Шағын бизнестің Қазақстанның нарықтық экономикасындағы мәні мен маңызы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

1 ШАҒЫН БИЗНЕСТІҢ ҚАЗАҚСТАННЫҢ НАРЫҚТЫҚ
ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ.

1. 1 Шағын бизнесті экономикалық мазмұны мен дамыту
тенденциялары.
1. 2 Шағын бизнестің қоғамның экономикалық дамуындағы ролі.

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ШАҒЫН БИЗНЕСКЕ САЛЫҚ САЛУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫ ТАЛДАУ.

2. 1 ҚР экономикалық дамуындағы шағын бизнеске салық салудың экономикалық ерекшелігі.
2. 2 Қарағанды облысындағы шағын кәсіпкерліктің қазіргі
жағдайының талдауы.
2. 3 Қазақстан Республикасында шағын бизнестіңдамуына кедергі
жасайтын факторлар.

3 ШАҒЫН БИЗНЕСКЕ САЛЫҚ САЛУ ЖҮЙЕСІ : КЕМШІЛІКТЕР МЕН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖОЛДАРЫ.

ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ

Шағын бизнесті қолдау мен дамыту Қазақстан Республикасының экономикасын дамытудың приоритетті бағыттарының бірі болып табылады. Шағын бизнес - жеке кәсіпкерлердің, шағын фирмалардың, шағын кәсіпорындардың кәсіпкерлік қызметтеріне сүйене отырып, шағын формада жүзеге асырылатын бизнес түрі. Шағын бизнес өндірістің, сауданың, қызмет көрсеті сферасының кейбір түрлері мен формаларына тән. Экономика секторын көтеруде шағын бизнестің маңызы туралы «Қазақстан - 2030» ұзақ мерзімді дамыту стратегиясында айқын көрсетілген. Үкімет осы міндеттерді орындауға нақты мүмкіндік беретін бірнеше шаралар қабылдады: мәнді заңдылықтар базасы қабылданды, несиелік әдіс енгізілді, шағын бизнес үшін инфраструктура жасалды. Дегенмен, мәселері де жоқ емес.

Оның себебі, шағын бизнесті дамыту туралы көптеген қаулылар мен заңдар терең экономикалық дағдарыс жағдайында, макроэкономикалық қалыпсыз жағдайында қабылданды. Сондықтан да бұл шаралардың барлығы мемлекет тарапынан жай ұсынған сөз сияқты қала берді, нақты түп-тамыры болған жоқ.

Бұл мәселенің тағы бір аспектісі, біз өндірістік сектор мен қарым-қатынас сферасындағы шағын бизнесті ажырата алмаймыз. Негізінде бұл әр түрлі салалар. Өндірістік сектордағы шағын бизнес күрделі технологиларды, қымбат жабдықтарды қолданумен байланысты, ол қарым-қатынас сферасына қарағанда, жұмыс істеушілердің жоғары кәсіптік деңгейін талап етеді.

Нарықтық қатынасқа көшпей тұрғанда еліміздің экономикасының негізін ірі өндірістік орындар құрайтын, ал шағын бизнес мемлекеттік мүдделер сферасына жатпайтын. Дегенмен, жоспарлық экономика транформациясы кезінде кіші кәсіпорындар мемлекетіміздің стратегиялық курсын жүзеге асырудың басты құралдарының бірі болып табылады. Әлемде шағын бизнесті жасау және дамыту мәселесі алға тартылған жоқ, өйткені ол жүздеген жылдар бойы табиғи жолмен өзі қалыптасты. Қазақстан экономикасының бұл секторы санаулы жылдарда қалыптасты. Шағын бизнестің мәселерінің көптеген экономистер зерттеді және әлі де зерттеу үстінде, бірақ осыған қарамастан мәселері шешімсіз қалуда, сондықтан Республикамызда шағын бизнесті қолдау және дамыту бүгінгі күнде өзекті мәселе болып отыр.

Шағын бизнесті дамытудың қазіргі мәселесін талдауына қарасақ, екі басты бағытты көруге болады : оның қызметінің құқықтық жағын жүзеге асыру және жаңа прогрестік формалармен шағын бизнесті қаржылай қолдау тәсілдерін дамыту. Бірінші бағытта салық салу облысында дұрыс, тиімді құқықтық режимді орнату өте маңызды болып табылады. Салық саясатты жүзеге асыру шаралары несие беру мәселесі тікелей байланысты болмаса да, ол жаналай шағын бизнестің кірістерімен кірістілігін қалыптастыруына әсер етеді, атап айтқанда, салық төлеу мүмкіндігіне әсер етеді.

Шағын бизнестің кейбір өзіне тән ерекшеліктері оның экономиканың маңызды секторы екендігін көрсетеді.

Мемлекеттің оған аса мән беруі қоғам үшін экономикалық, саяси және әлеуметтік жетістіктерге жетумен түсіндіріледі.

Шағын бизнестің экономикалық нәтижесі келесілерде көрсетіледі :

1) бәсекелестік ортаны қалыптастырады;

2) нарықты тауар мен және әр түрлі қызметтермен толықтырады;

3) ірі бизнес үшін кадрлар мен капитал ресурсының көзі болатын «қөректену ортасы» болып табылады.

Саяси нәтижелерге келетін болсақ шағын бизнес қоғамның бір қалыптылығының негізі ретінде орта класты қалыптастыру көзі болып табылады.

Әлеуметтік - тұрғындарды еңбекпен қамтамасыз ету мәселесін шешуге көмектеседі.

Жаңа салықтық кодексті игеруде және осы дипломдық жұмысты жазу барысында алда тұрған басты мәселе, шағын ұйымдық формалар субъектілеріне салық салу ісіне байланысты мәселелер бүгінгі күнге дейін қалай шешіліп келді және алдағы уақытта қандай жолдармен шешілмек екендігін анықтау, сонымен қатар шағын бизнесі салықтық механизм арқылы көтеру тәсілдері қаншалықты тиімді екендігін анықтау қажет болып отыр.

Бұл жұмыстың мақсаты шағын бизнес субъектілеріне салық салумен байланысты мәселелерді анықтау және соның негізінде шағын бизнес субъектілеріне салық салу жүйесін жүзеге асыру жолдарымен нақты ұсыныстар болып табылады.

Осы алға қойылған мақсатқа байланысты төменгі мәселелер құрылды:

а) «Шағын бизнес» түсінігінің мәнін анықтау;

б) Қазақстанның экономикалық дамуындағы шағын бизнестің рөлі мен орнын анықтау;

в) Қазақстан Республикасындағы шағын бизнеске салық салудың құқықтық аспектілерін қарастыру және оның тиімді дамуына кедергі жасайтын факторларды анықтау;

г) шағын бизнес субъектілеріне арналған арнайы салықтық тәртіпті талдау;

д) шағын бизнеске салық салудағы мемлекеттік саясаттың мәселесін анықтау және оны салықтық түрдегі әр түрлі тәсілдердің көмегімен шешу жолдарын аңықтау.

Бұл тақырыпты зерттеудің объектісі шағын бизнеске салық салу жүйесі және Қазақстан Республикасында шағын бизнес субъектілеріне салық салу мәселесіне байланысты қаржылық - экономикалық қарым қатынастар үрдісінде пайда болатын мәселерді зерттеу.

Дипломдық жұмысты орындауға арналған әдістемелік негіздер - Қазақстан Республикасының экономиканы салықтық реттеу мәселелері жөніндегі заңдық және нормативтік актілері, мерзімдік басылымдардың материалдары, Қаржы министрлігінің статистикалық мәліметтері мен нұсқаулық нормативтік материалдары.

ШАҒЫН БИЗНЕСТІҢ ҚАЗАҚСТАННЫҢ НАРЫҚТЫҚ

ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ.

1. 1 Шағын бизнесті экономикалық мазмұны мен дамыту

тенденциялары.

Шағын бизнес - әдебиетте ұсақ және орташа жеке кәсіпкерлердің жиынтығы деп берілген, бірде-бір кәсіпкерлердің бірлестікке тікелей енбеген және экономикада монополия тарапынан орындаушылық роль атқарады.

Шағын кәсіпорын - аздаған жұмыскерлер саны бар, кәсіпорынға арналған кәсіптік іс әрекетімен мемлекет, аймақ бойынша аз ғана тиесі бар кез-келген жеке меншік формасындағы фирма. Оның тиесі шығаратын және жүзеге асырылатын өнімінің құнымен анықталады. Ірі елдегі бір үлгілі кәсіптегі шағын кәсіпорындар саны ондаған, жүздеген мың боп келсе, бір ғана осындай кәсіпорынға жалпы өндіріс көлемінің аз ғана бөлігі тиеді, бірақ олар біріксе еліміздің барлық өнімінің жартысын шығаруға қабілетті болар еді.

Көлеміне қарай фирмаларды жіктеуде жұмыскерлер саны, сонымен қатар кәсіпорынның белгілі бір иесінің болуы есептеледі : бірақ басқа бір кәсіпорынның бөлігі болмауға тиіс. Тағы бір қосымша талап - бұл оның тәуелсіз кәсіпорын болуы. Капиталға келер болсақ, шағын кәсіпорындағы еңбек пен капитал арасындағы қатынас өзгермелілігі өте жоғары. Капиталдары қазіргі өндірісті жүзеге асыру өлшеміне жетпейтін болғандықтан капитализмді дамытуда шағын кәсіпорындар бірте-бірте жойылады деп есептеледі. Шағын фирмалар мен кәсіпорындарды ірі компаниялар жұтып қояды деп саналады. Дегенмен бүгінгі күнде шағын бизнес сферасы әлемдік экономикада кеңінен тараған.

Шағын бизнес дарынды, адал, жоғары дәрежелі тұлғаларға қолайлы. Шағын бизнес табиғаты белсенді адамдарға жеке пайдасын іс жүзіне асыруына және тәуелсіз болуына мүмкіндік береді.

Кәсіпкерлер шағын бизнесті шығармашылықпен жұмыс істете отырып, кез келген экономикалық ыңғайлы жағдайда пайда түсіруге, инновациялар енгізуге тырысуда.

Көбінесе олар асығыс шешімдер қабылдауға еркін, олар өздерінің мойнына шығындар мен тәуекелді ала отырып жаңа технологиялар енгізе алады, жаңа өнім немесе қызметтің жаңа түрін жасай алады, ал ірі өндірушілер болса компанияның нұсқауларымен және ережелерімен тығыз байланысты болғандықтан аз еркіндікке ие.

Қазақстанда шағын бизнесті дамыту үшін аз жұмыс жасалған жоқ. Дегенмен олар туралы айтпас бұрын шағын бизнес субъектілерінің өлшемдерін анықтап алу қажет.

Бүгінгі күнде елімізде шағын топтарға жататын кәсіпорындарға қатысты 50-ден астам статистикалық өлшемдер бар. Жалпы түрде оларды төмендегідей бөлуге болады :

а) Сапалық өлшемдер (басқару жүйесінің қарапайымдылығы, меншік иесі мен менеджер қызметін бір адамның атқаруы, нарықтың аздаған бөлігіне ие болу, және шағын кеңістіктегі қызмет сферасы, қызметтің қысқа да нұсқа мақсаты және т. б. )

б) Сандық өлшемдер (кәсіпорындағы жұмыс істеушілер саны, негізгі капиталдың құны, сатылған өнім көлемі және т. б. )

Кәсіпорынды шағын бизнеске жатқызатын критерийлер бір елден екінші елге ауысуда, сондай-ақ капиталдың бір сферадан басқаға ауысуында өзгереді .

Дегенмен де, көптеген елдердің тәжірибесінде көбінесе сандық өлшемдер қолданылады .

Жапонияда ұсақ кәсіпорындардың басты өлшемдерін анықтау капитал көлемі, жұмыскерлер саны болып табылады.

Германияда кәсіпорынды ұсақ кәсіпкерлік секторға жатқызуда төмендегі өлшемдер қолданылады :

а) жеке меншік пен басқарудың бірлігі ;

б) қызмет етушілердің еңбектік мотивациясын жоғары дәрежеге жеткізуге мүмкіндік беретініне кәсіпорынның көзі жетуі ;

в) мұндай кәсіпорын басшысының маңызды ролі(өндіріс үрдісіне тікелей араласушы болып табылатын басшы) ;

г) істі отбасымен жүргізу;

д) қаржыландырудың өзгеше түрі (банктік несие беру есебіне тән) .

Ұлыбританияда айналым көлемінің өлшемдері, активтер мен жұмылдырылғандардың орташа саны пайдаланылады.

Сандық өлшемдер Ресейден де кәсіпорындарды жіктеу негізінде қалыптасқан, «Ресей Федерациясындағы шағын кәсіпкерлікке мемлекетік қолдау көрсету туралы» заңға сәйкес шағын кәсіпкерлік субъектілеріне Ресей Федерациясының субъектілеріндегі, қоғамдық және діни ұйымдардағы, қайырымдылық және басқа да қорлардағы еншісі 2, 5% -дан аспайтын, бір немесе бірнеше шағын тұлғаларға қарайтын шағын кәсіпкерліктің субъектісі болып табылмайтын, шектеулі деңгейдегі кейбір заңдардан 25 % -ы аспайтын кәсіпорындар жігінің негізінде жатыр.

ҚР-да кәсіпорындар сандық өлшемдер негізінде жіктеледі, яғни, жұмыскерлерге саны, негізгі капитал құны, қызмет түрі салық төлеу негізінде.

Енді Қазақстан Республикасы жеке құрылғаннан бері шағын кәсіпкерлікті реттейтін заңдардың даму эволюциясына тоқтайық.

Қазақстандық кәсіпкерліктің алғашқы «іргетасы» 11. 12. 1990ж. «ҚКР-да шаруашылық қызметінің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту туралы» Заңмен қаланды. Кейіннен, мемлекеттік егемендік жарияланғаннан кейін 1992 жылдың шілдесінде «Шағын кәсіпкерлікті қорғау туралы» Заң қабылданды. Ол 1991 жылы маусымда қабылданған «Шаруашылық серіктестіктер туралы» Заңмен қоса жеке кәсіпкерлер қызметінің ұзақ мерзімді құқықтық негізіне айналды.

Бұл заңда жеке кәсіпкерлік азаматтардың тауарға (жұмыстар мен қызметтер) деген сұранысын қамтамасыз ету жолынан түскен пайда немесе жеке түсімге бағытталған іс-әрекеті ретінде, азаматтың жеке меншігіне негізделген және оның өз атынан жүзеге асырылған, өзінің мүліктік жауапкершілігіне және тәуекеліне негізделген немесе ұжымдық меншікке негізделген, заңды тұлғаның атынан жүзеге асырылатын, оның тәуекелі мен мүліктік жауапкершілігіне негізделген қызмет ретінде анықталды.

Жоғарыда аталған Заңды қабылдағаннан бері экономикада да, заңдылықтарға да көптеген өзгерістер енді.

Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі күшіне енді. 1995 жылғы 30 тамызда қабылданған Республика Конституциясында 25 баптың 4 бөліміне аса мән берілді, ол әрбір азаматтың кәсіпкерлік қызмет жасауына еркіндік берді.

ҚР Министрлер Кабинетінің 17. 08. 94ж. № 912 Қаулысымен Қазақстан Республикасында 1994-1996 ж. ж. кәсіпкерлікті дамыту және мемлекеттік қолдауды жүзеге асыру жөніндегі тапсырмалар мен шаралар жоспары бекітілді. 1995 ж. аяғында Үкіметтің 1996-98ж. ж. экономикалық реформаны тереңдету туралы жұмыс бағдарламасы қабылданды онда тереңдету туралы жұмыс бағдарламасы қабылданды, онда кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды күшейту, ең алдымен шағын бизнесті күшейту басты мәселелердің бірі ретінде аталған. Артынан ҚР Президентінің 14. 06. 1996ж. жарлығы : «Кәсіпкерлік қызметтің мемлекеттік кепілдігін іс жүзіне асыру жөніндегі қосымша шаралар туралы» және 06. 03. 1997ж. «Шағын кәсіпкерлікті дамытуды белсендендірудің және мемлекеттік қолдауды күшейту шаралары туралы» жарлығы қабылданды. Осы тізімге тағы да Үкіметтің 14. 03. 1997ж. «Шағын кәсіпкерліктің Республикалық ақпараттық-көрмелік орталығын жасау туралы» №325 Қаулысын және 08. 04. 1997ж. «Шағын кәсіпкерлер мәселелері» деген № 499 Қаулысын қосуға болады.

1997 ж. жазында ҚР «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы» және «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңдары шықты.

Заңды тұлғалар өз қызметтерін төмендегідей ұйымдық-құқықтық формаларда жүзеге асыра алады : толық серіктестік, коммандиттік серіктестік, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, өндірістік кооператив.

Заңды тұлғалардың шағын кәсіпкерлік субъектісінің жарғылық капиталындағы үлесі 25 %, бұл бір немесе бірнеше заңды тұлға шағын кәсіпкерлік қызметінің астындағы шаруашылық серіктестігін құрған жағдайда. Шағын кәсіпкерлік субъектісі болып табылмайтын кәсіпорындар : қызметін ойындық шоу-бизнес сферасында жүзеге асыратын коммерциялық ұйымдар.

Біздің Республикамыздың Президенті мен Үкімет шетелдік үлгіні бетке ала отырып, шағын бизнестің қажеттігі туралы үнемі айтып келеді.

Бірақ сөйте тұра олар біздің шағын кәсіпкерлігімізге тән маңызды детальды, атап айтқанда - кәсіпкерлік қызметті кәсіпорын жұмсыкерлерінің санына байланысты ұсақ, орташа және ірі бизнеске бөлуді есепке алмай отыр.

Шағын бизнеспен айналысатын кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлер санына біздің елімізде жолданған адам саны 50-ге жетпейтін жеке кәсіпкерлер енеді.

Орташа кәсіпорындарға жұмыскер саны 50 ден асатын, бірақ 250 адамға жетпейтін кәсіпорындар жатады. Бірақ адам саны 250-ден асқан кәсіпорын ірі деп аталады.

Ал енді шетелдік кәсіпорындардың ұсақ орташа және ірі боп бөлінуіне тоқталайық. Ұсақ кәсіпорынға 500 адамы бар кәсіпорын, орташаға 500-ден 1000-ға дейін жұмыскері бар кәсіпорындар жатады, әрине жұмыскер саны 1000-нан жоғары болса ол ірі кәсіпорын болып саналады.

Біздің ұсақ кәсіпорындарымыз батысқа қарағанда өте аз екен. Онда мұндай бөлініс неге байланысты?Мүмкін біздің мемлекет ұсақ кәсіпкерге өз қызметін батыстық типтегі ұсақ кәсіпкерге сәйкес келетіндей дамытуға мүмкіндік бермейтін болар.

Бұл жерде әлемдік тәжірибеде шағын кәсіпкерлікке деген бірегей анықтама жоқ екендігін айтып кеткен жөн.

Сонымен Англияда оған капитал нарығында қатыспайтын бағалы қағаздарды эмиссиялауға және орналастыруға құқығы жоқ бір немесе бірнеше адам басқаратын фирмалар жатады. Мұндай фирмалардағы адам саны 200-ден аспауы тиіс.

Жапония статистикасы шағын кәсіпорындар дәрежесіне құрамында 100 адам қамтылған фирмаларды жатқызады.

Францияда нақты диференциация жоқ : бір экономистер бұл 6-дан 50 адамға дейінгі кәсіпорындар десе, кейбірі 100-ге дейін, үшінші біреулері - 500 адамнан асуы тиіс дейді.

Континентті Европа елдерінде шағын кәсіпорын өлшемдері ретінде капиталдың жылдық айналымының жоғарғы көрсеткіштері қолданылады: Бельгияда - 15 млн. бельгия франкі ; Италияда - 3 млрд лир ; Голландияда - 7. 5 млн. гульден; Францияда - 100 млн француз.

Сонымен әр елде шағын кәсіпорындарға әр түрлі кәсіпорындарды жатқызады: ұсақ қол өнерінен қазіргі, соңғы техникамен жабдықталған кәсіпорындарға дейін.

Шағын кәсіпкерліктің ерекшелігі капитал салымының тез өзін-өзі ақтауы, өндірушілердің аймақтық нарыққа бағытталуы, сұраныстың өзгеруіне қолайлы бейімдеу және т. б.

Бүгінгі күнде шағын бизнес секторы Қазақстан экономикасының ажырамас бөлігі.

Шағын бизнестің дамуы көптеген маңызды ерекшіліктер әкеледі:

а) жеке меншік иелерінің көбеюі;

б) азаматтардың кірістерін жоғарылататын және әр түрлі әлеуметтік топтардың арасында диспропорцияны жоюға мүмкіндік беретін экономикалық белсенді тұрғындардың санының өсуі;

в) аз капитал шығынымен жаңа жұмыс орындарын жасау, әсіресе қызмет көрсету сферасында;

г) өндірушілер монополиясын жою, бәсекелестікті орта жасау;

д) көп еңбекті қажет ететін өнімді шығаруда аз капиталды пайдалану;

е) экономиканың әр түрлі секторының арасындағы өзара қарым қатынасты жақсарту.

Қазақстан Республикасында нарықтық экономиканың құрылуы кезінде мемлекеттік меншіктің көптеген бөлігі жеке меншікке акционерлік қоғам түрінде, ұжымдық меншік түрінде, ұжымдық меншікке, серіктестіктер мен басқа да шаруашылық формаларына айналды. Өндірілетін және жүзеге асырылатын өнімдер түрі өте көп және тұтыну нарығының сұранысына сай.

Нарықтық экономика тауарлық және тұтыну нарығына кең жол ашты. Кәсіпкерлік қызмет көптеген мекемелермен, ұйымдармен жүзеге асырылды.

Көрсетілетін қызмет түрлері халықтық тұтыну тауарларының тізімен, тамақ өнімдері мен өндірістік - техникалық өнімдерден кем болған жоқ.

2003 ж. шағын кәсіпорындар қызметінің көлемі едәуір артты.

Бұл жерде тенденция байқалады : 2002 ж. қарағандағы 2003ж. өнім көлемінің өсуімен оның саудадағы үлестік салмағы төмендеп, өнеркәсіпте артты (1 кесте) .

Жыл сайын шағын кәсіпорындар саны алдағы жылдарға қарағанда 40 % -ға өсіп отыр, ал өндіріс көлемі бойынша екі есе.

Бұл Қазақстанда шағын бизнестің өнімді дамығанын көрсетеді.

Кәсіпорындар санына келетін болсақ, олардың кейбірі белгілі себептермен жабылмаса, едәуір көп болды. Тәжірибе көрсеткендей, жаңадан ашылған кәсіпорындардың шамамен 60 %-ы өз қызметін тоқтатады.

1 кесте

Сфералар бойынша шағын кәсіпорындар саны мен құрылымы

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы: Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: 2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы: Бірлік

2002 жыл: %

2003 жыл: Бірлік

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: %

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы:

Барлығы :

Шағын кәсіпорындар

2002 жыл: 24848

2003 жыл: 100

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: 37095

100

149. 2

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы: Өнеркәсіп

2002 жыл: 3668

2003 жыл: 14. 7

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: 6563

17. 6

178. 9

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы: Сауда

2002 жыл: 4559

2003 жыл: 18. 4

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: 4931

13. 3

108. 1

Шағын кәсіпорындардың қызмет сферасы: Басқа қызметтер

2002 жыл: 16621

2003 жыл: 66. 9

2003 жыл 2002 жылғыға % есебімен: 25601

69. 1

154. 0

Тіркелген шағын кәсіпорындардың барлығы бірдей іс әрекетте болмайды, соған байланысты онда тіркелген адамдар да жұмыс істемейді. Тіркелген шағын бизнес кәсіпорындарының біразы кейбір себептермен жұмыс істемейтін кәсіпорындар санына қосылады да, олардың жалпы табысына келеңсіз әсер етеді.

Мұндай жағдайлардың мүлдем болмауы мүмкін емес, өйткені кейбір жаңа істей бастаған кәсіпкерлер өз істерін бар мүмкіндікте жүргізе алмайды.

Сондықтан, шағын бизнестің дамуы экономиканың аталған сферасының өсу жолы мен қызмет етудегі мәселені туралы төмендегідей материалда жарияланады.

Шағын бизнестің қоғамның экономикалық дамуындағы ролі.

Еліміздің экономикасын реформалау үрдісінде шағын бизнес шешуші рольге ие болды. Шағын кәсіпкерліктің құрылуы мен дамуы өнеркәсіптік сектордың ұсақталуымен біріге отырып «Қазақстан - 2030» Стратегиясының негізін құрады.

Шағын бизнестің дамуы тиімді аралас экономиканы қалыптастырудағы жалпы әлемдік тенденцияларға, бәсекелестік нарықтық механизм мен ірі, ұсақ және орташа өндірістің мемлекеттік реттеудің күрделі жинақталуы жүзеге асырылатын жеке меншіктің әр түрлі формалары, оларға тән шаруашылық модельдерін қалыптастырудағы тенденцияларға жауап береді. Шағын кәсіпкерлік секторы - экономикалық өсу қарқынын анықтаушы тұрғындарды еңбекпен қамтамасыз ету жағдайын, ұлттық өнімнің құрылымы мен сапасын анықтайтын жетекші секторлардың бірі.

ҚР - да шағын бизнестің рөлі қарқындап өсуде. Кәсіпкерлік бүгінгі экономиканың төмендегі маңызды мәселерді шешуге мүмкіндік береді:

а) жергілікті шикізат көздерін пайдалана отырып көптеген тұтыну тауарлары мен қызметерінің өндірісін аса көп капитал малымдарын салмай ақ кеңейту;

б) ірі кәсіпорындардан босаған жұмыс күшінің еңбекке орналасуы үшін жағдайлар жасау;

в) ғылыми- техникалық үрдісті жеделдету;

г) қылмыстық бизнеске позитивті альтернатива құру.

Мысалға Қарағанды облысын алатын болсақ, шағын кәсіпкерлік қоғамның экономикалық дамуында үлкен орын алады, мемлекет қазынасын толтырады.

Қазақстан Республикасының нарықтық қатынасқа көшуі кезінде

2003 ж. қазанында алғаш рет бөлшек сауда нүктелері, шағын бизнес субъектілері болып табылатын қоғамдық тамақтандыру орындары мен қонақ үйлер есебі жүргізілді.

2003ж. 1 қазандағы мәлімет бойынша облыста 6239 сауда нүктелері мен қызмет көрсету нүктесі болды, оның 4955-і патенттер мен куәліктер бойынша жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлер, 1284-і заңды тұлғалар. (1 сурет) .

1-сурет

Жеке сауда нүктелері мен қызметтердің көптеген бөлігі (91%) негізгі қызметі сауда болып табылатын сауда кәсіпкерлері мен жеке тұлғаларға жатты. Өнеркәсіптік кәсіпорындарға 347 сауда нүктесі, көліктік кәсіпорынға - 25, құрылысқа - 35 нүкте (негізінен, бұл дүкендер мен дүңгіршектер) жатты.

Бірғана 2002 жылы санаққа дейін пайдалануға 361 дүкен берілді, 1 қазандағы мәлімет бойынша бір мың тұрғынға екі дүкеннен аса келді. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындары облысымызда 656 бірлік боп саналды. Мейрамханалар, дәмхана мен барлар қалалық жерлерде қызметтерін көрсете бастады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.