Жер ресурстарының халықаралық құқықтық мәселелері

1 Мемлекеттік территория
2 Өзін.өзі айқындау принципі
3 Мемлекетаралық құрылық шекарасын белгілеу
4 Жаңа тәуелсіз мемлекеттердің кейінгі дамуы
5 Мемлекеттік егемендік пен егемендік теңдікті өзара тану және құрметтеу

мемлекет өз аумағының шегін айқын белгілеуге мүдделі, өйткені көршілермен болатын территориялық даулар көптеген қиындықтар туғызып, кейде тіпті әскери шиеленістерге әкеледі. Мемлекеттер үшін өз аумағын құқықтық нығайту тек халықаралық-құқықтық қана емес, сонымен бірге ішкі, мемлекеттік-құқықтық маңызға да ие. Мемлекеттік егемендіктің шекарасы осыған байланысты болады, себебі, мемлекет территория – бұл шеңбер ішінде мемлекет өзінің егемендігін жүзеге асыратын, атап айтқанда сол территорияға иелік етіп, оны өз мүдделеріне сәйкес әкімшілік тұрғыда ұйымдастыратын кеңістік. /1/.
Барлық халықаралық-құқықтық құжаттар халықтардың өз территорияларына егемендігі мен қолсұғылмайтындық құқықтарын бекітеді. Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін жеңімпаз-мемлекеттер мен жеңілген мемлекеттер арасында территориялық межелеу мәселесі туындады.
Осы мәселені реттейтін аса маңызды халықаралық-құқықтық бірі – Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы болды, оған Сан-Францискода 1945 жылы әң маусымда Біріккен Ұлттар Ұйымы Конференциясының Халықаралық Ұйымдар құру жөніндегі қорытынды отырысында қол қойылып, ол 1945 жылы 24 қазанда күшіне енді. 2 баптың 4 тармағы былай дейді: Біріккен Ұлттар Ұйымының барлық Мүшелері халықаралық қатынастарда күш көрсетуден немесе кез келген мемлекеттің территориялық тұтастығына қолсұғудан және саяси тәуелсіздігіне қарсы күш қолданудан, сондай-ақ Біріккен Ұлттар Ұйымы Мақсаттарына сыйыспайтын басқа да әрекеттерден тартынады /2/, және БҰҰ Жарғысының бірінші бабының ең бірінші тармағы “халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қолдау көрсетуді, осы мақсатта бейбітшілікке төнетін қауіпті тойтару және болдырмау және аргессиялық актілер мен басқа да бейбітшілік бұзуларды басып отыруды және бейбітшілікті бұзуға әкелетін халықаралық даулар мен ахуалдарды әділет және халықаралық құқық принциптеріне сәйкес бейбіт жолдармен реттеу және шешуді” аталмыш ұйымның мақсаты етіп қояды. Міне, осы мақсатты аталмыш халықаралық ұйым дәйектілікпен атқарып келеді.

1. Гаджиев К.С. Геосаясат: пәннің тарихы және қазіргі мазмұны // полис.-1996-N2-176.
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы, 26 маусым 1945 жыл.
3. Чиркин В.Е. Мемлекеттану. Оқулық.-М.: Юрист, 1999.-95 б.
4. Клименко Б.М., Порк А.А. СССР территориясы және шекарасы.-М.: Халықаралық қатынастар, 1985.-71 б.
5. Клименко Б.М., Ушаков Н.А. Шекара беріктігі – халықаралық бейбітщілік шарты.- М.: Ғылым, 1975.-60 б.
6. Левин Д.Б. Халықаралық дауларды бейбіт шешу принциптеі.- М.: Ғылым, 1977.-86 б.
7. Қазақстан Республикасы мен Иран Ислам Республикасы арасындағы өзара қарым-қатынас туралы 1999 ж. 6 қазандағы Декларация. // Қазақстан Республикасының халықаралық келіссөздер Бюллетені, 2000 ж. № 6.
8. Адам құқығы туралы халықаралық актілер. Құжаттар жинағы. – М.: Издат. Группа НОРМА-ИнФРА- М, 1998.- 101-103 бб. (784 б.).
9. Қазақ советтік Социалистік Республикасының мемлекеттік егемендігі турлы 1990ж. 25 қазандағы Деларациясы.
10. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы ҚР Конституциялық заңы.
11. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы-мемлекеттердің егемендігін, территориялық тұтастығы мен шекараларының қолсұғылмайтындығын қадағалау туралы Декларация, Москва, 15 сәуір 1994 ж. // Халықаралық көпшілік құқық. Құжатта жинағы. Том 1.- М.: БЕК баспасы, 1996.- 570 б. (35-36 б.).