Бунақденелілер класы

1 Жануарлар
2 Бунақденелілер класы
3 Бауырымен жорғалаушылар
4 Сүтқоректілер
5 Жыртқыштар
6 Омыртқалылар
7 Омыртқасыздар

1. Биология:Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2007.
2. Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім
3. Қазақ Энциклопедиясы
4. Биология:Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2007.
5. "Қазақ Энциклопедиясы", 8 том

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жануарлар – тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі (екіншісі
– өсімдіктер); жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын
органикалық қосылыстармен қоректенетін гетеротрофты организмд ер. Жануарлар
құрылысына қарай бір клеткалы организмдер және көп клеткалылар болып екі
топқа бөлінеді. Жер бетінде жануарларпрокариоттар (ядросыз
организмдер), балдырлар, саңырауқұл ақтардан кейін пайда
болған.Палеонтологиялық зерттеулерг е қарағанда олардың жасы – 0,8 млрд.
жылдан аспайды (1998). Жануарлардың дамуы да қоршаған ортаның эволюциялық
дамуына сәйкес қалыптасқан. Эволюциялық өзгерістер сыртқы ортаның
өзгерісіне организмдердің бейімделуімен ұштасады. Мысалы, құрлық
жануарларының арғы тегі су жануарлары болып саналады. Ал қоршаған ортаға
бейімделе алмаған құрлық жануарлары бұрынғы тіршілік ортасында қалып
қойған. Жануарлардың қазба қалдықтарын зерттеу нәтижесі қарапайым
организмдердің архей эрасында мұхиттарда бұдан 1 – 1,5 млрд. жыл
бұрын клеткаформасында хлорофилсіз амеба тәрізді талшықтылар түрінде пайда
болған деп жорамалдауға мүмкіндік береді. Протерозой эрасында тіршілік
еткен жануарлар қалдықтарынан радиоляриялар, форами нифералардың іздері,
губкалардың қаңқалары, буылтық құрттардың
түтікшелері, моллюскілердің бақалша қтары, тіпті буынаяқтылардың да
қалдықтары табылған. Жануарларда ас қорыту, қан айналу, жүйке жүйесі, сезім
жәнежыныс]органдары, тыныс алу, зәр шығару жүйесі жақсы жетілген. Дүние
жүзінде жануарлардың 1,6 млн-дай түрі, 17 типі бар. Жануарлардың
табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы өте зор: көпшілігі пайдалы болып
табылады. Азық-түлік, әр түрлі өнеркәсіп шикізатын: ет, май, сүт, тері,
жүн, бал, жібек, мүйіз, бақалшақ, т.б. береді. Сондай-ақ, олар – ауыл
шаруашылық дақылдарының тозаңдатушылары, топырақ түзушілері, басқа
жануарларға азық қорлары, органикалық заттардың ыдыратушылары болып
табылады. Жануарлардың өнімділігін арттыруды, тиімді пайдалануды және
табиғаттағы қорын сақтауды зоология ғылымы мен оның салалары зерттейді.

Бунақденелілер класы

Бунақденелілер - буынаяқтылар типіне жататын көпжасушалы, омыртқасыз
жәндіктер класы. Бұлар - ғаламшардың кез келген түкпірінде таралған
жануарлардың ең үлкен тобы. Оны жануарлардың әр түрлі тобындағы түрлердің
салыстырмалы мөлшерінен айқын байқауға болады. Олардың 700000 (миллионға
жуық) түрлері бар деп есептеледі. Бунақденелілер класы негізгі екі класс
тармағына жіктелген еді. Олар туақанатсыздар және қанаттылар класс
тармағы деп аталады. Бунақденелілер класында 35 отряд бар.

Бұлардың басқа буынаяқтылардан негізгі ерекшелігі - денесі айқын үш
бөліктен құралады. Олар: бас, көкірек және қарсақ бөлімдері деп аталады.
Бунақденелілердің барлығы 6 аяқты. Басым бөлігінде қанаттары болады. Дене
бөлімдері - алуан түрлі қызмет атқарады. Екі мұртша, күрделі және жай
құрылысты көздер мен көзшелер баста орналасады. Көкірек бөлігіне қимыл-
қозғалыс қызметін атқаратын аяқтар мен қанаттар орнығады. Көбею мүшелері
құрсағында болады. Бунақденелілер демтүтік (трахея) арқылы тыныс алады.

Бунақденелілерге қоңыздар, шыбындар , масалар, көбелектер, баларалар,
құмырсқалар, инеліктер жатады. Бұлар жер бетінде жорғалап, ауада ұшып жүріп
тіршілік етеді. Кейбіреулері - суаршын, суқандала, сушалқақ, зул амат суда
өмір сүрелі. Адам мен жануарларда паразиттік жолмен тіршілік ететін
бүрге, бит, қандала және топырақ астында тіршілік ететін бұзаубас түрлері
бар.

Бунақденелілердің ауыз мүшелерінің құрылымы да сан түрлі. Мысалы: сүзіп
жалаушы (шыбын); шаншыл-сорушы (маса, орман қандаласы ) ; кеміруші
(тарақан, қоңыздар); кеміріп-жалаушы (балара); түтік тәрізді ауызбен сорушы
(көбелек). [1]

Бауырымен жорғалаушылар

Бауырымен жорғалаушылар , рептилиялар (Reptіl іa) – омыртқалы жануарлардың
бір класы. Ежелгі бауырымен жорғалаушылар – котилозаврлар орта тас көмір
кезеңінде қарапайым, қосмекенді стегоцефалдан тараған. Котилозаврлардан
триас кезеңінің аяғында аң тәрізді бауырымен жорғалаушылар тобы
– сүтқоректілердің алғашқы түрлері шықты. Бауырымен жорғалаушылардың ең
жақсы дамыған кезеңі – мезозой. Бұл
кездеихтиозаврлар, мозазаврлар, пте розаврлар (ұшқыш
кесірткелер), динозаврлар тараған. Бұлардың бәрі мезозойдан кайнозойға
өткен кезде жойылып кетті де, олардың орнына Бауырымен жорғалаушылардың
қазіргі түрлері қалыптасты. Қазақстанда юра кезеңін де тіршілік еткен ұшатын
кесірткенің, бор кезеңіндегі
динозаврлардың, мезозой, кайнозойшө гінділерінен
түрлі тасбақаның, кесірткенің, қолт ырауынның (крокодилдің) қалдықтары
табылған. Дүние жүзінде 8000-нан астам түрі кездеседі. Қазақстанда 2 отряды
(тасбақалар,қабыршақтылар), 2 отряд тармағы (кесірткелер, жыландар), 13
тұқымдасы (тұщы су тасбақасы, құрлық
тасбақасы, геккондар, ешкіемер, кел ес, ұршықсап, сцинктер, кесірткелер , соқы
р жыландар, су жыландар, құм айдаһары, сұр жыландар, қалқан тұмсықтылар),
24 туысы, 51 түрі бар. Бауырымен жорғалаушылар теңізде, тұщы суда және
құрлықта тіршілік етеді. Денесінің ұз. бірнеше см-ден 10 м-ге дейін болады.
Терісі әдетте безсіз, мүйіз қабыршақпен не қалқандармен жабылған, бұл
олардың денесін құрғап кетуден және түрлі зақымнан қорғайды. Қаңқасы мен
бұлшық еттері жақсы жетілген. Бауырымен жорғалаушылар өкпесімен тыныс
алады. Қан айналу жүйесі 2 шеңберлі, жүрегі 3 камералы (2 жүрекше, 1
қарынша, тек қолтырауындарда 4 камералы). Бауырымен жорғалаушылар жұмыртқа
салу арқылы көбейеді, ірі жұмыртқаларын құрлыққа салады. Жұмыртқалары
қоректік сары уызға бай, ұрық осы уыздың есебінен өсіп жетіледі. Кейбір
кесірткелер (сцинк) мен жыландар тірідей туады. Олардың кейбір түрлері
партеногенетик. жолмен (еркегінсіз) көбейеді. Қос бүйрегі арқылы зәр
шығарады (көпшілігінің несеп шығаратын қуығы болады). Бауырымен
жорғалаушылардың тіршілік әрекеті көбіне күн сәулесі радиациясы мен өзін
қоршаған орта температурасына байланысты. Дене температурасы 6 – 8°С-қа
төмендегенде олардың қимылы нашарлайды, ал температура 2 – 3°С ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.