысы туралы проблема-ға белгілі айқындық береді деп шамаланады. Мантия құрамын білудің ерекше мәні бар. Өйткені жер қыртысы мен оның бар-лық пайдалы қазындылары мантия затынан пайда болған.
Атмосфера — Жердің газ қабығы. Оның қалыңдығы 3000 км-ге дейін жетеді. Бүдан жоғарырақта біртіндеп планетааралық кеңістікке ауысады. Қүрлықтың беті мен Дүниежүзілік мүхит атмосфераның төменгі шекарасы болып саналады. Атмосфера газдық құрамы, физикалық қасиеттері жөнінен тропосфера, стратосфера, ионосфера деп аталатын үш қабатқа ажыраты-лады.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ЖЕР МЕН ОНЫҢ ҚАБЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЬІ

Жердің ішкі күрылысын білудің зор ғылыми және практикалық маңызы бар.
Қазіргі геофизикалық зерттеулердің, оның ішінде жер сілкінудің сейсмикалық
толқындары қозғалысының жылдамдығы мен таралу сипаты негізінде Жер
денесінің кон-центрлік қүрылысты екендігі және ядродан, аралық, перидотит
және литосфера қабықтарынан тұратындығы анықталды. Ядро-ға қарай жер
қабықтарының тығыздығы әр қалыпты есіп оты-рады. Жердің бетінде газ қабығы
(атмосфера), су қабығы (гид-росфера) және организмдердің тіршілік ортасы
(биосфера) ор-наласқан (2-сурет).
Бүрғылау скважинасының көмегі арқылы 11 км-ден астам тереңдіктен
деректер алынып отыр (ССРО-дағы Қола түбегінде). Қазіргі уакытта аса терең
скважиналар (15 км-ге дейін) бұр-ғыланып жатыр. Бүлар жер қыртысының терең
қабаттарына (гранит пен базальт шегіне), яғни мантияның жоғарғы шегіне
жетуі тиіс. Бұрғылаудың қазір қолданылып жүрген әдістері бо-йынша осындай
бір скважинаны бүрғылауға 10 жылдан астам уақыт кетеді.
Гранит пен базальттын, және мантияның жоғарғы шегінен алынған заттарды
зерттеу Жердің қүрылысы туралы проблема-ға белгілі айқындық береді деп
шамаланады. Мантия құрамын білудің ерекше мәні бар. Өйткені жер қыртысы мен
оның бар-лық пайдалы қазындылары мантия затынан пайда болған.
Атмосфера — Жердің газ қабығы. Оның қалыңдығы 3000 км-ге дейін жетеді.
Бүдан жоғарырақта біртіндеп планетааралық кеңістікке ауысады. Қүрлықтың
беті мен Дүниежүзілік мүхит атмосфераның төменгі шекарасы болып саналады.
Атмосфера газдық құрамы, физикалық қасиеттері жөнінен тропосфера,
стратосфера, ионосфера деп аталатын үш қабатқа ажыраты-лады.
Төменгі қабатта — тропосферада бүкіл газ массасы мен су буының 910
бөлігі шоғырланған. Оның қалыңдығы 8 км-ден 16 км-ге дейін жетеді. Жер
бетінен алыстаған сайын температу-ра күрт төмендейді де, 10—12 км биіктікте
ол — 50°С шамасын-да болады. Тропосферада бұлттар қалыптасады, ауаның жылу-
лық қозғалысы шоғырланады. Жер бетінің ең жоғарғы темпе-ратурасы Ливияда
(көлеңкеде --50оС), КСРО-да Термез маңында (келеңкеде +50°С) байқалады. Ең
темен температура Антарктидада (—87°С) және Якутияда (—7ГС) елшенді.
Ортаңғы қабат — стратосфера 80—90 км биіктікке дейін же-теді. 30—35 км
биіктікте орналаскан озон температураны 50°С-ге дейін жоғарылатады, ал
80—90 км биіктікте температура қайтадан —60—90°С-ге дейін төмендейді.
Жоғарғы қабатта — ионосферада газдыц тыгыздығы аз бо-лып иондану
дәрежссі жоғарылайды. 220 км биіктікте темпера-тураның бірнешс градусқа
дейін жоғарылайтымы анықталды.
Гидросфера — мұхиттардың, теңіздердіц, кнлдсрдің, езен-дердің,
мұздықтардың және жерасты суларынаи тұратын Жер-дің су қабығы гидросфера
тұтасқан қабат құрамайды, ол жер бетінің 70,8%-ін жауып жатыр. Оның орташл
қалыңдығы 3,8 км, ең қалын, бөлігі 11 км-ден астам кследі (Тынық мүхиттағы
Марианна ойысында 11521 м).
Биосфера органмзмдердің тіршілік әрекстіпіц ортасы ретінде Жер бетімен
байланысты. Биосфера литосферамеп, гидросфера-мен, атмосферамен үздіксіз
өзара әсерлесіп отырады. Биосфера литосфераға 5 км-ге (бактериялар),
атмосферага 30—40 км-ге (споралар мен бактериялар) дейін, ал гидросфераның
бүкіл кат қабатын (11 км-ге дейін) бойлай енеді. Жаца биогеохимия ғы-
лымының негізін салған В. И. Вернадский өз еңбектерінде биосфераның алатын
орнын көрсетті. Адампыц биосферадағы жалпы планеталық геологиялык.
әрекстіпін процестерін А. Е. Ферсман техногенез деп атауды үсыпды. Жер
қыртысы-ның адам түрлендірген жоғарғы бөлігін В. И. Вернадский ноос-фера —
акыл-парасат сферасы деп атады.
Литосфера. 50—70 км тереңдікке дейінгі Жердің сыртқы бөлігі литосфера
аталатын қабықтан тұрады. Ол материктер аумағында біраз қалыңдау, мұхиттар
түбінде біршама жүқа келеді. Литосфераны көбіне жер қыртысы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.