Жер салықтары мен төлемдерін сыныптамалау әдістері

1 ЖЕР САЛЫҚТАРЫ МЕН ТӨЛЕМДЕРІН СЫНЫПТАМАЛАУ ӘДІСТЕРІ
2 Бұл кестеде жер салығы және жер учаскелерін пайдаланғаны

Заман талаптарына сай дамыған елу елдің қатарына кіру барысында салық орғандарының жұмысын жүйелендіру және сыныптамалау (классификациялау, кластерлеу) міндеттері ғылыми терең зерттеулерді талап ететін өзекті мәселердің бірі болып табылады. Соған орай 2002-2005 жылдар барысындағы Шығыс Қазақстан облыстық статистика басқармасының мәліметтерін негізге ала отырып жер салығы мен жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер арасындағы сыныптамалау әдістерін жүргізуге болады. Ол үшін төменде келтірілген әр санаттағы жер салығының түсімдері мен төлемдері есептелініп алынды.
-ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер бойынша жер салығы:

1. Сошникова Л.А., Тамашевич В.Н., Уебе Г., Шефер М. Многомерный статистический анализ в экономике: Учеб. Пособие для вузов/ Под ред. проф. В.Н. Тамашевича-М: ЮНИТИ-ДАНА, 1999-598 с.
2. Большаков А.А., Каримов Р.Н. Методы обработки многомерных данных и временных рядов: Учебное пособие для вузов.-М: Горячая линия-Телеком, 2007- 522 с.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

УДК 336.272.2: 332
ЖЕР САЛЫҚТАРЫ МЕН ТӨЛЕМДЕРІН СЫНЫПТАМАЛАУ ӘДІСТЕРІ
Тұрсынбекұлы Н.
Заман талаптарына сай дамыған елу елдің қатарына кіру барысында салық
орғандарының жұмысын жүйелендіру және сыныптамалау
(классификациялау, кластерлеу) міндеттері ғылыми терең зерттеулерді талап
ететін өзекті мәселердің бірі болып табылады. Соған орай 2002-2005 жылдар
барысындағы Шығыс Қазақстан облыстық статистика басқармасының мәліметтерін
негізге ала отырып жер салығы мен жер учаскелерін пайдаланғаны үшін
төленетін төлемдер арасындағы сыныптамалау әдістерін жүргізуге болады. Ол
үшін төменде келтірілген әр санаттағы жер салығының түсімдері мен төлемдері
есептелініп алынды.
-ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер бойынша жер салығы:

• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 6 687,7 6 952,6 14 456,2 15 880,4
-елді мекендер жерлері бойынша жер салығы:
• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 560 311,2 100 342 85 995,2 84 652,7
-байланыс, көлік, өндіріс жерлері бойынша жер салығы:
• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 234 279,9 200 696,0 208 021,1 230 272,8
-орман қоры жерлері бойынша жер салығы:
• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 1 562,7 872,2 247,6 284,5
-бірыңғай жер салығы:
• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 28 444,9 33 942,2 39 755,1 37 263,9
-жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы:
• жылдар 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
• мың теңге 257 282,2 358 684,9 356 536,3 402 362,5

Осындай мәселелерді шешу барысында экономикада көп өлшемді
статастикалық талдау әдістерін, мәселен иерархиялық агломеративті әдісін
пайдалануға болады.[136.]. Бұл әдіске ыңғайлы бастапқы мәліметтер 18
кестеде К21:L 26 ұяшықтар блогында орналасқан. Осы орайда экономикадағы көп
өлшемді статистикалық талдау әдістерінің талаптарына сай келетін бастапкы
мәліметтер базасы құрылады. Мәселен, 2002-2005 жылдар барысындағы Шығыс
Қазақстан облыстық статистика басқармасының мәліметтері анықталады. Мұндағы
мәліметтер МS Ехсеl электронды кестесінің К21:L26 ұяшықтар блогына
орналастырылады.

Сыныптамалау жүргізу алдында міндетті түрде мәліметтер бақыланған
көрсеткіш-айнымалылар бойынша ұқсастық объектілері ұғымы енгізіледі. Әрбір
сыныпта (кластер, класс, таксон) мінездемелері ұқсас объектілер ғана енуі
тиіс.Ұқсастықты сан мәнді бағалау үшін кластерлік талдауда метрика ұғымын
енгізеді. Сыныптамалау объектілері арасындағы ұқсастық немесе
ерекшеліктерін анықтау өзара метрикалық қашықтықтан тәуелді болып келеді.
Егер сыныптың әрбір объектісі к белгімен сипатталса, онда ол к -өлшемді
кеңістіктегі нүкте ретінде, ал ұқсастығы өзге объектілермен сәйкес
қашықтығы ретінде анықталады.

1. кесте - 2002-2005 жылдар арасындағы Шығыс Қазақстан облысы бойынша жер
салықтары мен төлемдерінің түсімі, мың теңге

№ Жер санаттары 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005 жыл
1 Ауыл шаруашылық мақсатындағы 6 687,7 6 952,6 14 456,2 15 880,4
жерлерден
2 Елді мекендер жерлерінен 560 311,2100 342,085 995,2 84 652,7
3 Өндіріс, байланыс, көлік 234 279,9200 696,0208 021,1230 272,8
жерлері
4 Орман қорлары жерлерінен 1 562,7 872,2 247,6 284,5
5 Бірыңғай жер салығы 28 444,9 33 942,2 39 755,1 37 263,9
6 Жер учаскелері үшін төлемақы 257 282,2358 684,9356 536,3402 362,5

Ескертпе: ШҚО статистика басқармасы мәліметтері бойынша құрастырылды.

Сонымен, объектілер арасындағы қашықтық ретінде:

dii = (1)

евклид қашықтығы пайдаланады, мұндағы dii-арқылы -ші мен j-шы объектілер
арасындағы қашықтықты белгілейді, ал xik, [jk –сәйкес i -ші мен
j-шы объектілер бойынша k -шы белгінің мәні. Енді метрикалық евклид
қашықтығын таңдап алғаннан кейін келесі атқаратын жұмыс евклид қашықтығы
матрицасын құру. Ол үшін алдымен, жер салықтары мен жер учаскелерін
пайдаланғаны үшін төлемдері түсімінің ерекшелік тізбегі мен өспелі және
кемімелі реттеулерінің кестесі кұрылады. Бұл ерекшелік тізбегі 2 кестеде
көрсетілген. Мұндағы, 2 кесте 131:045 ұяшықтар блогында орналасқан. Бұл
кесте жолдарының элементтері (1) өрнегімен есептелінетін МS Ехсеl
бағдарламасының арнайы электронды функциясы арқылы анықталады да оның сан
мәні 2-кестенің сәйкес ерекшелік орнына жазылады. Мәселен, (1;2) ерекшелік
орыны = КОРЕНЬ ((К21-К22)Л2+(L21-L22)Л2+(М21-М22)Л 2+(N21-N22)^2) электронды
функциясымен есептелінеді де сәйкес мәні 570 147,4 мың теңгеге тең, яғни
экономика тілімен айтқанда ауыл шаруашылық мақсаттындағы жерлер бойынша жер
салығы мен елді мекендер жерлері бойынша жер салығы 570147,4 мын теңгеге
ерекшеленеді. Осылай 2 кестеде көрсетілгендей (1;3), (1;4), .., (5;б)
ерекшелік орынындары және соған сәйкес олардың ерекшелік соммалары
анықталады. Нәтижелері 2-кестенің бірінші және екінші бағандарына
толтырылады. Келесіде, жер салықтары мен жер учаскелерін пайдаланғаны үшін
төлемдері түсімінің өспелі және кемімелі реттеулерін анықтау қажет. Ол үшін
МS Ехсеl қолданбалы бағдарламасынын L31:М45 ұяшықтар блогын бөліп алып
Главный меню= Данные = Сортировка арнайы құралдарын іске қосамыз.
Олай болса электронды парақта Сортировка диапозона электронды
терезесін көреміз. Мұндағы Сортировать по өрісіне Соммасы атауын және
по возрастанию орнын белгілеп, ОК пернесін іске қосамыз. Тура осылай
электронды кестенің N31:045 ұяшықтар блогын бөліп алып, бірақ Сортировка
диапозона электронды терезесінен по убыванию орнын белгілеп, ОК
пернесін іске қосамыз. Нәтижелерін 2- кестеге сәйкес, үшіншіден алтыншыға
дейінгі бағандарына толтырылады.

2. кесте - Жер салықтары мен төлемдері түсімінің ерекшелік тізбегі мен
өспелі және кемімелі реттеулері

Ерекшелік тізбегі Өспелі реттеу Кемімелі ретгеу
РетіСомасы (мың тг) Реті Сомасы (мьщ тг) Реті Сомасы (мың
тг)
1;2 570 147,4 1;4 22 546,7 4; 6 694 284,3
1;3 415 651,5 1;5 47 949,0 1;6 672 978,8
1;4 22 546,7 4; 5 68 881,0 5;6 625 677,0
1;5 47 949,0 3;6 277 779,1 2; 4 580 142,0
1;6 672 978,8 3;5 368 430,1 2; 6 576 801,2
2;3 390 464,9 2;3 390 464,9 1;2 570 147,4
2; 4580 142,0 1;3 415 651,5 2; 5 540 069,0
2; 5540 069,0 3;4 436 063,4 3;4 436 063,4
2; 6576 801,2 2; 5 540 069,0 1;3 415 651,5
3;4 436 063,4 1;2 570 147,4 2;3 390 464,9
3;5 368 430,1 2; 6 576 801,2 3;5 368 430,1
3;6 277 779,1 2; 4 580 142,0 3;6 277 779,1
4; 568 881,0 5; 6 625 677,0 4; 5 68 881,0
4; 6694 284,3 1;6 672 978,8 1;5 47 949,0
5; 6625 677,0 4; 6 694 284,3 1;4 22 546,7

Ескертпе: автордың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.