Азаматтык құқық катынастарға жалпы сипаттама

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1. Азаматтык құқық катынастарға жалпы сипаттама
2 Азаматтық құқық туралы ұғым мен түрлері

Қазақстан Республикасының біртұтас құқық жүйесі бірнеше салаға
бөлінетіндігі бәрімізге мәлім. Сол салалардың бірі болып табылатын -
азаматтық құқық. Азаматтық құқық сала ретінде елімізде қалыптасып келе
жатқан нарықтық экономиканың бірден-бір негізі десек те болатын шығар.
Өйткені, бұл саламен реттелінетін құқық қатынастарының шеңбері өте кең.
Азаматтық құқығымен реттелінетін қатынастардың түсінігін беру үшін құқық теориясында қолданылып жүрген ережелерге сүйенуіміз қажет. Яғни айтқанда, реттеу пәні мен реттеу тәсілдері. Осы жоғарыда көрсетілген екі категорияның негізінде азаматтық құқық сала ретінде тек анықтама ғана емес, оның басқа құқық салаларымен ерекшіліктерін де көрсетуге болады.
Азаматтық кодекстің 1 - бабының 1- тармағында көрсетілгендей, азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар реттеледі. Сонымен қатар мүліктік қатынастарға байланысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар да азаматтық заңдармен реттеледі, өйткені олар заң құжаттарында өзгеше көзделмеген, не мүліктік емес жеке қатынастар мәнінен туындамайды.
Жоғарыда көріп отырғанымыздай, азаматтық құқықтармен реттелетін қоғамдық қатынастардың негізгісі болып табылатыны- мүліктік қатынастар. Сондықтан да айтып кеткен жөн болар, кез келген мүліктік қатынастар емес, қоғамның негізін қалайтын тауар-ақша қатынастары, яғни азаматтық құқық субьектілерінің кез келгенінің қатысуымен және әртүрлі көріністерде (мүлік беру, жұмыс, қызмет) байқалатын мүліктікқатынастар.
Мүліктік қатынастарға негізінен, қоғамдағы өндіріс құрал-жабдықтарына, мүліктік иеліктерге және басқа да материалдық құндылықтарға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар жатады.
Мүліктік емес жеке қатынастар мүліктік қатынастарға тығыз байланысты мүліктік емес жеке қатынастар және мүліктік қатынастарға байланысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар болып екі топқа бөлінеді. Азаматтық заңдармен реттелетін мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастарға құндық маңызы жоқ қатысушылардың қоғамдық сипатын белгілейтін материалдық емес құндылықтар жатады.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Азаматтық құқық - Қазақстан Республикасының құқық салаларының бірі
болғандықтан күнделікті тыныс-тіршілікпен, сондай-ақ азаматтардың, заңды
тұлғалар мен мемлекеттің өзімен, оның әкімшілік - аумақтық бөліністерімен
тығыз байланысты.
Азаматтық құқықты зерттемес бұрын азаматтық құқық пэнін анықтап, басқаша
айтқанда, мұның пәні не екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал азаматтық
құқықтың пәнін анықтаудың өзі оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық құқықпен
реттелетін қоғамдық қатынастар ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте
құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пэні мен құқықтық
реттеу эдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық
құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан аражігін айыра
отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша
қатынастары және қатысушътлардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік
қатынастар, сондай-ақ, мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке
қатынастар кұрайды.
Азаматтық құқытқнормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл
нормаларға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар азаматтық-құқық
қатынастары деп аталады.
Адамдар өз өмірінде жэне әрекет үстінде үнемі әрқилы азаматтық құқық
қатынастарға араласып жүргенімен, өздерінің әрекеттерінің заң жөніндегі
сипатын көбінесе ескере бермейді. Мысалы, қайсыбір затты болсын сатып алуда
сатушы мен алушының арасында осындай қатынас туындайды. Азаматтық кодексте
көрсетілген сату - сатып алу мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық
қатынастар пайда болады. Бұл мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір сомада
ақша төлеуге міндетті, Ал сатушы сатқан затты сатып алушының меншігіне
беруге немесе сол затында сапасы жағынан бір кемшілігі немесе сан жағынан
кемістігі болса, онда оны басқа затпен ауыстыруға, толықтыруға.әйтпесе
алған ақшасын қайтарып беруге міндетті және т.с.с.
Заңды тұлғалардың барлық істері де нақ жаңағыдай азаматтық құқық қатынасы
ретімен жүзеге асады. Өндіріс жабдықтарын тапсыру, өнімдерді сату, банк
арқылы есеп айыру - осылардың бәрі де құқық қатынасын тудырады, яғни
осылардың бәрінің де заң арқылы белгілі салдары болады.
Құқық қытынастарын сөз еткенде, оны талдағанда біз алдымен оның құрамдас
элементтерін айқындап алуымыз қажет. Әрбір құқық қатынастарында қатынастың
субъектілері деп аталатын қатысушылары болады. Азаматтық құқық
қатынастарының субъектілері: жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік
-аумақтық бөліністер, сондай-ақ мемлекет болып табылады.
Құқық қатынастарына қатысушылардың арасында белгілі бір байланыс орнайды,
сол арқылы осы қатынастардың мазмұнын құрайтын олардың арасында белгілі бір
құқықтар мен міндеттер пайда болады.
Кіріспе

Өмірдегі жиі кездесетін қатынастардың барлығы дерлік құқықтық
қатынастары болып табылмайтынын, қоғамдық қатынастар мен реттелетінін
бэріміз білеміз. Тек құқықтың негізінде пайда болатын қатынастар құқықтық
деп
аталады, бірақ оның іске асуы құқық нормаларының гипотезасында көрсетілген
мэн-жайлардың орын алуына байланысты екенін жадымыздан елең етпеуіміз
керек.
Осы құқықтық қатынастың бір түрі-азаматтық құқықтық қатынас, яғни оған
тауар ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де
мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік
емес қатынастар да кіреді. Қарап отырсақ жоғарыда аталған қатынастар біз
үшін маңызды және де барлық адамдар күнделікті осы азаматтық құқықтық
қатынасқа түседі десек қателеспейміз.
Енді дипломдық жұмыстағы басты мақсатым: азаматтық құқықтық қатынас
тақырыбын кеңінен ашып жазу, бұл қатынастың пайда болу, тоқтатылу, өзгерту
салдарына ерекше тоқталу және де азаматтық құқықтық қатынастың бүгінгі
күндегі орнын анықтау болып саналады.
Алдағы мақсатты жүзеге асыру барысында мынадай міндеттер қойдым:
тақырыптың шынайы, ауқымды жэне толық болуын қамтамасыз ету. Жазу барысында
қолданылған әдебиеттердің жаңа және маңызды болуын қадағаладым.
Азаматтық құқықтық қатынастардың бүгінгі таңдағы өзектілігі бұл
саладағы заңнаманың толығымен жетіспеушілігі және де жаңадан пайда болып
жатқан азаматтық құқықтық қатынастарды реттеуде күшінің жетпеуі. Бар
заңнаманың өзі іс жүзінде толығымен жүзеге аспауда. Бұл бүгінгі күннің
өзекті проблемасы.
Осы дипломдық жүмысқа қосатын жаңалығым: азаматтық құқықтық
қатынастарды реттеуде заңнамалық базаны нығайту, оны күнделікті қолданысқа
енгізу, ал заңнама ережелерін бұзған жағдайда қатаңырақ жаза қолдануымыз
дұрыс деп ойлаймын. Бүл осы саладағы құқықбұзушылықтың алдын алудағы
бірден бір жол деп есептеймін.

Дипломдық жұмстын құрылысы - кіріспе, негізгі бөлім жэне қорытындыдан
тұрады. Кіріспеде жоғарыда аталып кеткендей тақырыптың мақсаты, міндеті,
өзектілігі, жаңалығы көзделген. Ал негізгі бөлімде азаматтық құқықтық
қатынастардың (пайда болу, тоқтатылу жэне өзгертілунегіздеріне жалпы
түсінік беріледі. Ал қорытынды бөлімінде азаматтық құқықтық қатынастардың
бүгінгі таңдағы орны туралы жазылады.

-

Азаматтык құқық катынастарға жалпы сипаттама
1.1. Азаматтық құқық туралы ұғым мен
түрлері
Қазақстан Республикасының біртұтас құқық жүйесі бірнеше салаға
бөлінетіндігі бәрімізге мәлім. Сол салалардың бірі болып
табылатын -
азаматтық құқық. Азаматтық құқық сала ретінде елімізде қалыптасып келе
жатқан нарықтық экономиканың бірден-бір негізі десек те болатын
шығар.
Өйткені, бұл саламен реттелінетін құқық қатынастарының шеңбері өте кең.
Азаматтық құқығымен реттелінетін қатынастардың түсінігін беру үшін
құқық теориясында қолданылып жүрген ережелерге сүйенуіміз қажет. Яғни
айтқанда, реттеу пәні мен реттеу тәсілдері. Осы жоғарыда көрсетілген екі
категорияның негізінде азаматтық құқық сала ретінде тек анықтама ғана
емес, оның басқа құқық салаларымен ерекшіліктерін де көрсетуге болады.
Азаматтық кодекстің 1 - бабының 1- тармағында көрсетілгендей,
азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне
негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға
байланысты мүліктік емес жеке қатынастар реттеледі. Сонымен қатар мүліктік
қатынастарға байланысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар да азаматтық
заңдармен реттеледі, өйткені олар заң құжаттарында өзгеше көзделмеген, не
мүліктік емес жеке қатынастар мәнінен туындамайды.
Жоғарыда көріп отырғанымыздай, азаматтық құқықтармен реттелетін
қоғамдық қатынастардың негізгісі болып табылатыны- мүліктік қатынастар.
Сондықтан да айтып кеткен жөн болар, кез келген мүліктік қатынастар емес,
қоғамның негізін қалайтын тауар-ақша қатынастары, яғни азаматтық құқық
субьектілерінің кез келгенінің қатысуымен және әртүрлі көріністерде (мүлік
беру, жұмыс, қызмет) байқалатын мүліктікқатынастар.
Мүліктік қатынастарға негізінен, қоғамдағы өндіріс құрал-
жабдықтарына, мүліктік иеліктерге және басқа да материалдық құндылықтарға
байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар жатады.
Мүліктік емес жеке қатынастар мүліктік қатынастарға тығыз байланысты
мүліктік емес жеке қатынастар және мүліктік қатынастарға байланысы жоқ
мүліктік емес жеке қатынастар болып екі топқа бөлінеді. Азаматтық заңдармен
реттелетін мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастарға
құндық маңызы жоқ қатысушылардың қоғамдық сипатын белгілейтін материалдық
емес құндылықтар жатады. Мәселен, әдеби шығармамен, ғылыми еңбекпен
айналасушылар немесе өнертапқыш

өзінің авторлығын анықтау туралы мәселе қойса, өзінің жекеіген қорғай
отырып, бұл мәселе бойынша қоғамдық дербес қатынасқа түседі. Бұл қатынас
мүліктік болып табылмаса да, мүлікпен тығыз байланысты, өйткені өнертабыс
иесінің өнертабысының пайдаланғаны үшін онда авторлық сыйақы алу құқығы
пайда болады.
Азаматтық заңдармен реттелетін мүліктік қатынастарға байланысы жоқ
мүліктік емес жеке қатынастарға азаматтың есімі, жеке келбет құқығы, жеке
өмірдің құпиялылығы, тұрғын үйге қол сұқпаушылық, азаматтың немесе заңды
тұлғаның абыройына, қадір-қасиетіне, іскерлік беделіне байланысты .
туындайтын кұқықтық қатынастарды жатқызуға болады.
Сондай-ақ, Ата Заңның 33-бабы "азаматтың жеке өміріне қол сұғуға
болмайтындығын атай келе, "азаматтың жеке өміріне араласуға, оның ар-
намысы мен қадір-қасиетіне қол сұғуға тыйым салынады" десе, осы баптың
келесі тармағында "тұрғын үйге қол сұғуға болмайтындығы" атап көрсетілген.
Жоғарыда көрсетілген мүліктік қатынастармен байланысы жоқ жеке қатынастар,
мүліктік емес жеке қатынастардың екінші тобын қүрайды.
Азаматтық заңдармен реттелетін қатынастар жиынтығын анықтай келе, бұл
қатынастардың субьектілерін де атап көрсетуге болады. Оларға жеке тұлғалар
(Қазақстан Республикасының азаматтары шетел азаматтары азаматтығы жоқ
адамдар) заңды түлғалар мемлекет жэне экімшілік-аумақтық бөлініс. 1964
жылғы Азаматтық кодекспен салыстырғанда 1994 жылы 27-желтоқсанда
қабылданған Азаматтық кодекстің ерекшілігі сол, мемлекет азаматтық-
құқықтық қатынастарға осы қатынастарға өзге қатысушылармен тең негізде
түсетіндігі атап көрсетілген.
1. Азаматтық заңдарда 1994 - жылғы 24 желтоқсанда он үшініш сайланған
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 11 сессиясы қабылдаған жаңа
Азаматтық кодекс (жалпы бөлім) ерекше орын алады. Азаматтық кодекске 1996
жылғы 15 шілдедегі, 1997 жылғы 5 наурьщдағы, 1997 жылғы 2 шілдедегі, 1998
жылғы 2 наурыздағы заңдармен өзгерістер енгізілгенін ескеру қажет.
Азаматтық кодекстің 3-бабында Қазақстан Республикасы азаматтық
заңдарының жүйесі анықталған ең алдымен ол жалпы республикалық болып
табылады және азаматтық кодекстен, соған сәйкес қабылданған Қазақстан .
Республикасының өзге де заңдарынан, Қазақстан Республикасы Президентінің
заң күші бар жарлықтарынан, Парламенттің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.