Афиндік мектеп

Жоспар
Кіріспе

1 Аристотель
2 Платон
3 Демокрит

Аристотель Халкидика түбегіндегі Стагейра қаласында б.з.д. 384 жылы туған. Оның әкесі Македония патшасы Аминтастың жеке дәрігері болған. Аристотель ақсүйектерге лайықты тәрбие және білім алды. Шамамен он жасында Аристотель Афины қаласына барып, Платон Академиясында білім ала бастады. Ол сонда шамамен жиырма жыл бойы, б.з.д. 347 жылы Платон қайтыс болғанға дейін қала берді. Содан соң ол Ксенократпен бірге Кіші Азиядағы Һермиас патшаның иеліктеріне сапар шекті. Азияда болған кезінде ол Теофрастпен бірге Лесбос аралына сапар шегіп, екеуі аралдың өсімдік және жануар әлемін зерттеді. Аристотель Һермиастың қызы (не қарындасы) Питияға үйленді. Ол туған қызды ол Пития деп атады. Һермиас қайтыс болғаннан кейін Аристотельді Македония патшасы Филипп өзінің ұлы Александрға тәлімгер болуға шақырды. Ол Александрды сабап оқытты деседі.

Александрға бірнеше жыл тәлім бергеннен кейін Аристотель Афиныға қайтып оралды. Б.з.д. 335 жылға дейін ол сонда Лүкейон деп аталатын өзінің мектебін ашып алған болатын. Афиныда оның әйелі Пития қайтыс болып, ол Стагейралық Һерпиллида атты бір әйелді кездестіреді. Ол ұл туып, оның атын Аристотель өз әкесінің құрметіне Никомах деп қояды.

Аристотель көптеген еңбектерін өмірінің осы кезеңінде жазған болуы мүмкін. Ол тек кейбір бөліктері ғана сақталған диалогтар жазған. Бізге келіп жеткен еңбектерінің көбі «трактат» түрінде өзінің шәкірттеріне арналған оқу құралы ретінде жазылғандықтан көпшілігі жалпы таратуға арналмаған. Оның ең маңызды еңбектері ретінде «Физика», «Метафизика», «Никомахтың этикасы», «Жан туралы» және «Поэтика». Бұл еңбектердің арасында өте маңызды байланыстар мен үндестіктер болса да, олардың стилі мен тақырыптары жағынан әртүрлі болып келеді.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Өмірі
Аристотель Халкидика түбегіндегі Стагейра қаласында б.з.д. 384 жылы туған.
Оның әкесі Македония патшасы Аминтастың жеке дәрігері болған. Аристотель
ақсүйектерге лайықты тәрбие және білім алды. Шамамен он жасында Аристотель
Афины қаласына барып, Платон Академиясында білім ала бастады. Ол сонда
шамамен жиырма жыл бойы, б.з.д. 347 жылы Платон қайтыс болғанға дейін қала
берді. Содан соң ол Ксенократпен бірге Кіші Азиядағы Һермиас патшаның
иеліктеріне сапар шекті. Азияда болған кезінде ол Теофрастпен бірге Лесбос
аралына сапар шегіп, екеуі аралдың өсімдік және жануар әлемін зерттеді.
Аристотель Һермиастың қызы (не қарындасы) Питияға үйленді. Ол туған қызды
ол Пития деп атады. Һермиас қайтыс болғаннан кейін Аристотельді Македония
патшасы Филипп өзінің ұлы Александрға тәлімгер болуға шақырды. Ол
Александрды сабап оқытты деседі.

Александрға бірнеше жыл тәлім бергеннен кейін Аристотель Афиныға қайтып
оралды. Б.з.д. 335 жылға дейін ол сонда Лүкейон деп аталатын өзінің
мектебін ашып алған болатын. Афиныда оның әйелі Пития қайтыс болып, ол
Стагейралық Һерпиллида атты бір әйелді кездестіреді. Ол ұл туып, оның атын
Аристотель өз әкесінің құрметіне Никомах деп қояды.

Аристотель көптеген еңбектерін өмірінің осы кезеңінде жазған болуы мүмкін.
Ол тек кейбір бөліктері ғана сақталған диалогтар жазған. Бізге келіп жеткен
еңбектерінің көбі трактат түрінде өзінің шәкірттеріне арналған оқу құралы
ретінде жазылғандықтан көпшілігі жалпы таратуға арналмаған. Оның ең маңызды
еңбектері ретінде Физика, Метафизика, Никомахтың этикасы, Жан
туралы және Поэтика. Бұл еңбектердің арасында өте маңызды байланыстар
мен үндестіктер болса да, олардың стилі мен тақырыптары жағынан әртүрлі
болып келеді.

Философияан эстетика, этика, басқару ғылымы, метафизика, саясат,
психология, шешендік өнері және құдайтану туралы еңбектер жазды. Ол білім
беру, шетелдердің әдет-ғұрыптарын, әдебиет және поэзияны зерттеді. Оның
шығармаларының толық жинағы ежелгі гректерге белгілі болған білімнің
энциклопедиясы деп атауға болады. Өз заманында белгілі болған ғылыми
мәліметтердің бәрін білген адамдардың ең соңғысы Аристотель болған деген
жорамал жасалған.[2]
Александр қайтыс болғаннан кейін Афиныда македондықтарға қарсы теріс
көзқарас қалыптасты. Билеуші Еуромедон Аристотельге құдайларды
қастерлемейсің деген айып тақты. Аристотель Афинылықтарға пәлсапаға қарсы
екінші рет қиянат жасатпаймын деп анасының Халкидадағы иелігіне бас
сауғалап кетті. Бұндағы оның қиянат деп отырғаны афинылықтардың Сократқа
шығарған әділетсіз сот үкімі болатын. Бірақ бір жыл өтпей ол Еубеяда ауырып
қайтыс болды (б.з.д. 323 жылы). Аристотель соңғы өсиетінде өзін әйелінің
жанында жерлеуді сұрады.[3][4][5]

Аристотель (грекше: Ἀριστοτέλης Aristotélēs) (б.з.д. 384 — б.з.д. 322
жылдар) — грек пәлсапашысы, Платонның шәкірті, Ұлы Александрдың ұстазы. Ол
түрлі-түрлі тақырыптарға зерттеулер жазған, соның ішінде физика,
метафизика, ақындық өнер, театр, музыка, логика, шешендік өнері, саясат,
үкімет, этика, биология және зоология.
Сократ және Платонмен бірге Аристотель батыс философиясының ең маңызды,
оның негізін қалаушы тұлғалары ретінде қарастырылады. Ахлақ, эстетика,
логика, ғылым, саясат және метафизика сияқты мәселелерді қамтитын ең
алғашқы жан-жақты пәслапалық жүйені құрған — Аристотель. Аристотельдің
физикалық көзқарастары ортағасырлық ғылымның қалыптасуына терең әсер етіп,
оның ықпалы Ағарту дәуіріне дейін созылды. Бірақ кейін ол қазіргің заманғы
физикаға орын беруге мәжбүр болды. Биологиялық ғылымдарда, ол жасаған
кейбір бақылаулардың дұрыстығы тек 19-шы ғасырда ғана расталды. Оның
еңбектерінде ең алғашқы логикалық зерттеулер жасалған, соның негізінде 19-
шы ғасырда қазіргі заманғы формалды логика ғылымы қалыптасты. Аристотельдің
метафизикалық ілімі яһуди және мұсылман философияларына зор ықпал жасады.
Ал оның мәсіхшілік философияға әсері, әсіресе Шығыс православ шіркеуінің
философиясына және Рим католик шіркеуінің пәлсапалық схоластика мектебіне
қазір де жалғасып келе жатыр. Аристотельдің философиясының барлық қырлары
әлі де терең зерттелуде.
Аристотель кезінде көптеген өте көркем шығармалар мен диалогтар (Цицерон
оның әдеби стилін алтын өзен деп атаған) жазса да, оның жазбаларының
көпшілігі бізге дейін жетпеген. Оның кейбір еңбектері біресе табылып,
біресе қайта жоғалып отырды. Кейбір пайымдаулар бойынша, оның жазбаларының
тек бестен бірі ғана сақталған.
— Гиппократтың шәкірті, философия ілімінің бірінші үстазы сол кездегі басқа
да ойшыл ғалымдармен қатар барлық ғылымдардың, оның ішінде морфологияның
дамуына да зор үлес қосты. Аристотель салыстырмалы әдістерді пайдалана
отырып, жануарлардың 500-ден аса түрлерінің дене құрылысын зерттеу арқылы
өз заманына сай морфологиялық ғылыми түжырымдар жасаған. Аристотель
жануарлар денесінің еркін қозғалысын мидың басқаратындығын, сүйекқаптың
маңызын, жүрек пен қан тамырларының байланысын дүрыс түсініп, жүйкені
(нервті) басқа мүшелерден ажырата білген. Аристотель өзінің ғылыми
еңбектерімен салыстырмалы анатомияның, зоологияның және эмбриологияның
негізін қалаған.[1]

Платон (Platon) Афиналық (б.з.б. 427 — 347) — ежелгі грек философы,
Сократтың шәкірті, еуропалық идеализмнің негізін салушы. Платон оның лақап
аты (жалпақ, кең), өз есімі — Аристокл.
• 407 ж. ш. Платон Сократпен танысып, оның ең сүйікті шәкіртінің бірі
болды. Сократ өлгеннен кейін Афинадағы саяси жағдайдың қолайсыздығына
байланысты Мегарга кетті.
• 389 ж. Оңтүстік Италия мен Сицилияға саяхат жасап, онда
пифагоршылармен ғылыми, философиялық, діни ілім жайында пікір алысты.
Платон Афинада өз мектебі — Платон академиясының негізін қалайды.
• 367 және 361 ж. Сицилияға екі рет саяхат жасап, өмірінің соңғы
жылдарын Афинада өткізді. Осында көптеген еңбектер жазып, дәріс оқыды.
Негізгі шығармалары: “Апология” (Сократты қорғау), “Критон” (заңды
сыйлау туралы), “Кратил” (тіл туралы), “Федон” (әдептілік туралы),
“Мемлекет” (идеялар теориясы), “Теэтет” (білім туралы), “Тимей”,
“Заңдар”, т.б.
Платонның пікірінше, шын болмыс — ақылмен ғана білуге болатын денесіз
идеялар әлемі. Оның болмысы Парменидтікіндей біртұтас емес, керісінше
өздеріне тән идеялары бар рухани көпшілік болмыс. Әр идея өз алдына мәңгі
және өзгермейді, ол өзіне-өзі тән. Идеялардың саны көп, бірақ шексіз емес.
Идеялар бір-біріне тек қарым-қатынаста ғана емес, сонымен бірге бір-біріне
бағынышты, басқаша айтқанда, бірнеше түрлі идеялар бір ортақ идеяға
бағынышты қатынастарда болады. Қоғамның теқтік бөлінуін Платон азаматтардың
бірлескен тұрғылықты жерлері ретінде мемлекет беріқтігінің шарты деп
жариялады. Төменгі теқтен жоғарғысына өз бетінше өтуге жол берілмейді және
ол үлкен қылмыс болып саналады, өйткені әрбір адам өзіне табиғатынан
белтіленіп қойылған іспен айналысуы қажет. "Өз ісімен айналысу және
бөтендерге килікпеу — әділдік деген осы". Әділдіктің платондық анықтамасы
қоғамдық теңсіздікті, адамдардың туғаннан жоғары және төменгі болып
бөлінуін ақтауға құрылған.
Платон рухани әлемнің жеке идеялары туралы айтқанда, көбінесе “эйдос” деген
ұғымды қолданады. Ежелгі грек тілінде идея да, эйдос та бір-біріне ұқсас
мағына береді: түр, пішін, кейіп, тәсіл, т.б. Эйдостар сезімдік заттар үшін
бір мезгілде әр түрлі міндет атқарады:
1. себептілік;
2. заттардың жаратылу кескіні үшін үлгі;
3. заттардың түпнегізін бейнелейтін ұғым.

"Афиндік мектеп" фрескасында Платон
Материалдық денелер өзгермелі, құбылмалы, ал эйдостар мәңгілік. Заттардың
өзгермелілігін түсіну үшін бұл екі ұғым ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.