Ағзалардың жеке дамуы – онтогенез

1.Гаструла.
2.Мүшелердің дамуы.
3.Постэмбриондық даму

Ұрықтанғаннан кейінгі жасушаны зигота деп атайтындығы баршамызға белгілі. Ағзаның жеке дамуы немесе онтогенез — ұрықтанудың соңынан жүретін күрделі өрекет.
Онтогенез екі кезеңнен тұрады: эмбриондық (ұрықтық) даму және постэмбриондық (ұрықтан кейінгі) даму, яғни ағзаның жұмыртка қабығын жарып шыкқаннан кейінгі кезеңі.
Сары уызы мол жұмыртқа жасушаларының тек цитоплазманың ядро орналасқан үстіңгі жақ бөлігі ғана бөлшектенеді, ал сары уызы бөлшектенбейді. Бұған құс жұмыртқасының жасушасы мысал бола алады. Сары уызы аз жұмыртқа жасушалары толық бөлшектенеді, оны қандауыршаның жұмыртқа жасушалары мысалында қарастырайық. Зигота митоз жолымен бөліне отырып, бірінен соң бірі үлкендіктері бірдей бөлшектерге айналады — осы әрекетті бөлшектену деп атайды.
Ұрықтанған жасуша, яғни зигота 52-суреттен көріп отырғандай әуелі бойлай бөлініп екіге, одан кейін осылардың өрқайсысы бойлай бөлініп төрт жасуша түзіледі. Бұдан кейінгі бөліну көлденен бағытта жүріп сегіз жасуша қалыптасады. Одан әрі бойлай бөліну мен көлденен бөліну кезектесіп, нәтижесінде 16, 32, 64, 128, т. б. бластомерлерге айналады. Осындай митоз жолымен бөлінудің нөтижесінде пайда болған белшектерді бластомерлер деп атайды.Алғашқы бластомерлердің санының өсуі геометриялык прогрессияға сай келеді. Бөлшектену жедел жүретін болғандықтан, бластомерлер өспейді, керісінше олардың көлемі кішірейе түседі. Бөлшектенудің нәтижесінде пайда болған жасушалардан іші қуыс шар түзіледі. Бұл бір қабатты ұрық — бластуланың қалыптасқандығын көрсетеді. Сонымен, бөлшектену кезеңі шар тәрізді бластуланың қалыптасуымеи аяқталады. Жасушалар әрі қарай бөліне береді де, дамудың келесі кезеңі басталады.