Жалпы макроэкономикалық теңдестік

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім
І. Жалпы макроэкономикалық теңдестік.
1. Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Жиынтық сұраныс және оны анықтайтын факторлар ... ... ... ... ... ... .9
II. Жинтық ұсыныс.
1. Қысқа мерзімдік кезең және ұзақ мерзімдік кезең ... ... ... ... ... ... ... ...13
2. Жиынтық ұсыныс: классикалық және Кейнс модельдері ... ... ... ... ...19
III. Тұрақтандыру саясаты, стагфляция, сілкініс (шок) .
1. Жиынтық сұраныстың күрт өзгеруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2. Жиынтық ұсыныстың күрт өзгеруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Келесі факторлардың жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсынысқа әсерін сипаттаңыз:
а) %-ставка деңгейінің төмендеуі (бағаның өсуіне байланысты емес);
б) экономикада инфляциялық күшінің ұлғаюы;
в) табыс салығының ставкасы өседі;
г) экономикада баға ұсынысының көбеюі;
д) жаңа технологиялардың пайда болуы;
е) әлеуметтік бағдаламаны қаржыландыруды азайту туралы үкімет шешімі;
ж) көптеген күйзеліс әкелген өте күшті жер сілкініс болуы.
Экономиканың қысқа мерзімдік тербелісінің үлгісін құру үшін, ең алдымен оның классикалық ұзақ мерзімдік үлгіден несімен ерекшеленетіндігін шешу керек. Макроэкономистердің көпшілігінің ойы бойынша, экономика дамуының қысқа және ұзақ мерзімдік кезеңдеріндегі сипаты, түпкілікті өзгешеліктері бағалардың әр түрлі динамикасына байланысты болады. Ұзақ мерзімдік кезеңде бағалар сұраныс пен ұсыныстың өзгеруіне әсер етеді. Ал қысқа мерзімдік кезеңде көп тауарлардың бағалары белгілі бір деңгейде тұрақты болып табылады. Бағалардың әр түрлі болуы экономика саясатының нәтижесі уақытқа байланысты болатынын көрсетеді.
Экономикада бағаның өсу жағдайын қолдау (сақтау) мақсатымен кәсіподақтар жалақыны көбейту туралы талаптарды күшейте түсті. АД – АS моделін пайдаланып, бұл жағдайда стагфляция пайда болу мүмкіндігін түсіндіріңіз.
Қысқа мерзімді (кейнсиандық үлгі) және ұзақ мерзімді (классикалық үлгі) кезеңдерде фискалды экспанция – халыққа мемлекеттік облигацияларды сату арқылы қаржыланатын мемлекеттік шығындардың өсуі әсерін салыстырдым. Бұл нақты табысқа, жұмысбастылыққа, баға деңгейіне әсер етеді

1. Мэнкью Грегори, Принципы макроэкономики, Гл.8
2. Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс, Гл.11
3. Фишер С., Дорнбуш Р., Шмалензи Р., Экономика Гл.30
4. Долан Э.Дж., Макроэкономика, Гл.4
5. Долан Э., Кемпбелл Р., Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика, Гл.17
6. Макроэкономика Мамыров Н.К., Тлеужанова М.А.. Алматы Экономика, 2003
7. Әкімбеков С, Баймухамедов А.С., Жанайдаров У.А.. Экономикалық теория.Оқу құралы.- Астана 2002.
8. Абрамова М.А., Александрова Л.С. Финансы, денежное обращение и кредит: Учебное пособие.- М.: Инст. межд. Права и экономики, 1996
9. Шеденов Ө.К., Жүнісов Б.А., Байжомартов У.С. Жалпы экономикалық теория.-Алматы.2002.
10. Саниев М.С. Ақша,несие,банктер-Алматы.2001.
11. Общая теория денег и кредита: Учебник для вузов/ Под ред. Е.Ф. Жуков- М.: Банки и биржи, ЮНИТИ, 1999-622с
12. Курс экономической теории. Учебное пособие\Под общ. Ред. М.Н.Чепурина, Е.А.Киселевой.-Киров, АСА.
13. Ақша, несие, банктер: Оқу құралы/ Алматы: Экономика, 2000-328б

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
І. Жалпы макроэкономикалық теңдестік.
1. Жиынтық сұраныс және жиынтық
ұсыныс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..4
2. Жиынтық сұраныс және оны анықтайтын
факторлар ... ... ... ... ... ... .9
II. Жинтық ұсыныс.
1. Қысқа мерзімдік кезең және ұзақ мерзімдік
кезең ... ... ... ... ... ... ... .. .13
2. Жиынтық ұсыныс: классикалық және Кейнс
модельдері ... ... ... ... ...19
I Тұрақтандыру саясаты, стагфляция, сілкініс (шок) .
1. Жиынтық сұраныстың күрт
өзгеруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2. Жиынтық ұсыныстың күрт
өзгеруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Кіріспе.

Келесі факторлардың жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсынысқа әсерін
сипаттаңыз:
а) %-ставка деңгейінің төмендеуі (бағаның өсуіне байланысты емес);
б) экономикада инфляциялық күшінің ұлғаюы;
в) табыс салығының ставкасы өседі;
г) экономикада баға ұсынысының көбеюі;
д) жаңа технологиялардың пайда болуы;
е) әлеуметтік бағдаламаны қаржыландыруды азайту туралы үкімет
шешімі;
ж) көптеген күйзеліс әкелген өте күшті жер сілкініс болуы.

Экономиканың қысқа мерзімдік тербелісінің үлгісін құру үшін, ең алдымен
оның классикалық ұзақ мерзімдік үлгіден несімен ерекшеленетіндігін шешу
керек. Макроэкономистердің көпшілігінің ойы бойынша, экономика дамуының
қысқа және ұзақ мерзімдік кезеңдеріндегі сипаты, түпкілікті өзгешеліктері
бағалардың әр түрлі динамикасына байланысты болады. Ұзақ мерзімдік кезеңде
бағалар сұраныс пен ұсыныстың өзгеруіне әсер етеді. Ал қысқа мерзімдік
кезеңде көп тауарлардың бағалары белгілі бір деңгейде тұрақты болып
табылады. Бағалардың әр түрлі болуы экономика саясатының нәтижесі уақытқа
байланысты болатынын көрсетеді.
Экономикада бағаның өсу жағдайын қолдау (сақтау) мақсатымен
кәсіподақтар жалақыны көбейту туралы талаптарды күшейте түсті. АД – АS
моделін пайдаланып, бұл жағдайда стагфляция пайда болу мүмкіндігін
түсіндіріңіз.
Қысқа мерзімді (кейнсиандық үлгі) және ұзақ мерзімді (классикалық
үлгі) кезеңдерде фискалды экспанция – халыққа мемлекеттік облигацияларды
сату арқылы қаржыланатын мемлекеттік шығындардың өсуі әсерін салыстырдым.
Бұл нақты табысқа, жұмысбастылыққа, баға деңгейіне әсер етеді

І. Жалпы макроэкономикалық теңдестік.
1.1 Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныс.

Экономиканың қысқа мерзімдік тербелісінің үлгісін құру үшін, ең
алдымен оның классикалық ұзақ мерзімдік үлгіден несімен ерекшеленетіндігін
шешу керек. Макроэкономистердің көпшілігінің ойы бойынша, экономика
дамуының қысқа және ұзақ мерзімдік кезеңдеріндегі сипаты, түпкілікті
өзгешеліктері бағалардың әр түрлі динамикасына байланысты болады. Ұзақ
мерзімдік кезеңде бағалар сұраныс пен ұсыныстың өзгеруіне әсер етеді. Ал
қысқа мерзімдік кезеңде көп тауарлардың бағалары белгілі бір деңгейде
тұрақты болып табылады. Бағалардың әр түрлі болуы экономика саясатының
нәтижесі уақытқа байланысты болатынын көрсетеді.
Қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік кезеңдердегі экономика дамуының
ерекшелігін анықтау үшін, ақша саясатындағы өзгерістер қалай өзгеретіндігін
қарастырайық.
Мысал: Ұлттық банк ақша ұсынысын 5%-ға қысқартады деп ұйғарайық. Ұзақ
мерзімдік кезенді сипаттайтын классикалық үлгіге сәйкес, ақша ұсынысының
көлемі нақты көрсеткіштерге емес, атаулы көрсеткіштерге өз әсерін тигізеді.
Бұндай көзқарас классикалық дихотомия ретінде белгілі. Сондықтан ақша
ұсынысының ұзақ мерзімдік кезеңде 5%-ға қысқаруына әкеледі, ал осы кезеңде
еңбекақы, жұмыссыздық деңгейі және өндіріс көлемі өзгеріссіз қалады.
Қысқа мерзім кезеңіндегі көп тауарлар бағасы ақша саясатыңдағы
өзгерістерге әсер етпейді.

Ақша ұсынысының азаюы фирмалардың төлейтін жалақысын төмендетуге,
дүкендердің сатып отырған тауарларға деген бағаларды қайта қарастыруға,
пошта арқылы сауда жасайтын фирмаларға — жаңа каталогтар шығаруға, ал
барлық мейрамханалар үшін — жаңа меню жасауға деген мәжбүрлікті туғызбайды.
Керісінше, бағалардың көп түрі мәнсіз өзгерістерге ұшырайды. Бұл бағаны
икемсіз деп атауға болады. Бағаның осындай болуынан ақша сұранысының қысқа
мерзімінде өзгеруінің нәтижесі ұзақ мерзімінен ерекше.
Экономикалық тербелістер үлгісі қысқа мерзімдегі бағаның икемсіз
болғанын ескеруі керек. Ақша ұсынысының өзгерісіне сәйкес бағалардың
өзгермейтіндігіне, классикалық дихотомия принципінің сақталмайтынды-ғына
көз жеткіземіз.
Егер баға икемсіз болса, онда өнім көлемі классикалық үлгі аныктайтын
деңгейден ауытқуы мүмкін. Классикалық үлгіде өндірілген өнім саны еңбектің
және капиталдың жұмсалуына және қолда бар техника мен технологаяға төуелді.
Бағаның икемді болуы шешуші рөл атқарады, классикалық үлгіде бағаның
өзгеруі сұраныс өлшемінің ұсыныс көлеміне деген тұрақты теңдікті қамтамасыз
етеді. Бірақ егер баға икемді болмаса, өңдіріс көлемі тауарға деген
сұранысқа тәуелді. Сұраныс, өз кезегінде ақша-несие, салық-бюджет
саясаттарына және басқа да факторларға тәуелді. Сонымен, бағаның икемді
болмауы ақша және бюджет саясаттарын экономиканы тұрақтандыру үшін
пайдалануға негіз салады.
Жиынтық сұраныс дегеніміз — сатып алушының сұранысы,
өндірілген өнім саны мен бағаның жалпы деңгейінің арасындағы тәуелділік.
Басқа сөзбен айтқанда, жиынтық сұраныс қисығы әрбір берілген баға
деңгейінде сатып алатын тауарлар мен көрсетілген қызметтер санын көрсетеді.
Біз жиынтық сұранысының сандық ақша теориясының базасында
қарапайым теңдеуін құра аламыз.

МV = РҮ

Мұнда: М — ақша ұсынысы;
V — ақша айналымының жылдамдығы (мұнда ол тұрақты);
Р — баға деңгейі;
Ү - өңдірілген өнім және көрсетілген қызмет саны. Ақша
ұсынысының бұл теңдеуі өндірістің атаулы көлемін анықтайды, ал ол өз
кезегінде баға деңгейіне және өндірілген өнім санына тәуелді.
Сандық ақша теориясының теңдеуі ақша қаражатының сұранысы мен ұсыныс
көрсеткіштері түрінде нақты көрсетілуі мүмкін.

МР = (МР)d =кҮ

Мұнда: к = 1У.
Бұл теңдеу нақты ақша ұсынысы МР = (МР)d сұранысқа тең және сұраныс
өндірілген өнім Ү санына пропорционалды екенін көрсетеді.

Ақша ұсынысы тұрақты болғанымен Р баға деңгейі мен өндірілген өнім
Ү саны арасындағы төуелділік теріс екендігін саңдық ақша теориясының
теңдеуінен көреміз (10-сурет). Р және Ү әр түрлі мәндерінің байланысы
келтірілген, олар сандық теорияны белгілі бір тұрақты ақша ұсынысы тендеуін
қанағаттандырады. Бұл қисық жиынтық сұраныс қисығы деп аталады.
Жиынтық сұраныс қисығы төмен оңға қарай бағытталған. Әрбір берілген ақша
ұсынысының деңгейіне (РҮ) өнім шығару көлемінің белгілі бір мәні сәйкес
келеді. Егер Р баға деңгейі көтерілсе, Ү өнім шығару көлемі қысқаруы керек.
Р және Ү арасындағы кері тәуелділік механизмін анықтау үшін, ақша ұсынысы
және жалпы шығарылған тауарлар мен қызметтер көлемінің арасындағы
тәуелділікті қарастыруға болады.
Ақша айналымы жылдамдығы тұрақты болғандықтан, шығарылған тауарлар мен
қызметтердің ақшалай көлемі ақша ұсынысының мөлшерімен анықталады. Баға
деңгейі кетерілгенде тауар мен қызмет көрсетуге көп мөлшерде ақша қажеттігі
туындайды, сондықтан сатып алынатын тауарлар мен қызметтер саны азаяды.
Ақша нарығындағы сұраныс пен ұсынысты талдау да осыны көрсетеді. Өндіріс
көлемі өскен сайын жасалатын мәмілелер саны да көбейеді, демек МР нақты
сипатында ақшаның көп қоры қажет. Тұрақты ақша ұсынысы кезінде ақша
қаражатының қоры нақты күйінде ең төменгі баға деңгейі қойылған жағдайда
ғана өсуі мүмкін. Және керісінше, ең төменгі баға деңгейіне ақша
қаражатының көп қорлары сәйкес келеді, ақша көлемінің өсуі жалпы үлкен
сомаға мәмілелер жасауға көмектеседі, яғни өнім өндіру көлемін ұлғайтуға
көмектеседі.
Жиынтық сұраныс қисығының графигі өнім көлемінің белгілі бір мәніне
сәйкес салынады. Басқа сөзбен айтқанда, бұл графикге белгіленген М мәніне
сәйкес келетін Р және Ү мүмкін болатын үйлесулері өрнектелген. Егер ақша
ұсынысы өзгерсе, онда Р жөне Ү мүмкін болатын үйлесулер жиыны да өзгереді,
яғни жиынтық сұраныс қисығы қозғалады. Осындай қозғалысты тудыратын кейбір
жағдайларды анықтайық.
Біріншіден, Ұлттық банк ақша ұсынысын қысқартқанда не болатынын
қарастырайық. (МУ=РУ) сандық теориясының тендеуі ақша ұсынысының қысқаруы
өнім шығару көлемі құнының РҮ нақты түрінде пропорционалды

қысқаруына әкелетінін көрсетеді: Сондықтан да әрбір баға деңгейіне сәйкес
келетін өндірілген өнімнің саны азаяды, солға қарай жылжиды (11-суретте).

Енді Ұлттық банк ақша ұсынысын жоғарылатқан жағдайда не болатынын
қарастырайық. Сандық теория теңдеуіне сай РҮ жоғарылайды.

Сондықтан әрбір баға деңгейіне үлкен өнім шығару көлемі сай келеді, ал
кез келген өндірілген өнім санына сәйкес неғүрлым жоғары баға деңгейі 12-
суретте көрсетілгендей, жиынтық сұраныс қисығы оңға қарай жылжиды.
Ақша көлемінің өзгеруі жиынтық сұраныс тербелісінің жалғыз себебі
болмайды. Егер ақша ұсынысы тұрақты болып қала берсе де, жиынтық сұраныс
қисығы ақша айналысының жылдамдығы өзгеруінен де жылжуы мүмкін. Ол туралы
толығырақ білу үшін, оның жылжуын тудыратын себептерді қарастырамыз.

1.2. Жиынтық сұраныс және оны анықтайтын факторлар
Жиынтық сұраныс – ол мемлекеттің, кәсіпорындардың тұтынушылардың және
шетелдердің әртүрлі қолайлы бағамен сатып алатын өнімінің көлемі.
Қаншалықты баға дәрежесі жоғары болса, соншалықты кәсіпорындар, тұтынушылар
өнімді аз сатып алғысы келеді, ал баға дәрежесі төмен болса, соншаға көп
сатып алғысы келеді.
Жиынтық сұраныс = C + I + G + Xn;
мұндағы: C – үй шаруашылығының жиынтық сұранысы;
I – инвестициялық сұраныс;
G – мемлекет тарапынан болатын сұраныс;
Xn – таза экспорт.
Баға дәрежесі мен ұлттық өндірістің нақты көлемі арасында кері
байланыс. Жиынтық сұраныс – салыстырмалы түрде тұрақты, олар баяу өзгереді,
мысалы, тұтыну шығындары, ал басқалары – динамикалы, мысалы, инвестициялық
шығындар, олардың өзгеруі экономикалық белсенділіктің ауытқуын тудырады.
Жиынтық сұраныс – қисығы (АД) әрбір баға дәрежесінде тұтынушылардың
сатып алуға дайын тауарлар мен қызметтердің мөлшерін көрсетеді.
Ол тауар және ақша нарығының тепе-теңдігін қамтамасыз ететін шығару
көлемі мен жалпы баға дәрежесінің комбинацияларын экономикада береді.
Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық факторлар:
1. Процент ставкасының әсері;
2. Байлық әсері;
3. Импорт тауарларының әсері.
1. Процент ставкасының әсері – тұрақты ақша массасында баға
дәрежесінің өсуі процент ставкасының өсуіне алып келеді. Өйткені ақшаға
деген қажеттілік өседі. Процент ставкасының өсуі тұтынушылардың сатып
алуларын, ал өндірушілердің инвестицияларын қысқартуға алып келеді. Осының
нәтижесінде жиынтық сұраныс азаяды.
2. Байлық әсері – баға дәрежесінің өсуінде акция, облигация, мерзімдік
активтердің құны төмендейді. Қолында осындай қаржы активтері бар халықтың
жағдайы нашарлайды. Нәтижесінде жиынтық сұраныс азаяды.
3. Импорт тауарларының әсері – елдің ішінде баға өскенде отандық
тауарларға сұраныс азаяды, ал арзан импорт тауарларына баға өседі. Бұл
баға дәрежесінің өзгеруімен байланысты.
Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық емес факторлар:
І. Тұтыну шығындарындағы өзгерістер
1). Тұтынушылардың тұрмысы;
2). Тұтынушылардың күтуі;
3). Тұтынушылардың қарыздары;
4). Салықтар.
ІІ. Инвестициялық шығындардағы өзгерістер
1). Процент ставкасының өзгеруі;
2). Инвестициядан күтілетін пайда;
3). Кәсіпорындарға салынатын салық;
4). Жаңа технологиялар;
5). Артық қуаттылық.
ІІІ. Мемлекет шығынындағы өзгерістер.
IV. Таза экспорт көлемінің шығынының өзгеруі.
1). Шетелдердегі ұлттық табыс;
2). Валюта курсы.
І. Тұтыну шығындары.
1). Материалдық және қаржы активтерінен тұратын тұтынушылардың жақсы
тұрмыс жағдайына тәуелді болады. Нақты кұн қымбаттағанда, тұтынушылар
тауарларды сатып алу үшін көп қаржы жұмсайды, ал ол жиынтық сұранысты
көбейтеді.
2). Болашақта кірістің өзгеруіне байланысты тұтынушылардың күтуі.
Егер адамдар болашақта кірісі көбейеді деп күтсе, ағымдағы кірістен саудаға
көп ақша жұмсайды.
3). Тұтынушылардың қарыздары – тұтынушылардың қарыздары көп болса,
ағымдағы тұтыну азайып, жиынтық сұраныс азаяды.
4). Салықтар – табысқа деген жоғары салық жиынтық сұранысты азайтады.
ІІ Инвестициялық шығындар.
1). Процент ставкасының өзгеруі – баға дәрежесімен байланысты емес
процент ставкасының өсуі инвестициялық шығындарды азайтып, жиынтық
сұранысты азайтады. Процент ставкасының төмендеуі инвестициялық шығындарды
көбейтіп, жиынтық сұранысты көбейтеді.
2). Инвестициялардан күтетін пайда – егер, кәсіпкерлер болашақта көп
пайда болады деп болжамдаса, жиынтық сұраныс көбейеді, ал аз болады деп
болжамдаса, жиынтық сұраныс азаяды.
3). Кәсіпорындардан алынатын салық – егер, салықтың деңгейі жоғары
болса, жиынтық сұраныс азаяды, салықтың деңгейі төмен болса, жиынтық
сұраныс көбейеді.
4). Жаңа технологиялар – жаңа технология инвестициялық шығындарды
ынталандырады, бұл жиынтық сұранысты көбейтеді.
5) Артық қуаттылық – артық қуаттылық жиынтық сұранысты азайтады,
өйткені кәсіпорындарда қолданылмаған капиталдың болуы жаңа инвестициялық
тауарларға сұранысты тежейді, сондықтан жиынтық сұранысты азайтады.
ІІІ. Мемлекеттік шығындар.
Мемлекеттің шығындары көп болса, жиынтық сұраныс көбейеді, мемлекеттің
шығындары аз болса, жиынтық сұраныс азаяды.
ІV. Таза экспорт көлемінің шығынының өзгеруі.
1). Жиынтық сұраныс экспортер елдердің ҰТ-нан тәуелді болады. Егер,
экспортер елдердің ҰТ-ы көп болса, олар шет мемлекеттермен көп сауда
жасайды. Бұл елдердің жиынтық сұранысы көбейеді, керісінше жағдайда,
жиынтық сұранысы азаяды.
2). Валюта курсының өзгеруі жиынтық сұранысқа әсер етеді. Егер осы
елдердің валюта курсы жоғарыласа, шетелден көп тауар сатып алуға мүмкіндігі
болады, бұл жиынтық сұранысты көбейтеді және керісінше.
Бұл қарастырылған 4 фактор баға дәрежесімен байланысты емес. Сондықтан
оларды бағалық емес факторлар деп қарастырамыз.

II. Жинтық ұсыныс.
2.1.Қысқа мерзімдік кезең және ұзақ мерзімдік кезең

Жиынтық сұраныс қисығы өз бетінше баға деңгейін немесе өндіріс көлемін
анықтамайды, ол тек қана осы екі айнымалылар арасындағы мүмкін болатын
қатынастарды көрсетеді. Жиынтық сұраныс қисығын толықтыру үшін бізге Р және
Ү арасындағы тәуелділікті енгізу керек.
Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныс қисықтары баға деңгейінің және өнім
өндірісі көлемінің мәндерін анықтауға мүмкіндік туғызады.
Жиыншық ұсыныс - бұл сатушылардың әр түрлі баға деңгейіңце ұсынатын
тауарлар саны мен көрсетілетін қызметтер мөлшерін көрсетеді. Бұл қатынастың
түрі біздің уақыт аралығының қай жерінде өз көңілімізді аударатындығымызға
тәуелді. Сондықтан жиынтық ұсыныс қисығының екі түрін ажырата білу қажет:
ұзақ мерзімдік және қысқа мерзімдік жиынтық ұсыныстар.
Ұзақ мерзімдік кезеңде экономиканың функциясы классикалық үлгімен
сипатталатындықтан, жиынтық ұсыныс қисығы соның негізіңде, өндірілген
өнімнің, келемнің, еңбектің және классикалық теория бойынша тұрғызылады,
1. өнім өндіру көлемі тек қана қолданылатын фак-
торлар санына, яғни капитал мен еңбекке, тех-
нологияға байланысты, ал баға деңгейіне байла-
нысты емес;
2. өндіріс факторы мен технологиядағы өзгерістер
баяу болады;
3. экономикадағы барлық өндіріс факторлары
қолданылады, яғни өнім шығару көлемі әлуетті
өнім көлеміне тең;
4. баға және атаулы еңбекақы икемді және олар-
дың өзгеруі нарықтағы тендікті қамтамасыз етіп
отырады.

Ү = Ғ(,) =

Сонымен, классикалық үлгі негізінде өнім шығару көлемі баға деңгейіне
тәуелді емес. Сондықтан 13-суретте көрсетілгендей жиынтық ұсыныс қисығы тік
сызық болып табылады. Жиынтық сұраныс қисығының жиынтық ұсыныстың тік
қисығымен қиылысу нүктесі баға деңгейін анықтайды.
Егер жиынтық ұсыныс қисығы тік болса, онда жиынтық сұранысының өзгерісі
бағаға әсер етеді, өндіріс көлеміне өсер етпейді. Мысалы, егер ақша ұсынысы
қысқарса, онда 14-суретте көрсетілгендей жиынтық сұраныс қисығы төменге
қарай ығысады. Экономикада жиынтық сұраныс пен ұсыныс қисықтары қиылысуының
ескі нүктесінің жаңа нүктесінен ауысу жағдайы болады.
Е1, Е2 нүктелеріндегі жиынтық ұсыныс қисығы тік болғандықтан, жиынтық
сұраныс қисығының жылжуы баға деңгейінің өзгеруіне әкеледі.

Жиынтық ұсыныстың тік қисығы өндірілген өнім санының жиынтық сұранысқа
тәуелді еместігін көрсететіндіктен, классикалық дихотомия талабын
қанағаттандырады, демек ақша ұсынысына да тәуелді емес. Өндірілген өнімнің
саны сәйкес түрде өндіріс деңгейі деп аталады. Егер жұмыспен толық
қамтылған жағдайындағы өндірілген өнім көлемі болса немесе шығарылған өнім
көлемі өндірісте жұмыссыздықтың табиғи деңгейі кезінде өндірілсе, онда бұл
экономика ресурстарының толық пайдаланылғаны кезеңіндегі өндіріс деңгейі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.