Ақыл-ой және әлеуметтік мәдени орта

Жоспар
Кіріспе

1 Әлеуметтік мәдени факторлар әсерін зерттеу
2 Ақыл.ойдың білімге тәуелділігі
3 Популциядағы ақыл.ой дәрежесі

Әлеуметтік мәдени факторлар әсерін зерттеу ақыл-ойдың қалыптасуында белгілі бір әсері бар екендігін көрсетеді. Ақыл-ой коэффициенті тууға байланысты емес және әлеуметтік, мәдении шарттарға байланысты өзгеріп отырады.Бірге алынған ауыспалыларды анықтау үшін ситуативтік нақты салыстырмалы факторлардың рөлі де бар, осыған байланысты шетелдіктер әлеуметтік экономикалық статус ұғымын енгізген болатын. Негізгі ауыспалыларға жататын негізгілер: білім беру, сабақтардың түрі (кәсіби статус) және кіріс дәрежесі әрине, осы ауыспалылардың ақыл-ойға әсерін қызықтыратынына анық және осыған көптеген зерттеулер арналған.
Ақыл-ойдың білімге тәуелділігі.2400 адамды қамтыған зертеулердің бірін еске түсірудің өзі жеткілікті. (Л.Н.Борисова,1974) Күткеніміздей топтар арасындағы ақыл ойдың дәрежесінің айырмашылығы білімді дәрежесінің өсуімен көбейіп отырған. Сонымен қатар оқытуға сезімталдығы күштірек вербалдық (сөздікте) ақыл-ойдың дамуында өзгерістер ерекше көп болады (4.9-сурет)
Тек білім беруге ғана, оның алыну жағдайларына да байланысты. Мектепте оқытылған оқушылардың зерттеу нәтижелерін салыстыру арқылы осы факторладың ақыл-ойдың мүмкіндігіне әсерін көрсетті.
Өз кезегінде көптеген зерттеушілердің айтуынша, әке мен ананың білімінің дәрежесі –бала ақыл ойының дамуы үшін ең болжамдық көрсеткіштерінің бірі.Егіздер мен қарапайым туылған балаларды зерттеген Н.С. Кантонистованың (1980 )жұмыстарында ата анасының білім дәрежесіне байланысты балалардың да ақыл –ой коэффицентін төмендейтіндігі айтылған (4.10 кесте)
Ата ананың білім дәрежесінің балаға деген ата аналық қамқорлықты өлшеуге арналған
Шкалалар мен карелексияланады. Жоғары білімді ата аналар отбасылық ортада жақсы әсер етеді.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

4.9. Ақыл-ой және әлеуметтік мәдени орта.
Әлеуметтік мәдени факторлар әсерін зерттеу ақыл-ойдың қалыптасуында
белгілі бір әсері бар екендігін көрсетеді. Ақыл-ой коэффициенті тууға
байланысты емес және әлеуметтік, мәдении шарттарға байланысты өзгеріп
отырады.Бірге алынған ауыспалыларды анықтау үшін ситуативтік нақты
салыстырмалы факторлардың рөлі де бар, осыған байланысты шетелдіктер
әлеуметтік экономикалық статус ұғымын енгізген болатын. Негізгі
ауыспалыларға жататын негізгілер: білім беру, сабақтардың түрі (кәсіби
статус) және кіріс дәрежесі әрине, осы ауыспалылардың ақыл-ойға әсерін
қызықтыратынына анық және осыған көптеген зерттеулер арналған.
Ақыл-ойдың білімге тәуелділігі.2400 адамды қамтыған зертеулердің бірін
еске түсірудің өзі жеткілікті. (Л.Н.Борисова,1974) Күткеніміздей топтар
арасындағы ақыл ойдың дәрежесінің айырмашылығы білімді дәрежесінің өсуімен
көбейіп отырған. Сонымен қатар оқытуға сезімталдығы күштірек вербалдық
(сөздікте) ақыл-ойдың дамуында өзгерістер ерекше көп болады (4.9-сурет)
Тек білім беруге ғана, оның алыну жағдайларына да байланысты. Мектепте
оқытылған оқушылардың зерттеу нәтижелерін салыстыру арқылы осы факторладың
ақыл-ойдың мүмкіндігіне әсерін көрсетті.
Өз кезегінде көптеген зерттеушілердің айтуынша, әке мен ананың
білімінің дәрежесі –бала ақыл ойының дамуы үшін ең болжамдық
көрсеткіштерінің бірі.Егіздер мен қарапайым туылған балаларды зерттеген
Н.С. Кантонистованың (1980 )жұмыстарында ата анасының білім дәрежесіне
байланысты балалардың да ақыл –ой коэффицентін төмендейтіндігі айтылған
(4.10 кесте)
Ата ананың білім дәрежесінің балаға деген ата аналық қамқорлықты
өлшеуге арналған
Шкалалар мен карелексияланады. Жоғары білімді ата аналар отбасылық ортада
жақсы әсер етеді. Осыған байланысты әкелер өз ұлдарныдағы тәуелсіздік,
еркіндік сапасын дамытуға тырысса, аналар осы қасиеттерді қыздарында
қалыптастырған. Бредли (Bradley etal 1989) ұжымдастарымен келтірген
мәліметінде алғашқы үш жылда дәл жағымды отбасы үлкен болжаулық мәнге ие.
Тіпті отбасылардың кіріс көрсеткіші мұндай отбасылары ерекшеліктеріне
теңесе алмайды.
Әке шешесі қол жеткізген кәсіби статус олардың балаларының ақыл ойының
даму дәрежесіне әсер етеді, бұл әсер ұзақ уықытқа тұрақты болады. Джеимс
Флин (Flynn,1999)1932 жылдан алынған әр түрлі зертеулердегі мәліметтерді
қосып көрсетеді. (4-12 кесте)
Суретте бағдары бар сызықтар мен суреттің жақында орналасқан ауыспалалар
тәуелсізер ретінде қарастырылады.Бұл ауыспалылар арасындағы қарым
қатынастар талданбайды, ал оның көлемі коэффиценті талданады. Жақшаның
ішінде алғашқыларынан тәуелсіз алынған мәліметтер келтірліген әрбір
тәуелсіз ауыспалы детерминат ретінде қарастырылған. Бағдары бар тік
сызықтар үлгіге пайымдалатын әсерге қарай бағыттайды. Арнайы статистикалық
техника көмегімен алынған коэффицентер, көлемдер, бір ауыспалының
екіншісіне әсернін ұсынады. Статистикалық техниканы қолдану таңдаулы
ауыспалылардың арасындағы себебептік әсерді енгізуді талап етеді (бағыт
себептен салдарға жол көрсетеді.) Бұл жолдар диаграммасына IQ-ң тікелей
біліммен байланысты екені көрінеді және ата анаң мамандығымен байланысы
қарастырылады кіріс себебі IQ, білімді және кәсіпті байланйстырушы басқа
моделде көрінген Дункан,1967. Бұл моделден көретініміз (4-11 сурет)
мамандықтын тікелей әсері болғанда, ақыл –ой мен білімнің оған ешқандай да
әсері болмайды. Бір сөзбен айтқанда өмір сүретін балаларды ақыл - ой
коэффицентінің төмен болуы, олардағы үйретуге болатын бір қатар дағдылардың
болмамауынан. (4-11 сурет).
Жалпы алғанда әлеуметтік экономикалық статустың сипаттамасы (жоғарыда,
орташа, және бөлек) индивиттің ақыл-ойына байланысты көп нәрсеге әсер
етеді. Сонымен әлеуметтік экономикалық статус төмен ата-аналар өз
балаларының мәселелерін шешуде әсері аз стратегияларды қолданатыны
анықталады. Төменгі статустық отбасындағы ата-аналар қиын жағдайда балаға
көмектесуге емес,ол үшін мәселені шешуге талпынады. Сол себепті отбасылық
тәрбиенің тәуелсіз стилі баладағы IQ көрсеткішімен байланыста болады.
Популциядағы ақыл-ой дәрежесінің үздіксіз жоғарылып отырғандығын
дәлелдейтін зерттеулерді бөліп қарастыру орынды болып табылады.1932-1972жыл
аралығында американдықтардың репрезентативті таңдауларын зерттеу, 46
жастағы IQ-ң орташа өсімі 13,8 балға тең екенін көрсетті. Кейінірек осы
зерттеудің авторы американдық психолг Джеимс Флин (Flynn,1998) уақыт
аралығындағы британдықтардың, голандықтардың, израилдықтардың,
норвегииялықтардың, белгиялықтардың IQ-ң өсуін жариялады. (4.12 сурет)
Флин осы құбылыстың себептері турылы белгілі маманар арасында сұрау
жүргізіп 2 жауап алады:
1) Тестілеу процедурасындағы өсуі
2) Білім дәрежесі өсуі.
Негізінен ақыл-ой дәрежесінің өсуін тек осы екі факторлармен
байланыстыруға ғана тырыспаған сонымен қатар тамақтандырудың
дұрысталуымен, әлеуметтік экономикалық статустың өзгеруімен (жоғарлау),
урбанизациямен, сонымен қатар теледидардың, видео
ойындардың,компьютерлердің де әсерімен байланыстырған (Flynn,1999)
Флиннің пікірінше IQ-ң өсуінің мұндай түсіндірмелері псиометриялық
концепцяға қарсы келеді.
Шын мәнінде, білімнің жақсаруы да, өркениеттің жемістері де IQ-ң
жоғарлауын түсіндіре алмайды, өйткені біз оның генетикалық жағынан әсерін
зерттейміз.Бұл құбылыстың шындыққа сәйкес келетін түсініктемесі – адамға
деген жоғары талап қоятын әлеуметтік процесс. Бұл байланыста 1970 жылы
жүргізілген Петербургтық психолгтардың жұмысына сүйенгеніміз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.