Валюта нарығы туралы түсінік

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ...3
І. Тарау. Валюта нарығы. Қалқымалы және тұрақты валюта бағдарламаның жүйесі ... ... ...4
1.1. Валюта нарығы туралы түсінік ... ... ... .4
1.2. Еркін және тағайындалған валюта нарықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
ІІ. Тарау. Атаулы және нақты нарық. Тағайындалған және еркін айналымдағы нарық режимдері ... ..18
2.1. Нақты және атаулы нарықға әсер ететін факторлар ... ... ... ... ... ... .18
2.2. Тағайындалған және еркін айналымдағы нарық режимдеріндегі салыстырмалы тиімділік ... ... ...21
Қорытынды ... ... ... ... ...23
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... 24

Елдің экспорттық операциялары (тауар экспорты, қызмет экспорты) елдің импортынан артық болған жағдайда төлем балансын активті (оң), ал кем болған жағдайда пассивті (теріс) сальдолы деп атаймыз. Оң төлем балансы импортқа қажет шетел валютасымен қамтамасыз етіледі.
Төлем балансы төмендегідей тармақтардан құралады:
1) ағымдағы операциялар: сауда, табыс қозғалысы, аударымдар (мемлекеттік және жеке тұлғалардың);
2) капитал қозғалысының балансы: ұзақ мерзімдік инвестициялар — тікелей және қоржындық, қысқа мерзімдік капиталдар қозғалысы;
3) тұрақтандырушы тармақта қорларды қайта бағалау және қозғалысы, ХВҚ (халықаралық валюта қоры) қаражатын қолдану, басқа да қаржы көздері;
4) қорлардың соңғы өзгерісі: алтын, шетел валютасының, несиелердің өзгерісі.
Төменде берілген негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге қарайық. Бұл кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан Республикасының сальдосы 1998 ж. теріс болды, ал қалған жылдары оң сальдо байқалады. Демек. 1998 ж. елдің экспорт операциялары импортқа қарағанда аз болып, шетел валютасының тапшылығы пайда болды Бірақ елдің теріс сальдосының нәтижесі экономикаға қатты әсер еткен жоқ, себебі тапшылық көлемі үлкен болған жоқ және де ол ұзақ уақыт бойы қайталанған жоқ.

1. Мамыров Н.К., Кулекеев Ж.Ә., Султанбекова Г.К. Микроэкономика. «Экономика», 2000 ж.
2. Ивашковский С.И. Макроэкономика. М., «Дело», 2000 г.
3. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2030. Қазақстан халқына жолдауы.
4. Мамыров Н.Қ., Есенғалиева К.С., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика. «Экономика», 2000 ж.
Web сайттар тізімі:
1. www. google.ru
2. www. Yandex.ru
3. www. Kemsu.ru
4. www.rambler.ru

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. Тарау. Валюта нарығы. Қалқымалы және тұрақты валюта бағдарламаның
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1. Валюта нарығы туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Еркін және тағайындалған валюта
нарықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... .6
ІІ. Тарау. Атаулы және нақты нарық. Тағайындалған және еркін айналымдағы
нарық
режимдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...18
2.1. Нақты және атаулы нарықға әсер ететін
факторлар ... ... ... ... ...аға деңгейінің РІ ... ..18
2.2. Тағайындалған және еркін айналымдағы нарық режимдеріндегі
салыстырмалы
тиімділік ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .24

Кіріспе
Елдің экспорттық операциялары (тауар экспорты, қызмет экспорты) елдің
импортынан артық болған жағдайда төлем балансын активті (оң), ал кем болған
жағдайда пассивті (теріс) сальдолы деп атаймыз. Оң төлем балансы импортқа
қажет шетел валютасымен қамтамасыз етіледі.
Төлем балансы төмендегідей тармақтардан құралады:
ағымдағы операциялар: сауда, табыс қозғалысы, аударымдар (мемлекеттік және
жеке тұлғалардың);
капитал қозғалысының балансы: ұзақ мерзімдік инвестициялар — тікелей және
қоржындық, қысқа мерзімдік капиталдар қозғалысы;
тұрақтандырушы тармақта қорларды қайта бағалау және қозғалысы, ХВҚ
(халықаралық валюта қоры) қаражатын қолдану, басқа да қаржы көздері;
қорлардың соңғы өзгерісі: алтын, шетел валютасының, несиелердің өзгерісі.
Төменде берілген негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге қарайық. Бұл
кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан Республикасының сальдосы 1998 ж.
теріс болды, ал қалған жылдары оң сальдо байқалады. Демек. 1998 ж. елдің
экспорт операциялары импортқа қарағанда аз болып, шетел валютасының
тапшылығы пайда болды Бірақ елдің теріс сальдосының нәтижесі экономикаға
қатты әсер еткен жоқ, себебі тапшылық көлемі үлкен болған жоқ және де ол
ұзақ уақыт бойы қайталанған жоқ.
Мемлекеттің әлемдік нарықтағы жетістіктері мен жалпы әрекеттерінің
айнасы ретінде төлем балансын қарастыруға болады. Шынында да төлем
балансының ішіне елдің барлық жасаған қарым-қатынасының экономикалық жағы,
яғни сандық мәні енеді. Ал халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша
оның құрамына — операциялар балансы мен капитал қозғалысының балансы
жатады. Елдің барлық іс-әрекеттері мен сауда операциялары төлем балансында
көрініс алады.

І. Тарау. Валюта нарығы
1.1. Валюта нарығы туралы түсінік
Мемлекеттің әлемдік нарықтағы жетістіктері мен жалпы әрекеттерінің
айнасы ретінде төлем балансын қарастыруға болады. Шынында да төлем
балансының ішіне елдің барлық жасаған қарым-қатынасының экономикалық жағы,
яғни сандық мәні енеді. Ал халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша
оның құрамына — операциялар балансы мен капитал қозғалысының балансы
жатады. Елдің барлық іс-әрекеттері мен сауда операциялары төлем балансында
көрініс алады.
Елдің экспорттық операциялары (тауар экспорты, қызмет экспорты) елдің
импортынан артық болған жағдайда төлем балансын активті (оң), ал кем болған
жағдайда пассивті (теріс) сальдолы деп атаймыз. Оң төлем балансы импортқа
қажет шетел валютасымен қамтамасыз етіледі.
Төлем балансы төмендегідей тармақтардан құралады:
ағымдағы операциялар: сауда, табыс қозғалысы, аударымдар (мемлекеттік және
жеке тұлғалардың);
капитал қозғалысының балансы: ұзақ мерзімдік инвестициялар — тікелей және
қоржындық, қысқа мерзімдік капиталдар қозғалысы;
тұрақтандырушы тармақта қорларды қайта бағалау және қозғалысы, ХВҚ
(халықаралық валюта қоры) қаражатын қолдану, басқа да қаржы көздері;
қорлардың соңғы өзгерісі: алтын, шетел валютасының, несиелердің өзгерісі.
Төменде берілген негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге қарайық. Бұл
кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан Республикасының сальдосы 1998 ж.
теріс болды, ал қалған жылдары оң сальдо байқалады. Демек. 1998 ж. елдің
экспорт операциялары импортқа қарағанда аз болып, шетел валютасының
тапшылығы пайда болды Бірақ елдің теріс сальдосының нәтижесі экономикаға
қатты әсер еткен жоқ, себебі тапшылық көлемі үлкен болған жоқ және де ол
ұзақ уақыт бойы қайталанған жоқ.
Төлем балансының экономикаға әсері валюта нарығына әсер етуі арқылы
жүреді. Шынында да сальдоның өз алдына тек сандық сипаты және статистикалық
мәні болады, оның еш экономикалық мағынасы жоқ. Ал валюта нарығы елдің
тауар айналымын жүргізеді. Ол елдір ішіндегі өзінің 5 функциясын (қызметін)
орындауыш нарығымен әсер етуінде. Себебі қазіргі заманда әлемдік
экономикаға қатысу елдің жалпы дамуының негізгі алғышарттарының бірі.
Сондықтан да валюта нарығы толығырақ қарастырайық.

Атауы 2001ж 2002 ж 2003 ж 2004 ж
1. Ішкі жалпы өнім, млрд.тг. 1733,3 2016,5 2596,0 3285,4
2. Экспорт, млн.АҚШ долл. 5870,6 5988,5 9615,4 8646,9
3. Импорт, млн.АҚШ долл. 6671,5 5648,3 6849,8 6363,0
4. Сауда баланс сальдосы ҚР -800,9 343,7 2765,6 2283,9
5. Теңгенің нарығы (кезең 83,9 138,2 144,5 153,2
аяғында)
Кезең бойынша 78,3 119,5 142,1 146,7

Егерде Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы теңгемен басқа елде,
мысалы Ресейде сауда жасасаңыз ол төлем бола алмайды. Себебі Ресейде
мемлекет белгілеген өзіндік валюта бар. Ал егерде Ресей азаматтары ҚР
аумағында сауда жасауға ниет білдірсе, онда ол төлем құралы ретінде "теңге"
валютасын қолдануы керек. Мысалы, қазақстандық бір компания Ресейдің бір
резидентіне қант сатты дейік. Ресейдегі сатып алушы қазақстандық
жабдықтаушыға қанттың құнын теңгемен төлеуі қажет, себебі қазақстандық
жабдықтаушы өз елінде теңгемен салық, жалақы және т.б. төлемдер төлеуі
қажет. Ал сатып алушының қолында өзінің ұлттық валютасы ғана бар. Осындай
себептерден валюталарды айырбастау қажеттілігі туындайды. Ондай
қажеттілікті валюта нарығы арқылы қанағаттандырады. Оның ең басты алғышарты
"екі әр түрлі ұлттық валюталарды қолдану мәселесі" болып табылады. Мысалы,
Қазақстандағы валюта нарығында адам демалуға, жұмыс бабымен, оқуға бара
жатқан кез келген елдің валютасына теңгені айырбастай алады, ал шет ел
азаматтары теңгеге өз валютасын айырбастауына мүмкіндік бар. Ал
айырбастағанда валюта белгілі бір қатынаспен, нарықмен айырбасталады.
Валюта нарығы деп бір елдің валютасын екінші елдің валютасына
айырбастағандағы валюталардың қатынасын атаймыз. Мысалы: 153тг = 1$, 70тг =
1DM, 4 тг = 1RR.

1.2. Еркін және тағайындалған валюта нарықтары
Қазіргі заманда валюта нарығын белгілеуде бір-біріне қарама-қарсы екі
әдіс бар:
валютаның еркін айналымдағы нарығы;
тағайындалатын валюта нарық әдісі.
Валютаның еркін айналымдағы нарығы кезінде нарық ұсыныс пен
сұраныстың әсерінен қалыптасады. Оны келесі графиктен көре аламыз.

Теңгенің рубльге айырбасталына алынатын нарық жағдайын қарастырайық
(66-сурет).
Бірінші жағдай. Рубльге деген сұраныс төмендейді. Соның арқасында
қазақстандықтарға рубль арзандап, онымен бірге Ресей тауарлары да
арзандайды. Сондықтан қазақстандықтар Ресей тауарларына деген сұранысты
өсіреді, ал ол өз барысында сол тауарларды сатып алуға қажет рубльге деген
сұранысты өсіреді.
Екінші жағдай. Рубль ұсынысы азаяды. Қазақстандық тауарлар арзан
болып, оған деген сұраныс жоғарылап, теңгеге деген сұраныс та жоғарылайды.
Сонымен сұраныс пен ұсыныс арақатынасының жалпы әдісі осы түрде болады
және 265-беттегі кесте бойынша бір теңге бес рубльге тең болады.
Валютаның еркін айналымдағы нарығына көптеген факторлар әсер етеді.
Олар:
Тұтынушы талғамының өзгеруі. Басқа елдің тауарына деген тұтынушының
талғамы, көзқарасы ол елдің валютасына қатты әсер етеді. Мысалы, америкалық
машиналардың беделі артса, онда тұтынушылар оны алуға тырысып, долларға
қосымша сұраныс тудырады. Немесе Қазақстанға Ресейден демалушылар көп
келсе, онда рубль ұсынысы көбейіп, арзандайды.
Табыстың салыстырмалы азаюы. Бір елдің ұлттық табысы басқа елдердің ұлттық
табысына қарағанда өсімі салыстырмалы жоғары болған жағдайда, ол елдің
валюта нарығы төмендейді. Себебі елдің импорты оның табыс деңгейіне қатысты
болады.
Бағаның салыстырмалы өзгеруі. Егер Қазақстанда баға өссе, ал Ресейде
қалыпты болса, онда қазақстандықтар ресейліктердің салыстырмалы арзан
тауарын тұтынуға тырысып, рубльге қосымша сұраныс тудырады.
Ал ресейліктердің керісінше, біздің тауарды тұтынуға деген ынтасы азайып,
рубль ұсынысын кемітеді. Бұл екі жағдай бірігіп теңгені құнсыздандырады.
Салыстырмалы нақты пайыздық мөлшерлемелерінің өзгеруі. Мынандай жағдайды
ойластырайық. Қазақстанда инфляцияны тежеу максатында Қымбат ақша саясаты
жүргізілді. Нәтижесінде инфляцияны есептей отырып алынған нақты пайыздық
мөлшерлеме мөлшері басқа
елдерге қарағанда жоғары болды. Соның арқасында Қазақстан
инвестициялауға өте тиімді елге айналды, ал ол инвесторларды (елдің
экономикасы тұрақты болған жағдайда) теңгені алуға итермелейді.
Алыпсатарлық. Қазақстан экономикасында: а) Ресей экономикасына қарағанда
жылдам өсу қарқыны болады деген жорамал бар; ә) басқа елдерге қарағанда
инфляция жоғары болады деген қауіп бар; б) төмен мөлшерлеменің пайыздық
мөлшері күтілуде. Ондай жағдайда теңгесі бар тұлғалар қолындағы теңгені
басқа, қалыпты валютаға айырбастауға ұмтылады. Ал ол сол валютаға
сұранысты жоғарылатып, оны теңгеге қарағанда қымбаттатады.
Ал бұл әдістің тиімділігіне келетін болсақ, онда оны жақтаушылардың
айтатын дәлелі: бұл әдісте валюта нарығы автоматты түрде түзетіліп, соның
арқасында төлем балансының тапшылығы мен қалдықтары жойылады. Бұны сұраныс
пен ұсыныс функцияларының көмегімен көрсетуге болады (66-сурет).
Тепе-тендік валюта нарығы 1 rr = ах 1 тт. жағдайда орнайды және де
теріс сальдо балансы жоқ деп есептейміз. Бұл жағдайда Қазақстанның қажет
ететін рублі мен Ресейдің қажет ететін теңге көлемі бір-біріне тең деп
санаймыз. Енді белгілі бір факторлардың әсерінен қазақстандықтардың рубльге
деген сұранысы D-дан D'-ге артты дейік. Қазақстандық экспорттық операциялар
елге аА көлемде рубльді әкеледі, ал импорттық операциялар аС көлемді
қажет етеді. Сонда алғашқы нарық бойынша төлем балансының тапшылығы AC
қисығына тең болады. Нарық нарық заңдарымен қалыптасатындықтан ол 1 rr =
алх 1тт. нарықға ауысады. Ал бұл нарық бойынша ресейліктерге қазақстандық
тауарлар арзан болып, қазақстандықтарға керісінше қымбаттап, Қазақстанның
экспорты тиімді болып, теңгеге деген сұраныс артады, ал Қазақстандағы
рубльге деген сұраныс азаяды. Сондықтан төлем балансы автоматты түрде
түзетіледі.
Еркін айналым кемшіліктері:
Белгісіздік және сауданың нашарлауы. Белгісіздік және қауіп сауда жүргізуде
қиыншылықтар туғызады. Мысалы, қазақстандық кәсіпкер АҚШ-тан 90
мың долларға машина алуға шартқа отырды. Ол есептегенде
долларды 79 теңгемен санады, ал елдегі жағдайға байланысты төлем уақыты
келген кезде доллар 150 тт. болды. Сонда кәсіпкер екі есе көп ақша төлейтін
болады.
Сауда жағдайы. Елдің экономикасы халықаралық нарық валютасының нарығы
төмендеген жағдайда нашарлайды. Валюта нарығына тәуелді болады.
• Тұрақсыздық. Ішкі экономикаға жағымсыз әсер етеді. Тагайындалатын
валюта багамы әдісі. Бұл тәсіл жоғарыда қарастырған тәсілге қарама-қарсы
әдіспен жасалынады. Оның қолданылуы мемлекеттің валюта нарығын
тұрақтандырып отыру қажеттілігінің туындауымен қиындатылады. Мысалы,
жоғарыдағы жағдайда (66-сурет) валюта жетіспеушілігі автоматты түрде
жойылады, ал тағайындау жағдайында тапшылықты мемлекет жоюы керек. Осы
мәселе тағайындалатын валюта нарығының ең күрделі сұрақтарының бірі. Оны
жою жалпы келесі әдістермен жасалады және олар қазіргі замандағы барлық
елдерде қолданыла алады:
• Резервттерді қолдану. Бұл валюта нарығын тұрақтандырудың ең бір
жеңіл тәсілі. Ол нарыққа мемлекеттің өзінің валюта қорымен әсер ету
механизмі. Ал валюта қоры қалай жиналады? Мысал қарастырып отырған
еліміз алдыңғы жылы оң сальдолы болып, біраз валютаны иемденіп қалды. Ол
қор мемлекеттің иелігінде алтын ретінде сақталып, нарық ауытқулары
байқалған кезде қолданылады. Бұл тәсілдің тиімсіз жағы: егерде теріс сальдо
ұзақ уақыт байқалатын болса, онда мемлекеттің валюта қоры таусылып, бұл
саясаттан бас тартуға мәжбүр болады.
Сауда саясаты. Oл мемлекеттің нарықды бір қалыпта ұстау мақсатындағы
импортты (яғни шет ел валютасына деген сұранысты) шектеу, керісінше
экспортты (өз валютасына деген сұранысты) ынталандыру саясаты.
Импортты квота, қосымша салық салу арқылы шектеуге болады. Ол жеңіл де,
бірақ бұл қолдан жасалған шектеулер экономиканың дамуына кедергі жасайды.
Валюталық бақылау; оңтайландыру. Тағы да бір балама валюталық бақылау. Оның
мәні келесіде: мемлекет өзінің шетке тауар шығарушыларына
(экспорттаушыларына) шетел валютасын тапсыруға міндеттейді. Алынған
азын-аулақ шетел валютасын импорттаушыларға бөліп береді. Сонда импорт
көлемін елдің экспорт көлеміне байланысты етеді. Бұл жүйенің келесідей
кемшіліктері бар:
сауданың бұзылуы;
кемсітушілік;
тандаманың шектеулілігі;
Қара базар.
• Ішкі макроэкономикалық реттеулер. Салық және ақша саясаттарын
жүргізу көмегімен шетел валютасына деген сұранысты азайтады.
Енді валюталық нарықдарға келетін болсақ, соңғы жылдары валюталық
нарықдардың үш түрі қолданылады:
• Алтын стандарт. 1879 — 1934 жылдар аралығында әлемде алтын
стандарт атты жүйе қолданылды. Оның барысы мен құлдырауы тағайындалатын
валюта нарығының барлық жақсы және жаман жақтарын көрсетеді.
Ақшаның алтын стандартталуы болуы үшін келесі жағдайлар қажет деп
саналды:
1) ұлттық валютаның құрамындағы алтын салмағын белгілеу қажет;
алтын қоры мен ішкі ақша көлемі арасында тепе-тендік қажет;
алтынның экспорты мен импортына кедергі болмау қажет.
Әр ел валютасындағы алтын құрамын өзі тағайындайды және алтын
салмағының қатынасы валюталық нарықды білдірді. Мысалы, АҚШ-тың доллары =
25 грамм, фунт = 50 грамм, сонда 1 фунт = 2 доллар.
Бұл жерде алтындық қатынасты есептегенде біз орауыштың құнын,
тасымалдау шығындарын, сақтандыру шығындарын есептемейміз. Бірақ бұл
шығындар үлкен емес. Біз 50 грамм алтынға бүндай шығындарды 3 цент деп
есептейік. Бұндай жағдайда америкалықтар бір фунт үшін 2,03 доллар төлейді.
Бұл жағдайдан нарық үлкен болса Америкадан алтынның ағылуы басталады. Бұл
нүктені алтынның экспорттық нүктесі деп атайды.
Алтын Америкаға ағылу үшін нарық 1,97-ге дейін түсуі керек. Бұл
нарықнан төмен нарық қалыптасқан жағдайда алтын Америкаға ағылады. Ал бұл
нүкте алтынның импорттық нүктесі деп аталады.
Бұл жүйенің макроэкономикалық негіздерін қарастырайық. Фунт пен
доллардың тепе-тендік жағдайы 66-суреттегі сұраныс пен ұсыныс жағдайындай
болсын. Белгілі бір себептердің әсерінен британдық фунтқа сұраныс артсын
(D' қисығына дейін). Соның нәтижесінде Америка үшін нарық алтынның
экспорттық нүктелерінен артып, алтынның елден ағылуы пайда болсын. Алтын
стандартының алғашқы заңына сәйкес елдегі ақша көлемі мен алтын көлемі тең
болып, Америкада ақша көлемі қысқарады, ал Британияда ақша көлемі керісінше
үлкейеді. Ақша жиынының азаюы Америкада жалпы сұранысты азайтады және оның
нәтижесінде ұлттық өндірістің, жұмысшылар санының, баға деңгейінің
төмендеуіне әкеліп соғады. Оған қоса ақша жиынының азаюы пайыздық
мөлшерлеме деңгейін үлкейтеді. Ал Британияда керісінше жалпы сұраныс
деңгейінің, ұлттық табыс деңгейінің, жұмыс істеушілер санының, баға
деңгейінің өсуі байқалады. Ал банктік несиенің пайыздық мөлшерлемесі
керісінше төмендейді. Осыдан барып фунтке деген сұраныс төмендеп, керісінше
долларға деген сұраныс артады. Себебі арзан америкалық тауарлар
британдықтардың салыстырмалы қымбат тауарларынан тиімді көрініп, доллар
қажет бола бастайды және үлкен пайыздық мөлшерлеме инвесторлардың
қызығушылығын тудырады. Осындай себептерден фунтқа деген сұраныс қайтадан
(D) нүктесіне түседі. Бұл жүйенің нашар жағы: жұмыссыздық деңгейінің өсуі,
жалпы сұраныс деңгейінің төмендеу жағдайына ұшырауы. Төлем балансы жағымсыз
болған жағдайда елдегі алтын басқа елдерге көшуінен туындайтын жоғарыда
айтылған жағдайлардың әсерінен ел экономикасының құлдырау қаупі бар.
Бреттон-Вуд валюталық жүйесі. 1944 жылы АҚШ-тың Нью-Хэмпшир штатының
Бреттон-Вуд қаласында болған халықаралық басқосуда (саммитте) әсер
етілетін байланған валюталық нарық жүйесі туралы келісімге қол қойылды.
Жаңа жүйе алтын стандарттың тиімді жақтарымен оның келеңсіз өсерін жоятын
жүйе болуы керек. Ол конференцияда Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) құрылды.
Ол бұл жүйені қадағалау мен оған әсер ету қызметін 1971 жылға дейін
жүргізіп келді.
Бұл жүйенің пайда болуына не әсер етті? Екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін көпшілік елдер өз валютасын, ел өндірген тауарлардың бәсекелестік
мүмкіндігін жақсарту мақсатында девальвацияға (ақшаның құнсыздануына)
ұшыратты. Себебі ел валютасы басқа валюталарға қарағанда арзан болса, онда
тауарлары да арзан болады. Мысалы, а және б елдері бар және а елі өз
валютасының құнын б елінің валютасына қарағаңда арзан етіп, өзінің
тауарларына сұранысты үлкейтті. Соның нәтижесінде таза экспорт ұлғайып,
елдің өндіріс көлемі мен жұмыс орындары арта түсті. Бірақ өнімде а және
б елдері жалғыз емес және олардың көбі өзін а елінің жағдайына
жеткізгісі келеді. Соңдықтан бұл жүйенің ең басты мақсаты — дүние жүзіндегі
валюта нарығының тұрақтылығын сақтау болды. Әр ел өзінің ұлттық валютасын
алтынмен немесе доллармен бағалап, оның тұрақтылығын сақтауға міндетті
болды. Нарықды ХВҚ-ның рұқсатынсыз (10%-ға ғана) өзгертуге мүмкіндік
берілді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.