Жер жүзіндегі азаматтарға арналған бақыт табу жөніндегі нұсқаулық
1.бөлім Каббала:өткені мен қазіргісі
Жалпы түпкі ой
Ғылым бесігі
Басқа жолдар
Басты мәселелер
Каббаланың пайда болуы
Өзгерістер қозғалтқышы
Жүргізушінің орнын алу
Тығу, іздеу... және таба алмау
Ғаламдық дағдарыстың артында жақсылық болады
Өзімшілдік . тұзақ
Бірліктің қажеттілігі
Жоғары түсінгіштік
Уақыт келді
Қорытындылар
2.бөлім Тілектердің ең үлкені
Қозғау салу . өрлеу үшін негіз
Жабық есіктердің ар жағында
Тілектер эвалюциясы
Тілектерді басқару
Жаңа тілектің пайда болуы
Жаңа тілектерді іске асыру әдісі
Тикун . өзімшілдік тілегін түзету
Қорытындылар
3.бөлім Жаратылыс бастаулары
Рухани дүние
Төрт негізгі кезең
Жаратылыс Түпкі ойының ізденісі
Бағыт
Жоғары және төмен
Адам Ришон . ортақ ниет
Қорытындылар
4.бөлім Біздің Әлем
Пирамида
Жоғарыда қалай, төменде де солай
Баспалдақпен жоғары қарай
Руханиятқа ұмтылыс
Қорытындылар
5.бөлім Кімнің шынайылығы шынайылық болып табылады?
Каббаланы зерделеу кезіндегі үш шектеу
Шынайылықты қабылдау
Жаңылысу қақпаны
Болмаған шынайылық
Өлшеу құралы
Алтыншы түйсік
Егер жол болса.оны басқарушы да бар
Жаратылыстың түпкі ойы
Решимот . кейін болашаққа
Қорытындылар
6. бөлім Бостандыққа апаратын тар жол
Таң алдындағы түнек
Төрт қадам жердегі ғажайып әлем
Өз мүмкіндіктеріңнің шекарасын таны
«Өмірдің жетекшісі»
Қоғамды өзгерте отырып, өзіңді өзгерту
Төрт фактор
Бір тұқымдас құстар
Ешқандай анархистер болмасын
Өзімшілдіктің шарасыз өлімі
Емдеу
Жасыру
Еркін таңдау шарттары
Еркін таңдау
Сенім
Білім
Екі сөзбен
Жалпы түпкі ой
Ғылым бесігі
Басқа жолдар
Басты мәселелер
Каббаланың пайда болуы
Өзгерістер қозғалтқышы
Жүргізушінің орнын алу
Тығу, іздеу... және таба алмау
Ғаламдық дағдарыстың артында жақсылық болады
Өзімшілдік . тұзақ
Бірліктің қажеттілігі
Жоғары түсінгіштік
Уақыт келді
Қорытындылар
2.бөлім Тілектердің ең үлкені
Қозғау салу . өрлеу үшін негіз
Жабық есіктердің ар жағында
Тілектер эвалюциясы
Тілектерді басқару
Жаңа тілектің пайда болуы
Жаңа тілектерді іске асыру әдісі
Тикун . өзімшілдік тілегін түзету
Қорытындылар
3.бөлім Жаратылыс бастаулары
Рухани дүние
Төрт негізгі кезең
Жаратылыс Түпкі ойының ізденісі
Бағыт
Жоғары және төмен
Адам Ришон . ортақ ниет
Қорытындылар
4.бөлім Біздің Әлем
Пирамида
Жоғарыда қалай, төменде де солай
Баспалдақпен жоғары қарай
Руханиятқа ұмтылыс
Қорытындылар
5.бөлім Кімнің шынайылығы шынайылық болып табылады?
Каббаланы зерделеу кезіндегі үш шектеу
Шынайылықты қабылдау
Жаңылысу қақпаны
Болмаған шынайылық
Өлшеу құралы
Алтыншы түйсік
Егер жол болса.оны басқарушы да бар
Жаратылыстың түпкі ойы
Решимот . кейін болашаққа
Қорытындылар
6. бөлім Бостандыққа апаратын тар жол
Таң алдындағы түнек
Төрт қадам жердегі ғажайып әлем
Өз мүмкіндіктеріңнің шекарасын таны
«Өмірдің жетекшісі»
Қоғамды өзгерте отырып, өзіңді өзгерту
Төрт фактор
Бір тұқымдас құстар
Ешқандай анархистер болмасын
Өзімшілдіктің шарасыз өлімі
Емдеу
Жасыру
Еркін таңдау шарттары
Еркін таңдау
Сенім
Білім
Екі сөзбен
ихаэль Лайтман (философия PhD, биокибер¬нетика MSc, онтология және таным теориясының профессоры) классикалық каббала саласындағы дүниежүзіне белгілі маман болып табылады. Оның өмірлік жолы белгілі рухани көшбасшы үшін өте ерекше: академиялық білім алып, биокибернетика саласында айтулы жетістіктерге жете отырып, ол бүгінгі күнге дейін оның зерттеулерінің басты нысаны болып отырған ежелгі ғылым- каббаланы зерттеді.
Михаэль Лайтман 1976 жылдан бастап каббаланы зерттеуді бастады. Нағыз ұстаз іздестіру барысында ол 1979 жылы Йегуда Ашлагтың үлкен ұлы және мұрагері каббалистика әлемінде Бааль Сулам деген атпен белгілі каббалист Барух Ашлагқа (1906-1991) кездесті. Бұл атты және даңқты оған «ЗОАР» кітабына жазған «Сулам» (иврит –Баспалдақ) түсініктемесі алып келді.
Осы кезден бастап Михаэль Лайтман он екі жыл бойы Барух Ашлагтың жақын шәкірті әрі жеке көмекшісі болып, оның өмірінің соңына дейін қасында болды.
М. Лайтман өзінің ұстазы қайтыс болған соң каббала ғылымы саласында ғылыми және ағартушылық қызметпен айналысатын тәуелсіз, коммерциялық емес қауымдастықтар - 1991 жылы Халықаралық каббала академиясын, ал содан кейін, 2004 жылы Й. Ашлаг атындағы Зерттеу институтын (ARI – Ashlag Rеsеarch Institutе) құрды .
Халықаралық каббала академиясының әлемнің 30 мемлекетінде қашықтан оқыту орталықтары мен филиалдары бар. Академияның сайтын www.kabbalah.info «Британика» энциклопедиясы қатысушыларының саны, материалдарының хабардарлығы бойынша ірі оқу-білім беру интернет- ресурстарының бірі ретінде атап өтті.
Аталған сайт каббалалық мәтіндерге 20 тілде шектеусіз қол жеткізуге мүмкіндік береді және күніне он мыңға жуық адам сайтқа кіреді.
Бүгінгі таңда Михаэль Лайтманның каббала саласындағы көп жылғы зерттеулері қоғамда қолдау тауып отыр. Оның қаламынан 30-дан астам кітап шықты. www.kab.tv интернет-каналы бойынша күн сайын М. Лайтманның дәрістері алты тілдегі (ағылшын, орыс, неміс, испан, француз, түрік) ілеспе аудармамен тікелей көрсетіледі.
2005 жылдан бастап Михаэль Лайтман Қазіргі заманғы өркениеттің ғаламдық проблемаларын шешумен айналысатын алдыңғы қатарлы ғалымдар мен қоғам қайраткерлерінің жиналысы - Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Coun¬cil) мүшесі болып табылады.Халықаралық зияткерлік қауымдастығының белгілі өкілдері М. Лайтманның ғалымдар мен қалың көпшілікке каббала білімдерін беру жөніндегі жұмсап отырған күш-жігеріне қолдау көрсетуде.
Будапешт клубының (Club of Budapest) негізін салушы әрі президенті және Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Coun¬cil) Профессор Эрвин Ласло (Италия/Венгрия) былай деген болатын: «Осынау планетада біздің болашақтағы тіршілік етуіміздің тағдыры шешіліп жатқан уақытта ежелгі каббала ғылымы тағы да маңыздылық пен өзектілікке ие болуда. Классикалық ілімде қамтылған даналық қазіргі пайда болып отырған проблеманы шешу үшін және біздің алдымызда туындаған мүмкіндіктерді ашу үшін пайдаланылуы тиіс. Осы жолдау Израильде, сонымен қатар бүкіл әлемдегі барлық адамдар үшін қол жетімді болуы тиіс. Осы маңызды міндетті шешуге және осы тарихи миссияны орындауға Михаэль Лайтманның ғана қолынан келеді.
Каббала философиясы саласындағы жетекші маман профессор Даниэль Мэтт (АҚШ) «Михаэль Лайтман- бұл сирек кездесетін таң қаларлық тұлға: ғылым мен каббаланың негізделген синтезінің негізін қалаған таланты ғалым» деген болатын.
Михаэль Лайтман 1976 жылдан бастап каббаланы зерттеуді бастады. Нағыз ұстаз іздестіру барысында ол 1979 жылы Йегуда Ашлагтың үлкен ұлы және мұрагері каббалистика әлемінде Бааль Сулам деген атпен белгілі каббалист Барух Ашлагқа (1906-1991) кездесті. Бұл атты және даңқты оған «ЗОАР» кітабына жазған «Сулам» (иврит –Баспалдақ) түсініктемесі алып келді.
Осы кезден бастап Михаэль Лайтман он екі жыл бойы Барух Ашлагтың жақын шәкірті әрі жеке көмекшісі болып, оның өмірінің соңына дейін қасында болды.
М. Лайтман өзінің ұстазы қайтыс болған соң каббала ғылымы саласында ғылыми және ағартушылық қызметпен айналысатын тәуелсіз, коммерциялық емес қауымдастықтар - 1991 жылы Халықаралық каббала академиясын, ал содан кейін, 2004 жылы Й. Ашлаг атындағы Зерттеу институтын (ARI – Ashlag Rеsеarch Institutе) құрды .
Халықаралық каббала академиясының әлемнің 30 мемлекетінде қашықтан оқыту орталықтары мен филиалдары бар. Академияның сайтын www.kabbalah.info «Британика» энциклопедиясы қатысушыларының саны, материалдарының хабардарлығы бойынша ірі оқу-білім беру интернет- ресурстарының бірі ретінде атап өтті.
Аталған сайт каббалалық мәтіндерге 20 тілде шектеусіз қол жеткізуге мүмкіндік береді және күніне он мыңға жуық адам сайтқа кіреді.
Бүгінгі таңда Михаэль Лайтманның каббала саласындағы көп жылғы зерттеулері қоғамда қолдау тауып отыр. Оның қаламынан 30-дан астам кітап шықты. www.kab.tv интернет-каналы бойынша күн сайын М. Лайтманның дәрістері алты тілдегі (ағылшын, орыс, неміс, испан, француз, түрік) ілеспе аудармамен тікелей көрсетіледі.
2005 жылдан бастап Михаэль Лайтман Қазіргі заманғы өркениеттің ғаламдық проблемаларын шешумен айналысатын алдыңғы қатарлы ғалымдар мен қоғам қайраткерлерінің жиналысы - Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Coun¬cil) мүшесі болып табылады.Халықаралық зияткерлік қауымдастығының белгілі өкілдері М. Лайтманның ғалымдар мен қалың көпшілікке каббала білімдерін беру жөніндегі жұмсап отырған күш-жігеріне қолдау көрсетуде.
Будапешт клубының (Club of Budapest) негізін салушы әрі президенті және Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Coun¬cil) Профессор Эрвин Ласло (Италия/Венгрия) былай деген болатын: «Осынау планетада біздің болашақтағы тіршілік етуіміздің тағдыры шешіліп жатқан уақытта ежелгі каббала ғылымы тағы да маңыздылық пен өзектілікке ие болуда. Классикалық ілімде қамтылған даналық қазіргі пайда болып отырған проблеманы шешу үшін және біздің алдымызда туындаған мүмкіндіктерді ашу үшін пайдаланылуы тиіс. Осы жолдау Израильде, сонымен қатар бүкіл әлемдегі барлық адамдар үшін қол жетімді болуы тиіс. Осы маңызды міндетті шешуге және осы тарихи миссияны орындауға Михаэль Лайтманның ғана қолынан келеді.
Каббала философиясы саласындағы жетекші маман профессор Даниэль Мэтт (АҚШ) «Михаэль Лайтман- бұл сирек кездесетін таң қаларлық тұлға: ғылым мен каббаланың негізделген синтезінің негізін қалаған таланты ғалым» деген болатын.
Михаэль Лайтман
Каббаланы ашу
Жер жүзіндегі азаматтарға арналған бақыт табу жөніндегі нұсқаулық
МАЗМҰНЫ
Автор туралы 5
1-бөлім Каббала:өткені мен қазіргісі
Жалпы түпкі ой 6
Ғылым бесігі 7
Басқа жолдар 8
Басты мәселелер 9
Каббаланың пайда болуы 10
Өзгерістер қозғалтқышы 11
Жүргізушінің орнын алу 12
Тығу, іздеу... және таба алмау 13
Ғаламдық дағдарыстың артында жақсылық болады 14
Өзімшілдік – тұзақ 15
Бірліктің қажеттілігі 16
Жоғары түсінгіштік 18
Уақыт келді 19
Қорытындылар 20
2-бөлім Тілектердің ең үлкені
Қозғау салу – өрлеу үшін негіз 21
Жабық есіктердің ар жағында 23
Тілектер эвалюциясы 24
Тілектерді басқару 26
Жаңа тілектің пайда болуы 27
Жаңа тілектерді іске асыру әдісі 28
Тикун – өзімшілдік тілегін түзету 29
Қорытындылар 30
3-бөлім Жаратылыс бастаулары
Рухани дүние 31
Төрт негізгі кезең 33
Жаратылыс Түпкі ойының ізденісі 36
Бағыт 39
Жоғары және төмен 40
Адам Ришон – ортақ ниет 42
Қорытындылар 43
4-бөлімБіздің Әлем
Пирамида 45
Жоғарыда қалай, төменде де солай 47
Баспалдақпен жоғары қарай 48
Руханиятқа ұмтылыс 50
Қорытындылар 53
5-бөлім Кімнің шынайылығы шынайылық болып табылады?
Каббаланы зерделеу кезіндегі үш шектеу 56
Шынайылықты қабылдау 58
Жаңылысу қақпаны 59
Болмаған шынайылық 60
Өлшеу құралы 62
Алтыншы түйсік 63
Егер жол болса-оны басқарушы да бар 64
Жаратылыстың түпкі ойы 66
Решимот – кейін болашаққа 67
Қорытындылар 69
6- бөлімБостандыққа апаратын тар жол
Таң алдындағы түнек 71
Төрт қадам жердегі ғажайып әлем 73
Өз мүмкіндіктеріңнің шекарасын таны 75
Өмірдің жетекшісі 76
Қоғамды өзгерте отырып, өзіңді өзгерту 77
Төрт фактор 78
Бір тұқымдас құстар 80
Ешқандай анархистер болмасын 82
Өзімшілдіктің шарасыз өлімі 83
Емдеу 84
Жасыру 85
Еркін таңдау шарттары 86
Еркін таңдау 87
Сенім 87
Білім 88
Екі сөзбен 89
АВТОР ТУРАЛЫ
ихаэль Лайтман (философия PhD, биокибернетика MSc, онтология және таным
теориясының профессоры) классикалық каббала саласындағы дүниежүзіне белгілі
маман болып табылады. Оның өмірлік жолы белгілі рухани көшбасшы үшін өте
ерекше: академиялық білім алып, биокибернетика саласында айтулы
жетістіктерге жете отырып, ол бүгінгі күнге дейін оның зерттеулерінің басты
нысаны болып отырған ежелгі ғылым- каббаланы зерттеді.
Михаэль Лайтман 1976 жылдан бастап каббаланы зерттеуді бастады. Нағыз
ұстаз іздестіру барысында ол 1979 жылы Йегуда Ашлагтың үлкен ұлы және
мұрагері каббалистика әлемінде Бааль Сулам деген атпен белгілі каббалист
Барух Ашлагқа (1906-1991) кездесті. Бұл атты және даңқты оған ЗОАР
кітабына жазған Сулам (иврит –Баспалдақ) түсініктемесі алып келді.
Осы кезден бастап Михаэль Лайтман он екі жыл бойы Барух Ашлагтың жақын
шәкірті әрі жеке көмекшісі болып, оның өмірінің соңына дейін қасында болды.
М. Лайтман өзінің ұстазы қайтыс болған соң каббала ғылымы саласында
ғылыми және ағартушылық қызметпен айналысатын тәуелсіз, коммерциялық емес
қауымдастықтар - 1991 жылы Халықаралық каббала академиясын, ал содан кейін,
2004 жылы Й. Ашлаг атындағы Зерттеу институтын (ARI – Ashlag Rеsеarch
Institutе) құрды .
Халықаралық каббала академиясының әлемнің 30 мемлекетінде қашықтан
оқыту орталықтары мен филиалдары бар. Академияның сайтын www.kabbalah.info
Британика энциклопедиясы қатысушыларының саны, материалдарының
хабардарлығы бойынша ірі оқу-білім беру интернет- ресурстарының бірі
ретінде атап өтті.
Аталған сайт каббалалық мәтіндерге 20 тілде шектеусіз қол жеткізуге
мүмкіндік береді және күніне он мыңға жуық адам сайтқа кіреді.
Бүгінгі таңда Михаэль Лайтманның каббала саласындағы көп жылғы
зерттеулері қоғамда қолдау тауып отыр. Оның қаламынан 30-дан астам кітап
шықты. www.kab.tv интернет-каналы бойынша күн сайын М. Лайтманның дәрістері
алты тілдегі (ағылшын, орыс, неміс, испан, француз, түрік) ілеспе
аудармамен тікелей көрсетіледі.
2005 жылдан бастап Михаэль Лайтман Қазіргі заманғы өркениеттің
ғаламдық проблемаларын шешумен айналысатын алдыңғы қатарлы ғалымдар мен
қоғам қайраткерлерінің жиналысы - Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World
Wisdom Council) мүшесі болып табылады.Халықаралық зияткерлік
қауымдастығының белгілі өкілдері М. Лайтманның ғалымдар мен қалың
көпшілікке каббала білімдерін беру жөніндегі жұмсап отырған күш-жігеріне
қолдау көрсетуде.
Будапешт клубының (Club of Budapest) негізін салушы әрі президенті
және Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Council) Профессор Эрвин
Ласло (ИталияВенгрия) былай деген болатын: Осынау планетада біздің
болашақтағы тіршілік етуіміздің тағдыры шешіліп жатқан уақытта ежелгі
каббала ғылымы тағы да маңыздылық пен өзектілікке ие болуда. Классикалық
ілімде қамтылған даналық қазіргі пайда болып отырған проблеманы шешу үшін
және біздің алдымызда туындаған мүмкіндіктерді ашу үшін пайдаланылуы тиіс.
Осы жолдау Израильде, сонымен қатар бүкіл әлемдегі барлық адамдар үшін қол
жетімді болуы тиіс. Осы маңызды міндетті шешуге және осы тарихи миссияны
орындауға Михаэль Лайтманның ғана қолынан келеді.
Каббала философиясы саласындағы жетекші маман профессор Даниэль Мэтт
(АҚШ) Михаэль Лайтман- бұл сирек кездесетін таң қаларлық тұлға: ғылым мен
каббаланың негізделген синтезінің негізін қалаған таланты ғалым деген
болатын.
1-бөлім
Каббаланың өткені мен бүгіні
Жалпы түпкі ой
Каббаланың қазіргі заманғы голливудтық танымал ағымның жемісі емес
екені баршаға белгілі. Бұл ғылым мыңдаған жылдар бойы өмір сүріп келеді. Ол
туындаған кезде қазіргіге қарағанда адамдар табиғатқа етене жақын болған.
Олар өздерінің табиғатпен тығыз байланысын сезініп, өздерін қоршаған
айналаның барлығына ұқыптылықпен қарады. Ол күндері адамдарда оқшаулану
үшін ешқандай себептері болмады, себебі олар бүгінгі күнгі біздер секілді
менменшіл және табиғаттан мүлдем алыстамаған еді. Ол кезде адамзат
табиғаттың ажырамас бөлігі болып табылатын және өзін қоршаған әлемді
тереңірек танып білуге ұмтылатын еді.
Табиғаттың заңдарын білмеушілік адамдарға өздерін сенімді ұстауға
мүмкіндік бермеді: олар табиғи апаттың күш-қуатының алдында дәрменсіз болды
және оларды жоғарғы күш ретінде қабылдауға мәжбүр болды.
Табиғатпен тығыз байланыста бола отырып, сонымен қатар одан қауіптене
отырып, адамдар қоршаған ортаны танып білумен ғана шектелмей, ең маңыздысы,
табиғатты кім немесе не басқаратынын анықтауға ұмтылды.
Бұрынғы өткен заманда адамзат табиғат апаттарынан, дәл бүгінгі
кездегідей, біздің жасанды әлемімізге белгісіз қиыншылықтардан құтыла
алмады.(В те далекие времена род человеческий не мог укрыться от буйства
стихий, как сегодня, избежать невзгод, неведомых нашему искусственному
миру. ) Сондықтан табиғатқа етене жақындық пен оның алдындағы қорқыныш
көптеген адамдарды олар үшін, яғни біздің барлығымыз үшін табиғат
дайындаған қандай да бір ниетті іздестіруге итермеледі. Осы қоршаған ортаға
тұңғыш жол салушыларды оның қандай да бір мақсаты бар ма, егер бар болса
жаратылыстың жалпы түпкі ойындағы адамзаттың алатын орны қандай екенін
білгісі келді. Жаратылыстың түпкі ойын танып білудің ең жоғарғы деңгейіне
қол жеткізгендер каббалисттер деп атала бастады.
Каббалист термині алу деген мағынаны білдіретін иврит тіліндегі
каббала сөзінен шыққан. Каббаланың түпнұсқа тілі бастапқыда бір-бірімен
рухани тақырыптарда қарым-қатынас жасауда көмектесе отырып, каббалистермен
және кабалисттер үшін жасалған.Көптеген каббалистік кітаптарбасқа да
тілдерде жазылған, алайда негізгі терминдер әрдайым иврит тілінде
қолданылады.
Осы тұңғыш жол салушылардың ішінде Авраам есімді ерекше тұлға болған.
Ол Жаратылыстың түпкі ойын өзі терең зерттеп қана қоймай, осы білімдерді
басқаларға да бергенімен белгілі болы.
Бір күні ол адамдар үшін табиғаттың оларға қатысты ниетін толық
түсінгенде ғана қорқыныш пен қайғы-қасіреттен құтылуға болатынын түсінді,
және сол себептен үйренгісі келгендердің барлығын күш-жігерін аямай оқыта
бастады. Осылайша, Авраам каббала ұстаздары саңлақтарына жол салған
тұңғыш каббалист болды. Оның ең қабілетті шәкірттері өз кезегінде оның
берген білімін келесі ізбасарларының ұрпағына беретін ұстаз болды.
Каббалистер табиғаттың жалпы бағдарламасының авторын Жаратушы, ал
бағдарламаның өзін Жаратылыстың түпкі ойы деп атайды. Басқаша
айтқанда,кабалистер табиғат пен оның заңдары туралы айтқанда олар Жаратушы
туралы айтады. Жаратушы туралы айтқанда олар табиғат пен оның заңдары
жөнінде тұспалдайды. Бұл терминдер синоним болып табылады.
Кабалист үшін Жаратушы анықтамасы нақты, табиғаттан тыс мағынаны
емес, адам ең жоғары деңгейде білім алып, шығуы тиіс келесі сатыны
білдіреді. Иврит тілінде Жаратушы Борэ деп айтылады және екі сөзден
тұрады: Бо (кел) және Рэ (қара). Сонымен Жаратушы сөзі әрбір адамға
арналады және рухани әлемді танып білуге шақырады.
Ғылым бесігі
Тұңғыш кабалисттер алған білімдер оларға айналада болып жатқан
құбылыстардың жасырын тетігін білуіне көмектесіп қана қоймай, сонымен бірге
біздің барлығымызға кездесетін табиғи құбылыстарды түсіндіруге мүмкіндік
берді. Сондықтан, олардың ұстаз болуы, ал олар келер ұрпаққа қалдырған
ғылыми мағлұматтардың ежелгі және қазіргі заманғы ғылымдарға негіз болуы да
өте орынды.
Кейбіреулерге каббалистер жартылай қараңғы тар бөлмелерде шырағданның
жарығымен құпия манускриптер жазатын тақуалар болып көрінеді. Себебі XX
ғасырдың аяғына дейін каббала жасырын болып келді. Осындай мистикалық
атмосфера аталған ғылымның айналасында небір аңыздар мен оқиғалардың
пайда болуына әкелді, және олардың көпшілігінің жалғандығына қарамастан,
олар бүгінгі күнге дейін ең салиқалы ойшылдардың өзін абдыратып, ойын сан
саққа жүгіртеді.
Готфрид Лейбниц,ұлы математик және философ, құпиялылықтың каббалаға қалай
әсер еткені жөнінде өз ойын былай деп ашық айтады: Адамдардың білуге деген
құштарлығы болса да Құпияға деген дұрыс кілті болмағандықтан, ақыр соңында
каббаланың ақиқатынан алыс тұрпайы каббаланың пайда болуына әкеп
соқтырған көптеген ұсақ-түйектер мен нанымдар, сондай-ақ сиқыршылық деген
жалған атпен әртүрлі қиялдар туындады, және осылар туралы көптеген
кітаптарда жазылған.
Дегенмен, каббала үнемі құпия болып келген жоқ.. Шындығында, алғашқы
каббалистер өз танымдарымен ашық бөлісіп, қоғам өміріне белсенді араласты.
Каббалистермен өзара іс-қимыл кейіннен қазіргі заманғы ғылымның іргетасын
қалаған, және біз бүгінгі күні батыс философиясы деп атайтын ілімнің
негізін салуға ықпалын тигізе отырып, олардың замандастары болып табылатын
ғалымдарға үлкен әсерін тигізді.
Гуманист, классицизм зерттеушісі, ежелгі тілдер мен әдебиет саласындағы
маман Иоганн Рейхлин Каббала өнері атты кітабында былай деп жазады:
Философияның атасы, менің ұстазым Пифагор өз ілімін гректерден емес,
иудейлерден алды, сондықтан да ол каббалист болып аталуы тиіс... Және ол
өзінің замандастарына белгісіз болып келген сөз каббаланы грек тіліне
философия деп аударды...Каббала бізге мүрдемізді сүйретіп өмір сүруге
мүмкіндік бермейді, алайда біздің санамызды танымның шыңына шығарады.
Басқа да жолдар
Дегенмен, философтар каббалист болған емес. Олар каббаланы зерделеп
оқымағандықтан, осы ежелгі даналықты терең бойлап, толық түйсінбеді. Соның
нәтижесінде ол бұрмаланып дамыды және қолданылды, себебі каббаланы білу,
дамыту және қолдану ерекше көзқарасты талап етеді. Каббала ғылымы әлемнің
басқа да жерлеріне енген кезде едәуір өзгерістерге ұшырады.
Осылайша адамзат бұрма жолға түсті. Батыс философиясы өзіне
каббалистика ілімінің бір бөлігін алғанымен, оның дамуы мүлде өзгеше
бағытта болды. Батыс философиясынан бес сезім органдары арқылы қабылданатын
біздің материалдық әлемімізді зерттейтін ғылымдар туындады. Ал каббала
біздің табиғи сенсорларымыздың қабылдауынан тыс болатын құбылыстарды
зерделейтін ғылым болып табылады. Басымдылықтардың өзгеруі адамзатты
каббалистердің бастапқы білімдерінен басқа, мүлде қарама қарсы бағытқа
бастады. Осындай бағыттың ауысуы адамзатты ұзақ та айналма жолмен жүруге
мәжбүрледі, бұл фактінің салдарларын біз келесі бөлімде қарастырамыз.
Басты мәселелер
2000 жыл бойы каббала жасырын ғылым болды. Оның мәнісі – оған сұраныс
болған жоқ. Сол уақыттан бері адамзат монотеистикалық діндерді
қалыптастырумен, одан кейін ғылымды дамытумен айналысты. Дін де ғылым
секілді Әлемдегі, Жер жүзіндегі біздің алатын орнымыз қандай?, Біздің
тіршілігіміздің мәні неде? Басқа сөздермен айтқанда Біз не үшін дүниеге
келдік? деген түбегейлі сұрақтарға жауап алу үшін қажет болды.
Дегенмен, бүгінгі таңда көптеген адамдар 2000 жыл бойы өздеріне жарап
келген ғылым мен діннің енді олардың қажеттілігіне жауап бермейтінін
түсінді. Ғылым мен дін беретін түсініктемелер оларды енді
қанағаттандырмады. Өмірдің мәні туралы ең негізгі сұрақтарға жауап іздеу
барысында адамдар басқа дереккөздерге жүгінетін болды: біреулер – шығыс
ілімдеріне, сәуегейлерге, магия мен мистикаға, ал кейбіреулер каббалаға.
Каббала бастапқыда осы байырғы сұрақтарды түсіндіру үшін
жасалғандықтан, оны білу арқылы осы сұрақтарға тікелей жауап алуға болады.
Өмірдің мәні туралы сұраққа ежелгі жауаптарды қайта аша отырып, біз
философияға ден қойып, каббаладан бас тартқан кезде адамзат пен табиғаттың
арасында пайда болған ойықты жабамыз.
Каббаланың пайда болуы
Каббала ең алғаш рет қазіргі Ирактың аумағында орналасқан ежелгі
мемлекет Месопотамияда 5000 жыл бұрын пайда болды. Месопотамия тек
каббаланың ғана емес, сонымен қатар көптеген ежелгі практика мен
мистикалық дәстүрлердің отаны болды. Ол күндері адамдар көптеген ілімдерге
сенді, көп жағдайда олардың бірнешеуін бір мезгілде уағыздады. Астрология,
болашақты болжау, нумерология, магия, сиқыршылық, дуалау және көз тигізу
тәжірибесі – осының бәрі және басқалар ежелгі әлемнің мәдени орталығы
Месопотамияда дамыды және өркендеді.
Адамдарға діншілдік пен сенім-наным жеткілікті болған уақытта олар
өзгерістер қажеттілігін сезінген жоқ.. Оларды тек өз өмірлерін қалай
қауіпсіздендіру және оны қалай жайлы ету мәселелері ғана толғандырды.
Адамды өмірдің шығу тегінің проблемалары, оның заңдарын жасаған
шығармашылық күш болып табылатын әлде кім немесе әлде не туралы сұрақтар
оны мазалаған жоқ..
Бір қарағанда осы мәселелердің арасындағы айырмашылық зор емес.
Көлікті жүргізе білу оны құрастыра білуді талап етпейтіні сияқты өмірдің
шығу тегі туралы сұрақ оны басқаратын заңдар туралы сұрақтан мүлдем
өзгеше. Бұл білімнің әртүрлі деңгейлері болып табылады.
Өзгерістердің қозғаушы күші
Тілектер ашық күндегі найзағай секілді тосыннан пайда болмайды. Олар
біздің санамыздан тыс ішкі дүниемізде қалыптасып, әбден дайын болғанда
жарыққа шығады. Осы кезге дейін тілектер мүлде сезілмейді немесе көп
жағдайда себепсіз алаңдаушылық секілді білінеді. Белгісіз бір нәрсені
көңілің қалайтын кездер бәрімізде де болады. Бұл пісіп жетілмеген тілек.
Бірде Платон: Жоқшылық - өнертапқыштықтың анасы деген болатын, - және
ол дұрыс айтты. Білудің жалғыз әдісі - ең алдымен оны білгісі келу екенін
бізге Каббала үйретеді. Өте қарапайым формула: біз көңіліміз қалаған
нәрсеге қол жеткізу үшін барлық қолдан келетін мүмкіндікті жасаймыз. Ол
үшін біз уақыт табамыз, барлық күшімізді жұмылдырамыз және қажетті білімге
машықтанамыз. Сонымен, тілектер кез келген өзгерістердің қозғаушы күші
болып табылады.
Біздің тілектеріміздің эволюциясы барша адамзат тарихын айқындайды және
қалыптастырады. Тілектердің артуы адамдарды жаңа мұқтаждықтарды
қанағаттандыру үшін қоршаған ортаны зерделеуге итермеледі. Жансыз
табиғаттан, өсімдіктерден және жануарлардан адамдардың артықшылығы, олар
ұдайы дамып отырады. Әрбір жаңа ұрпақтың және әрбір тұлғаның тілектері
ұлғайып отырады және олар күшейген үстіне күшейе береді.
Жүргізушінің орнын басу
Өзгерістердің қайнар көзі- тілек нольден басталып төртінші деңгейге
дейін саналатын бес деңгейден тұрады. Каббалистер оны ләззат алу тілегі,
немесе алу тілегі деп атайды. Каббала енді ғана пайда болған кезде
(шамамен 5000 жыл бұрын) алу тілегі ноль деңгейінде болды. Ал қазіргі
кезде біз оның дамуының ең маңызды, төртінші кезеңінде тұрғанымызды өзіңіз
де сезген боларсыз.
Бұрынғы өткен заманда, алу тілегі нольдік деңгейде болған кезде біздің
қажеттілігіміз бізді табиғаттан және бір-бірімізден алыстататындай шамадан
тыс болған жоқ. Ол кезде қауымдастық, қоршаған ортамен қосылу тіршілік
етудің табиғи әдісі болып саналатын, ал қазіргі кезде көптеген адамдар
медитация сабақтарында осындай бастапқы күйге қайтадан түсу үшін (шындығын
айту керек, үнемі сәтті бола бермейді) көп ақша төлеуге даяр. Адамдар
табиғаттан мүлде оқшауланып қалатыны туралы ойланбады.
Адамзат тайпасының ежелгі өкілдері өз бірлігінің арқасында бір-бірімен
қарым-қатынас кезінде сөзге деген мұқтаждықты білмеді, және олар
телепатиялық жолмен ойларын жеткізе білді. Бұл, шын мәнінде, тұтастық
уақыты болды, және барлық адамзат біртұтас халық ретінде өмір сүрді.
Бұл жағдай Месопотамияда өзгере бастаған болатын: адамдардың тілегі арта
берді және олар өзімшіл болғаны үстіне бола түсті. Адамдар табиғатқа
бейімделудің, оның ортасында өмір сүруге икемделудің орнына өз
мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшін өздерінің айналасындағы әлемді
өзгерткенді жөн көрді, нәтижесінде өздері одан әрі оқшауланып, жат бола
түсті. Бүгінгі таңда, көп ғасыр өткен соң біздер бұл идеяның қисынсыз
екеніне көз жеткіздік. Оның еш пайдасы болмады.
Адамдар барлығына және толықтай өздерін қарсы қойып, бір-біріне бір
отбасының адамындай, ал табиғатқа өзінің үйіндей қарамағаны түсінікті
жәйт. Біріккен халықтың арасына бытыраңқылық сеуіп сүйіспеншіліктің орнына
жек көрушілік келді. Ең алдымен шығыс пен батысқа бөлініп жол тартқан екі
топ пайда болды. Бөлшектенуді жалғастыра отырып, олар бүгінгі күні тіршілік
етіп отырған халықтардың басым көпшілігін құрады.
Вавилон мұнарасының күйреуі ретінде Библияда сипатталған көптеген
тілдердің пайда болуы бөлінудің көзге көрінген сипаттарының бірі болды.
Әртүрлі тілдер түсінбеушілік пен берекесіздік әкеліп, адамдарды бір-бірінен
алыстатты. Иврит тілінде Тәртіпсіздік сөзі бильбуль деп айтылады.
Месопотамия астанасы осы пайда болған берекесіздіктің құрметіне Бавель
(Вавилон) атауына ие болды.
Осы жікке бөлінуден кейін біздің тілектеріміз нольдік деңгейден
бірінші деңгейге дейін өсті, осыдан кейін біз өзімізді табиғатқа қарсы қоя
бастадық. Табиғатпен, яғни Жаратушымен бірлікті бұзбай, өсіп отырған
өзімшілдікті түзетудің орнына, біз өзімізді табиғаттан қорғайтын
механикалық, технологиялық қалқан жасадық. Бастапқыда біз өзіміздің
тіршілігімізді жүгенсіз апаттан арашалау үшін ғылым мен технологияны
дамыттық. Алайда, біз, шын мәнінде, саналы немесе еріксіз түрде
Жаратушыны қадағалауға және жүргізушінің орнын басуға ұмтылудамыз.
Осы түсінбеушіліктер мен берекесіздіктер болған кезде Авраам Вавилонда
өзінің әкесіне кішкентай пұттардың мүсіндерін жасап, отбасылық сауда
саттық жүргізуге көмектесіп жүрген болатын. Ежелгі әлемнің Нью-Йоргіндей
болған Вавилонда етек алған идеялар қойыртпағының дәл ортасында Авраамның
болғаны айтпаса да түсінікті. Авраамның көкейінде ұдайы туындаған Осының
барлығын басқарушы кім? деген сұрақты да осы берекесіздікпен түсіндіруге
болады. Осы сұраққа жауап іздеу барысында ол табиғат заңын ашуға мүмкіндік
алды. Осынау тәртіпсіздіктер мен бытыраңқылықтардың түпкі мақсаты бар
екенін түсінген кезде ол өзін тыңдағысы келгендердің барлығына осылар
туралы дереу әңгімелей бастады.
Тығу, іздеу... және таба алмау
Адам өзімшілдігінің артуы жалғаса берді, ол әрбір жаңа деңгейге
көтерілген сайын біз табиғаттан (Жаратушыдан) алыстай бердік. Каббалада
қашықтық сантиметрмен немесе метрмен өлшенбейді, ол қасиеттермен
сипатталады. Жаратушының қасиеті - бірлік пен қайтарып беру, бірақ Оны
сезу үшін біз өз бойымызға дәл осындай қасиеттерді сіңіруіміз қажет. Егер
мен менменшіл болсам, онда біртұтас және альтруистік Жаратушымен ешқандай
да жолмен біріге алмаймын. Бұл деген өзіне арқасын беріп теріс бұрылған
адамды көруге ұмтылғанмен бірдей.
Жаратушымен арқамызды түйістіріп тұрғандықтан, және осы уақытқа дейін
Оны бақылағымыз келетіндіктен, біз әлдеқайда көп күш-жігер жұмсайтындығымыз
анық, сол себептен де біздің одан мүлдем көңіліміз қалады. Көзімізбен көріп
немесе көңілімізбен түйсінбеген нәрсені сынақтан өткізу мүмкін емес. Егер
біз 180 градусқа бұрылып, қарама қарсы жаққа қарап Оны көрмесек, біздің
тілегіміз жүзеге асырылмайды.
Адамдар технологиялық эраның байлық, денсаулық және ең бастысы,
қауіпсіз болашақ жөніндегі орындалмас уәделерінен шаршай бастады. Бүгінгі
таңда адамдардың аз ғана бөлігі осыларға ие, және олардың өзі де ертеңгі
күні өзгерістер болмайды деп толық сеніммен айта алмайды. Мұндай жағдайдың
артықшылығы бізді дамуымыздың бағытын қайта қарауға және Мүмкін, біз осы
уақытқа дейін бұрыс жолмен жүріп келген болармыз? деген сұрақты қоюға
итермелейді.
Дәл бүгінгі күні дағдарыстың бар екенін және пайда болған жағдайдың
шарасыздығын мойындаған кезде біз тұйықталған жолға түскеніміз туралы ашық
мәлімдейміз. Біз өзімізді табиғатқа қарсы қоя отырып технологияларды
дамыту арқылы өзіміздің менменшілдігімізді өтеудің орнына өзімшілдікті
альтруизммен алмастыруға тиіспіз, соның нәтижесінде біз табиғатпен біріге
аламыз.
Мұндай өзгерістер каббалада тикун -түзету деп аталады. Жаратушыға
өзінің қарама қайшылығын түсіну дегеніміз бес мың жыл бұрын біздің Онымен
арамыздағы бөлінуді мойындауымыз болып табылады. Бұл зұлымдықты түсіну
деп аталады. Бұлай істеу оңай шаруа емес, алайда бұл нағыз денсаулық пен
бақытқа апаратын алғашқы қадам болып табылады.
Ғаламдық дағдарыстың кейін жақсылық болады
Соңғы бес мың жылда Месопотамиядан шыққан адамдардың бастапқы екі
тобының әрқайсысы дамып, көптеген халықтардан құралатын өркениетке қол
жеткізді. Олардың біреуі біздің айтуымызша Батыс өркениетіне, екіншісі
Шығыс өркениетіне айналды.
Олардың артып отырған қарсы келулері адамдардың бөлінуінен басталған
үдерістің аяқталуға жақын екенін білдіреді. Бес мың жыл бұрын біртұтас
халық оның мүшелерінің арасына алауыздық туғызған олардың өзімшілдігі үшін
ыдырап кетті. Сол кезден бері біз бір орыннан жылжыған жоқпыз, дегенмен біз
осыны айқын ұғынып отырмыз.
Каббала даналығы ежелгі Месопотамияда мол болған мистикалық ағымдардың
дәріптелуі мен мәдениеттердің бүгінгі қарама қайшылығы адамдардың жаңа
өркениетке біріге бастағанын көрсететінін айтады. Бүгінгі таңда біз бір
бірімізбен тығыз байланыста екенімізді және бөлінгенге дейін болған жай-
күйімізге қайта оралуға тиіс екенімізді түсіне бастадық. Біртұтас
адамзатты жасай отырып, біз өзіміздің табиғатпен, Жаратушымен
байланысымызды қалпына келтіретін боламыз.
Өзімшілдік – тұзақ
Өзімшілдік – жағдайды шиеленістіретін, ал іс-әрекетті мағынасыз ететін,
өзін өзі әшкерелейтін, өзін жоққа шығаруға және түзетуге алып келетін
тұзақ.
Мистицизмнің өркендеуі кезінде каббаланың даналығы ашылды, ол адамдарға
біздің өзімшілдігіміздің кезең-кезеңмен өсуі және оның пайда болу
себептері туралы білім берді. Каббалистер барлық мәнді нәрселер ләззат алу
тілегінен құралған деп мәлімдейді.
Алайда тілектер өзімшіл болса, олар табиғи түрінде жүзеге асырыла
алмайды. Өйткені біздер қандай да бір тілекті қанағаттандыра отырып, біз
оны тұншықтырамыз, ал тұншықтыра отырып, одан рахат алуды тоқтатамыз.
Мысалы, Өзіңіз сүйсініп ішетін тағамыңызды елестетіңіз. Енді өзіңізді
тамаша сәулетті мейрамханада үстелдің басында отырмын деп есептеңіз. Даяшы
жымия күліп үсті қақпақпен жабылған тәрелкені алдыңызға қойып, оның
қақпағын ашуда. Мммм ... Қандай керемет хош иіс! Сіз рахаттана бастадыңыз
ба? Сіздің денеңіз рақаттана бастады, өйткені ол осы дәм туралы ойлағанда
сілекей мен асқазан сөлін бөлуді бастайды.
Дегенмен, сіз тамақтана бастаған кезден-ақ рахаттану сезімі азая
бастайды. Тойынған сайын, тамақтан қанағат алу да кеми түседі. Ең соңында,
тойған соң, сіз ешқандай ләззат алмайсыз және тамақтануды доғарасыз. Сіз
тойғаннан кейін емес, асқазаныңыз тамаққа толғаннан кейін тағамнан ешқандай
ләззат алмайтындықтан, тамақты жұтуды тоқтатасыз. Бұл өзімшілдіктің тұзағы
: өзіңіздің тілегеніңізді алғаннан кейін, оны енді қаламайсыз.
Сондықтан, рахатсыз өмір сүру біз үшін мүмкін емес болғандықтан, біз
жаңа әрі сезінерлік рахаттарды іздестіретін боламыз. Осы мақсатта біз жаңа
тілектерді дамытамыз, олар да толымсыз болып қалады. Бұл тұйықталған
шеңбер. Шын мәнінде, біз көбірек қалаған сайын өзімізді бос кеуде, рухсыз
сезінеміз. Бос кеуделілік, рухсыздық біздің түңілуімізді күшейтеді.
Адамзат өзінің тарихында бұрын соңды байқалмаған тілектердің ауыр
деңгейінде тұр, қазіргі кезде біз ата-бабаларымызға қарағанда көп нәрсеге
иеміз, соның өзінде бүгінгі біздің қанағаттанбаушылығымыз өте жоғары.
Біздің бүгінгі барымыз бен артып отырған қанағаттанбаушылығымыздың
арасындағы кереғарлық қазіргі кездегі дағдарысты туындатып отыр. Біз
қаншалықты өзімшіл болған сайын өзімізді соншалықты бос кеуде сезінеміз
және соншалықты дағдарыс та өрши түседі.
Бірліктің қажеттілігі
Әуелгіде адамдар бір бірімен іштей байланыста болды. Біз өзімізді бір
адамдай сезіндік және солай деп есептедік, табиғат та бізге дәл солай қарым-
қатынас жасады. Мұндай ұжымдық тіршілік иесі Адам деп аталды. Адам
сөзі тәрізді деген мағынаны білдіретін иврит тіліндегі домэ сөзінің
туындысы болып табылады. Жаратушы тәрізді, ол да жалғыз дегенді білдіреді.
Алайда бастапқы бірлігімізге қарамастан, өзімшілдік артқан сайын біз
біртіндеп өзара байланысты сезінуден қалдық және бір-бірімізден шапшаң
алыстай бастадық.
Каббалистика кітаптарында табиғаттың түпкі ойы бойынша біз бір-
бірімізге жеккөрінішті және бөтен болғанымызды түсінгенге дейін біздің
өзімшілдігіміз арта беретіні жөнінде жазылған. Оның жоспарына сәйкес біз
әуелі жалпыға бірдей бірлікті сезінуге, ал содан кейін менмен және
оқшауланған дарашылдарға айналып, бөлініп кетуге тиіспіз. Тек осылайша ғана
біз өзіміздің Жаратушыға толық қарама-қайшылығымызды және барып тұрған
өзімшілдігімізді түсінуге қабілетті боламыз.
Біз үшін бұл өзімшілдіктің жағымсыз екенін, қанағаттандырмайтынын және
үмітсіз екенін ұғынудың жалғыз жолы. Бұған дейін айтылғандай, өзімшілдік
біздерді бір бірімізден алыстатады және табиғаттан бөлектейді, осы жағдайды
өзгерту үшін бізге ең алдымен жағдайдың дәл осындай болып тұрғанын түсіну
қажет. Осыны ұғыну бізге өзгеріске бет бұруымызға және барлық адамзатпен
және табиғатпен - Жаратушымен байланысты қалпына келтіруге мүмкіндік
береді. Біз айтқандай, тілек өзгерістердің қозғаушы күші болып табылады.
Шын мәнісінде біз өзімшілдік пен альтруизмнің арасында таңдау
жасамаймыз. Біз өзімшіл болуды немесе альтруист болуды таңдауға
мүмкіндігіміз бар деп ойлаймыз. Алайда, табиғатты зерттей келе, біз
альтруизм табиғаттың іргелі заңы болып табылатынын анықтаймыз. Мәселен,
денедегі әрбір клетка бастапқыда өзімшіл болады, бірақ тіршілік ету үшін
барлық дененің саулығы үшін ол өзінің өзімшіл әдеттерінен бас тартуы
қажет. Осының құрметіне бұл клетка өзінің ғана емес бүкіл организмнің
тіршілігін сезінетін болады.
Сонымен қатар біз өзіміздің арамыздағы осындай қатынастарды дамытуға
тиіспіз. Сонда біз қаншалықты біріксек, соншалықты өтіп жатқан өз
өміріміздің орнына Адамның мәңгілік өмірін сезінеміз.
Каббалист Йегуда Ашлаг былай деп жазады: Жоғарғы күш тілекті толтыра
отырып және одан кете отырып міндетті*ң орындалу үшін жарамды альтруистік
сауыт дайындайды. Басқаша айтқанда, егер біз Жаратушымен бірлікті
сезінгіміз келсе, алдымен біз Онымен бірлікте болуымыз керек, содан кейін
осы бірлікті жоғалтуымыз қажет. Екі ахуалды да сезіне отырып, біз саналы
түрде таңдау жасай аламыз – нағыз бірлікке саналы түрде қол жеткізуіміз
керек. Бұл үдерісті сәбидің ата-анасымен байланысты түйсінуімен,
жасөспірімнің оларға қарсы бүлік шығарып, ал ер жеткен соң өзінің тәрбиесін
түсініп, ақтайтынымен салыстыруға болады.
Бүгінгі таңда альтруизм біздің аман қалуымыз үшін өте қажет болып отыр.
Біз бір бірімізбен өзара тығыз байланысты және бір-бірімізге тәуелді
екеніміз айқын. Бұл тәуелділік альтруизмнің жаңа және өте нақты
анықтамасының пайда болуына себепші болды. Адамзатты біріктіруге
бағытталған қандай да іс-әрекет немесе ниет альтруистік болып саналады.
Және керісінше, адамзатты біріктіруге қызмет етпейтін іс-әрекет немесе
ниет өзімшіл болып табылады.
Яғни, адамды табиғатқа қарсы қою біз көріп отырған әлемдегі барлық
қасіреттердің қайнар көзі болып табылады. Оның басқа құрамдас бөліктері
(минералдар, өсімдіктер және жануарлар) альтруизм заңдарына ырықсыз
бағынады. Тек адамның ғана мінез құлқы табиғат пен Жаратушының барлық басқа
іс-әрекетіне қайшы келеді.
.
Бұдан басқа, біз қоршаған ортада тек адамдардың қасіретін ғана бақылап
қоймаймыз.
Табиғаттың басқа элементтері де біздің бұрыс іс-әрекеттерімізден зардап
шегуде. Егер табиғаттың әрбір бөлігі оның заңына ырықсыз бағынып, адам ғана
осы ережені сақтамайтын болса, онда адам – табиғаттың жалғыз, түзетілмеген
элементі болады. Былайша айтқанда, біз өзіміздің өзімшілдігімізді
альтруизмге айналдырып түзеткен кезде барлық басқалары да түзеледі:
экология, экономика, және социумның тұтастай проблемалары.
Жоғары сезгіштік
Альтруизм үшін ерекше сыйлық берілуі тиіс. Бізге өзгеріс деген өзгенің
мүддесін өз мүддемізден жоғары қою ғана болып көрінуі мүмкін, алайда, шын
мәнінде одан келетін пайда мол. Өзгелер туралы ойлай бастағанда біз өзара
байланыс орнатамыз.
Осыған басқа тұрғыдан қарап көрелік: бүгінгі таңда әлемде 6,5 миллиард
адам өмір сүруде. Олардың бәрін сізге басқару керек деп елестетіңіз, бірақ
сіздің екі қолыңыздың, екі аяғыңыздың және бір миыңыздың орнында 13
миллиард қол, 13 миллиард аяқ және 6,5 миллиард бас болса? Қалай ойлайсыз,
сізге қиын болады ма? Шындығында, қиын болмайды, себебі бұл милар бір
адамның миындай жұмыс істейді, ал қолдар бір адамның қолындай әрекет
жасайды. Барлық адамзат бір денедей жұмыс істейді, оның мүмкіндігі 6,5
миллиард есеге артады.
Дегенмен, тұра тұрыңыз, біз әлі де альтруизмнің артықшылықтарының
барлығын атап біткен жоқпыз! Альтруистік қасиеттерді бойына сіңіргендер
қоғамнан жоғары тұратын болады, және олар ең қалаулы сыйға ие болады: бәрін
білушілік, немесе ортақ жады және жиынтық білім. Альтруизм – Жаратушының
табиғаты болып табылатындықтан осы қасиеттерді бойымызға сіңіре отырып,
біз Жаратушы секілді ойлану қабілетін аламыз да біз өз табиғатымызды
Жаратушы табиғатымен сәйкестендіреміз. Біз осының бәрі неге болып
жатқанын, қашан болуы керек екенін, және нәтижесі басқаша болу үшін біз не
істеуіміз керек екенін білетін боламыз. Каббалада мұндай жағдай қасиеттері
бойынша сәйкестік деп аталады және жаратудың мақсатын құрайды.
Осындай жоғары сезімталдық жағдайы, қасиеттер бойынша сәйкестіктер
біздің пайда болуымыздың себебі болып табылады. Сол себептен де біз әуел
баста біртұтас болып жаратылдық, содан кейін қайта қосылу үшін бөлектенуді
бастан кешірдік. Бірігу барысында біз табиғаттың неге басқаша істемей, дәл
осылай істейтінін білетін боламыз, және оны жаратқан Ойдың өзі секілді дана
болып шығамыз.
Табиғатпен біріге отырып, біз өзімізді ол сияқты мәңгілік және жетілген
ретінде сезінеміз. Осы күйде біз денеміз өлгеннен кейін де оның
мәңгіліктігінде өзіміздің тіршілік етуіміздің жалғасын сезінетін боламыз.
Физикалық өмір мен өлім бізге енді әсер етпейтін болады, себебі бұрынғы
менменшілдіктің орнына холистикалық, альтруистік сезім пайда болады. Біздің
меншікті тіршілігіміз барлық табиғаттың өміріне айналады.
Уақыт келді
Зоар атты кітап – каббаланың Библиясы 2000 жыл бұрын жазылған.
Аталған кітапта XX ғасырда адамзаттың өзімшілдігі бұрын соңды болып
көрмеген жоғары деңгейге дейін жететін болады деп жазылған.
Жоғарыда біздің анықтауымыз бойынша адам қаншалықты көп қаласа, өзін
соншалықты бос кеуде сезінеді. Зоар кітабында адамзат осындай бос
кеуделілікті сезіне бастаған кезде оған осындай күйден арылуға
көмектесетін және толығуға ықпал ететін құрал қажет болады. Содан кейін
Зоар кітабында айтылғандай, табиғатқа ұқсау жолымен толығуға қол
жеткізудің құралы ретінде барлық адамзат үшін каббаланы ашу уақыты келеді.
Толығу үдерісі бір сәтте және бір мезгілде жүргізілмейді. Түзетуді
жүргізу үшін адамзат оны қалауы тиіс. Осы үдерістің барысында біздің
өзіміздің ықтиярымыз дамиды.
Адам өзінің өзімшіл табиғатының зұлымдықтың көзі екенін сезінген кезден
бастап түзелу басталады. Бұл өте өздік, қуатты күйзеліс, және ол адамды
қалай да өзгергісі, өзімшілдіктен альтруизмге өткісі келетін жағдайға
алып келеді.
Бұған дейін айтылғандай, Жаратушы бізге бірлескен тіршілік иесі ретінде
қарым-қатынас жасайды. Біз өз мақсатымызға өзімшілдікпен қол жеткізуге
ұмтылдық, бірақ бүгінгі таңда біздің проблемаларымызды ұжымдық және
альтруистік түрде шешуге болатыны белгілі болды. Біз өз өзімшілдігімізді
түсінген сайын өз табиғатымызды өзгерткіміз келетіні күшейе түседі.
Каббала жаңа пайда болған кезде біз оны жасаған жоқпыз, алайда бүгін бізде
осындай мүмкіндік бар, себебі біз өзгеріске мұқтаж екенімізді білеміз!
Эволюциясының өткен 5000 жылында адамзат рахаттанудың әртүрлі
тәсілдерін қолданды, содан кейін олардан көңілі қалып, басқаларын ойлап
тауып отырды. Бір тәсілдің орнына басқа тәсіл келіп отырды, бірақ біз одан
бақыт сезінбедік. Қазіргі кезде мақсаты ең жоғарғы деңгейдегі өзімшілдікті
түзету болып табылатын каббала тәсілі пайда болғанда бізге енді түңілу
жолымен жүрудің қажеті жоқ. Біз өзіміздің бойымыздағы ең күшті өзімшілдікті
каббаланың көмегімен жай ғана түзете аламыз, ал қалған түзетулер доминоның
әсері сияқты өзінен өзі орындалады. Осындай түзетулер кезінде біз толығу,
шабыттану және қуаныш сезіне аламыз.
Қорытындылар
Каббаланың даналығы (алу даналығы) адамдарды өздерінің тіршілік етуінің
мәні туралы сұрақтар мазалай бастаған кезден бастап шамамен 5000 жыл бұрын
пайда болды. Бұны оқып танығандар каббалалистер деп атала бастады,
өмірдің мәні және жер жүзіндегі адамзаттың рөлі туралы сұрақтарға беретін
жауаптары болды.
Алайда ол күндері осы білімге итермелеу үшін адамдардың көпшілігінің
тілектері болмашы ғана еді. Сол себептен каббалистер олардың даналығын
адамдардың қажет етпейтінін көріп, оны жасырды және баршаның оны қабылдай
алатын уақытына дейін дайындады. Адамзат ол уақытта дін және ғылым сияқты
өз қызметінің басқа бағыттарын әзірледі.
Бүгінгі таңда адамдардың көпшілігі не ғылым не дін өмірдегі ең маңызды
сұрақтарға жауап бере алмайтынына көз жеткізген кезде түсініктемелерді
өзге көздерден іздестіре бастады. Каббала күткен сол уақыт келді және ол
біздің тіршілік етуіміздің мәнісі туралы сұраққа жауап беру үшін дәл қазір
пайда болды.
Каббала бізді табиғат, немесе Жаратушы альтруисті және біртұтас деп
үйретеді. Ол бізге табиғатты түсініп қана қоймай, сонымен бірге оның
тіршілік ету тәсілін өзімізге қолданып, қабылдауға ұмтылуымыз қажет.
Сонымен бірге каббала бізге осылай істеу арқылы біз табиғатпен теңесіп
қана қоймай, сондай-ақ оның тіршілік етуін айқындаған Ортақ Түпкі ойды
түсінетініміз туралы баяндайды. Сол кезде, Каббалада айтылғандай, біз
ортақ Түпкі ойды түсініп, оны Жаратқанға ұқсайтын боламыз, ал бұл
дегеніміз, Жаратушыға ұқсас болу- яғни жаратылу мақсаты.
2-бөлім
Тілектердің ең зоры
Енді, біз каббаланың тарихымен аздап танысқаннан кейін, оның бізге
қандай қатысы бар екенін білетін кез келді.
Сіздердің көпшілігіңіз білетіндей, каббаланы зерделеуге иврит, арамей
тілдерінен кірген, кейбіреуі грек тілі секілді тілдерден ауысқан көптеген
терминдерді пайдалануды қарастырады. Алайда біз сіздерді көңілдеріңізді
тыныштандырамыз: каббаланы зерделеуді бастаушылар да жалғастырушылар да
олардың азғантай ғана санын қолданумен шектеле алады.
Егер сіз ол айқындайтын рухани күйді бастан кешірсеңіз, сізге олардың
дұрыс анықтамалары ашылады.
Каббала тілектер және оларды қанағаттандыру туралы айтады. Ол адамның
жан дүниесін және рухани дәннің Өмір Ағашына айналғанындай, оның жолының
басталғанынан жемісті аяқталуына дейінгі оның өсуін зерттейді. Алайда, сіз
ежелгі даналықтың мәнісін ұғынғанда, басқа да барлық білімді сіз өз
жүрегіңізден табатын боласыз.
Қозғау салу – өсу үшін негіз
Алдыңғы бөлімде айтылғандарға тоқталайық. Біз біртұтас рухани организм
қалыптастыра отырып, басқа адамдармен бірлесіп - өзіміздің өзімшілдігімізге
қарамастан, іс-әрекет жасауды үйренсек, онда болашақ тамаша болар еді.
Сонымен қатар, біз алдымызға қойылған мақсатқа қол жеткізу құралы – арнайы
осы үшін әзірленген каббаланың әдісі бар екенін де білдік.
Айналамызға қарасақ, біз жағымды болашаққа қарай бет бұрмағанымызды
анық көруге болады. Әлемде дағдарыс пайда болды - және айтарлықтай
салмақты дағдарыс. Біз оның жағымсыз салдарларын өзіміз сезінбесек те, дәл
осылай болашақта болмайды деген кепілдіктер жоқ. Дағдарыс өзінің ізін
қалдырмаған бір де бір сала жоқ сияқты: біздің жеке өміріміз, біз өмір
сүріп отырған социум, немесе қоршаған орта.
Дағдарыстар деген, былайша алып қарағанда, міндетті түрде жағымсыз
құбылыстар емес, олар қолдағы бар тәртіптің уақыты өткенін, және алға
қарай жылжу мен дамудың басқа сатысына көшудің уақыты келгенін меңзейді.
Демократия, өндірістік революция, әйелдер теңдігі – осының бәрі өмірдің
түрлі салаларында дағдарыс көріністерінің нәтижелері. Шын мәнісінде,
қазіргі болып жатқанның барлығы бұрынғы жүйе дағдарысының нәтижесі болып
табылады.
Бүгінгі дағдарыстың бұған дейінгі дағдарыстардан еш айырмашылығы жоқ,
алайда ол өзінің зор қиыншылығымен сипатталып, барлық әлемді қамтыды.
Басқа да дағдарыстар секілді ол өзгеріс үшін мүмкіндік туғызады - өсуге
қозғау салады. Егер біз дұрыс таңдау жасаған болсақ, қиындықтар жай ғана
жоқ болып кетеді. Біз еш қиындықсыз жер шарындағы барлық халықты азық-
түлікпен, сумен және тұрғын үймен қамтамасыз ете алатын едік. Жер шарында
бейбітшілік орнату және оны өркендеген өміршең планетаға айналдыру біздің
қолымызда. Алайда бұлай болуы үшін біз осылай жасағымыз келуі қажет және
табиғат бізден күтіп отырған таңдауды: қазіргі біз таңдаған бөлінудің
орнына бірлікті таңдауымыз қажет.
Сонда не болғаны? Біз бірлікті қаламаймыз ба?Біздің алшақтауымыздың себебі
неде? Біздің прогрессіміз сенімді болған сайын, біз көбірек білім аламыз,
соншалықты өмірге көңіліміз толмайды. Біз космостық корабльдер құрастыруды
молекуланың көлеміндей роботтар жасауды үйрендік, адамның геномын аштық.
Неге біз осы кезге дейін бақытты өмір сүруді үйрене алмай-ақ қойдық.?
Каббаланы тереңірек зерделей отырып, оның бізді заттардың мәнісіне
жетелейтініне көз жеткіземіз. Ол қандай да бір жауап бермес бұрын, сіздің
неге осындай жағдайға түскеніңіз туралы айтып береді. Болған істің
себебіне көз жеткізген соң, бұдан кейінгі нұсқаулар сізге керек болмайды
да. Енді осы тұрғыдан, бүгінгі күні біз нені үйренгенімізді қарастырып
көрейік, және сол кезде осы уақытқа дейін бақыт жолын неге таппағанымызды
түсінетін боламыз.
Жабық есіктің арғы жағында
Платон, Заңдар, 6- кітап
Білім қай кезде де игілік деп саналады. Тыңшылықты қазіргі заманда ғана
ойлап тапқан жоқ, ол ерте заманнан бері бар. Оның негізін қай кезде де
ақпараттың, мағлұматтың құндылығы құрайды, тек оларды кімге сеніп беруге
болатыны маңызды.
Бұрынғы кезде білім иелері данагөй аталып, ал олар ие болған таным-
білімдер табиғат заңдарына қатысты болды. Данагөйлер өз қол жеткізген
білімдерін жасырын ұстады, мәліметтер олар лайықсыз деп санайтын адамдардың
қолына түсуі мүмкін деп қауіптенді.
Білімге иелік етуге кім лайықты екенін қалай анықтауға болады? Мәселен,
мен әлде бір маңызды ақпаратқа иемін, менің оны жасыруға құқым бар ма?
Әрине, білімге лайықсызсың дегенмен ешкім келіспейді, сондықтан да біз қол
жеткізуге рұқсат етілмеген бізге қажетті мағлұматтарды ұрлап алуға
дайынбыз.
Дегенмен, істің жағдайы үнемі осылай бола бермейді. Көп жылдар бұрын
өзімшілдік өзінің ең жоғары деңгейіне жеткен кезге дейін адамдар қоғамның
мүддесін өз мүдделерінен жоғары қойды. Олар өздерімен өздері тұйықталмай,
табиғатпен және барлық адамзатпен өздерінің байланысын сезіне білді, және
өмірге деген осындай көзқарас олар үшін табиғи болып табылады.
Бүгінгі күні біздің көзқарасымыз түбірімен өзгерді, және біз өзіміздің
бәрін білу және өз білгенімізше істеу құқығымызға сенімдіміз. Біздің
өзімшілдігіміздің қазіргі деңгейіне сәйкес келетін есепсіз мақсаттар
осындай.
Шын мәнісінде, адамзат тілектерді дамытудың төртінші деңгейіне қол
жеткізгенде, ғалымдар өздерінің даналығын ақша, атақ және билік секілді
материалдық игілікке айырбастай отырып, оны саудалай бастады.
Материалдық әлем еліктіруінің өсуіне байланысты, адамдар да өмір
сүрудің табиғи түрінен қуана-қуана бас тартып, өздерінің барлық күш-
жігерін тек табиғатты зерттеуге жұмсай бастады. Сол кезде осы жалған
данагөйлер өздерінің таным - білімдерін тәнін қанағаттандыру үшін жұмсады.
Бүгінгі күні техникалық прогресс және жеке тұлға өзімшілдігінің
тоқтаусыз өсуі білімді теріс мақсатта пайдаланудың жалпыға бірдей норма
болып табылуына әкелді. Дегенмен, технологиялар дамыған сайын адамдар
өздері үшін және қоршаған орта үшін үлкен қауіп төндіреді. Біз құдіретті
болған сайын, қалағанымызды алу үшін өз билігімізді қолдануға барынша
тырысамыз.
Жоғарыда айтылғандай, ие болу тілегінің қарқынды төрт деңгейі болады.
Ол күшті болған сайын мораль мен адамгершілік те мейлінше құлдырай түседі.
Сондықтан, әлемнің дағдарыс жағдайында болуы таңғаларлық жәйт емес. Бізге
даналардың өз білімдерін қандай мақсатпен жасырғаны және қазіргі артып
отырған өзімшілдік неліктен бұған дейін мұқият қорғалып келген ақпаратты
ашуға итермелейтіні түсінікті болды.
Егер біз өзімізді өзгертпесек, бізге білім де прогресс те көмектеспейді.
Ол тек бұрынғыдан да зор зияндар келтіре алады. Осының бәрін ескере
отырып, ғылыми жетістіктер, уәде етілгендей, адамдарға жақсы өмір
қамтамасыз етуге қабілетті деп ойлау кешірілмес ағаттық болар еді.
Егер біз жарқын болашақты қаласақ, онда бізге тек бір ғана нәрсе қажет,
ол - өзімізді өзгерту.
Тілектер эволюциясы
Адам табиғаты өзімшіл деген қағидатты сенсациялық деп санауға болмас.
Біз, барлығымыз түгелдей басынан бастап өзімшіл болғандықтан, білетінімізді
асыра пайдалануға бейім тұрамыз. Бұл мүлде біз қылмыс жасадық дегенді
білдірмейді. Бұл болмашы нәрселерден білінуі мүмкін, мысалы, қызмет бабында
қисынсыз көтерілу, немесе өз пайдасы үшін сүйіктілердің арасына ұрыс-керіс
кіргізу.
Шын мәнісінде, адам өз табиғаты бойынша өзімшіл болып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Каббаланы ашу
Жер жүзіндегі азаматтарға арналған бақыт табу жөніндегі нұсқаулық
МАЗМҰНЫ
Автор туралы 5
1-бөлім Каббала:өткені мен қазіргісі
Жалпы түпкі ой 6
Ғылым бесігі 7
Басқа жолдар 8
Басты мәселелер 9
Каббаланың пайда болуы 10
Өзгерістер қозғалтқышы 11
Жүргізушінің орнын алу 12
Тығу, іздеу... және таба алмау 13
Ғаламдық дағдарыстың артында жақсылық болады 14
Өзімшілдік – тұзақ 15
Бірліктің қажеттілігі 16
Жоғары түсінгіштік 18
Уақыт келді 19
Қорытындылар 20
2-бөлім Тілектердің ең үлкені
Қозғау салу – өрлеу үшін негіз 21
Жабық есіктердің ар жағында 23
Тілектер эвалюциясы 24
Тілектерді басқару 26
Жаңа тілектің пайда болуы 27
Жаңа тілектерді іске асыру әдісі 28
Тикун – өзімшілдік тілегін түзету 29
Қорытындылар 30
3-бөлім Жаратылыс бастаулары
Рухани дүние 31
Төрт негізгі кезең 33
Жаратылыс Түпкі ойының ізденісі 36
Бағыт 39
Жоғары және төмен 40
Адам Ришон – ортақ ниет 42
Қорытындылар 43
4-бөлімБіздің Әлем
Пирамида 45
Жоғарыда қалай, төменде де солай 47
Баспалдақпен жоғары қарай 48
Руханиятқа ұмтылыс 50
Қорытындылар 53
5-бөлім Кімнің шынайылығы шынайылық болып табылады?
Каббаланы зерделеу кезіндегі үш шектеу 56
Шынайылықты қабылдау 58
Жаңылысу қақпаны 59
Болмаған шынайылық 60
Өлшеу құралы 62
Алтыншы түйсік 63
Егер жол болса-оны басқарушы да бар 64
Жаратылыстың түпкі ойы 66
Решимот – кейін болашаққа 67
Қорытындылар 69
6- бөлімБостандыққа апаратын тар жол
Таң алдындағы түнек 71
Төрт қадам жердегі ғажайып әлем 73
Өз мүмкіндіктеріңнің шекарасын таны 75
Өмірдің жетекшісі 76
Қоғамды өзгерте отырып, өзіңді өзгерту 77
Төрт фактор 78
Бір тұқымдас құстар 80
Ешқандай анархистер болмасын 82
Өзімшілдіктің шарасыз өлімі 83
Емдеу 84
Жасыру 85
Еркін таңдау шарттары 86
Еркін таңдау 87
Сенім 87
Білім 88
Екі сөзбен 89
АВТОР ТУРАЛЫ
ихаэль Лайтман (философия PhD, биокибернетика MSc, онтология және таным
теориясының профессоры) классикалық каббала саласындағы дүниежүзіне белгілі
маман болып табылады. Оның өмірлік жолы белгілі рухани көшбасшы үшін өте
ерекше: академиялық білім алып, биокибернетика саласында айтулы
жетістіктерге жете отырып, ол бүгінгі күнге дейін оның зерттеулерінің басты
нысаны болып отырған ежелгі ғылым- каббаланы зерттеді.
Михаэль Лайтман 1976 жылдан бастап каббаланы зерттеуді бастады. Нағыз
ұстаз іздестіру барысында ол 1979 жылы Йегуда Ашлагтың үлкен ұлы және
мұрагері каббалистика әлемінде Бааль Сулам деген атпен белгілі каббалист
Барух Ашлагқа (1906-1991) кездесті. Бұл атты және даңқты оған ЗОАР
кітабына жазған Сулам (иврит –Баспалдақ) түсініктемесі алып келді.
Осы кезден бастап Михаэль Лайтман он екі жыл бойы Барух Ашлагтың жақын
шәкірті әрі жеке көмекшісі болып, оның өмірінің соңына дейін қасында болды.
М. Лайтман өзінің ұстазы қайтыс болған соң каббала ғылымы саласында
ғылыми және ағартушылық қызметпен айналысатын тәуелсіз, коммерциялық емес
қауымдастықтар - 1991 жылы Халықаралық каббала академиясын, ал содан кейін,
2004 жылы Й. Ашлаг атындағы Зерттеу институтын (ARI – Ashlag Rеsеarch
Institutе) құрды .
Халықаралық каббала академиясының әлемнің 30 мемлекетінде қашықтан
оқыту орталықтары мен филиалдары бар. Академияның сайтын www.kabbalah.info
Британика энциклопедиясы қатысушыларының саны, материалдарының
хабардарлығы бойынша ірі оқу-білім беру интернет- ресурстарының бірі
ретінде атап өтті.
Аталған сайт каббалалық мәтіндерге 20 тілде шектеусіз қол жеткізуге
мүмкіндік береді және күніне он мыңға жуық адам сайтқа кіреді.
Бүгінгі таңда Михаэль Лайтманның каббала саласындағы көп жылғы
зерттеулері қоғамда қолдау тауып отыр. Оның қаламынан 30-дан астам кітап
шықты. www.kab.tv интернет-каналы бойынша күн сайын М. Лайтманның дәрістері
алты тілдегі (ағылшын, орыс, неміс, испан, француз, түрік) ілеспе
аудармамен тікелей көрсетіледі.
2005 жылдан бастап Михаэль Лайтман Қазіргі заманғы өркениеттің
ғаламдық проблемаларын шешумен айналысатын алдыңғы қатарлы ғалымдар мен
қоғам қайраткерлерінің жиналысы - Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World
Wisdom Council) мүшесі болып табылады.Халықаралық зияткерлік
қауымдастығының белгілі өкілдері М. Лайтманның ғалымдар мен қалың
көпшілікке каббала білімдерін беру жөніндегі жұмсап отырған күш-жігеріне
қолдау көрсетуде.
Будапешт клубының (Club of Budapest) негізін салушы әрі президенті
және Дүниежүзілік Даналық Кеңесінің (World Wisdom Council) Профессор Эрвин
Ласло (ИталияВенгрия) былай деген болатын: Осынау планетада біздің
болашақтағы тіршілік етуіміздің тағдыры шешіліп жатқан уақытта ежелгі
каббала ғылымы тағы да маңыздылық пен өзектілікке ие болуда. Классикалық
ілімде қамтылған даналық қазіргі пайда болып отырған проблеманы шешу үшін
және біздің алдымызда туындаған мүмкіндіктерді ашу үшін пайдаланылуы тиіс.
Осы жолдау Израильде, сонымен қатар бүкіл әлемдегі барлық адамдар үшін қол
жетімді болуы тиіс. Осы маңызды міндетті шешуге және осы тарихи миссияны
орындауға Михаэль Лайтманның ғана қолынан келеді.
Каббала философиясы саласындағы жетекші маман профессор Даниэль Мэтт
(АҚШ) Михаэль Лайтман- бұл сирек кездесетін таң қаларлық тұлға: ғылым мен
каббаланың негізделген синтезінің негізін қалаған таланты ғалым деген
болатын.
1-бөлім
Каббаланың өткені мен бүгіні
Жалпы түпкі ой
Каббаланың қазіргі заманғы голливудтық танымал ағымның жемісі емес
екені баршаға белгілі. Бұл ғылым мыңдаған жылдар бойы өмір сүріп келеді. Ол
туындаған кезде қазіргіге қарағанда адамдар табиғатқа етене жақын болған.
Олар өздерінің табиғатпен тығыз байланысын сезініп, өздерін қоршаған
айналаның барлығына ұқыптылықпен қарады. Ол күндері адамдарда оқшаулану
үшін ешқандай себептері болмады, себебі олар бүгінгі күнгі біздер секілді
менменшіл және табиғаттан мүлдем алыстамаған еді. Ол кезде адамзат
табиғаттың ажырамас бөлігі болып табылатын және өзін қоршаған әлемді
тереңірек танып білуге ұмтылатын еді.
Табиғаттың заңдарын білмеушілік адамдарға өздерін сенімді ұстауға
мүмкіндік бермеді: олар табиғи апаттың күш-қуатының алдында дәрменсіз болды
және оларды жоғарғы күш ретінде қабылдауға мәжбүр болды.
Табиғатпен тығыз байланыста бола отырып, сонымен қатар одан қауіптене
отырып, адамдар қоршаған ортаны танып білумен ғана шектелмей, ең маңыздысы,
табиғатты кім немесе не басқаратынын анықтауға ұмтылды.
Бұрынғы өткен заманда адамзат табиғат апаттарынан, дәл бүгінгі
кездегідей, біздің жасанды әлемімізге белгісіз қиыншылықтардан құтыла
алмады.(В те далекие времена род человеческий не мог укрыться от буйства
стихий, как сегодня, избежать невзгод, неведомых нашему искусственному
миру. ) Сондықтан табиғатқа етене жақындық пен оның алдындағы қорқыныш
көптеген адамдарды олар үшін, яғни біздің барлығымыз үшін табиғат
дайындаған қандай да бір ниетті іздестіруге итермеледі. Осы қоршаған ортаға
тұңғыш жол салушыларды оның қандай да бір мақсаты бар ма, егер бар болса
жаратылыстың жалпы түпкі ойындағы адамзаттың алатын орны қандай екенін
білгісі келді. Жаратылыстың түпкі ойын танып білудің ең жоғарғы деңгейіне
қол жеткізгендер каббалисттер деп атала бастады.
Каббалист термині алу деген мағынаны білдіретін иврит тіліндегі
каббала сөзінен шыққан. Каббаланың түпнұсқа тілі бастапқыда бір-бірімен
рухани тақырыптарда қарым-қатынас жасауда көмектесе отырып, каббалистермен
және кабалисттер үшін жасалған.Көптеген каббалистік кітаптарбасқа да
тілдерде жазылған, алайда негізгі терминдер әрдайым иврит тілінде
қолданылады.
Осы тұңғыш жол салушылардың ішінде Авраам есімді ерекше тұлға болған.
Ол Жаратылыстың түпкі ойын өзі терең зерттеп қана қоймай, осы білімдерді
басқаларға да бергенімен белгілі болы.
Бір күні ол адамдар үшін табиғаттың оларға қатысты ниетін толық
түсінгенде ғана қорқыныш пен қайғы-қасіреттен құтылуға болатынын түсінді,
және сол себептен үйренгісі келгендердің барлығын күш-жігерін аямай оқыта
бастады. Осылайша, Авраам каббала ұстаздары саңлақтарына жол салған
тұңғыш каббалист болды. Оның ең қабілетті шәкірттері өз кезегінде оның
берген білімін келесі ізбасарларының ұрпағына беретін ұстаз болды.
Каббалистер табиғаттың жалпы бағдарламасының авторын Жаратушы, ал
бағдарламаның өзін Жаратылыстың түпкі ойы деп атайды. Басқаша
айтқанда,кабалистер табиғат пен оның заңдары туралы айтқанда олар Жаратушы
туралы айтады. Жаратушы туралы айтқанда олар табиғат пен оның заңдары
жөнінде тұспалдайды. Бұл терминдер синоним болып табылады.
Кабалист үшін Жаратушы анықтамасы нақты, табиғаттан тыс мағынаны
емес, адам ең жоғары деңгейде білім алып, шығуы тиіс келесі сатыны
білдіреді. Иврит тілінде Жаратушы Борэ деп айтылады және екі сөзден
тұрады: Бо (кел) және Рэ (қара). Сонымен Жаратушы сөзі әрбір адамға
арналады және рухани әлемді танып білуге шақырады.
Ғылым бесігі
Тұңғыш кабалисттер алған білімдер оларға айналада болып жатқан
құбылыстардың жасырын тетігін білуіне көмектесіп қана қоймай, сонымен бірге
біздің барлығымызға кездесетін табиғи құбылыстарды түсіндіруге мүмкіндік
берді. Сондықтан, олардың ұстаз болуы, ал олар келер ұрпаққа қалдырған
ғылыми мағлұматтардың ежелгі және қазіргі заманғы ғылымдарға негіз болуы да
өте орынды.
Кейбіреулерге каббалистер жартылай қараңғы тар бөлмелерде шырағданның
жарығымен құпия манускриптер жазатын тақуалар болып көрінеді. Себебі XX
ғасырдың аяғына дейін каббала жасырын болып келді. Осындай мистикалық
атмосфера аталған ғылымның айналасында небір аңыздар мен оқиғалардың
пайда болуына әкелді, және олардың көпшілігінің жалғандығына қарамастан,
олар бүгінгі күнге дейін ең салиқалы ойшылдардың өзін абдыратып, ойын сан
саққа жүгіртеді.
Готфрид Лейбниц,ұлы математик және философ, құпиялылықтың каббалаға қалай
әсер еткені жөнінде өз ойын былай деп ашық айтады: Адамдардың білуге деген
құштарлығы болса да Құпияға деген дұрыс кілті болмағандықтан, ақыр соңында
каббаланың ақиқатынан алыс тұрпайы каббаланың пайда болуына әкеп
соқтырған көптеген ұсақ-түйектер мен нанымдар, сондай-ақ сиқыршылық деген
жалған атпен әртүрлі қиялдар туындады, және осылар туралы көптеген
кітаптарда жазылған.
Дегенмен, каббала үнемі құпия болып келген жоқ.. Шындығында, алғашқы
каббалистер өз танымдарымен ашық бөлісіп, қоғам өміріне белсенді араласты.
Каббалистермен өзара іс-қимыл кейіннен қазіргі заманғы ғылымның іргетасын
қалаған, және біз бүгінгі күні батыс философиясы деп атайтын ілімнің
негізін салуға ықпалын тигізе отырып, олардың замандастары болып табылатын
ғалымдарға үлкен әсерін тигізді.
Гуманист, классицизм зерттеушісі, ежелгі тілдер мен әдебиет саласындағы
маман Иоганн Рейхлин Каббала өнері атты кітабында былай деп жазады:
Философияның атасы, менің ұстазым Пифагор өз ілімін гректерден емес,
иудейлерден алды, сондықтан да ол каббалист болып аталуы тиіс... Және ол
өзінің замандастарына белгісіз болып келген сөз каббаланы грек тіліне
философия деп аударды...Каббала бізге мүрдемізді сүйретіп өмір сүруге
мүмкіндік бермейді, алайда біздің санамызды танымның шыңына шығарады.
Басқа да жолдар
Дегенмен, философтар каббалист болған емес. Олар каббаланы зерделеп
оқымағандықтан, осы ежелгі даналықты терең бойлап, толық түйсінбеді. Соның
нәтижесінде ол бұрмаланып дамыды және қолданылды, себебі каббаланы білу,
дамыту және қолдану ерекше көзқарасты талап етеді. Каббала ғылымы әлемнің
басқа да жерлеріне енген кезде едәуір өзгерістерге ұшырады.
Осылайша адамзат бұрма жолға түсті. Батыс философиясы өзіне
каббалистика ілімінің бір бөлігін алғанымен, оның дамуы мүлде өзгеше
бағытта болды. Батыс философиясынан бес сезім органдары арқылы қабылданатын
біздің материалдық әлемімізді зерттейтін ғылымдар туындады. Ал каббала
біздің табиғи сенсорларымыздың қабылдауынан тыс болатын құбылыстарды
зерделейтін ғылым болып табылады. Басымдылықтардың өзгеруі адамзатты
каббалистердің бастапқы білімдерінен басқа, мүлде қарама қарсы бағытқа
бастады. Осындай бағыттың ауысуы адамзатты ұзақ та айналма жолмен жүруге
мәжбүрледі, бұл фактінің салдарларын біз келесі бөлімде қарастырамыз.
Басты мәселелер
2000 жыл бойы каббала жасырын ғылым болды. Оның мәнісі – оған сұраныс
болған жоқ. Сол уақыттан бері адамзат монотеистикалық діндерді
қалыптастырумен, одан кейін ғылымды дамытумен айналысты. Дін де ғылым
секілді Әлемдегі, Жер жүзіндегі біздің алатын орнымыз қандай?, Біздің
тіршілігіміздің мәні неде? Басқа сөздермен айтқанда Біз не үшін дүниеге
келдік? деген түбегейлі сұрақтарға жауап алу үшін қажет болды.
Дегенмен, бүгінгі таңда көптеген адамдар 2000 жыл бойы өздеріне жарап
келген ғылым мен діннің енді олардың қажеттілігіне жауап бермейтінін
түсінді. Ғылым мен дін беретін түсініктемелер оларды енді
қанағаттандырмады. Өмірдің мәні туралы ең негізгі сұрақтарға жауап іздеу
барысында адамдар басқа дереккөздерге жүгінетін болды: біреулер – шығыс
ілімдеріне, сәуегейлерге, магия мен мистикаға, ал кейбіреулер каббалаға.
Каббала бастапқыда осы байырғы сұрақтарды түсіндіру үшін
жасалғандықтан, оны білу арқылы осы сұрақтарға тікелей жауап алуға болады.
Өмірдің мәні туралы сұраққа ежелгі жауаптарды қайта аша отырып, біз
философияға ден қойып, каббаладан бас тартқан кезде адамзат пен табиғаттың
арасында пайда болған ойықты жабамыз.
Каббаланың пайда болуы
Каббала ең алғаш рет қазіргі Ирактың аумағында орналасқан ежелгі
мемлекет Месопотамияда 5000 жыл бұрын пайда болды. Месопотамия тек
каббаланың ғана емес, сонымен қатар көптеген ежелгі практика мен
мистикалық дәстүрлердің отаны болды. Ол күндері адамдар көптеген ілімдерге
сенді, көп жағдайда олардың бірнешеуін бір мезгілде уағыздады. Астрология,
болашақты болжау, нумерология, магия, сиқыршылық, дуалау және көз тигізу
тәжірибесі – осының бәрі және басқалар ежелгі әлемнің мәдени орталығы
Месопотамияда дамыды және өркендеді.
Адамдарға діншілдік пен сенім-наным жеткілікті болған уақытта олар
өзгерістер қажеттілігін сезінген жоқ.. Оларды тек өз өмірлерін қалай
қауіпсіздендіру және оны қалай жайлы ету мәселелері ғана толғандырды.
Адамды өмірдің шығу тегінің проблемалары, оның заңдарын жасаған
шығармашылық күш болып табылатын әлде кім немесе әлде не туралы сұрақтар
оны мазалаған жоқ..
Бір қарағанда осы мәселелердің арасындағы айырмашылық зор емес.
Көлікті жүргізе білу оны құрастыра білуді талап етпейтіні сияқты өмірдің
шығу тегі туралы сұрақ оны басқаратын заңдар туралы сұрақтан мүлдем
өзгеше. Бұл білімнің әртүрлі деңгейлері болып табылады.
Өзгерістердің қозғаушы күші
Тілектер ашық күндегі найзағай секілді тосыннан пайда болмайды. Олар
біздің санамыздан тыс ішкі дүниемізде қалыптасып, әбден дайын болғанда
жарыққа шығады. Осы кезге дейін тілектер мүлде сезілмейді немесе көп
жағдайда себепсіз алаңдаушылық секілді білінеді. Белгісіз бір нәрсені
көңілің қалайтын кездер бәрімізде де болады. Бұл пісіп жетілмеген тілек.
Бірде Платон: Жоқшылық - өнертапқыштықтың анасы деген болатын, - және
ол дұрыс айтты. Білудің жалғыз әдісі - ең алдымен оны білгісі келу екенін
бізге Каббала үйретеді. Өте қарапайым формула: біз көңіліміз қалаған
нәрсеге қол жеткізу үшін барлық қолдан келетін мүмкіндікті жасаймыз. Ол
үшін біз уақыт табамыз, барлық күшімізді жұмылдырамыз және қажетті білімге
машықтанамыз. Сонымен, тілектер кез келген өзгерістердің қозғаушы күші
болып табылады.
Біздің тілектеріміздің эволюциясы барша адамзат тарихын айқындайды және
қалыптастырады. Тілектердің артуы адамдарды жаңа мұқтаждықтарды
қанағаттандыру үшін қоршаған ортаны зерделеуге итермеледі. Жансыз
табиғаттан, өсімдіктерден және жануарлардан адамдардың артықшылығы, олар
ұдайы дамып отырады. Әрбір жаңа ұрпақтың және әрбір тұлғаның тілектері
ұлғайып отырады және олар күшейген үстіне күшейе береді.
Жүргізушінің орнын басу
Өзгерістердің қайнар көзі- тілек нольден басталып төртінші деңгейге
дейін саналатын бес деңгейден тұрады. Каббалистер оны ләззат алу тілегі,
немесе алу тілегі деп атайды. Каббала енді ғана пайда болған кезде
(шамамен 5000 жыл бұрын) алу тілегі ноль деңгейінде болды. Ал қазіргі
кезде біз оның дамуының ең маңызды, төртінші кезеңінде тұрғанымызды өзіңіз
де сезген боларсыз.
Бұрынғы өткен заманда, алу тілегі нольдік деңгейде болған кезде біздің
қажеттілігіміз бізді табиғаттан және бір-бірімізден алыстататындай шамадан
тыс болған жоқ. Ол кезде қауымдастық, қоршаған ортамен қосылу тіршілік
етудің табиғи әдісі болып саналатын, ал қазіргі кезде көптеген адамдар
медитация сабақтарында осындай бастапқы күйге қайтадан түсу үшін (шындығын
айту керек, үнемі сәтті бола бермейді) көп ақша төлеуге даяр. Адамдар
табиғаттан мүлде оқшауланып қалатыны туралы ойланбады.
Адамзат тайпасының ежелгі өкілдері өз бірлігінің арқасында бір-бірімен
қарым-қатынас кезінде сөзге деген мұқтаждықты білмеді, және олар
телепатиялық жолмен ойларын жеткізе білді. Бұл, шын мәнінде, тұтастық
уақыты болды, және барлық адамзат біртұтас халық ретінде өмір сүрді.
Бұл жағдай Месопотамияда өзгере бастаған болатын: адамдардың тілегі арта
берді және олар өзімшіл болғаны үстіне бола түсті. Адамдар табиғатқа
бейімделудің, оның ортасында өмір сүруге икемделудің орнына өз
мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшін өздерінің айналасындағы әлемді
өзгерткенді жөн көрді, нәтижесінде өздері одан әрі оқшауланып, жат бола
түсті. Бүгінгі таңда, көп ғасыр өткен соң біздер бұл идеяның қисынсыз
екеніне көз жеткіздік. Оның еш пайдасы болмады.
Адамдар барлығына және толықтай өздерін қарсы қойып, бір-біріне бір
отбасының адамындай, ал табиғатқа өзінің үйіндей қарамағаны түсінікті
жәйт. Біріккен халықтың арасына бытыраңқылық сеуіп сүйіспеншіліктің орнына
жек көрушілік келді. Ең алдымен шығыс пен батысқа бөлініп жол тартқан екі
топ пайда болды. Бөлшектенуді жалғастыра отырып, олар бүгінгі күні тіршілік
етіп отырған халықтардың басым көпшілігін құрады.
Вавилон мұнарасының күйреуі ретінде Библияда сипатталған көптеген
тілдердің пайда болуы бөлінудің көзге көрінген сипаттарының бірі болды.
Әртүрлі тілдер түсінбеушілік пен берекесіздік әкеліп, адамдарды бір-бірінен
алыстатты. Иврит тілінде Тәртіпсіздік сөзі бильбуль деп айтылады.
Месопотамия астанасы осы пайда болған берекесіздіктің құрметіне Бавель
(Вавилон) атауына ие болды.
Осы жікке бөлінуден кейін біздің тілектеріміз нольдік деңгейден
бірінші деңгейге дейін өсті, осыдан кейін біз өзімізді табиғатқа қарсы қоя
бастадық. Табиғатпен, яғни Жаратушымен бірлікті бұзбай, өсіп отырған
өзімшілдікті түзетудің орнына, біз өзімізді табиғаттан қорғайтын
механикалық, технологиялық қалқан жасадық. Бастапқыда біз өзіміздің
тіршілігімізді жүгенсіз апаттан арашалау үшін ғылым мен технологияны
дамыттық. Алайда, біз, шын мәнінде, саналы немесе еріксіз түрде
Жаратушыны қадағалауға және жүргізушінің орнын басуға ұмтылудамыз.
Осы түсінбеушіліктер мен берекесіздіктер болған кезде Авраам Вавилонда
өзінің әкесіне кішкентай пұттардың мүсіндерін жасап, отбасылық сауда
саттық жүргізуге көмектесіп жүрген болатын. Ежелгі әлемнің Нью-Йоргіндей
болған Вавилонда етек алған идеялар қойыртпағының дәл ортасында Авраамның
болғаны айтпаса да түсінікті. Авраамның көкейінде ұдайы туындаған Осының
барлығын басқарушы кім? деген сұрақты да осы берекесіздікпен түсіндіруге
болады. Осы сұраққа жауап іздеу барысында ол табиғат заңын ашуға мүмкіндік
алды. Осынау тәртіпсіздіктер мен бытыраңқылықтардың түпкі мақсаты бар
екенін түсінген кезде ол өзін тыңдағысы келгендердің барлығына осылар
туралы дереу әңгімелей бастады.
Тығу, іздеу... және таба алмау
Адам өзімшілдігінің артуы жалғаса берді, ол әрбір жаңа деңгейге
көтерілген сайын біз табиғаттан (Жаратушыдан) алыстай бердік. Каббалада
қашықтық сантиметрмен немесе метрмен өлшенбейді, ол қасиеттермен
сипатталады. Жаратушының қасиеті - бірлік пен қайтарып беру, бірақ Оны
сезу үшін біз өз бойымызға дәл осындай қасиеттерді сіңіруіміз қажет. Егер
мен менменшіл болсам, онда біртұтас және альтруистік Жаратушымен ешқандай
да жолмен біріге алмаймын. Бұл деген өзіне арқасын беріп теріс бұрылған
адамды көруге ұмтылғанмен бірдей.
Жаратушымен арқамызды түйістіріп тұрғандықтан, және осы уақытқа дейін
Оны бақылағымыз келетіндіктен, біз әлдеқайда көп күш-жігер жұмсайтындығымыз
анық, сол себептен де біздің одан мүлдем көңіліміз қалады. Көзімізбен көріп
немесе көңілімізбен түйсінбеген нәрсені сынақтан өткізу мүмкін емес. Егер
біз 180 градусқа бұрылып, қарама қарсы жаққа қарап Оны көрмесек, біздің
тілегіміз жүзеге асырылмайды.
Адамдар технологиялық эраның байлық, денсаулық және ең бастысы,
қауіпсіз болашақ жөніндегі орындалмас уәделерінен шаршай бастады. Бүгінгі
таңда адамдардың аз ғана бөлігі осыларға ие, және олардың өзі де ертеңгі
күні өзгерістер болмайды деп толық сеніммен айта алмайды. Мұндай жағдайдың
артықшылығы бізді дамуымыздың бағытын қайта қарауға және Мүмкін, біз осы
уақытқа дейін бұрыс жолмен жүріп келген болармыз? деген сұрақты қоюға
итермелейді.
Дәл бүгінгі күні дағдарыстың бар екенін және пайда болған жағдайдың
шарасыздығын мойындаған кезде біз тұйықталған жолға түскеніміз туралы ашық
мәлімдейміз. Біз өзімізді табиғатқа қарсы қоя отырып технологияларды
дамыту арқылы өзіміздің менменшілдігімізді өтеудің орнына өзімшілдікті
альтруизммен алмастыруға тиіспіз, соның нәтижесінде біз табиғатпен біріге
аламыз.
Мұндай өзгерістер каббалада тикун -түзету деп аталады. Жаратушыға
өзінің қарама қайшылығын түсіну дегеніміз бес мың жыл бұрын біздің Онымен
арамыздағы бөлінуді мойындауымыз болып табылады. Бұл зұлымдықты түсіну
деп аталады. Бұлай істеу оңай шаруа емес, алайда бұл нағыз денсаулық пен
бақытқа апаратын алғашқы қадам болып табылады.
Ғаламдық дағдарыстың кейін жақсылық болады
Соңғы бес мың жылда Месопотамиядан шыққан адамдардың бастапқы екі
тобының әрқайсысы дамып, көптеген халықтардан құралатын өркениетке қол
жеткізді. Олардың біреуі біздің айтуымызша Батыс өркениетіне, екіншісі
Шығыс өркениетіне айналды.
Олардың артып отырған қарсы келулері адамдардың бөлінуінен басталған
үдерістің аяқталуға жақын екенін білдіреді. Бес мың жыл бұрын біртұтас
халық оның мүшелерінің арасына алауыздық туғызған олардың өзімшілдігі үшін
ыдырап кетті. Сол кезден бері біз бір орыннан жылжыған жоқпыз, дегенмен біз
осыны айқын ұғынып отырмыз.
Каббала даналығы ежелгі Месопотамияда мол болған мистикалық ағымдардың
дәріптелуі мен мәдениеттердің бүгінгі қарама қайшылығы адамдардың жаңа
өркениетке біріге бастағанын көрсететінін айтады. Бүгінгі таңда біз бір
бірімізбен тығыз байланыста екенімізді және бөлінгенге дейін болған жай-
күйімізге қайта оралуға тиіс екенімізді түсіне бастадық. Біртұтас
адамзатты жасай отырып, біз өзіміздің табиғатпен, Жаратушымен
байланысымызды қалпына келтіретін боламыз.
Өзімшілдік – тұзақ
Өзімшілдік – жағдайды шиеленістіретін, ал іс-әрекетті мағынасыз ететін,
өзін өзі әшкерелейтін, өзін жоққа шығаруға және түзетуге алып келетін
тұзақ.
Мистицизмнің өркендеуі кезінде каббаланың даналығы ашылды, ол адамдарға
біздің өзімшілдігіміздің кезең-кезеңмен өсуі және оның пайда болу
себептері туралы білім берді. Каббалистер барлық мәнді нәрселер ләззат алу
тілегінен құралған деп мәлімдейді.
Алайда тілектер өзімшіл болса, олар табиғи түрінде жүзеге асырыла
алмайды. Өйткені біздер қандай да бір тілекті қанағаттандыра отырып, біз
оны тұншықтырамыз, ал тұншықтыра отырып, одан рахат алуды тоқтатамыз.
Мысалы, Өзіңіз сүйсініп ішетін тағамыңызды елестетіңіз. Енді өзіңізді
тамаша сәулетті мейрамханада үстелдің басында отырмын деп есептеңіз. Даяшы
жымия күліп үсті қақпақпен жабылған тәрелкені алдыңызға қойып, оның
қақпағын ашуда. Мммм ... Қандай керемет хош иіс! Сіз рахаттана бастадыңыз
ба? Сіздің денеңіз рақаттана бастады, өйткені ол осы дәм туралы ойлағанда
сілекей мен асқазан сөлін бөлуді бастайды.
Дегенмен, сіз тамақтана бастаған кезден-ақ рахаттану сезімі азая
бастайды. Тойынған сайын, тамақтан қанағат алу да кеми түседі. Ең соңында,
тойған соң, сіз ешқандай ләззат алмайсыз және тамақтануды доғарасыз. Сіз
тойғаннан кейін емес, асқазаныңыз тамаққа толғаннан кейін тағамнан ешқандай
ләззат алмайтындықтан, тамақты жұтуды тоқтатасыз. Бұл өзімшілдіктің тұзағы
: өзіңіздің тілегеніңізді алғаннан кейін, оны енді қаламайсыз.
Сондықтан, рахатсыз өмір сүру біз үшін мүмкін емес болғандықтан, біз
жаңа әрі сезінерлік рахаттарды іздестіретін боламыз. Осы мақсатта біз жаңа
тілектерді дамытамыз, олар да толымсыз болып қалады. Бұл тұйықталған
шеңбер. Шын мәнінде, біз көбірек қалаған сайын өзімізді бос кеуде, рухсыз
сезінеміз. Бос кеуделілік, рухсыздық біздің түңілуімізді күшейтеді.
Адамзат өзінің тарихында бұрын соңды байқалмаған тілектердің ауыр
деңгейінде тұр, қазіргі кезде біз ата-бабаларымызға қарағанда көп нәрсеге
иеміз, соның өзінде бүгінгі біздің қанағаттанбаушылығымыз өте жоғары.
Біздің бүгінгі барымыз бен артып отырған қанағаттанбаушылығымыздың
арасындағы кереғарлық қазіргі кездегі дағдарысты туындатып отыр. Біз
қаншалықты өзімшіл болған сайын өзімізді соншалықты бос кеуде сезінеміз
және соншалықты дағдарыс та өрши түседі.
Бірліктің қажеттілігі
Әуелгіде адамдар бір бірімен іштей байланыста болды. Біз өзімізді бір
адамдай сезіндік және солай деп есептедік, табиғат та бізге дәл солай қарым-
қатынас жасады. Мұндай ұжымдық тіршілік иесі Адам деп аталды. Адам
сөзі тәрізді деген мағынаны білдіретін иврит тіліндегі домэ сөзінің
туындысы болып табылады. Жаратушы тәрізді, ол да жалғыз дегенді білдіреді.
Алайда бастапқы бірлігімізге қарамастан, өзімшілдік артқан сайын біз
біртіндеп өзара байланысты сезінуден қалдық және бір-бірімізден шапшаң
алыстай бастадық.
Каббалистика кітаптарында табиғаттың түпкі ойы бойынша біз бір-
бірімізге жеккөрінішті және бөтен болғанымызды түсінгенге дейін біздің
өзімшілдігіміз арта беретіні жөнінде жазылған. Оның жоспарына сәйкес біз
әуелі жалпыға бірдей бірлікті сезінуге, ал содан кейін менмен және
оқшауланған дарашылдарға айналып, бөлініп кетуге тиіспіз. Тек осылайша ғана
біз өзіміздің Жаратушыға толық қарама-қайшылығымызды және барып тұрған
өзімшілдігімізді түсінуге қабілетті боламыз.
Біз үшін бұл өзімшілдіктің жағымсыз екенін, қанағаттандырмайтынын және
үмітсіз екенін ұғынудың жалғыз жолы. Бұған дейін айтылғандай, өзімшілдік
біздерді бір бірімізден алыстатады және табиғаттан бөлектейді, осы жағдайды
өзгерту үшін бізге ең алдымен жағдайдың дәл осындай болып тұрғанын түсіну
қажет. Осыны ұғыну бізге өзгеріске бет бұруымызға және барлық адамзатпен
және табиғатпен - Жаратушымен байланысты қалпына келтіруге мүмкіндік
береді. Біз айтқандай, тілек өзгерістердің қозғаушы күші болып табылады.
Шын мәнісінде біз өзімшілдік пен альтруизмнің арасында таңдау
жасамаймыз. Біз өзімшіл болуды немесе альтруист болуды таңдауға
мүмкіндігіміз бар деп ойлаймыз. Алайда, табиғатты зерттей келе, біз
альтруизм табиғаттың іргелі заңы болып табылатынын анықтаймыз. Мәселен,
денедегі әрбір клетка бастапқыда өзімшіл болады, бірақ тіршілік ету үшін
барлық дененің саулығы үшін ол өзінің өзімшіл әдеттерінен бас тартуы
қажет. Осының құрметіне бұл клетка өзінің ғана емес бүкіл организмнің
тіршілігін сезінетін болады.
Сонымен қатар біз өзіміздің арамыздағы осындай қатынастарды дамытуға
тиіспіз. Сонда біз қаншалықты біріксек, соншалықты өтіп жатқан өз
өміріміздің орнына Адамның мәңгілік өмірін сезінеміз.
Каббалист Йегуда Ашлаг былай деп жазады: Жоғарғы күш тілекті толтыра
отырып және одан кете отырып міндетті*ң орындалу үшін жарамды альтруистік
сауыт дайындайды. Басқаша айтқанда, егер біз Жаратушымен бірлікті
сезінгіміз келсе, алдымен біз Онымен бірлікте болуымыз керек, содан кейін
осы бірлікті жоғалтуымыз қажет. Екі ахуалды да сезіне отырып, біз саналы
түрде таңдау жасай аламыз – нағыз бірлікке саналы түрде қол жеткізуіміз
керек. Бұл үдерісті сәбидің ата-анасымен байланысты түйсінуімен,
жасөспірімнің оларға қарсы бүлік шығарып, ал ер жеткен соң өзінің тәрбиесін
түсініп, ақтайтынымен салыстыруға болады.
Бүгінгі таңда альтруизм біздің аман қалуымыз үшін өте қажет болып отыр.
Біз бір бірімізбен өзара тығыз байланысты және бір-бірімізге тәуелді
екеніміз айқын. Бұл тәуелділік альтруизмнің жаңа және өте нақты
анықтамасының пайда болуына себепші болды. Адамзатты біріктіруге
бағытталған қандай да іс-әрекет немесе ниет альтруистік болып саналады.
Және керісінше, адамзатты біріктіруге қызмет етпейтін іс-әрекет немесе
ниет өзімшіл болып табылады.
Яғни, адамды табиғатқа қарсы қою біз көріп отырған әлемдегі барлық
қасіреттердің қайнар көзі болып табылады. Оның басқа құрамдас бөліктері
(минералдар, өсімдіктер және жануарлар) альтруизм заңдарына ырықсыз
бағынады. Тек адамның ғана мінез құлқы табиғат пен Жаратушының барлық басқа
іс-әрекетіне қайшы келеді.
.
Бұдан басқа, біз қоршаған ортада тек адамдардың қасіретін ғана бақылап
қоймаймыз.
Табиғаттың басқа элементтері де біздің бұрыс іс-әрекеттерімізден зардап
шегуде. Егер табиғаттың әрбір бөлігі оның заңына ырықсыз бағынып, адам ғана
осы ережені сақтамайтын болса, онда адам – табиғаттың жалғыз, түзетілмеген
элементі болады. Былайша айтқанда, біз өзіміздің өзімшілдігімізді
альтруизмге айналдырып түзеткен кезде барлық басқалары да түзеледі:
экология, экономика, және социумның тұтастай проблемалары.
Жоғары сезгіштік
Альтруизм үшін ерекше сыйлық берілуі тиіс. Бізге өзгеріс деген өзгенің
мүддесін өз мүддемізден жоғары қою ғана болып көрінуі мүмкін, алайда, шын
мәнінде одан келетін пайда мол. Өзгелер туралы ойлай бастағанда біз өзара
байланыс орнатамыз.
Осыған басқа тұрғыдан қарап көрелік: бүгінгі таңда әлемде 6,5 миллиард
адам өмір сүруде. Олардың бәрін сізге басқару керек деп елестетіңіз, бірақ
сіздің екі қолыңыздың, екі аяғыңыздың және бір миыңыздың орнында 13
миллиард қол, 13 миллиард аяқ және 6,5 миллиард бас болса? Қалай ойлайсыз,
сізге қиын болады ма? Шындығында, қиын болмайды, себебі бұл милар бір
адамның миындай жұмыс істейді, ал қолдар бір адамның қолындай әрекет
жасайды. Барлық адамзат бір денедей жұмыс істейді, оның мүмкіндігі 6,5
миллиард есеге артады.
Дегенмен, тұра тұрыңыз, біз әлі де альтруизмнің артықшылықтарының
барлығын атап біткен жоқпыз! Альтруистік қасиеттерді бойына сіңіргендер
қоғамнан жоғары тұратын болады, және олар ең қалаулы сыйға ие болады: бәрін
білушілік, немесе ортақ жады және жиынтық білім. Альтруизм – Жаратушының
табиғаты болып табылатындықтан осы қасиеттерді бойымызға сіңіре отырып,
біз Жаратушы секілді ойлану қабілетін аламыз да біз өз табиғатымызды
Жаратушы табиғатымен сәйкестендіреміз. Біз осының бәрі неге болып
жатқанын, қашан болуы керек екенін, және нәтижесі басқаша болу үшін біз не
істеуіміз керек екенін білетін боламыз. Каббалада мұндай жағдай қасиеттері
бойынша сәйкестік деп аталады және жаратудың мақсатын құрайды.
Осындай жоғары сезімталдық жағдайы, қасиеттер бойынша сәйкестіктер
біздің пайда болуымыздың себебі болып табылады. Сол себептен де біз әуел
баста біртұтас болып жаратылдық, содан кейін қайта қосылу үшін бөлектенуді
бастан кешірдік. Бірігу барысында біз табиғаттың неге басқаша істемей, дәл
осылай істейтінін білетін боламыз, және оны жаратқан Ойдың өзі секілді дана
болып шығамыз.
Табиғатпен біріге отырып, біз өзімізді ол сияқты мәңгілік және жетілген
ретінде сезінеміз. Осы күйде біз денеміз өлгеннен кейін де оның
мәңгіліктігінде өзіміздің тіршілік етуіміздің жалғасын сезінетін боламыз.
Физикалық өмір мен өлім бізге енді әсер етпейтін болады, себебі бұрынғы
менменшілдіктің орнына холистикалық, альтруистік сезім пайда болады. Біздің
меншікті тіршілігіміз барлық табиғаттың өміріне айналады.
Уақыт келді
Зоар атты кітап – каббаланың Библиясы 2000 жыл бұрын жазылған.
Аталған кітапта XX ғасырда адамзаттың өзімшілдігі бұрын соңды болып
көрмеген жоғары деңгейге дейін жететін болады деп жазылған.
Жоғарыда біздің анықтауымыз бойынша адам қаншалықты көп қаласа, өзін
соншалықты бос кеуде сезінеді. Зоар кітабында адамзат осындай бос
кеуделілікті сезіне бастаған кезде оған осындай күйден арылуға
көмектесетін және толығуға ықпал ететін құрал қажет болады. Содан кейін
Зоар кітабында айтылғандай, табиғатқа ұқсау жолымен толығуға қол
жеткізудің құралы ретінде барлық адамзат үшін каббаланы ашу уақыты келеді.
Толығу үдерісі бір сәтте және бір мезгілде жүргізілмейді. Түзетуді
жүргізу үшін адамзат оны қалауы тиіс. Осы үдерістің барысында біздің
өзіміздің ықтиярымыз дамиды.
Адам өзінің өзімшіл табиғатының зұлымдықтың көзі екенін сезінген кезден
бастап түзелу басталады. Бұл өте өздік, қуатты күйзеліс, және ол адамды
қалай да өзгергісі, өзімшілдіктен альтруизмге өткісі келетін жағдайға
алып келеді.
Бұған дейін айтылғандай, Жаратушы бізге бірлескен тіршілік иесі ретінде
қарым-қатынас жасайды. Біз өз мақсатымызға өзімшілдікпен қол жеткізуге
ұмтылдық, бірақ бүгінгі таңда біздің проблемаларымызды ұжымдық және
альтруистік түрде шешуге болатыны белгілі болды. Біз өз өзімшілдігімізді
түсінген сайын өз табиғатымызды өзгерткіміз келетіні күшейе түседі.
Каббала жаңа пайда болған кезде біз оны жасаған жоқпыз, алайда бүгін бізде
осындай мүмкіндік бар, себебі біз өзгеріске мұқтаж екенімізді білеміз!
Эволюциясының өткен 5000 жылында адамзат рахаттанудың әртүрлі
тәсілдерін қолданды, содан кейін олардан көңілі қалып, басқаларын ойлап
тауып отырды. Бір тәсілдің орнына басқа тәсіл келіп отырды, бірақ біз одан
бақыт сезінбедік. Қазіргі кезде мақсаты ең жоғарғы деңгейдегі өзімшілдікті
түзету болып табылатын каббала тәсілі пайда болғанда бізге енді түңілу
жолымен жүрудің қажеті жоқ. Біз өзіміздің бойымыздағы ең күшті өзімшілдікті
каббаланың көмегімен жай ғана түзете аламыз, ал қалған түзетулер доминоның
әсері сияқты өзінен өзі орындалады. Осындай түзетулер кезінде біз толығу,
шабыттану және қуаныш сезіне аламыз.
Қорытындылар
Каббаланың даналығы (алу даналығы) адамдарды өздерінің тіршілік етуінің
мәні туралы сұрақтар мазалай бастаған кезден бастап шамамен 5000 жыл бұрын
пайда болды. Бұны оқып танығандар каббалалистер деп атала бастады,
өмірдің мәні және жер жүзіндегі адамзаттың рөлі туралы сұрақтарға беретін
жауаптары болды.
Алайда ол күндері осы білімге итермелеу үшін адамдардың көпшілігінің
тілектері болмашы ғана еді. Сол себептен каббалистер олардың даналығын
адамдардың қажет етпейтінін көріп, оны жасырды және баршаның оны қабылдай
алатын уақытына дейін дайындады. Адамзат ол уақытта дін және ғылым сияқты
өз қызметінің басқа бағыттарын әзірледі.
Бүгінгі таңда адамдардың көпшілігі не ғылым не дін өмірдегі ең маңызды
сұрақтарға жауап бере алмайтынына көз жеткізген кезде түсініктемелерді
өзге көздерден іздестіре бастады. Каббала күткен сол уақыт келді және ол
біздің тіршілік етуіміздің мәнісі туралы сұраққа жауап беру үшін дәл қазір
пайда болды.
Каббала бізді табиғат, немесе Жаратушы альтруисті және біртұтас деп
үйретеді. Ол бізге табиғатты түсініп қана қоймай, сонымен бірге оның
тіршілік ету тәсілін өзімізге қолданып, қабылдауға ұмтылуымыз қажет.
Сонымен бірге каббала бізге осылай істеу арқылы біз табиғатпен теңесіп
қана қоймай, сондай-ақ оның тіршілік етуін айқындаған Ортақ Түпкі ойды
түсінетініміз туралы баяндайды. Сол кезде, Каббалада айтылғандай, біз
ортақ Түпкі ойды түсініп, оны Жаратқанға ұқсайтын боламыз, ал бұл
дегеніміз, Жаратушыға ұқсас болу- яғни жаратылу мақсаты.
2-бөлім
Тілектердің ең зоры
Енді, біз каббаланың тарихымен аздап танысқаннан кейін, оның бізге
қандай қатысы бар екенін білетін кез келді.
Сіздердің көпшілігіңіз білетіндей, каббаланы зерделеуге иврит, арамей
тілдерінен кірген, кейбіреуі грек тілі секілді тілдерден ауысқан көптеген
терминдерді пайдалануды қарастырады. Алайда біз сіздерді көңілдеріңізді
тыныштандырамыз: каббаланы зерделеуді бастаушылар да жалғастырушылар да
олардың азғантай ғана санын қолданумен шектеле алады.
Егер сіз ол айқындайтын рухани күйді бастан кешірсеңіз, сізге олардың
дұрыс анықтамалары ашылады.
Каббала тілектер және оларды қанағаттандыру туралы айтады. Ол адамның
жан дүниесін және рухани дәннің Өмір Ағашына айналғанындай, оның жолының
басталғанынан жемісті аяқталуына дейінгі оның өсуін зерттейді. Алайда, сіз
ежелгі даналықтың мәнісін ұғынғанда, басқа да барлық білімді сіз өз
жүрегіңізден табатын боласыз.
Қозғау салу – өсу үшін негіз
Алдыңғы бөлімде айтылғандарға тоқталайық. Біз біртұтас рухани организм
қалыптастыра отырып, басқа адамдармен бірлесіп - өзіміздің өзімшілдігімізге
қарамастан, іс-әрекет жасауды үйренсек, онда болашақ тамаша болар еді.
Сонымен қатар, біз алдымызға қойылған мақсатқа қол жеткізу құралы – арнайы
осы үшін әзірленген каббаланың әдісі бар екенін де білдік.
Айналамызға қарасақ, біз жағымды болашаққа қарай бет бұрмағанымызды
анық көруге болады. Әлемде дағдарыс пайда болды - және айтарлықтай
салмақты дағдарыс. Біз оның жағымсыз салдарларын өзіміз сезінбесек те, дәл
осылай болашақта болмайды деген кепілдіктер жоқ. Дағдарыс өзінің ізін
қалдырмаған бір де бір сала жоқ сияқты: біздің жеке өміріміз, біз өмір
сүріп отырған социум, немесе қоршаған орта.
Дағдарыстар деген, былайша алып қарағанда, міндетті түрде жағымсыз
құбылыстар емес, олар қолдағы бар тәртіптің уақыты өткенін, және алға
қарай жылжу мен дамудың басқа сатысына көшудің уақыты келгенін меңзейді.
Демократия, өндірістік революция, әйелдер теңдігі – осының бәрі өмірдің
түрлі салаларында дағдарыс көріністерінің нәтижелері. Шын мәнісінде,
қазіргі болып жатқанның барлығы бұрынғы жүйе дағдарысының нәтижесі болып
табылады.
Бүгінгі дағдарыстың бұған дейінгі дағдарыстардан еш айырмашылығы жоқ,
алайда ол өзінің зор қиыншылығымен сипатталып, барлық әлемді қамтыды.
Басқа да дағдарыстар секілді ол өзгеріс үшін мүмкіндік туғызады - өсуге
қозғау салады. Егер біз дұрыс таңдау жасаған болсақ, қиындықтар жай ғана
жоқ болып кетеді. Біз еш қиындықсыз жер шарындағы барлық халықты азық-
түлікпен, сумен және тұрғын үймен қамтамасыз ете алатын едік. Жер шарында
бейбітшілік орнату және оны өркендеген өміршең планетаға айналдыру біздің
қолымызда. Алайда бұлай болуы үшін біз осылай жасағымыз келуі қажет және
табиғат бізден күтіп отырған таңдауды: қазіргі біз таңдаған бөлінудің
орнына бірлікті таңдауымыз қажет.
Сонда не болғаны? Біз бірлікті қаламаймыз ба?Біздің алшақтауымыздың себебі
неде? Біздің прогрессіміз сенімді болған сайын, біз көбірек білім аламыз,
соншалықты өмірге көңіліміз толмайды. Біз космостық корабльдер құрастыруды
молекуланың көлеміндей роботтар жасауды үйрендік, адамның геномын аштық.
Неге біз осы кезге дейін бақытты өмір сүруді үйрене алмай-ақ қойдық.?
Каббаланы тереңірек зерделей отырып, оның бізді заттардың мәнісіне
жетелейтініне көз жеткіземіз. Ол қандай да бір жауап бермес бұрын, сіздің
неге осындай жағдайға түскеніңіз туралы айтып береді. Болған істің
себебіне көз жеткізген соң, бұдан кейінгі нұсқаулар сізге керек болмайды
да. Енді осы тұрғыдан, бүгінгі күні біз нені үйренгенімізді қарастырып
көрейік, және сол кезде осы уақытқа дейін бақыт жолын неге таппағанымызды
түсінетін боламыз.
Жабық есіктің арғы жағында
Платон, Заңдар, 6- кітап
Білім қай кезде де игілік деп саналады. Тыңшылықты қазіргі заманда ғана
ойлап тапқан жоқ, ол ерте заманнан бері бар. Оның негізін қай кезде де
ақпараттың, мағлұматтың құндылығы құрайды, тек оларды кімге сеніп беруге
болатыны маңызды.
Бұрынғы кезде білім иелері данагөй аталып, ал олар ие болған таным-
білімдер табиғат заңдарына қатысты болды. Данагөйлер өз қол жеткізген
білімдерін жасырын ұстады, мәліметтер олар лайықсыз деп санайтын адамдардың
қолына түсуі мүмкін деп қауіптенді.
Білімге иелік етуге кім лайықты екенін қалай анықтауға болады? Мәселен,
мен әлде бір маңызды ақпаратқа иемін, менің оны жасыруға құқым бар ма?
Әрине, білімге лайықсызсың дегенмен ешкім келіспейді, сондықтан да біз қол
жеткізуге рұқсат етілмеген бізге қажетті мағлұматтарды ұрлап алуға
дайынбыз.
Дегенмен, істің жағдайы үнемі осылай бола бермейді. Көп жылдар бұрын
өзімшілдік өзінің ең жоғары деңгейіне жеткен кезге дейін адамдар қоғамның
мүддесін өз мүдделерінен жоғары қойды. Олар өздерімен өздері тұйықталмай,
табиғатпен және барлық адамзатпен өздерінің байланысын сезіне білді, және
өмірге деген осындай көзқарас олар үшін табиғи болып табылады.
Бүгінгі күні біздің көзқарасымыз түбірімен өзгерді, және біз өзіміздің
бәрін білу және өз білгенімізше істеу құқығымызға сенімдіміз. Біздің
өзімшілдігіміздің қазіргі деңгейіне сәйкес келетін есепсіз мақсаттар
осындай.
Шын мәнісінде, адамзат тілектерді дамытудың төртінші деңгейіне қол
жеткізгенде, ғалымдар өздерінің даналығын ақша, атақ және билік секілді
материалдық игілікке айырбастай отырып, оны саудалай бастады.
Материалдық әлем еліктіруінің өсуіне байланысты, адамдар да өмір
сүрудің табиғи түрінен қуана-қуана бас тартып, өздерінің барлық күш-
жігерін тек табиғатты зерттеуге жұмсай бастады. Сол кезде осы жалған
данагөйлер өздерінің таным - білімдерін тәнін қанағаттандыру үшін жұмсады.
Бүгінгі күні техникалық прогресс және жеке тұлға өзімшілдігінің
тоқтаусыз өсуі білімді теріс мақсатта пайдаланудың жалпыға бірдей норма
болып табылуына әкелді. Дегенмен, технологиялар дамыған сайын адамдар
өздері үшін және қоршаған орта үшін үлкен қауіп төндіреді. Біз құдіретті
болған сайын, қалағанымызды алу үшін өз билігімізді қолдануға барынша
тырысамыз.
Жоғарыда айтылғандай, ие болу тілегінің қарқынды төрт деңгейі болады.
Ол күшті болған сайын мораль мен адамгершілік те мейлінше құлдырай түседі.
Сондықтан, әлемнің дағдарыс жағдайында болуы таңғаларлық жәйт емес. Бізге
даналардың өз білімдерін қандай мақсатпен жасырғаны және қазіргі артып
отырған өзімшілдік неліктен бұған дейін мұқият қорғалып келген ақпаратты
ашуға итермелейтіні түсінікті болды.
Егер біз өзімізді өзгертпесек, бізге білім де прогресс те көмектеспейді.
Ол тек бұрынғыдан да зор зияндар келтіре алады. Осының бәрін ескере
отырып, ғылыми жетістіктер, уәде етілгендей, адамдарға жақсы өмір
қамтамасыз етуге қабілетті деп ойлау кешірілмес ағаттық болар еді.
Егер біз жарқын болашақты қаласақ, онда бізге тек бір ғана нәрсе қажет,
ол - өзімізді өзгерту.
Тілектер эволюциясы
Адам табиғаты өзімшіл деген қағидатты сенсациялық деп санауға болмас.
Біз, барлығымыз түгелдей басынан бастап өзімшіл болғандықтан, білетінімізді
асыра пайдалануға бейім тұрамыз. Бұл мүлде біз қылмыс жасадық дегенді
білдірмейді. Бұл болмашы нәрселерден білінуі мүмкін, мысалы, қызмет бабында
қисынсыз көтерілу, немесе өз пайдасы үшін сүйіктілердің арасына ұрыс-керіс
кіргізу.
Шын мәнісінде, адам өз табиғаты бойынша өзімшіл болып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz