Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың әлеуметтанулық аспектілері
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ..3 . 5
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... 6 . 22
1. Рухани.адамгершілік мәдениеті ұғымы ... ... 6 .10
2. Жастар бойында рухани.адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың теориялық негіздері ... ... ... ..11 . 16
3. Жастар бойында рухани.адамгершілік мәдениет деңгейіне әлеуметтанулық талдау ... ... ... ... ...17 . 19
Қорытынды ... ... ... ... .20 . 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... 6 . 22
1. Рухани.адамгершілік мәдениеті ұғымы ... ... 6 .10
2. Жастар бойында рухани.адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың теориялық негіздері ... ... ... ..11 . 16
3. Жастар бойында рухани.адамгершілік мәдениет деңгейіне әлеуметтанулық талдау ... ... ... ... ...17 . 19
Қорытынды ... ... ... ... .20 . 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Жаңа заман көптеген дүниелердің даму шыңына жеткен, жаңа лептің бастау алған кезеңі болды. Ол тек техникалық жетістіктер, ғылыми ашылуларға ғана байланысты емес. Сонымен қатар рухани, мәдени жаңашылдықтың да белең алған уақыты.Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан жастардың бойына туылғаннан бастап ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті қалыптастыруда қоғам шешуші роль атқарады. Біздің бүгінгі тәуелсіз қоғамымыз бен егемен еліміздің негізгі үміт артары – жастар. Мемлекет тәуелсіздігінің бүгінгі даму сатысында ел жастарына артылып отырған сенімнің жауапкершілігі – ауыр, күтілетін үміттің үлесі мол. Жастарға сенім артып, жастардан үкілі үміт күту – қай қоғамның да басында бар болатын құбылыс. Алайда, біздің қоғамның жастардан күтер үміті айрықша. Олай дейтініміз, бүгінгі жастар – мемлекетіміздің егемендігімен тұстас, санасы кешегі қызыл қоғамның идеялық ұстанымымен уланбаған ұрпақ.
1. Оданова Р.Қ. Социология тарихы және теориясы. – Шымкент, 2005ж., 255 б.
2. Тәжин м., Аяғанов Б.Социология негіздері. – Алматы: «Ана тілі», 1993ж., 144б.
3. Тұрғынбаев Ә.Х. Социология. – Алматы: «Білім», 2005ж., 160 б.
4. Оксфорд сөздігі. Әлеуметтану. – Алматы: ЖШС «Қазақстан» баспа үйі, 2002ж., 632 б.
5. Қарабаев Ш.Қ. Әлеуметтану негіздері. Алматы: Экономика, 2008 ж. – 640 б.
6. http://dinislam.kz/forum/24-27-1
7. http://www.zhastar.biz/
8. http://saryarka-samaly.kz/ekologiya/3311-aza-zhastary-andaj-nderdi-tydajdy
9. http://anatili.kz/?p=610
10. http://www.egemen.kz/forum/
2. Тәжин м., Аяғанов Б.Социология негіздері. – Алматы: «Ана тілі», 1993ж., 144б.
3. Тұрғынбаев Ә.Х. Социология. – Алматы: «Білім», 2005ж., 160 б.
4. Оксфорд сөздігі. Әлеуметтану. – Алматы: ЖШС «Қазақстан» баспа үйі, 2002ж., 632 б.
5. Қарабаев Ш.Қ. Әлеуметтану негіздері. Алматы: Экономика, 2008 ж. – 640 б.
6. http://dinislam.kz/forum/24-27-1
7. http://www.zhastar.biz/
8. http://saryarka-samaly.kz/ekologiya/3311-aza-zhastary-andaj-nderdi-tydajdy
9. http://anatili.kz/?p=610
10. http://www.egemen.kz/forum/
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Әлеуметтану және саясаттану секциясы
Тақырыбы: Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
әлеуметтанулық аспектілері
Баяндамашы: ЗСЦ-811 тобының студенті
Г.Казакбаева
Ғылыми жетекшісі: Қ.Марал
Түркістан 2011ж.
Жастардың бойында рухани адамгерішілік мәдениетті қалыптастырудың
әлеуметтанулық аспектілері
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3 - 5
Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .6 - 22
1. Рухани-адамгершілік мәдениеті
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..6 -10
2. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...11 - 16
3. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениет деңгейіне әлеуметтанулық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .17 - 19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 20 - 22
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .23
Кіріспе
Жұмыстың жалпы сипаты. Ғылыми зеттеу жұмыс жастар бойындағы жалпылама
рухани-адамгерішлік мәдениет деңгейін зерттеуге арналған.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Жаңа заман көптеген дүниелердің даму
шыңына жеткен, жаңа лептің бастау алған кезеңі болды. Ол тек техникалық
жетістіктер, ғылыми ашылуларға ғана байланысты емес. Сонымен қатар рухани,
мәдени жаңашылдықтың да белең алған уақыты.Халықта Ағаш түзу өсу үшін
оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете
алмайсың деп бекер айтылмаған. Сондықтан жастардың бойына туылғаннан
бастап ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды
қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті қалыптастыруда қоғам шешуші роль
атқарады. Біздің бүгінгі тәуелсіз қоғамымыз бен егемен еліміздің негізгі
үміт артары – жастар. Мемлекет тәуелсіздігінің бүгінгі даму сатысында ел
жастарына артылып отырған сенімнің жауапкершілігі – ауыр, күтілетін үміттің
үлесі мол. Жастарға сенім артып, жастардан үкілі үміт күту – қай қоғамның
да басында бар болатын құбылыс. Алайда, біздің қоғамның жастардан күтер
үміті айрықша. Олай дейтініміз, бүгінгі жастар – мемлекетіміздің
егемендігімен тұстас, санасы кешегі қызыл қоғамның идеялық ұстанымымен
уланбаған ұрпақ.
Проблеманың ғылыми зерттелу деңгейі. Жастар проблемасы әлеуметтану
ғылымының жеке салалары жастар әлеуметтануының, тұлға әлеуметтануының,
девианттық мінез-құлық әлеуметтануының негізгі қарастыратын мәселелерінің
бірі болып табылады. Бұл мәселе Батыс социологиясында, Ресейде көптен бері
қолға алынып, зерттеліп келе жатқан мәселе және біраз жетістіктерге жеткен.
Қазақстанда жастар мәселесіне көп көңіл бөлінуде. 90 жылдардан бастап
республикада осы социология саласына арналған көптеген диссертациялар
қорғалып, кітаптар мақалалар жариялана бастады. Жастар арасындағы рухани-
адамгершілік мәдениет мәселесін зерттеуге біршама үлес қосқан Қазақстандық
ғалым-социологтардың еңбектерін атап көрсеткен жөн. Олардың ішінде
О.Н.Нұсқабаев, Г.С. Абдирайымова секілді ғалымдардың еңбектерін айтуымызға
болады.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Жастар бойында рухани-
адамгершілік мәдениетті қалыптастыру мәселесіне социологиялық талдау жасау
және мәселені шешудің тиімді әдістері мен жолдарын іздеу.
Осы мақсатты жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер белгіленді:
- рухани-адамгершілік мәдениет мәселесін нақты сипаттау;
- рухани-адамгершілік медениеті мәселесінің ғылыми-теориялық
негіздерін айқындау;
- қазіргі кездегі жастар бойындағы рухани-адамгершілік мәдениет
деңгейіне әлеуметтанулық талдау жасау;
- жастар тәрбиесіне бағытталған мемлекеттік іс-шаралар мен олардың
нәтижелерін, мүмкіндіктерін, онда орын алып отырған кемшіліктерді бейнелеу;
Зерттеу жұмысының нысаны мен пәні. Зерттеудің нысаны ретінде Оңтүстік
Қазақстан облысындағы жастар мен жасөспірімдер алынды. Зерттеудің пәні
ретінде жастардың рухани-адамгершілік мәдениетінің қазіргі кездегі сипаты
алынды.
Зерттеудің эмпирикалық негізі:
- Ресми статистика,
- Бұхаралық ақпарат құралдарындағы әлемдік жаңалықтар,
- Сарапшы ғалымдардың пікірлері,
- Мемлекеттік бағдарламалар,
Ғылыми-зерттеу жұмысының ғылыми жаңалықтары:
- рухани-адамгершілік мәдениет мәселесі нақты сипатталған;
- жастар бойындағы рухани-адамгерішілк мәдениет деңгейіне талдау
жасалған;
- жастар тәрбиесіне бағытталған мемлекеттік іс-шаралар мен олардың
нәтижелері, мүмкіндіктері, онда орын алып отырған кемшіліктер бейнеленген;
-мәселенің шешімі болуы мүмкін ұсыныстар мен пікірлер берілген.
Ғылыми жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен (3
бөлімнен), қорытындыдан пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және
қосымшалардан тұрады.
1. Рухани адамгершілік-мәдениет ұғымы
Мәдениет дегеніміз не? — деген сұраққа жауап беру үшін бұл сөздің
этимологиясына, яғни осы бір күрделі ұғымды білдіретін сөздің шығу тегіне
тоқталуды жөн көрдік. Қазақ тіліне бұл термин арабтың маданият — кала,
қалалық деген сөзінен енген. Бұл ортағасырлардағы мұсылман мәдениетінің
өркендеу кезеңінде қалыптасқан түсінікпен байланысты. Мәдениетке берілген
көптеген анықтамаларды алътерінативтік (қарсы қоюшылық) деп атауға болады.
Бұл жерде алдымен көзге түсетіні — мәдениет пен табиғатты культура мен
натураны қарсы қоюшылық. Көне заманда культура деген ұғым жерді өңдеу
дегеп мағынаны берген. Кейінірек, дәлірек айтканда, Цицеронның еңбектерінде
(б.э.д. 45 ж.) бұл сөздің мағынасы тереңнен жанды жетілдіру деген ұғымды
білдірді. Уақыт өткен сайын еуропалық тілдерде мәдедиет сөзі білім беру,
даму, қабілеттілік, кұрметтеу сияқты мағыналарға ие бола бастады.
Қазіргі заманның сөздіктерде мәдениетке төмендегідей анықnамалар берілген:
а) мәдениет — белгілі бір халықтың қол жеткен табыстары мен
шығармашылығының жиынтығы;
ә) мәдениет — адамзат қауымының белгілі бір тарихи кеңістіктегі қызметі мен
өзіндік ерекшеліктері (палеолит мәдениеті, крит-микен мәдениеті, қазақ
мәдениеті және.т.б.;
б) мәдениет — адамдық өркениеттің белгілі бір саласыныц жетілу деңгейі
(сөйлеу мәдеииеті, еңбек мәдениеті, кұқық мәдениеті және т.б.);
в) агро-мәдениет (дәнді өсімдіктер мәдениеті, цитрустық мәдениет және т.б.)
Білімсіз және тәрбиесіз адам еш уақытта мәдениетті бола алмайтыны
ақикат, ендеше білім мен тәрбие барлық халықтар мәдениетінің қайнар бұлағы
болып табыладьі сонымен бірге мәдениет сөзі құрмет тұту, сыйлау, құрметтеу
деген мағыналарға да ие. Біреулер мәдениетті қоғамдағы құндылықтарды
адамдардың жете ұғынуы, саналы түрде меңгеріп алуы десе,екіншілері-
қоғамдағы адамдардың білім мен тәрбие алу процестерінде пайда болған
адамның сапалы ақыл-ойы, мінезі, оның ойлау қабілеті, сезімі ретінде
қарайды. Осы тұрғыдан олар адамның саяси, құқықтық, кәсіби (мамандық),
эстетикалық, т.б. мәдениетті адамның туралы әңгіме қозғайды; үшіншілері,
мәдениетті адамның шығармашылық қабілетімен, оның білгіштігімен, көркем
әдебиетті, өнерді, басқа тілдерді білумен, кішіпейілдігімен, өзін-өзі ұстап
білумен, құқықтың жауапкершілігімен ұштастырады.[1]
Жастарға қойылатын басты талап – асыл да ізгі адамгершілік қасиеттерді
бойына сіңірген, ұлағатты азамат болып шығу. Өйткені адам – өзінің
адамгершілігімен, қайырымдылығымен, адалдығымен және әділеттігімен ардақты.
Халқымыз қайырымды- мейірімді жанды адамгершілігі мол адам деп
дәріптеген. Қайырымды-мейірімді жан – өзгелерді, басқа адамдарды ойлап,
соларға қол ұшын беруші жан. Ал, адамдардың қамын жеу дегеніміз
адамгершілікке келіп саяды. Адамгершілік – адамның рухани арқауы. Онсыз
адамның қоғамда өмір сүруі, адамдар арасында өзін лайықты ұстай алуы қиынға
түсері сөзсіз. Адамгершілік – адамның қоғамдық өмірінің негізі.
Адамгершілік білімі – қоғамдық білімдердің басты және бастапқы бөлігі, оның
базасы болып табылады. Қоғамдық білімдерге жататын саяси, құқықтық,
эстетикалық, философиялық, діни білімдердің барлығы да адамгершілік
білімдерге, яғни кез келген саясат, эстетикалық идеал, құқықтық нормалар,
діни наным-сенімдер адамдарда және қоғамда қалыптасқан адамгершілік
идеяларға, нұсқамаларға, мақсаттарға тәуелді және онымен тығыз байланысты
болып келеді. Өйткені адамгершілік білімі адамдардың дүниетанымын, олардың
қызметін және мінез-құлқын, істері мен әрекеттерін анықтайды. Сондықтан да
көрнекті педагогтер адамгершілік білімін білім берудің алтын қазығы деп
бекер айтпаған. Кез-келген қоғамда білім беру саясаты өмірлік ұстанымдарды,
сұраныстарды, қажеттіліктерді ескеріп, білім беру мазмұны соған сәйкес
құрылғанда ғана ұтымды, тиімді, өнімді болады. Қазіргі адамзат баласы
бастан кешіріп отырған тез арадағы өзгермелілік, ғаламдану, коммуникациялық
құралдардың қарқынды даму дәуірі өмір салтын, қарым-қатынас пен ойлауды
өзгертуге әкелді. Ал мұның өзі игіліктерге қол жеткізудің жаңаша әдіс-
тәсілдерін ашуға мүмкіндіктер береді. Мұндай жағдай адам интелектісін, оның
қабілетін қайта жасаушы, жасампаздық әрекеттерге бағыттайды. Ендеше жеке
тұлға өзгермелі әлеуметтік және экономикалық жағдайларда өмір сүруге
бейімделіп қана қоймай, шынайы өмірге белсенді ықпал ете алатын, өмірді
жақсартуға, кемелдендіруге атсалысатын тұлға болуы тиіс. Қазірде біздің
қоғам үшін көкейкесті мәселе – бәсекеге қабілетті жеке тұлға қалыптастыру.
Ал бәсекеге қай тұрғыдан, қалайша қабілетті болу керектігі аса маңызды
мәселе болып отыр. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев жастардың бойында моральдық
жауапкершіліктің, кәсіби білімділік пен біліктіліктің, адалдық пен белсенді
өмірлік ұстанымының болуына жоғары маңыз берді. Рухани-адамгершілік
мәдениет — бұл дұрыс дағдылар мен өзін-өзі ұстау дағдыларының нормалары,
ұйымдағы қарым-қатынас мәдениетінің тұрақтылығын қалыптастырады. Жеке
адамның адамгершілік санасының дәрежесі оның мінез-құлқы мен іс әрекетін
анықтайды. Адамгершілік-адамның рухани байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік
бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. Рухани-
адамгершілік мәдениетін қалыптастыру нәтижесі адамдық тәрбие болып
табылады.
Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік. Ол ешқашан ескірмек емес. Жас ұрпақтың
бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру- ата-ана мен ұстаздардың басты
міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл қасиеттер. Адамгершіліктің
қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың өнерлерінде, әдет-ғұрпында.
Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс — тіршілігінен, өзін
қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. [2]
Қазақ халқының әлеуметтік өмірінде үлкенді сыйлау ұлттық дәстүрге
айналған. Отбасында, қоғамдық орындарда үлкенді сыйлау дәстүрін бұзбау
және оны қастерлеу әрбір адамнан талап етіледі. Халқымыздың тәлім-
тәрбиелік мұрасына үңілсек, ол адамгершілікті,
қайрымдылықты, мейірбандықты дәріпт ейді. Өйткені адам баласы қоғамда өзінің
жақсы адамгершілік қасиетімен, адамдығымен, қайырымдылығымен ардақталады.
Адам баласының мінез құлқына тәрбие мен тәлім арқылы тек біліммен ақылды
ұштастыра білгенде ғана сіңетін, құдіретті, қасиеті мол адамшылық атаулының
көрініс болып табылады. Қазіргі кезде жастарды тәрбиелеуде
қойылған мақсаттардың бірі қоғамға пайдалы, үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге
қамқор бола білетін, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру.
Адамгершілік - гуманизм –адам өмірінің рухани негіздерін
құрайды,ойластырады,болжайды және адамзат құндылығын қалыптастырады. Адам
жолында екі түрлі,бір-біріне қарама –қарсы ағыстар бар.Бір ағыс қаталдыққа
жетелесе ,екіншісі – мейірімге талпынады. деген Леккидің сөзінде үлкен мән
бар.Рух – адам бойындағы күш – қуат. Ол қуат барлық жақсы қасиеттермен
бірге жасайтын игі істердін қайнар көзі. Рухани бай адамның бойында ғана
гуманистік қасиеттер болады.
Әдептілік, имандылық, мейірімділік, қайырымдылық, ізеттілік, қонақжайлылық
құндылықтары қалыптасқан халқымыз осы асыл да абыройлы қасиеттерін азық ете
білу үшін, жастар сан ғасырларда қалыптасқан салт- дәстүрлерді, әдет-
ғұрыптарды жан-жақты терең білумен қатар, өзінің бойына адамдық
құндылықтарды терең сіңірген, рухани жаны таза адам болуы шарт. Ол рухани
адамгершілік тағылымдарды өркениетті өмірмен байланыстыра отырып, білім
берудің барлық кезеңдерінде негізге алғаны жөн. Сонда ғана өзінің міндетін
айқын сезіне білетін, мінез құлқы жетілген саналы адам болып қалыптасады.
Рухани мәдениет - адамның, өзіне және басқа адамдарға , дүниеге қатысын
реттейтін дәстүрлер мен құндылықтар дың жиынтығы.
Әдептілік — адам бойындағы жағымды қасиет, оның қоғамда қабылданған
әдеп талаптарын мінсіз орындауы. Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымында
Әдептілікке ерекше мән беріледі. Әбу Наср әл-Фараби “Қайырымды қала
адамдарының көзқарастары атты еңбегінде Әдептілікті әрбір жеке тұлғаның
рухани байлығы деп есептейді. Ғұламаның этика жөніндегі тұжырымдарында
жақсылық, мейірбандық категориясы басты орын алады. [3]
2. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
теориялық негіздері
Бүгінгі күнде Қазақстанның жоғарғы оқу орындарында осы жастардың 633
814-і студент атанып білім алып жатыр. Қоғам дамуының алғышарты адам
факторы, адамның білімі мен біліктілігімен тікелей байланысты деген
қағидаға сүйенер болсақ, қазіргі жастардың білім алуына, таланты мен
дарынына орай ғылымға келуіне мемлекет тарапынан жасалып жатқан шаралар,
атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Республикамыздың білім саласындағы
жасалып жатқан көптеген шаралары да негізінен жастарға арналып отыр. Ғылыми-
техникалық және экономикалық прогрестің негізгі қозғаушы күші болып
табылатын жастар – жалпы, қоғамның жемісті дамуының
кепілі. Жаңа кезеңдегі біл ім берудің өзекті мәселесі жас ұрпақтың
бойында адамгершілік-рухани мәдениетті қалыптастыру. Құнды қасиеттерге
ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек.
Халықта Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен
ағаш болғанда оны түзете алмайсың деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың
бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік
құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы, мектеп
сияқты әлеумттеік институттар шешуші роль атқарады. Адамгершіліктің негізі
мінез-құлық нормалары мен ережелерінен тұрады. Олар адамдардың іс-
қылықтарынан, мінез-құлықтарынан көрінеді, моральдық өзара қарым-
қатынастарды басқарады. Отанға деген сүйіспеншілік, қоғам игілігі үшін адам
еңбек ету, өзара көмек, сондай-ақ қоғамға тән адамгершіліктің өзге
де формалары, бұл-сананың, сезімдердің, мінез-құлық пен өзара қарым-
қатынастың бөлінбес элементтері, олардың негізінде қоғамымыздың қоғамдық-
экономикалық құндылықтары жатады. Руханилық жеке тұлғаның негізгі сапалық
көрсеткші. Руханилықтың негізінде адамның мінез-құлқы қалыптасады, ар-
ұят, өзін-зі бағалау және адамгершілік сапалары дамиды. Мұның өзі
мейірімділікке, ізгілікке шақырады. Адамгершілік-адамның рухани
байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне
жаңа қадам болып табылады. Адамгершілік тәрбиенің нәтижесі адамдық тәрбие
болып табылады. Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік. Ол ешқашан ескірмек емес.
Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру- ата-ана мен
ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл қасиеттер.
Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың өнерлерінде,
әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс — тіршілігінен,
өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік.
Ол ешқашан ескірмек емес. Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді
сіңіру- ата-ана мен ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік
әр адамға тән асыл қасиеттер. Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында,
отбасында, олардың өнерлерінде, әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті
күнделікті тұрмыс — тіршілігінен, өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді.
Адамгершілік - әдептілік ілім негізінде тұлға бойындағы рухани –
адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың дұрыс жүрмеуінен және өзінің
өзегінен жасанды коммунистік идеялармен айырылып қалған адамгершілік
мәселесі жағымсыз, нашар адамгершілік келбеттің пайда болуына душар етті.
Жақсылық пен жамандық ой мен іс-әрекеттер оның парқын жіті түсінбеуден
болады. Басты мұрат – метериалдық құндылық деп бой алдырушылықтан –
қанағатсыздық, ысырапшылдық, атаққұмарлық, парақорлық, сыбайлас жемқорлық
және т.б қасиеттерді көреміз. Құмар ойнау, шарап ішу, анаша, шылым шегу,
жезөкшелік сияқты жаман қасиеттерде тән мен жан құмарлығын тежей алмау
амалдарының әлсіздігі мен дұрыс қалыптаспауынан және адамгершіліктік
сананың жетілмеуіне тән құбылыс.
Бұл орайда жас жеткіншектің бойында, мейірімділік, сыйластық, отанға деген
сүйіспеншілік, адалдық т.б. қасиеттерді қалыптастыру қазіргі қоғамның
алдына қояр басты міндеттерінің біріне айналуы тиіс.Әлеуметтануғылымында
қоғам дегеніміз әр түрлі топтардың, таптардың страталардың жиынтығы деп
есептеледі, қарапайым тілмен айтсақ қоғам сіз бен біз, біздің жақындарымыз.
Осыған байланысты патриотизм ұғымына тоқталмай өтуге болмас. Патриотизм –
(гректің patre – Отан) қоғамдық және адамгершілік принципі. Дегенмен,
адамгершілік ілімдерін шығыс ақындары, ғұлама ғалымдары мұраларының өзегі
болды. Фирдоси, Саади, Омар Хаям, Низами, Новои, Руми, Яссауи, Баласағұн,
Абай, Шәкәрім және т.б. Қазақ халқының ауыз әдебиеті тұнып тұрған
адамгершілік ... жалғасы
А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Әлеуметтану және саясаттану секциясы
Тақырыбы: Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
әлеуметтанулық аспектілері
Баяндамашы: ЗСЦ-811 тобының студенті
Г.Казакбаева
Ғылыми жетекшісі: Қ.Марал
Түркістан 2011ж.
Жастардың бойында рухани адамгерішілік мәдениетті қалыптастырудың
әлеуметтанулық аспектілері
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3 - 5
Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .6 - 22
1. Рухани-адамгершілік мәдениеті
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..6 -10
2. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...11 - 16
3. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениет деңгейіне әлеуметтанулық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .17 - 19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 20 - 22
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .23
Кіріспе
Жұмыстың жалпы сипаты. Ғылыми зеттеу жұмыс жастар бойындағы жалпылама
рухани-адамгерішлік мәдениет деңгейін зерттеуге арналған.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Жаңа заман көптеген дүниелердің даму
шыңына жеткен, жаңа лептің бастау алған кезеңі болды. Ол тек техникалық
жетістіктер, ғылыми ашылуларға ғана байланысты емес. Сонымен қатар рухани,
мәдени жаңашылдықтың да белең алған уақыты.Халықта Ағаш түзу өсу үшін
оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете
алмайсың деп бекер айтылмаған. Сондықтан жастардың бойына туылғаннан
бастап ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды
қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті қалыптастыруда қоғам шешуші роль
атқарады. Біздің бүгінгі тәуелсіз қоғамымыз бен егемен еліміздің негізгі
үміт артары – жастар. Мемлекет тәуелсіздігінің бүгінгі даму сатысында ел
жастарына артылып отырған сенімнің жауапкершілігі – ауыр, күтілетін үміттің
үлесі мол. Жастарға сенім артып, жастардан үкілі үміт күту – қай қоғамның
да басында бар болатын құбылыс. Алайда, біздің қоғамның жастардан күтер
үміті айрықша. Олай дейтініміз, бүгінгі жастар – мемлекетіміздің
егемендігімен тұстас, санасы кешегі қызыл қоғамның идеялық ұстанымымен
уланбаған ұрпақ.
Проблеманың ғылыми зерттелу деңгейі. Жастар проблемасы әлеуметтану
ғылымының жеке салалары жастар әлеуметтануының, тұлға әлеуметтануының,
девианттық мінез-құлық әлеуметтануының негізгі қарастыратын мәселелерінің
бірі болып табылады. Бұл мәселе Батыс социологиясында, Ресейде көптен бері
қолға алынып, зерттеліп келе жатқан мәселе және біраз жетістіктерге жеткен.
Қазақстанда жастар мәселесіне көп көңіл бөлінуде. 90 жылдардан бастап
республикада осы социология саласына арналған көптеген диссертациялар
қорғалып, кітаптар мақалалар жариялана бастады. Жастар арасындағы рухани-
адамгершілік мәдениет мәселесін зерттеуге біршама үлес қосқан Қазақстандық
ғалым-социологтардың еңбектерін атап көрсеткен жөн. Олардың ішінде
О.Н.Нұсқабаев, Г.С. Абдирайымова секілді ғалымдардың еңбектерін айтуымызға
болады.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Жастар бойында рухани-
адамгершілік мәдениетті қалыптастыру мәселесіне социологиялық талдау жасау
және мәселені шешудің тиімді әдістері мен жолдарын іздеу.
Осы мақсатты жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер белгіленді:
- рухани-адамгершілік мәдениет мәселесін нақты сипаттау;
- рухани-адамгершілік медениеті мәселесінің ғылыми-теориялық
негіздерін айқындау;
- қазіргі кездегі жастар бойындағы рухани-адамгершілік мәдениет
деңгейіне әлеуметтанулық талдау жасау;
- жастар тәрбиесіне бағытталған мемлекеттік іс-шаралар мен олардың
нәтижелерін, мүмкіндіктерін, онда орын алып отырған кемшіліктерді бейнелеу;
Зерттеу жұмысының нысаны мен пәні. Зерттеудің нысаны ретінде Оңтүстік
Қазақстан облысындағы жастар мен жасөспірімдер алынды. Зерттеудің пәні
ретінде жастардың рухани-адамгершілік мәдениетінің қазіргі кездегі сипаты
алынды.
Зерттеудің эмпирикалық негізі:
- Ресми статистика,
- Бұхаралық ақпарат құралдарындағы әлемдік жаңалықтар,
- Сарапшы ғалымдардың пікірлері,
- Мемлекеттік бағдарламалар,
Ғылыми-зерттеу жұмысының ғылыми жаңалықтары:
- рухани-адамгершілік мәдениет мәселесі нақты сипатталған;
- жастар бойындағы рухани-адамгерішілк мәдениет деңгейіне талдау
жасалған;
- жастар тәрбиесіне бағытталған мемлекеттік іс-шаралар мен олардың
нәтижелері, мүмкіндіктері, онда орын алып отырған кемшіліктер бейнеленген;
-мәселенің шешімі болуы мүмкін ұсыныстар мен пікірлер берілген.
Ғылыми жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен (3
бөлімнен), қорытындыдан пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және
қосымшалардан тұрады.
1. Рухани адамгершілік-мәдениет ұғымы
Мәдениет дегеніміз не? — деген сұраққа жауап беру үшін бұл сөздің
этимологиясына, яғни осы бір күрделі ұғымды білдіретін сөздің шығу тегіне
тоқталуды жөн көрдік. Қазақ тіліне бұл термин арабтың маданият — кала,
қалалық деген сөзінен енген. Бұл ортағасырлардағы мұсылман мәдениетінің
өркендеу кезеңінде қалыптасқан түсінікпен байланысты. Мәдениетке берілген
көптеген анықтамаларды алътерінативтік (қарсы қоюшылық) деп атауға болады.
Бұл жерде алдымен көзге түсетіні — мәдениет пен табиғатты культура мен
натураны қарсы қоюшылық. Көне заманда культура деген ұғым жерді өңдеу
дегеп мағынаны берген. Кейінірек, дәлірек айтканда, Цицеронның еңбектерінде
(б.э.д. 45 ж.) бұл сөздің мағынасы тереңнен жанды жетілдіру деген ұғымды
білдірді. Уақыт өткен сайын еуропалық тілдерде мәдедиет сөзі білім беру,
даму, қабілеттілік, кұрметтеу сияқты мағыналарға ие бола бастады.
Қазіргі заманның сөздіктерде мәдениетке төмендегідей анықnамалар берілген:
а) мәдениет — белгілі бір халықтың қол жеткен табыстары мен
шығармашылығының жиынтығы;
ә) мәдениет — адамзат қауымының белгілі бір тарихи кеңістіктегі қызметі мен
өзіндік ерекшеліктері (палеолит мәдениеті, крит-микен мәдениеті, қазақ
мәдениеті және.т.б.;
б) мәдениет — адамдық өркениеттің белгілі бір саласыныц жетілу деңгейі
(сөйлеу мәдеииеті, еңбек мәдениеті, кұқық мәдениеті және т.б.);
в) агро-мәдениет (дәнді өсімдіктер мәдениеті, цитрустық мәдениет және т.б.)
Білімсіз және тәрбиесіз адам еш уақытта мәдениетті бола алмайтыны
ақикат, ендеше білім мен тәрбие барлық халықтар мәдениетінің қайнар бұлағы
болып табыладьі сонымен бірге мәдениет сөзі құрмет тұту, сыйлау, құрметтеу
деген мағыналарға да ие. Біреулер мәдениетті қоғамдағы құндылықтарды
адамдардың жете ұғынуы, саналы түрде меңгеріп алуы десе,екіншілері-
қоғамдағы адамдардың білім мен тәрбие алу процестерінде пайда болған
адамның сапалы ақыл-ойы, мінезі, оның ойлау қабілеті, сезімі ретінде
қарайды. Осы тұрғыдан олар адамның саяси, құқықтық, кәсіби (мамандық),
эстетикалық, т.б. мәдениетті адамның туралы әңгіме қозғайды; үшіншілері,
мәдениетті адамның шығармашылық қабілетімен, оның білгіштігімен, көркем
әдебиетті, өнерді, басқа тілдерді білумен, кішіпейілдігімен, өзін-өзі ұстап
білумен, құқықтың жауапкершілігімен ұштастырады.[1]
Жастарға қойылатын басты талап – асыл да ізгі адамгершілік қасиеттерді
бойына сіңірген, ұлағатты азамат болып шығу. Өйткені адам – өзінің
адамгершілігімен, қайырымдылығымен, адалдығымен және әділеттігімен ардақты.
Халқымыз қайырымды- мейірімді жанды адамгершілігі мол адам деп
дәріптеген. Қайырымды-мейірімді жан – өзгелерді, басқа адамдарды ойлап,
соларға қол ұшын беруші жан. Ал, адамдардың қамын жеу дегеніміз
адамгершілікке келіп саяды. Адамгершілік – адамның рухани арқауы. Онсыз
адамның қоғамда өмір сүруі, адамдар арасында өзін лайықты ұстай алуы қиынға
түсері сөзсіз. Адамгершілік – адамның қоғамдық өмірінің негізі.
Адамгершілік білімі – қоғамдық білімдердің басты және бастапқы бөлігі, оның
базасы болып табылады. Қоғамдық білімдерге жататын саяси, құқықтық,
эстетикалық, философиялық, діни білімдердің барлығы да адамгершілік
білімдерге, яғни кез келген саясат, эстетикалық идеал, құқықтық нормалар,
діни наным-сенімдер адамдарда және қоғамда қалыптасқан адамгершілік
идеяларға, нұсқамаларға, мақсаттарға тәуелді және онымен тығыз байланысты
болып келеді. Өйткені адамгершілік білімі адамдардың дүниетанымын, олардың
қызметін және мінез-құлқын, істері мен әрекеттерін анықтайды. Сондықтан да
көрнекті педагогтер адамгершілік білімін білім берудің алтын қазығы деп
бекер айтпаған. Кез-келген қоғамда білім беру саясаты өмірлік ұстанымдарды,
сұраныстарды, қажеттіліктерді ескеріп, білім беру мазмұны соған сәйкес
құрылғанда ғана ұтымды, тиімді, өнімді болады. Қазіргі адамзат баласы
бастан кешіріп отырған тез арадағы өзгермелілік, ғаламдану, коммуникациялық
құралдардың қарқынды даму дәуірі өмір салтын, қарым-қатынас пен ойлауды
өзгертуге әкелді. Ал мұның өзі игіліктерге қол жеткізудің жаңаша әдіс-
тәсілдерін ашуға мүмкіндіктер береді. Мұндай жағдай адам интелектісін, оның
қабілетін қайта жасаушы, жасампаздық әрекеттерге бағыттайды. Ендеше жеке
тұлға өзгермелі әлеуметтік және экономикалық жағдайларда өмір сүруге
бейімделіп қана қоймай, шынайы өмірге белсенді ықпал ете алатын, өмірді
жақсартуға, кемелдендіруге атсалысатын тұлға болуы тиіс. Қазірде біздің
қоғам үшін көкейкесті мәселе – бәсекеге қабілетті жеке тұлға қалыптастыру.
Ал бәсекеге қай тұрғыдан, қалайша қабілетті болу керектігі аса маңызды
мәселе болып отыр. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев жастардың бойында моральдық
жауапкершіліктің, кәсіби білімділік пен біліктіліктің, адалдық пен белсенді
өмірлік ұстанымының болуына жоғары маңыз берді. Рухани-адамгершілік
мәдениет — бұл дұрыс дағдылар мен өзін-өзі ұстау дағдыларының нормалары,
ұйымдағы қарым-қатынас мәдениетінің тұрақтылығын қалыптастырады. Жеке
адамның адамгершілік санасының дәрежесі оның мінез-құлқы мен іс әрекетін
анықтайды. Адамгершілік-адамның рухани байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік
бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. Рухани-
адамгершілік мәдениетін қалыптастыру нәтижесі адамдық тәрбие болып
табылады.
Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік. Ол ешқашан ескірмек емес. Жас ұрпақтың
бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру- ата-ана мен ұстаздардың басты
міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл қасиеттер. Адамгершіліктің
қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың өнерлерінде, әдет-ғұрпында.
Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс — тіршілігінен, өзін
қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. [2]
Қазақ халқының әлеуметтік өмірінде үлкенді сыйлау ұлттық дәстүрге
айналған. Отбасында, қоғамдық орындарда үлкенді сыйлау дәстүрін бұзбау
және оны қастерлеу әрбір адамнан талап етіледі. Халқымыздың тәлім-
тәрбиелік мұрасына үңілсек, ол адамгершілікті,
қайрымдылықты, мейірбандықты дәріпт ейді. Өйткені адам баласы қоғамда өзінің
жақсы адамгершілік қасиетімен, адамдығымен, қайырымдылығымен ардақталады.
Адам баласының мінез құлқына тәрбие мен тәлім арқылы тек біліммен ақылды
ұштастыра білгенде ғана сіңетін, құдіретті, қасиеті мол адамшылық атаулының
көрініс болып табылады. Қазіргі кезде жастарды тәрбиелеуде
қойылған мақсаттардың бірі қоғамға пайдалы, үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге
қамқор бола білетін, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру.
Адамгершілік - гуманизм –адам өмірінің рухани негіздерін
құрайды,ойластырады,болжайды және адамзат құндылығын қалыптастырады. Адам
жолында екі түрлі,бір-біріне қарама –қарсы ағыстар бар.Бір ағыс қаталдыққа
жетелесе ,екіншісі – мейірімге талпынады. деген Леккидің сөзінде үлкен мән
бар.Рух – адам бойындағы күш – қуат. Ол қуат барлық жақсы қасиеттермен
бірге жасайтын игі істердін қайнар көзі. Рухани бай адамның бойында ғана
гуманистік қасиеттер болады.
Әдептілік, имандылық, мейірімділік, қайырымдылық, ізеттілік, қонақжайлылық
құндылықтары қалыптасқан халқымыз осы асыл да абыройлы қасиеттерін азық ете
білу үшін, жастар сан ғасырларда қалыптасқан салт- дәстүрлерді, әдет-
ғұрыптарды жан-жақты терең білумен қатар, өзінің бойына адамдық
құндылықтарды терең сіңірген, рухани жаны таза адам болуы шарт. Ол рухани
адамгершілік тағылымдарды өркениетті өмірмен байланыстыра отырып, білім
берудің барлық кезеңдерінде негізге алғаны жөн. Сонда ғана өзінің міндетін
айқын сезіне білетін, мінез құлқы жетілген саналы адам болып қалыптасады.
Рухани мәдениет - адамның, өзіне және басқа адамдарға , дүниеге қатысын
реттейтін дәстүрлер мен құндылықтар дың жиынтығы.
Әдептілік — адам бойындағы жағымды қасиет, оның қоғамда қабылданған
әдеп талаптарын мінсіз орындауы. Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымында
Әдептілікке ерекше мән беріледі. Әбу Наср әл-Фараби “Қайырымды қала
адамдарының көзқарастары атты еңбегінде Әдептілікті әрбір жеке тұлғаның
рухани байлығы деп есептейді. Ғұламаның этика жөніндегі тұжырымдарында
жақсылық, мейірбандық категориясы басты орын алады. [3]
2. Жастар бойында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың
теориялық негіздері
Бүгінгі күнде Қазақстанның жоғарғы оқу орындарында осы жастардың 633
814-і студент атанып білім алып жатыр. Қоғам дамуының алғышарты адам
факторы, адамның білімі мен біліктілігімен тікелей байланысты деген
қағидаға сүйенер болсақ, қазіргі жастардың білім алуына, таланты мен
дарынына орай ғылымға келуіне мемлекет тарапынан жасалып жатқан шаралар,
атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Республикамыздың білім саласындағы
жасалып жатқан көптеген шаралары да негізінен жастарға арналып отыр. Ғылыми-
техникалық және экономикалық прогрестің негізгі қозғаушы күші болып
табылатын жастар – жалпы, қоғамның жемісті дамуының
кепілі. Жаңа кезеңдегі біл ім берудің өзекті мәселесі жас ұрпақтың
бойында адамгершілік-рухани мәдениетті қалыптастыру. Құнды қасиеттерге
ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек.
Халықта Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен
ағаш болғанда оны түзете алмайсың деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың
бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік
құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы, мектеп
сияқты әлеумттеік институттар шешуші роль атқарады. Адамгершіліктің негізі
мінез-құлық нормалары мен ережелерінен тұрады. Олар адамдардың іс-
қылықтарынан, мінез-құлықтарынан көрінеді, моральдық өзара қарым-
қатынастарды басқарады. Отанға деген сүйіспеншілік, қоғам игілігі үшін адам
еңбек ету, өзара көмек, сондай-ақ қоғамға тән адамгершіліктің өзге
де формалары, бұл-сананың, сезімдердің, мінез-құлық пен өзара қарым-
қатынастың бөлінбес элементтері, олардың негізінде қоғамымыздың қоғамдық-
экономикалық құндылықтары жатады. Руханилық жеке тұлғаның негізгі сапалық
көрсеткші. Руханилықтың негізінде адамның мінез-құлқы қалыптасады, ар-
ұят, өзін-зі бағалау және адамгершілік сапалары дамиды. Мұның өзі
мейірімділікке, ізгілікке шақырады. Адамгершілік-адамның рухани
байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне
жаңа қадам болып табылады. Адамгершілік тәрбиенің нәтижесі адамдық тәрбие
болып табылады. Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік. Ол ешқашан ескірмек емес.
Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру- ата-ана мен
ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік әр адамға тән асыл қасиеттер.
Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың өнерлерінде,
әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс — тіршілігінен,
өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Адамгершілік тақырыбы- мәңгілік.
Ол ешқашан ескірмек емес. Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді
сіңіру- ата-ана мен ұстаздардың басты міндеті. Адамгершілік
әр адамға тән асыл қасиеттер. Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында,
отбасында, олардың өнерлерінде, әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті
күнделікті тұрмыс — тіршілігінен, өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді.
Адамгершілік - әдептілік ілім негізінде тұлға бойындағы рухани –
адамгершілік мәдениетті қалыптастырудың дұрыс жүрмеуінен және өзінің
өзегінен жасанды коммунистік идеялармен айырылып қалған адамгершілік
мәселесі жағымсыз, нашар адамгершілік келбеттің пайда болуына душар етті.
Жақсылық пен жамандық ой мен іс-әрекеттер оның парқын жіті түсінбеуден
болады. Басты мұрат – метериалдық құндылық деп бой алдырушылықтан –
қанағатсыздық, ысырапшылдық, атаққұмарлық, парақорлық, сыбайлас жемқорлық
және т.б қасиеттерді көреміз. Құмар ойнау, шарап ішу, анаша, шылым шегу,
жезөкшелік сияқты жаман қасиеттерде тән мен жан құмарлығын тежей алмау
амалдарының әлсіздігі мен дұрыс қалыптаспауынан және адамгершіліктік
сананың жетілмеуіне тән құбылыс.
Бұл орайда жас жеткіншектің бойында, мейірімділік, сыйластық, отанға деген
сүйіспеншілік, адалдық т.б. қасиеттерді қалыптастыру қазіргі қоғамның
алдына қояр басты міндеттерінің біріне айналуы тиіс.Әлеуметтануғылымында
қоғам дегеніміз әр түрлі топтардың, таптардың страталардың жиынтығы деп
есептеледі, қарапайым тілмен айтсақ қоғам сіз бен біз, біздің жақындарымыз.
Осыған байланысты патриотизм ұғымына тоқталмай өтуге болмас. Патриотизм –
(гректің patre – Отан) қоғамдық және адамгершілік принципі. Дегенмен,
адамгершілік ілімдерін шығыс ақындары, ғұлама ғалымдары мұраларының өзегі
болды. Фирдоси, Саади, Омар Хаям, Низами, Новои, Руми, Яссауи, Баласағұн,
Абай, Шәкәрім және т.б. Қазақ халқының ауыз әдебиеті тұнып тұрған
адамгершілік ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz