Әлеуметтік интеграторлар

1. Мәдениет, ар.намыс
2. Мемлекет, ақша, нарық, идеология және олардың социомәдени процестердегі ролі

Интегратор термині – іргелі термин және жүйе бірліктері қатынасының жолдарын баяндайды. Бір жағынан, интегратор жүйенің бөлінуінен, оның тұрақтылығын ұжым болып сақтап қалса, екінші жағынан, жүйенің бірлік ретінде бірігіп қызмет етуіне жәрдемдеседі. Әлеуметтік интегратор – индивидтер мен әрекет етуші субъектілер қоғамда бір-бірімен байланысты болатын принциптерге қатысты.
1. Мәдениет, ар-намыс.
Мәдениеттің маңызды бөлігі құндылықты-танымдық жүйе. Құндылық дегеніміз белгілі бір қоғамдық заттардың қасиеті, қажеттілік, ынтаны қанағаттандыратын құбылыс. Құндылықтар әлеуметтік субъектіні өзінің қажеттіліктерін қоршаған ортадағы заттармен ара қатынасында пайда болады. Құндылықтар оқиғаларды, заттарды және адамдарды, олардың абыройын, сұлулығын немесе өнегелік қасиеттерін бағалауға көмектесетін өлшемдерін білдіреді.
Ар-намыс – ең жоғарғы құндылық. Жылпы адами құндылықтарды, адамзат мүдделері кез келген қоғамның маңызды мәселесі екендігі даусыз. Сондықтан да бүгінде ар-намыс және қадір-қасиет сияқты құндылықтарды зерттеу қажеттігі айқын.
Әрбір жеке тұлғаға ар-намыс, қадір-қасиет құндылықтары тән. Ар-намыс және қадір-қасиет категориялар адамды қоғамдық жоғарғы құндылық ретінде анықтайды.
Ежелгі гректер мен римдіктер ар-намыс, қадір-қасиет санаттарын тұлғаны құрметтеуімен сабақтастырған. Бізге жеткен қайнар көздерге жүгінсек, Грецияда әр бір адам қоғамдық пікірге үлкен назар аударған. Қоғамдық пікір мен ол туралы идея адамдардың мінез-құлқына ерекше әсер етіп отырған. Міне, сол себепті гректерде ішкі ар-намыс ілгері ұмтылуды, ерліктің импульсі ретінде маңызды орынға ие болғандығы белгілі. Зерттеушілер ар-намысқа ұмтылуды ұлы істердің маңыздысы басты факторлардың бірі, негізгісі деп санаған. Олардың айтуынша, гректерде қарғыс, ар-намысты жоғалту қорқынышының күші заңдардан басым болғандығын айтады. Римде этика таразысында ар-намыс заңдардан салмақтырақ, ауыр болғаны анық.
Ар-намысқа Грецияның ұлы пәлсафашылары Платон мен Аристотельдің де өз көзқарастары болды. Платонның айтуы болынша, ар-намыс құқықпен тығыз байланысты. ар-намысты идеалға ұмтылыс деп бағалаған Платон бұл құндылықты жоғалту құқықтардан айруға әкелетінін де топшылайды.
Аристотельде ар-намысты ішкі, сыртқы құндылықтардың ең жоғарғысы екендігін, мұны адамзаттың мойындайтынын жазған.

1. А.Айталы. Ұлттану. Алматы: 2003ж.
2. Қарабаев Ш.Қ. Әлеуметтану негіздері. Алматы:2008 ж.
3. Оксфорд сөздігі. Әлеуметтану. Алматы: 2002 ж.
4. Мәуленов Д. Ар-намыс – ең жоғарғы құндылық//Заңгер, 2006ж. №12