OLAP ТЕХНОЛОГИЯСЫН ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУДЫ ҚОЛДАУ ЖҮЙЕЛЕРІНДЕ ҚОЛДАНУ

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

OLAP технологиясын шешім қабылдауды қолдау жүйелерінде қолдану

Бүгінде ақпараттық технологиялардың дамуының келешегінің бағыттарының бірі шешім қабылдауды қолдау жүйелері болып табылады. Шешім қабылдауды қолдау жүйелері келесі технологияларға негізделеді: оперативті деректер қоры, деректер сақтаушысы, ақпаратты жедел аналитикалық өңдеу жүйелері және деректерді интелектуалды талдау жүйелері.

Шешім қабылдауды қолдау жүйелеріне негізделген технологиялар терең зерттелген бағыттардың бірі болғанымен, әлі де ақпараттық технологиялар аймағында зерттеудің басым бағыттарының бірі болып табылады. Шешім қабылдауды қолдау жүйелері негізіндегі технологиялар үлкен көлемді деректерді талдауда және күрделі басқарушылық шешімдерді қабылдауда, әлеуметтік - экономикалық саланың кез келген аумағында қолданылады.

Шешім қабылдауды қолдау жүйелері - бұл шешім қабылдау ережелерін және сәйкес деректер базасын, сонымен қатар интерактивті компьютерлік моделдеуді қолданатын сұхбаттық автоматтандырылған жүйе.

Кәсіпорын көлеміндегі ақпараттық жүйелер құрамына деректерді көпөлшемді комплекстік талдауға арналған қосымшалар кіреді. Мұндай талдау нәтижесі, белгілі бір шешім қабылдауға көмектеседі. Сондықтан да мұндай жүйелерді - шешім қабылдауды қолдау жүйелері деп аталады.

Шешім қабылдау басқару объектісі туралы нақты деректерге сүйене отырып жасалуы керек. Мұндай ақпарат әдетте оперативті деректер базасында - OLTP (Online Transaction Processing - нақты уақытта транзакцияны жедел өңдеу ) жүйесінде сақталады. Бірақ бұл жедел деректер талдаудың мақсатына сәйкес келмейді, себебі стратегиялық шешімдерді қабылдау үшін, біріктірілген ақпарат керек.

Ыңғайлы түрде біріктірілген жеке деректер сақтау орнын құру осы мәселенің шешімі болып табылады. Деректер сақтаушыны құрудың мақсаты оперативті деректерді ықпалдау, актуализациялау болып табылады.

Деректерді сақтаушы негізінде қорытынды есеп құруға болады және OLAP технологиясымен деректерді талдау және интелектуалды талдау мүмкіндігі бар.

Деректерді бір уақытта бірнеше өлшемде талдау көпөлшемді талдау түрінде анықталады. Әрбір өлшем белгілі бір бағытта шоғырландырылған деректерден тұрады. Мұндағы әрбір жоғарғы деңгей сәйкес өлшем бойынша деректерді біріктіру дәрежесіне сәйкес келеді.

Деректерді сақтаушы бірнеше оперативті деректер базасындағы ақпараттан тұрады. Сондықтан да көлемі жағынан деректерді сақтаушы - оперативті деректер базасының көлемінен әлдеқайда үлкен болады. Деректерді сақтаушыдан оперативті деректер базасынан тәуелсіз қолданылады, себебі аналитикалық қосымшалардың атқарымдылығына және өнімділігіне қойылатын талаптар транзакциялы жүйелерге қойылатын талаптардан өзгеше болады. Деректерді сақтаушы шешім қабылдауды қолдау қосымшалары үшін құрылады және белгілі бір уақытта жиналған, шоғырланған, біріктірілген талдауға қолайлы деректер түрінде болады.

Шешім қабылдауды қолдау жүйелерінде бастапқы ақпарат қолданушыға қабылдауға және талдауға, қабылдауға ыңғайлы түрде өңделген, таңдауға ыңғайлы агрератты деректер түрінде беріледі. Әдетте, мұндай агрегатты функциялар, осьтері параметрлерден тұратын, ал ұяшықтар солардан тәуелді агрегаттық деректерден тұратын көпөлшемді(реляциялық емес) деректер жиынын құрайды. Мұндағы деректер реляциялық кестелерде сақталуы мүмкін. Әрбір осьтің бойымен деректер, әртүрлі дәрежедегі детализациялы иерархия түрінде ұйымдастырылуы мүмкін. Мұндай моделдің арқасында қолданушылар күрделі сұраныстар құра алады, есептер құрастыра алады.

Деректерді кешенді көпөлшемді талдау технологиясы OLAP (On-Line Analytical Processing) атауына ие болды.

OLAP концепциясын 1993 жылы деректер базаларын зерттеуші және реляциялық деректер моделінің авторы Эдгар Кодд тұжырымдаған болатын.

1995 жылы Эдгар Коддтың тұжырымдаған талаптары негізінде көпөлшемді талдауға арналған қосымшаларға қойылатын келесі талаптары көрсетілген FASMI (Fast Analysis of Shared Multidimensional Information) деп аталатын тест құрылған:

FAST (Жылдам) - қолданушыға талдау нәтижесін қолайлы уақытта беру(әдетте 5 секундтан аспайтын уақытта) ;
ANALYSIS (Талдау) -берілген қосымшаға тән кез келген логикалық және статистикалық талдау жасауды жүзеге асыру мүмкіндігі, және оны қолданушыға қолайлы түрде сақталуы;
SHARED (Бөлінетін) - сәйкес бұғаттау механизмдерімен және авторизацияланған кіру құралдарын қолдаумен мүмкіндігімен деректерге көпқолданушылық қатынауды ұйымдастыру;
MULTIDIMENSIONAL (Көпөлшемді) - деректерге көпөлшемді концептуальды қатынау;
INFORMATION (Ақпараттар) - қайда орналасқандығынан және көлемінен тәуелсіз кез келген ақпаратқа қатынау мүмкіндігінің болуы.

OLAP қызметтілікті қарапайым офистік қосымшалардың деректерді талдау құралдарынан бастап серверлік жабдықтарға негізделген аналитикалық жүйелерге дейінгі әртүрлі әдістермен жүзеге асыруға болады.

OLAP аббревиатурасы ағылшынның On-Line Analytical Processing -бұл программалық өнімнің емес, технологияның атауы. OLAP - қазақшасы деректерді жедел өңдеу.

Көпөлшемді деректер моделінің негізгі түсініктері:

Көрсеткіш - бұл талдау объектісінің шамасы. Ол, мысалы, тауардың сатылу көлемі немесе сатудан түскен түсім. Бір OLAP куб бір немесе бірнеше көрсеткіштен тұрады.
Өлшем(dimension) - бұл иерархиялық құрылымда ұйымдастырылған және сандық көрсеткішті ақпараттық контекстте қамтамасыз ететін бір немесе бірнеше типті объектілердің жиыны. Өлшемді көпөлшемді текше қаңқасы түрінде бейнелеу қабылданған.

Жиыны өлшемді құрайтын объектілер өлшем мүшелері (members) деп аталады. Өлшем мүшелері гиперкубтың осьтерінде нүктелер немесе бөліктерін көрсетеді. Мысалы, уақыттық өлшем: Күндер, Айлар, Тоқсандар, Жылдар - талдауда жиі қолданылады, келесі мүшелерден тұруы мүмкін: 2002 жылдың 8 мамыр, 2002 жылдың мамыры, 2- тоқсан 2002 жыл және 2002 жыл. Өлшемдердегі объектілер әртүрлі типті болуы мүмкін, мысалы «шығарушылар» - «автомобиль маркасы» немесе «жылдар» - «тоқсандар». Бұл объектілер біртиптің объектілері иерархияның тек бір деңгейіне жататындай қылып ұйымдастырылған болуы тиіс.

Ұяшықтар (cell) - қайсыбір көрсеткіштің нақты бір мәніне сейкес келетін кубтың ең кіші құрылымы. Ұяшықтар кубтың ішінде орналасады және соның ішінде көрсеткіштің сәйкес мәнін бейнелеу қабылданған.

Өлшеулер гиперкубтың ұяшықтарында орналасатын көрсеткіштердің мәндерін идентификациялауға қолданылатын индекстер қызметін атқарады. Әртүрлі өлшемдердің мүшелерінің қиыстырылуы, белгілі бір көрсеткіштің мәнін анықтайтын координата ролін атқарады. Текше үшін бірнеше көрсеткіш анықталатындықтан, барлық өлшемдердің мүшелерінің қисындастырылуын, әрбір көрсеткіштің мәндері мен ұяшықтарын анықтайды.

1 - сурет. OLAP-текше.

Өлшемдерге қарағанда, көрсеткіштердің барлық мәндері болмауы мүмкін, яғни берілген көрсеткіштердің мәндері бос мәнге ие болуы мүмкін.

OLAP жүйенің жұмыс жасауының жалпы сұлбасын келесі суреттен көруге болады:

2 - сурет. OLAP жүйенің жалпы сұлбасы.

Жұмыс алгоритмі мынадай:

Жазық кесте түрінде деректер немесе SQL сұраныс түрінде нәтижені алу.
Деректерді кэштеу және оның көпөлшемді текшеге түрлендіру.
Тұрғызылған текшені кросс-кесте немесе диаграмма көмегімен өрнектеу жәнте т. б.

Деректерді таңдау есептерінің екі негізгі шешімі бар. Біріншісі - Multidimensional OLAP (MOLAP) деп аталады, сервер жағында көпөлшемді деректер базасы көмегімен жүзеге асыру механизмі, екіншісі, Relational OLAP (ROLAP) - Реляциялық ДББЖ - не SQL сұраныстар негізінде текше құрастыру. Бұлардың әрбіреуінің жақсы және кемшіл тұстары бар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.