Дидактиканың жүйелеу сипаты

1 Дидактиканың жүйелеу сипаты
2 Балалардың мектепке бейімделуін зерттеу әдістемелері

Оқушылардың ойлау белсенділігін арттырудың дидактикалық мүмкіндіктері. Жаңа бағдарламаға сәйкес казіргі дидактиканың талабы — сабақты түрлендіріп жүргізу аркылы оқушылардың білімге қызығушылығын арттырып, оларды ой-ландыру, ізгілендіру аркылы өз беттерінше тиянақты білім алуға дағдыландыру болып табылады. Ал бүгінгі ұстаздар қауымының алдында тұрған маңызды істің бірі — оқушылардың оқуға деген ынта-жігерін күшейтіп, ақыл-ой әрекетіндегі белсенділіктерін арттыру болып отыр.
Оқыту екі жақты үрдіс болғандыктан, мұғалім өзінің ғана іс-әрекетін ұйымдастырып, тек оның орындалуымен қанағаттанбай, оқушылардың танымдық әрекеті мен белсенділігін дамытуға ерекше көңіл аударуы тиіс. Мұның өзі оқыту мен бала дамуының зандылықтары туралы өте күрделі психологиялық және педагогикалық мәселе.
Ұлы педагогтар мен ғалымдар: Я.А.Коменский, Ж.Ж.Руссо, А.Дистерверг, Д.Локк, т.б. окыту арқылы оқуышлардың ойлау қабілетін дамытуға баса назар аударған. Танымдық әрекет пен танымдық белсенділіктің психологиялык негіздерін зерттеуге үлес қосқан ғалымдар: Л.С.Выготский, Б.Г.Ананьев, А.Н.Леонтьев, Л.В.Занков, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, М.Мұканов, т.б.
Республикамызда оқушылардың оқу әрекетін белсендіру, оны ұйымдастыру, әдіс-тәселдерін жетілдіру жайында зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Жоғарыда аталған еңбектермен танысу барысында бастауыш сынып оқушыларының ойлау белсенділігін қалай арттыруға болады. Оны арттыруда қандай дидактикалық мүмкіндіктер ұйымдастыру қажет. Міне, осы сұрақтарға жауап іздеу біздің мақаламыздың мақсаты болып отыр.

1. Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. – Алматы, Қазақ университеті, 1989.
2. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. – А., 1991.
3. Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т.б. Балаларды семьяда адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. – Алматы, 1985.
4. Айтмамбетова Б., Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. – А.,1991.
5. АйғабыловаН. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу жолдары. – А., Өнер. 1972.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Дидактиканың жүйелеу сипаты
Оқушылардың ойлау белсенділігін арттырудың дидактикалық мүмкіндіктері.
Жаңа бағдарламаға сәйкес казіргі дидактиканың талабы — сабақты түрлендіріп
жүргізу аркылы оқушылардың білімге қызығушылығын арттырып, оларды ой-
ландыру, ізгілендіру аркылы өз беттерінше тиянақты білім алуға дағдыландыру
болып табылады. Ал бүгінгі ұстаздар қауымының алдында тұрған маңызды істің
бірі — оқушылардың оқуға деген ынта-жігерін күшейтіп, ақыл-ой әрекетіндегі
белсенділіктерін арттыру болып отыр.
Оқыту екі жақты үрдіс болғандыктан, мұғалім өзінің ғана іс-әрекетін
ұйымдастырып, тек оның орындалуымен қанағаттанбай, оқушылардың танымдық
әрекеті мен белсенділігін дамытуға ерекше көңіл аударуы тиіс. Мұның өзі
оқыту мен бала дамуының зандылықтары туралы өте күрделі психологиялық және
педагогикалық мәселе.
Ұлы педагогтар мен ғалымдар: Я.А.Коменский, Ж.Ж.Руссо, А.Дистерверг,
Д.Локк, т.б. окыту арқылы оқуышлардың ойлау қабілетін дамытуға баса назар
аударған. Танымдық әрекет пен танымдық белсенділіктің психологиялык
негіздерін зерттеуге үлес қосқан ғалымдар: Л.С.Выготский, Б.Г.Ананьев,
А.Н.Леонтьев, Л.В.Занков, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, М.Мұканов, т.б.
Республикамызда оқушылардың оқу әрекетін белсендіру, оны ұйымдастыру,
әдіс-тәселдерін жетілдіру жайында зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Жоғарыда
аталған еңбектермен танысу барысында бастауыш сынып оқушыларының ойлау
белсенділігін қалай арттыруға болады. Оны арттыруда қандай дидактикалық
мүмкіндіктер ұйымдастыру қажет. Міне, осы сұрақтарға жауап іздеу біздің
мақаламыздың мақсаты болып отыр.
Оқыту үрдісінде оқушылардың ойлау белсенділігін арттырудың маңызы зор.
Әсіресе, бастауыш сатыдағы кезең-оқушының оқу әрекетін қалыптастырудың өте
ыңғайлы кезеңі. Мұның нәтижесінде ғылыми ұйымдар мен түсініктерді меңгере
отырып, оқушының психикалық қасиеттері қалыптасады. В.А.Сухомлинскийдің
пікірі бойынша, балдырған кездегі ой еңбегін ұйымдастырудағы шеберлік
баланың мұғалімді ыждағаттылықпен тыңдай білуінде, ұмытпауында және ойлана
білуінде. Бұл пікірден баланың ойлау қабілетін дамытуда бастауыш оқытудың
ерекше екенін түсінуге болады.
Көптеген педагог, психологтардың зерттеу нәтижелеріне қарағанда,
бастауыш сынып кезеңіндегі оқушының ой әрекетінің төмен болуы, оның жоғарғы
сыныптарға барғанда үлгермеушілігіне, сабақтың төмендеуіне әкеліп соғатынын
дәлелдеген. Бұл мәселені шешу—бастауыш окытуда балалардың ойлау кабілетін
дамытуға, кызығушылығыныңтүракты болуына, ойлау әрекетіндегі түрлі
тапсырмаларды шығармашылыкпен орындауда өзіндік амал-тәсіл қолдана білуіне
мүмкіндіктер туғызу.
"Ойлау" ұғымына байланысты гылыми, психологиялык, педагогикалык,
әлеуметтік әдебиеттерге сүйенер болсак, әр түрлі көзқарастың бар екені
белгілі болды. Мысалы, философтар: Д.Кішікбеков, А.Қасабёк, Ү.Сыдыков,
Ғ.Есімов; педагогтар: Г.Селевко, Н.Данилов, М.Скаткин, Н.Хмель, т.б. ойлау
мәселесін зерттей келе, оз анықтамалары мен түсініктемелерін ұсынады.
Ойлау — адам миы кызметінің нәтижесі. Ойлау дегеніміз — сыртқы сезім
арқылы деректердің кабылда-нып алынуы және оның адам миында өнделуі. Ойлау
барлык адамдарға тән. Кез келген дені дүрыс, ақыл-есі бүтін адам ойлауға
кабілетті. Сондыктан мұғалімнің міндеті ойлау түрлерінің мәнін терең
түсініп, оларды тұтас педагогикалық үрдісте дұрыс қолданып, оқушылардың
ойлау кабілетін дамытуға әсер ететін әдіс-тәсілдерді қолдана білу.
Баланың ойлау кабілетін дамытуда окытудың маңызы орасан зор. Мұғалім
балаларға білім беру, оқушының ой-өрісін кеңейту, тілін жетілдіру арқылы
ойлауын да дамытады. Бастауыш сыныптан бастап-ақ балаларды оқу материалын
түсініп және игеріп қана қоймай, қызықтыратын мәселелеріне өздеріне жауап
табуға үйрету қажет. Бұны балалар алғаш мұғалімнің көмегімен, содан кейін
өз бетінше орындайтын болады. Мұғалім алғашкы күннен бастап шәкіртін ойлай
білуге үйретіп, сабақты түсіндіруге асықпай, оқушының өзінің ойлауына
мүмкіндік берген жөн.
Окыту үдісінде оқушының "ойлау" кабілетімен қатар "белсенділігін" дамыту
педагогикада басымды ба-ғыт болып есептеледі. Оқушылардың оқу үрдісіндегі
белсенділігі, өз бетінше білімді игеру дәрежелері педагогика зерттеулерінде
және мектеп тәжірибесівде үнемі басты проблеманың бірі болып кала береді.
Өйткені мұғалім әрекеті оқушыларға негізделеді. Білім беру үрдісі кай кезде
де әрбір адамның жалпы дамуын кең ауқымда камтамасыз ету шарт. Сабақты
мұғалім түсіндіріп, оқушылар тындап, сұрағына жауап беріп жоспар бойынша
оқу формасына калыптасып алғанбыз. Бұл түрдегі сабак, баланың ойлануына, ой
жүйесінің дамуына көп мүмкіндік бермейді.
Әлеуметтік тұрғыда адамның белсенділігі және дербестігі оның еңбегінің
жемістігін айқындайды және тапкырлығының мәнін кұрайды. Сондықтан
оқушыларда осы қасиетінің пайда болуын тудыру — әр ұстаздың негізгі
міндеттерінің бірі болып есептеледі.
Т.Шамова белсенділіктің негізгі ролін ескере отырып, оны жеке дидактикалық
категорияға бөліп карастырады. Шын мәнінде саналылық пен белсенділік
принциптері арақатынасын алсақ, онда мақсатты белсенділік жете түсінбеген
емес, толық ұғынған жағдайда болады. Оқушылар белсенді болмаса оқу үрдісіне
толық қатыса алмайды. Ендеше, белсенділік білім мақ-саттарына жетудің
негізгі шарттарының бірі.
Баланың мектеп оқуына психологиялық дайындығын зерттеу
Қазіргі кезде балалар психологиясы ғылымында, мектеп оқуына дайындықтың
мазмұны тек баладағы біліммен, демек интеллектуалдық дайындығымен
тұжырымдалмай, оның психикасының сапалы ерекшелігімен, яғни белгілі
психикалық кұрылымдардың калыптасуымен негізделеді.
Д.Б. Элькониннің айтуы бойынша — "әр жас кезеңінің өзіне арналған,
психикалык дамуын тексеретін ерекше мағыналы жүйелі диагностикалық әдістеме
болуы" тиіс. Балалардың психофизиологиялык даму деңгейінің көрсеткіші — ол
баланың кеңістікті қабылдау дәрежесі, көру аппаратының дәржесі, қиял
процесінің дәрежесі, қол саусақтарынын икемділігі, сөз дыбыстарын таза
шығарып, әр сөзді анық айтуы. Аталған психофизиологиялық сапалардың дамуы
бір жағынан баланың оқу әрекетін ойдағыдай меңгеріп, мектеп өміріне, демек,
оқу әрекетіне бейімделуге ыкпалы зор. Екінші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.