Адам өміріне қарсы қылмыстардың криминалистік шаттамасы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Елімізде әлеуметтік және экойомикалық қатынастарға өзгерістер еніп, ғылым мен техниканың жаңа жетістіктері іздестіріліп, оларды іс жүзінде толық пайдалануға қызу кірісіп жатқан қазіргі мезгілде, құқық қорғау жүйесі қызметкерлерінен криминалистика жетістіктерін қылмыспен күресте кеңінен қолдануын талап етеді.

Адам өміріне қарсы қылмыстарды ашу, тергеу және алдын алу үшін криминалистік техника, тактика жэне тергеу эдістемесін жетуілікті меңгерген, кэсіби білікті заңгЪр мамандарды дайындау жауапты іс. Олар материалдық бейнеленген іздерді, заттар іздерін, қүралдар іздерін анықтауды, бекітуді, алуды жэне сақтауды қамтамасыз етіп, тегеу мүмкіндігін анағұрлым кеңейтеді. Қазіргі тергеуші қылмыспен күресті табысты жүргізу үшін «қылмыстың сөзсіз куэларын» тез тауып «сөйлете» білуі керек. Бүл іспен айналысытын бірденө -бір ғылым ол-криминалистика. Сондықтан, жоғары заң оқу орындарында криминалистика пәні негізгі кэсіби пәндердің бірі болып саналады.

Егемендік алған елімізде ана тілінде дайындалатын болашақ заңгерлердің саны көбейіп, тергеуде мемлекеттік тілде жүргізілетін қылмыстық істер саны да өсуде. [2. 2, С 3]

Қылмыскерліктің әр түрлі көрініс табуы мыналарды қамтидькқылмыс немесе қылмыстық эрекет, қылмыскерліктің әр түрлі негіздер бойынша бөлініп алынатын жекелеген түрлері(экономикалық, мемлекеттік, кэмелетке толмағандардың, эйелдердің және т. б. ) ; млекеттің белгілі бір аймағындағы, мемлекеттегі адамзат қоғамының әр түрлі кезеңіндегі қылмыскерлік.

Осы айтылғандардан мынадай түжырым жасауға болады:қылмыскерлік- адамзат тарихында бүрын болған және қазіргі бар қоғамдардың барлығының да ажырымас бөлігі. *

Криминалистика басқа ғылымдар сияқты объективтік құбылыстар зандылықтарының жиынтығы болып табылыды. Бірақ та осы көптеген жиынтықтардан криминалистиканың айырмашылығы, ол қылмысты ойдағыдай ашуға, тергеуге жэне алдын алуға қажетті заңдылықтарды оқытады. Бұл заңдылықтардың қалыптасуы эрбір қылмыстың қоршаған ортамен байланысына жэне материалдық элемдегі заттардың, жағдайлар мен іс-эрекеттердің өзара қатынастылығы туралы диалектика заңына сәйкес. Осы заң негізінде міндетті түрде қоршаған ортада іздер мен көріністер қалады да әрбір әрбір қылмыс объективтік болмыста әр түрлкидеалдық немесе заттың, құбылыстың ойда қалған түрінде және материалдық немесе материалдық іздер түрінде бейнеленеді.

*Алауханов Е. Как уберечься от преступника. Алматы: Өркениет, 2005.

Криминалистика қылмыскерлікті орын мен уақыттың нақты жағдайында зерттейді. Криминалист қоғамға, адамға, бір жағынан, «қылмыскерлік арқылы», қылмыстық эрекет арқылы қарайды. Тек қылмыскерлік және онымен күреЫ криминалистикаға негізгі керектілер осылар. Қылмыскерліктен бастау алып ол оның себептерінің, онымен күресті ұйымдастырудың, оңың алдын алудың талдамасына тереңдеген сайын қоғам мен табиғатта бар басқа да кең әрі күрделі проблемаларға шығады. Философ, керісінше, қылмыскерлікті көптеген қүбылыстардың бірі ретінде, барлық басқалардың өзара байланысы, өзара эрекеттестігі контексінде қарайды. Философтар қылмыскерлікке табиғат пен қоғамның жалпы заңдылықтарын зерттеуге байланысты талдама жасайды.

Нақты өмірде қылмыскерлік пен басқа келеңсіз әлеуметтік ауытқулар(алкоголизм, маскүнемдік, наркомания, көлеңкелі экономия және т. б. ) арасындағы шекараны дәл анықтау қиын. Оларды оқшаулап қарау салыстырмалы, жасанды болып шығады.

Криминалистика пәні іздерді, айғақ заттарды іздеу, табу, бекіту, зерттеу эдістерінің және сол үшің қажетті техникалық криминалистік қүралдарды пайдалану жолдарын оқытып үйретеді.

Криминалистиканың практикалық маңызы аталған заңдылықтар негізінде қылмысты ашу, тергеу және алдын алу мақсатында қажетті техникалы- криминалистік құралдарды, әдістер мен тэсілдерді өңдеумен, жетілдірумен жэне дамытумен байланысты.

Криминалистика ғылымының пәні екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімі заңдылықтардың үш тобын қамтиды:

Қылмыс тетігінің заңцылықтары;

Қылмыс және оған қатысушылар туралы ақпараттың пайда болузаңдылықтары;
Дәлелдемелерді жинақтау, зертеу, бағалау мен пайдаланузаңдылықтары.

Криминалистика пэнінің екінші бөліміне қылмыспен күресуге қажетті криминалистік кэдрал-жабдықтарды, тэсілдер мен эдістерді ойлап шыгару, практикаға енгізіп пайдалану жэне оларды жетілдіру жатады.

Осы кезге дейінгі жарық көрген заң әдебиетінде криминалистикаға пэндік сипаттама беру мәселесіне үлкен назар аударылып, көп пікір таластар болғандығы байқалады. Ол орынды құбылыс, себебі әр пәннің мағынасын терең түсіну арқылы ғана оның маңызын біліп, негізгі қағидаларын дұрыс та, тиімді пайдалануға болады. Берілген түрлі пәндік сипаттамаларды қорыта келгендеолар негізінен криминалистиканың қылмысты ашуға жэне тергеуге қажетті ақпаратты, заттай дәлелдемелерді іздеп тауып, бекіту, зерттеу үшін қолданылатын эдістер мен тәсілдер, сол үшін қылмысты-іс жүргізу заңға сәйкес пайдаланылатын техникалық құралдарды, эдістер мен тәсілдерді оқытатын ғылым екені айтылыды. Сонымен қатар, криминалистік тәсілдер мен эдістер тек қылмысты тергеу мен ашуда ғана емес, қылмыстың алдын алуға

бағытталған және олар алдын ала тергеудё, сот мэжілісінде, кейбір сот іс-эрекетін жүргізуде қолданылады.

Адам өлтіру қылмысы өмірге^қарсы қылмыстардың ішіндегі ең ауыр түріне жатқызылғандықтан, оны ашу өте қиындыққа экеліп соғады.

Қылмыскерлер әр түрлі айла-амалдарды, беттерін көрсетпеу, т. с. с. қылмысты жасыру үшін артына із қалдырмауларына тырысады, сол себептен қылмыстарды ашу өте қиын. Қылмыс жасаған кезде қылмыскер қылмысты ашық, айналадағылар көзінше, жабық, тығылып немесе жасырып, қылмыстық эрекеттер жасауы мүмкін(жасайды) .

Адам өлтір*у қылмысының (тергеу әрекеті) істі қозғау әрекеті өлік табылғаны хабарланғаны кезінде, куэлардың немесе жэбірленушілердің арызымен, тірі қалғандар мен жақын туыстарының арызы бойынша, жоғалып кетті деп жазылған арыздары келіп түскен кезден басталады.

Осы айтылып кеткендер бойынша (тек жоғалып кеткеннен басқа) істі қозғаудың сүрағын шешу оңайырақ, бірақта өлімнің қалай болған себебін білу керек, яғни адам қартайып, не ауырып, не сәтсіз оқиға жағдайынан қайтыс болды ма, элде жоқ па?

Адамды іс-түссіз жоғалды деп тану үшін, яғни істі қозғау үшін тексерулер бастан аяқ жүргІзіледі, содан кейін ғана адамды іздестіру шаралары жүргізіледі.

Егер де істі қозғау үшін жеткілікті материалдар болмаса, онда тергеуші тиісті тергеу эрекеттерін жүргізуге қү_қылы.

Кісі өлтірудің криминалистикалық сипаттамасын мына элементтер қүрайды: қылмысты жасыруцқылмыскердің жеке түлғасы мен жэбірлденуші туралы мәліметтер^2. 2, С. 201/ /Г "7

Қылмысты жасалу тәсіліне қарай кісі өлтіруді екі негізгі түрге бөліп қарауға болады:

ашық түрде кісі өлтіру, яғни кісі өлтірушінің жанында оныбілетін адамдардың болуы. Егер көрген адам болмағанжағдайдың өзінде де, кісі өлтіруші өзінің істеген ісін жэне кінэсінжасырмаған жағдайда.
жасырын түрде кісі өлтіру, яғни қылмыстың ешкім көрмегенжағдайда жасалуы, қылмыскердің өзі кінэсін белсенді түрдежасыруға тырысуы, куәгерлер қатысқан жағдайдың өзіндебейтаныс адамның қылмыс жасап, жауапкершіліктен қүлылыпмақсатын іске асыруы.

Қылмыстың бүл түрі тергеу үшін күрделі болады. Тергеу эдістемесін жасағанда кісі өлтірудің әдістерін зерттеумен қатар, олардың қылмыстарын жасыру тэсілдерін де зерттеу керек. Кісі өлтірушілер көбінесе бір нәрсені теріс көрсетуге тырысып, түрлі айла жасайды. Әр түрлі жағдайларға сәйкес олар: табиғи болған өлім, өзің-өзі өлтіру, жазатайым жағдайда, абайсызда болған өлім жэне т. б. көріністер.

Қылмыскердің айлаларын анықтау барысында мына негізгі
факторларға көңіл бөлінуі қажет: жәбірленушілерге өлтіру уақытында
жасалған зақымдардың сипаттамасы және өзін ақтайтын дәлелдердің
шынайылығы. '

Кісі өлтірушілер мәйітті немесе оның бөліктерін жәбірленушінің кім екендігін танытпау үшін жасыруға тырысады. Мәйіт басының кесіліп алынуы, бүлдірілуі(қүлақ, мұрын, ерін, көз шығарылуы мүмкін), бас терісін сыпыруы, өртеуі, суға батырылуы, дененің бөлшектелініп тасталуы мүмкін.

Қылмыскер өлім болған жердегі өз-өзіне және киіміне түскен таңбаларын жоюға тырысады. Іздер мен басқа да заттар айғақтар сәйкес материалдары болуға, қылмыскердің іс-эрекеттері туралы айтуға мүмкіндік береді.

Өлтіру қү-ралдарындағы қол іздер кейде кісі өлтірушінің солақай екендігін анықтауға мүмкіндік туғызады.

Қылмыс жасау тәсілдері туралы мэліметтерді пайдаланып, негізгі түлғалардың арасынан қылмысты кім жасағанын анықтап, болжауға болады.

Қылмыстар деректі жағдайда жасалады. Жағдайды зерттеп, қылмыскер мен жәбірленушінің әрекеттеріне эсер еткен объективтік факторларды, оқиға тетігін, өлтіру тэсілдерін анықтауға болады. /2. 2, С. 221/

Мысалы: қаладан алыс емес (ағаш отырғызылған) жерден жас ер адамның мэйіті табылған. Мәйіттің жанында жатқан қанды еске түсіретін, қызыл қышқыл түсті шаш жабысқан үлкен тас, тергеушінің пікірінше кісі өлтіру құралы деп танылады. Оқиға болған жерде алыс-жүлыс іздері болмаған. Өлтірілген адамның жаңа костюмі мен аяқ киімі, қалтасында ақша болған. Осылардың бәрі өлтіру қасақана емес, таластан, кек алудан, жэбірленушінің таныстары тарапынан болған деген ойға әкелді.

Қылмыскер мен жэбірленуші туралы мәліметтер криминалистік сипаттаманың маңызды бөлігін құрайды. Оларды зерттеу, әсіресе тергеудің бастапқы кезеңінде жасалған қылмыстың себебі мен оларға эсер еткен жағдайларды ашуға көмектеседі. Көптеген адамдар қылмыс жасағандарына дейін жүйелі түрде қоғамдық тәртіпті бұзып, күш көрсерумен айналысатындығын байқатқан.

Қылмыскерлер жүйелі түрде спирт ішімдіктерін шамадан тыс ішіп, құқық бұзу әрекеттерін мас күйлерінде жасайды. Өлтіру алдында жағдайлар болады, болашақ жәбірленушілер кей жағдайларда өздерін дү-рыс ұстамайды. Көбінесе, эйелдер ерлерінің өмірі мен денсаулығына қастандық жасайды: мастықтан, қол жұмсаудан, қорлық көрсетуден.

Егер өлтіру себептеріне көңіл бөлінбесе, олар: бұзақылық пиғылдар, қызғанушылық, пайдақорлық, басқа қылмысты жасыруға тырысуы және т. б. онда қылмыскердің жеке тұлғасы толық зерттелмейді.

Кісі өлтірушілік қылмыстық- құқық классификациясы нормалар негізінің әр түрлі классификациясына жатады, олардың негізі болып субъективтік тараптың (кінә түрі, ниет пен мақсаттары) моменттері болып

табылады, өлтіру алдындағы жағдай, жәбірленушінің тэртібі(жан күйзелісі жағдайында, қажетті қорғаныстан асқан жағдайда өлтіру), мұнда йкриминалистік классификация тәсілдері кең қолданылады.

Кісі өлтірушілік жасалу тэсілі бойынша олар дайындалып жасалған ба, әлде жоқ па дифференциялануы мүмкін. Статистикалық мәліметтердің куәландыруы бойынша көптеген қылмыскерлер кісі өлтірушілікті дайындалмай жасайды, жәбірленуші өміріне қасақаналық ниеттен пайда болып, сол арада жүзеге асырылады.

Адам өлтіру қылмысының жеткізілуіне, оның тез ашылуына тергеушінің жинаған материалдары әсерін тигізеді.

Жоғарыда айтылған заңдылық элементтерін толығымен қамтып, жан-жақты тұжырымдай келіп, заманымыздың белгілі, беделді криминалист ғалымдарын, заң ғылымдарының докторларын, профессор, академик ғалымдарын, яғни бір сөзбен айтқанда криминалистика пэнінде еңбек сіңірген азаматтарды атап өтелік, олар:

■

Кажалямов Л. Ж., Шнарбаев Б. И., Бекишев Д. И. .

Абдрасулова Х. М.

Алауханов Е. О.

Алексеев А. И.

Ахпанов А. Н.

Ашитов З. О.

Абдукаримова 3.

Абуов А. Ғ

Ағыбаев А. Н.

Алесновский С. Ю.

Аубакиров С. Х.

Әбдіров Н. М.

Балтабаев Қ. Ж.

Бегалиев Қ. Ә.

Бейсенов Б. С:

Борчашвили И. Ш.

Баишев Ж.

Барнашев А. М.

Булатов С. Я.

Горгес Р.

Дулатбеков Н. О.

Долгов А. И.

Жаянбаев К. И.

Жәкішев Е. Ғ

Жекебаев Ү. С.

Жүнісов Б. Ж.

Жұмағали А. Қ.

Жұмағұлов Т. Қ.

8

Зарипов З. С. •■
Исаев А. А.
Иншаков С. М.
Каиржанов Е. І. »
Қарекетов Ж. М.
ГаврилинЮ. В., ШурухновН. Г.
Гинзбург А. Я., Поврезнюк Г. И., Оганов Н. И.
Герасимов И. Ф., Драпкин Л. Я., Ященко Е. П. и др
Аверянова Т. В., Белкин Р. С., Корухов Ю. Г., Россинская Е. Р.
Кудрявцева В. Н. и Эминова В. Е
. Төлеубекова Б. Қ. Дажәләмов Қ. Ж., Шынарбаев Б. Қ., Бекішев

д. қ

Назарбаев Н. А.
. Оспанов С. Д.
Корельский В. М. и Переволов В. Д.
Толеубекова Б. Қ.
Францифоров Ю. В.
Яблоков Н. П.
Леви А. А. д. б.

Және де дипломдық жұмыстың тақырыбын талдамас бұрын оның құрылымын атап кету абзал. атв:

КіЫспе бөлім.

Непзгі бөлім-екі бөлімнен, алты бөлімшелерден тұрады.

■ \Адам өміріне қарсы қылмыстардың криминалистік

шаттамасы 9

Адам өміріне қарсы қылмыстар түсінігі, түрлері 9

Адам өміріне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы 17
. Адамуөміріне қарсы қылмыстарды тергеу әдістемесі 31
Адам өміріне қарсы қылмыстарды тергеу барысында анықталуытиіс мән-жайлар 31
Адам өміріне қарсы қылмыстарды тергеуді жоспарлау, криминалисгік болжаулар құру 35
Адам өмірін^ қарсы к^шмыстарды тергеу барысында тергеуәрекеттерін ж^ргізу 38
Өмірге қарсы\ қылмыстардың кейбір түрлерін 57

Қорытынды \ 59

Қолданылған эдебиеттер. \ 62

1 Адам өміріне қарсы қылмыстардың криминалистік сипаттамасы

1. 1 Адам өміріне қарсы қылмыстар түсінігі, түрлері

Л

_к у!' . . ■ . . .

Адам өлтіру қылмысы өмірге қарсы қылмыстардың ішіндеп ең ауыр түріне жатқызылғандықтан, оны ашу өте қиындыққа әкеліп соғады.

Қылмыскерлер әр түрлі айла-амалдарды, беттерін көрсетпеу, т. с. с. қылмысты жасыру үшін артына із қалдырмауларына тырысады, сол себептен қылмыстарды ашу өте қиын. Қылмыс жасаған кезде қылмыскер қылмысты ашық, айналадағылар көзінше, жабық, тығылып немесе жасырып, қылмыстық әрекеттер жасауы мүмкін(жасайды) .

Адам өлтіру қылмысының (тергеу эрекеті) істі қозғау әрекеті өлік табылғаны хабарланғаны кезінде, куәлардың немесе жәбірленушілердің арызымен, тірі қалғандар мен жақын туыстарының арызы бойынша, жоғалып кетті деп жазылған арыздары келіп түскен кезден басталады.

Осы айтылып кеткендер бойынша (тек жоғалып кеткеннен басқа) істі қозғаудың сүрағын шешу оңайырақ, бірақта өлімнің қалай болған себебін білу керек, яғни адам қартайып, не ауырып, не сәтсіз оқиға жағдайынан қайтыс болды ма, әлде жоқ па?

Адамды іс-түссіз жоғалды деп тану үшін, яғни істі қозғау үшін тексерулер бастан аяқ жүргізіледі, содан кейін ғана адамды іздестіру шаралары жүргізіледі.

Егер де істі қозғау үшін жеткілікті материалдар болмаса, онда тергеуші тиісті тергеу әрекеттерін жүргізуге құқылы.

Кісі өлтірудің криминалистикалық сипаттамасын мына элементтер қүрайды: қылмысты жасыру; қылмыскердің жеке түлғасы мен жэбірлденуші туралы мәліметтер. [2, С. 201]

Қылмысты жасалу тәсіліне қарай кісі өлтіруді екі негізгі түрге бөліп қарауға болады:

ашық түрде кісі өлтіру, яғни кісі өлтірушінің жанында оныбілетін адамдардың болуы. Егер көрген адам болмағанжағдайдың өзінде де, кісі өлтіруші өзінің істеген ісін жэне кінәсінжасырмаған жағдайда.
жасырын түрде кісі өлтіру, яғни қылмыстың ешкім көрмегенжағдайда жасалуы, қылмыскердің өзі кінәсін белсенді түрдежасыруға тырысуы, куәгерлер қатысқан жағдайдың өзіндебейтаныс адамның қылмыс жасап, жауапкершіліктен қүлылыпмақсатын іске асыруы.

Қылмыстың бүл түрі тергеу үшін күрделі болады. Тергеу әдістемесін жасағанда кісі өлтірудің әдістерін зерттеумен қатар, олардың қылмыстарын жасыру тэсілдерін де зерттеу керек. Кісі өлтірушілер көбінесе бір нәрсені теріс көрсетуге тырысып, түрлі айла жасайды. Әр түрлі жағдайларға сэйкес олар: табиғи болған өлім, өзің-өзі өлтіру, жазатайым жағдайда, абайсызда болған өлім жэне т. б. көріністер.

10

Кісі өлтірушілер мәйітті немесе оның бөліктерін жәбірленушінің кім екендігін танытпау үшін жасыруға тырысады. Мәйіт басының кесіліп алынуы, бүлдірілуі(құлақ, мұрын, ерін, көз шығарылуы мүмкін), бас терісін сыпыруы, өртеуі, суға батырылуы, дененің бөлшектелініп тасталуы мүмкін.

Қылмыскер өлім болған жердегі өз-өзіне жэне киіміне түскен таңбаларын жоюға тырысады. Іздер мен басқа да заттар айғақтар сәйкес материалдары болуға, қылмыскердің іс-әрекеттері туралы айтуға мүмкіндік береді.

Өлтіру құралдарындағы қол іздер кейде кісі өлтірушінің солақай екендігін анықтауға мүмкіндік туғызады.

Қылмыс жасау тәсілдері туралы мәліметтерді пайдаланып, негізгі тұлғалардың арасынан қылмысты кім жасағанын анықтап, болжауға болады.

Қылмыстар деректі жағдайда жасалады. Жағдайды зерттеп, қылмыскер мен жэбірленушінің эрекеттеріне әсер еткен объективтік факторларды, оқиға тетігін,, өлтіру тэсілдерін анықтауға болады. [. 2, С. 221]

^ Мысалы: қаладан алыс емес (ағаш отырғызылған) жерден жас ер адамның мәйіті табылған. Мәйіттің жанында жатқан қанды еске түсіретін, қызыл қышқыл түсті шаш жабысқан үлкен тас, тергеушінің пікірінше кісі өлтіру құралы деп танылады. Оқиға бодған жерде алыс-жұлыс іздері болмаған. Өлтірілген адамның жаңа костюмі мен аяқ киімі, қалтасында ақша болған. Осылардың бәрі өлтіру қасақана емес, таластан, кек алудан, жәбірленушінің таныстары тарапынан болған деген ойға экелді.

Қылмыскер мен жәбірленуші туралы мәліметтер криминалистік сипаттаманың маңызды бөлігін қүрайды. Оларды зерттеу, әсіресе тергеудің бастапқы кезеңінде жасалған қылмыстың себебі мен оларға әсер еткен жағдайларды ашуға көмектеседі. Көптеген адамдар қылмыс жасағандарына дейін жүйелі түрде қоғамдық тәртіпті бүзып, күш көрсерумен айналысатындығын байқатқан.

Қылмыскерлер жүйелі түрде спирт ішімдіктерін шамадан тыс ішіп, құқық бұзу әрекеттерін мас күйлерінде жасайды. Өлтіру алдында жағдайлар болады, болашақ жәбірленушілер кей жағдайларда өздерін дұрыс ұстамайды. Көбінесе, әйелдер ерлерінің өмірі мен денсаулығына қастандық жасайды: мастықтан, қол жұмсаудан, қорлық көрсетуден.

Егер өлтіру себептеріне көңіл бөлінбесе, олар: бүзақылық пиғылдар, қызғанушылық, пайдақорлық, басқа қылмысты жасыруға тырысуы және т. б. онда қылмыскердің жеке тұлғасы толық зерттелмейді.

Кісі өлтірушілік қылмыстық- қүқық классификациясы нормалар негізінің әр түрлі классификациясына жатады, олардың негізі болып субъективтік тараптың (кінә түрі, ниет пен мақсаттары) моменттері болып

11

табылады, өлтіру алдындағы жағдай, жэбірленуйіінің тәртібі(жан күйзелісі жағдайында, қажетті қорғаныстан асқан жағдайда өлтіру), мүнда йкриминалистік классификация тәсілдері кең қолданылады.

Кісі өлтірушілік жасалу тэсілі бойыңша олар дайындалып жасалған ба, әлде жоқ па дифференциялануы мүмкін. Статистикалық мэліметтердің куәландыруы бойынша көптеген қылмыскерлер кісі өлтірушілікті дайындалмай жасайды, жәбірленуші өміріне қасақаналық ниеттен пайда болып, сол арада жүзеге асырылады.

Адам өлтіру қылмысының жеткізілуіне, оның тез ашылуына тергеушінің жинаған материалдары эсерін тигізеді.

Адам өлтіру қылмысының қысқаша криминалистикалық сипаттамасын төмендегі элементтер бойынша ашуға болады:

1) адам өлтіру кезіндегі қолданылатын амалдар:

суық қару немесе атылғыш қаруын қолдану; тұрмыс заттарын қолдану;
уландыру;
тұншықтыру;
қылқындыру;
өртеу;
жарылыспен;

• биіктіктен лақтыру(қүлату) ;
көлік қү-ралдарын қолданумен.

2) адам өлтіру субъектілері, жасаушылары:

туыстарымен, таныстарымен, яғни адам өлтіру тұрмыстіршілігінде;
алдын-ала келісілген жағдайда;
ұйымдасқан топ болып;
жалдаумен;
пайда табу мақсатымен немесе қарақшылықпен;
қорқытып алу немесе бандитизммен үлггасқан адам өлтіру;

• басқа қылмысты жасыру мақсатында;
бұзақылық ниетпен адам өлтіру;

Т

3) адам өлтірудің материалдық іздері:

биологиялық әсерден болған іздер, соның ішінде қылмыс болғанжердегі қан іздері(киімде, қылмыс құралдарында, көлік құралдарында) ;
өлік, өліктен қалған бөлек заттар;
оқиға болған жердегі қылмыс қү_ралдары;
басқа жерлердегі немесе күдіктінің жеке басындағы қылмысқұралдары;
аяқ іздері, қол іздері, күдіктінің күнделікті тү-рмысындақолданылатын құралдары оқиға болған жерде қалған болса;

12

4) адам өлтірудің эрекеттері:

«өліксіз»;
төбелес кезінде (қанды кек себебі бойынша) ;
суық қаруды дұрыс қолдана алм$у себебінен;
қажетті қорғану шегінен асып кеткен кезде;
жан күйзелісі жағдайында жасалған адам өлтіру;
анасының жаңа туған баласын өлтіруі; аса қатыгездікпен жасалған адам өлтіру;

5) адам өлтіруге тңгізген жағдайлар:

тұрғын үйде(адам өлтіруге ішімдік эсерінен тигізген ұрсыс, төбелес нэтижесінде) ;
тздэғын үйде емес (қарақшылық, криминалдық(разборка), қандыкек себебі бойынша, зорлауға эрекет ету) ;