Орта азияның далалық және шөлейт аударының өзендері

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
а) Көлдері: Ыстық көл, Чингир . көл, Құм көл т.б.
ә) Өзендері: Сырдария, Амудария, Шу, Сарысу, Талас, Зарапшан, Памир
б) Жер асты суларына сипаттама

ІІІ Қорытынды
ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер

Құрлық суының адам қоғамының тіршілігі мен іс әрекеті маңыздылығы зор. Ол елді менкендерді ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпті сумен жабдықтау үшін құрғақшылық жерлерді суару пайдаланылады.
Қоғам дамыған сайын құрлық суын пайдалану мүмкіншіліктері алуан түрлі болып арта береді. Бұл мүмкіншіліктер әсіресе жер қойнауы мен су бүкіл халыққа қарайтын және шаруашылық жоспарлы түрде жүргізілетін социолистік шаруашылық жағдайында ұшан теңіз мол.
Атлант мұхиты бассейндерінің аралығына сұғына кіріп, созылып кетеді. Қиыр оңтүстік шығыста Памир жоталары оны Үнді мұхиты бассейннен бөледі.
Арал бассейнінің кіші бөлігі таулы үлкен бөлігі шөлді жазық болып келеді. Арал бассейінінің өзендері: Амудария, Сырдария таудан басталады да, шөлді басып аққандықтан суынан айырылады. Таудан шыққаннан кейін өзендерге сала қосылмайды, өзен торы өте сирек. Амударияның жылдық ағыны 1460 км ұзындықта, 42 км3. Сырдарияныкі 2140 км ұзындықта, 14 км3. Тұйық ішкі ағын облысындағы көптеген өзендер құмға сіңіп жоғалады, немесе кішігірім көлдерге аяқталады.
Орта Азияның далалық және шөлейт аударының өзендері сульфатты, минералы көп болып келеді. Хлорлы судың минералы тым күшті болады. Тау өзендерінің олардың ішінде әсіресе шайылғыш жыныстарды басып ағатын өзендердің, олардың ішінде лайлылығы өте жоғары Амудария 96,7 млн тонна ерітінді тасқындарды апарады.
Көлдер мен қазан шұңқұрлардың пайда болуы әртүрлі. Жыл сайын жасанды көлдер, бөгендер мен тоғандар көп жасалуда. Каспи маңы көлдері өте көп және негізінен өзендердің көктемгі тасынан пайда болады. Олардың көбісі қар суынан ойпаңдар, жазда құрғап қалады. Орта Азия ауданында Арал теңіз көлі үлкендігі жөнінен екінші орында тұратын көл. Көлдердің минерал ресурстарының дұрыс пайдаланудың мәні зор.

1. «СССР - дің Физикалық географиясы». Алматы 1990 ж.
И. Давыдова, К. Пушкинский, И. Коменский
2. Түркі тілдес халықтарының географиясы
3. «Материктердің физикалық географиясы»
Т.В Власов Алматы 1985 ж.
4. «Материктер мен мұхиттар географиясы»
В.А Коринская, В.А Щенев, И. В. Душенов Алматы 1997 ж.