Қазақстан Республикасының әскери саясаты

Жоспар

І. Кіріспе

Қазақстан әскерінің қалыптасу тарихы.

ІІ. Негізгі бөлім.
1.1. ҚР әскери саясатындағы басымдылықтар
1.2. Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі азаматтық
қорғаныстың орны мен рµлі

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

К І Р I С П Е
Қазақстан Республикасының Президенті болып қайтадан сайланған Н.Ә.Назарбаев 1999 жылғы 20 қаңтарда мәртебелі қызметіне кірісу салтанатында сөйлеген сөзінде: "Даңқты өткенімізден күш ала отырып, жаңа ғасырға нық қадам басамыз" — деді.
Бұл сөздің астарында не бар? Даңқты өткеніміз қандай, ол қашаннан басталады?
Қазақ халқы — этногенез жағынан алғанда, үш мын жылдан аса тарихы мен мәдениеті бар халық. Тарихқа біздің заманымызға дейінгі (б.з.д.) X ғасырда сақтар, б.з.д. IV ғасырда хұндар (бұл атау ғұндар, һундар деп те жазылады), б.з. V—VI ғасырларында "түріктер" деген атпен енген бүгінгі қазақтар — сақтардың, хұндардың, түріктердің даңқты әскери тарихының, төл мұрагері.
Қазақстанның ежелгі әскери тарихы сақтардын б.з.д. 529 жылы парсы патшасы Кирді жеңуі мен одан кейін б.з.д. 512 жылы парсы патшасы Дарийдің әскерін талқандауынан басталып, б.з.д. 330—328 жылдары Александр Македонскийдің (Ескендір Зұлқарнайынның) әскеріне мықтап тойтарыс беруімен оның бірінші кезеңі аяқталады. Одан кейінгі кезеңде хұндар империясы құрылып, Қытай мен ұлы даланың шекарасын бөлген Қытай қорғаны хұндардан қорғану үшін бірнеше жеңілістен кейін б.з.д. 207 жылы салына бастағаны белгілі.
Ал Еуропаға жеткен хұндар патшасы Аттиланың 451 жылғы Римге шабуылынан кейін көп ұзамай Рим импернясының құлауы хұндардың әскери өнердегі қуаттылығынын шырқау шыңына жеткенін көрсетеді.
Орта ғасырлардағы түркілерге келсек, түркі жұрты VI -VIII ғасырларда, Византия және сасанидтік Иранмен соғыстарда әскери өнерді дамытуға баға жетпес үлес қосты. XII – XIII ғасырларда Шынғыс хан түркі халыктарының әскери дәстүрі мен өнеріне және жергілікті найман, керей, қыпшақ, қаңлы, дулат т.б. этникалык түрік тектес бірлестіктерге сүйеніп, атты әскерді құру мен үйретуде және әскери дара басшылықта соғыс өнерінің ең жаңа тәжірибесін жинақтады. XIV ғасырда Әмір Темір және оның мүрагерлері аса құдіретті тұрақты әскери күш құруда әлем тарихының сахнасына бірінші болып шықты. Сонымен, б.з.д. VI ғасыр мен бергі XIV ғасыр арасындағы сақтар, хұндар, түркілер, Шынғыс хан, Әмір Темір дәуіріндегі әскери өнердің дамуы - біздің рухани және әскери өнердегі қазыналарымыз әскери тарихымыздың деректі көздері болып табылыды. Демек, қазақ елінің қорғаныс күштерін кұруы б.з.д. VI ғасырдан, сақтар дәуірінен бастау алады.
XV ғасырдың ортасынан бастап, жергілікті этникалық бірлестікке сүйенген тайпалар қазақтың ұлттық мемлекетін құрды. Қазақ мемлекетінің тәуелсіздігін қорғауда есімі аса құрметпен айтылатын: Қасым хан, Хақназар хан, Тәуке хан, Әбілқайыр хан, Тәуекел хан, Есім хан, Абылай хандар баға жетпес әскери дара басшылық тәжірибесін жинақтады. Отанын қорғауда өздерінің қабілеттілігімен, жеке басынын ерлігімен халық жадында ұмытылмас тұлға болып қалған: Қарасай, Кабанбан, Бөгенбай, Шақшақ Жәнібек, Шапырашты Наурызбай т.б. батырлар Қазақ әскери тарихында өзіндік қолтаңбаларын қалдырды және қазақ әскери өнерінің дамуына аса зор үлес қосты.
Қазақтар белсене қатысқан Азамат соғысы жылдары (1918-1920 жж.) Қазақстан аумағында 4 кавалериялық бригада, 7 кавалериялық полк, 2 кавалериялық дивизион, 4 кавалериялық эскадрон, 4 жаяу әскер полкі, 8 күзет полкі және басқа да бөлімшелер құрылды. Олар азамат соғысына белсене қатысты. Ұлы Отан соғысына қазақстандықтардың қатысуы туралы айтатын болсақ, мұнда да біздің жерлестеріміз женіске өлшеусіз үлес қосты. Қазақстанда құрылған 20 - дан аса дивизиялар мен бригадалар шексіз батылдықпен шайқасты.
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан даласынан 1 млн. 200 мынға, жуық ұлдары мен қыздары Брест қамалы мен Мәскеуді қорғады, Ленинградты ұзақ уақыттық блокададан құтқаруға қатысты, Сталинград түбіндегі қанды шайқаста, Орел, Курск шайқасында тайсалмады, Украинаны, Белоруссияны, Прибалтиканы, Молдованы азат етуге күш салды, Берлин түбіндегі шайқастарға қатысты.
Тәуелсіздік алған кезден бері ұлттық мемлекеттің тұғырын биіктетер мәселелер көбейді. Қазірдің өзінде Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың басшылығымен, болашақ Қарулы Күштердің лайықты бет - бейнесін жасау жөнінде шаралар қабылданып жатыр. 1997 жылғы қараша айынан бастап, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерін реформалау жөніндегі Жарлық іске асуда. Ол реформа бойынша, Қарулы Күштердін құрылысы төмендегідей түрде жүйеленеді:
1) Жалпы мақсаттағы күштер.
2) Әуе корғанысы күштері.
3) Мемлекеттік шекараны қорғау күштері.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Н.Ә.Назарбаев Алматы «Білім» 1999 ж. -3 бет
2. Н.Ә.Назарбаев Алматы «Білім» 2000 ж – 303 бет
3. Н.Ә.Назарбаев Алматы «Рауан» 2001ж – 293 бет
4. Н.Ә.Назарбаев, «Тәуелсіздік белестері» Алматы «Білім» 2001ж – 306 бет
5. Н.Ә.Назарбаев, «Тәуелсіздік белестері» Алматы «Рауан» 2001ж – 147 бет
6. Бақыт Берғалина. «Әскери териндерді аудару»//Егемен Қазақстан/ наурыздың 17, 2000ж.
7. Е.Т.Карин «Саяси қауіпсіздік дегеніміз не?» // Саясат/ март 1999ж.
8. Е.Т.Карин «ҚР Саяси қауіпсіздігі: ықтимал және шынтуайт қатерлер» // Саясат/ февраль 1999ж.
9. Е.Т.Карин «Қазақстандағы саяси қатердің деңгейі» // Саясат/ май 1999ж.
10. Айбатыр Сейтақ. «Жаңа әскери доктрина» //Егемен Қазақстан/ желтоқсан 2004ж.
11. Сапарғали Жапағыпаров «Шеп – 2006: ұжымдық қауіпсіздік қамтамасыз етіледі»// Егемен Қазақстан/ тамыз 2006ж.
12. Ержұман Смаил «Елді қорғау екінші кезекті мәселе емес» // Егемен Қазақстан/ қазан 2006ж.