Коммерциялық емес ұйымның құқықтық мәртебесі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Коммерциялық емес ұйымның құқықтық мәртебесі

1. 1 Коммерциялық емес ұйымның ұғымы мен ерекшеліктері . . . 7

1. 2 Коммерциялық емес ұйымдар мәртебесін реттейтін

нормативтік актілер . . . 10

Коммерциялық емес ұйымдарының ұйымдастыру-

құқықтық нысандары . . . 12

Коммерциялық емес ұйымды құру, қайта ұйымдастыру және тарату

2. 1 Коммерциялық емес ұйымды құру . . . 32

2. 2 Коммерциялық емес ұйымды қайта ұйымдастыру . . . 42

2. 3 Коммерциялық емес ұйымды тарату . . . 46

3 Қазақстандағы коммерциялық емес ұйымдарға салық салу

3. 1 Корпорациялық табыс салығы . . . 51

3. 2 Әлеуметтік салық . . . 62

3. 3 Жер салығы . . . 67

Қорытынды . . . 69 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 72

Қосымшалар . . . 74

Кіріспе

Диплом жұмысының өзекті мәселелері . XX ғасырдан XXI ғасырға аяқ басар алдында Қазақстанда орын алған демократиялық тың өзгерістер экономика, саясат және сонымен бірге, құқық саласын да қоса қамтығаны белгілі. Бұл реформалардың ең басты бағыттарына мыналарды, яғни жеке меншікке құқықты тану, жеке меншікке кепілдік беру, жеке меншікті қорғау, азаматтардың кәсіпкерлік қызметпен айналысу еркіндігін құқықпен қамтамасыз ету және әлеуметтік құрылымға әлемнің озық үлгідегі жаңа әрі маңызды институттарын ендіру, оларды нығайтуға, дамытуға бағытталған шараларды т. б. жатқызуға болады.

Осы бір кезеңдер аралығында Қазақстанның цивилистика саласында да тарихи маңызы бар тың өзгерістер орын алған болатын, мәселен, мүліктік қатынастардың субъектілер құрамы өзгеріп, дәстүрлі заңды тұлғалар институты елеулі өзгерістерге ұшырады. Алайда, еліміздің тәуелсіздігінің осы алғашқы жылдарында коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайын айқындап, олардың қызметін реттейтін біршама азаматтық заңдарда елеулі олқылықтар мен сан-түрлі қарама-қайшылықтар көптеп кездесіп жатты. Өкінішке орай, тіпті сол кемшіліктердің кейбіреулері бүгінгі күнге дейін өзінің оң шешімін тапқан жоқ. Бұл мәселелер әрине, байсалды құқықтық сараптауды қажет етіп, сөзсіз кешенді ғылыми зерттеулерге сұраныс тудырады. Айтылған бұл мән-жайлар осы ғылыми зерттеу жұмысының тақырыбының өзектілігін айқындайтын басты негіздердің бірі болып табылады. Сондай-ақ, қазақстандық авторлардың коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандарының кейбір жеке мәселелерін зерттеуге арналған ғылыми еңбектерін есепке алмағанда, өкінішке орай, коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайы Қазақстанда бүгінгі күнге дейін кешенді түрде әлі терең зерттеліп, дербес ғылыми зерттеудің пәні болған емес.

Біріншіден, өткен ғасырдың 90-шы жылдарында қоғамымызда қалыптасқан сол кездегі объективті әлеуметтік, экономикалық, саяси және құқықтық факторлар коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайын зерттеуге нақты әлеуметтік, экономикалық, сәйкесінше, қандайда бір құқықтық қажеттілік, басқаша айтқанда, жалпы қоғамдық сұраныс туындаған жоқ. Мұндай жағдай әрине, тек Қазақстанда ғана қалыптасып қойды деуге болмайды, мәселен, ТМД-ға мүше елдердің басым көпшілігіне тәне құбылыс еді.

Екіншіден, осы аталған кезеңдер аралығында, Қазақстанда жарық көрген ғылыми еңбектерде, негізінен коммерциялық ұйымдарға басым көңіл бөлініп, өкінішке орай, коммерциялық емес ұйымдар Қазақстан цивилистерінің назарынан тыс қалып қойғанды. Соның салдарынан коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайын зерттеуге ғылыми негіз боларлықтай отандық цивилистикалық ізденістер нәтижелерінің қоры әлі аз болатынды. Алайда, отандық заңгер ғалымдар тарапынан байқалған мұндай енжарлық, коммерциялық емес ұйымдардың қоғам өміріндегі рөлі мен маңызын кем бағалауға негіз бола алмайды.

Үшіншіден, соңғы жылдары елімізде, саяси, әлеуметтік және нарықтық экономикалық қатынастардың жылдам қарқынмен дамуы коммерциялық емес ұйымдардың қызметін реттейтін, ертеректе қабылданып, қазірге дейін қолданыстағы кейбір заңнамалардың мазмұндық сапасының ескіруі біздер қарастырмақ болып отырған бұл тақырыптың өзектілігінің басты себептерінің бірі болып табылады. Төртіншіден, зерттеу тақырыбының өзектілігін коммерциялық емес ұйымдардың қызметін құқықтық реттеу мәселесінің, бүгінде, тек ұлттық заңнама шеңберінде ғана қалып қоймай, сондай-ақ халықаралық-құқықтық өлшем сипатына ие болып отырғандығы және де коммерциялық емес ұйымдардың тек мемлекеттің ішкі саясатына ғана емес, сыртқы саясатына да елеулі ықпал ете бастағандығы айқындайды. Сонымен бірге коммерциялық емес ұйымдар қоғамда әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуде де төтенше маңызды рөл атқаруда.

Міне осы аталған және өзге де мән-жайлар Қазақстандағы коммерциялық емес ұйымдардың қызметінің құқықтық реттелуінің өзектілігін айқындап, осы құрылымдардың құқықтық жағдайының теориялық мәселелері кешенді зерттеуді қажет ететіндігін көрсетеді.

Коммерциялық емес ұйымдардың қызметінің құқықтық реттелуі жалпы азаматтық құқықтың заңды тұлға институтының ең ауқымды әрі күрделі, өткір де өзекті мәселелердің бірі деп қарастыруға толық негіз береді. Қазақстанда коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайы азаматтық құқық ғылымы тұрғысынан кешенді түрде әлі күнге дейін толыққанды зерттелген емес, сол себептен де бұл салада ғылыми зерттеу сипатындағы арнайы кешенді еңбектер мен диссертациялық зерттеулер жоқ. Ал кеңес дәуірі кезінде заңнамада «коммерциялық емес ұйым» деген ұғым мүлдем қарастырылмаған болатын, сол себептен де, мұндай құрылымдарды құқықтық-теориялық тұрғыдан қарастыру мүмкін болмады. Мұндай мүмкіндік, тек 90-шы жылдардың басында, яғни Қазақстан Республикасы тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін, нақты айтқанда, 1994 жылдың 27 желтоқсанында Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (жалпы бөлім) қабылданғаннан кейін ғана пайда болды, яғни осы кезеңнен бастап ресми түрде, кодексте алғаш рет «коммерциялық емес ұйымдар» деген заңды тұлға түрі қарастырылды. Міне тек осы кезден бастап жағдай оң бағытта едәуір өзгерді деп айтуға болады, яғни қазақстандық цивилистердің назарына алғаш рет, ішінара болса да «коммерциялық емес ұйымдар» деген феномен іліге бастады. Мәселен, 1998 жылы М. С. Уақпаев «Правовое регулирование деятельности товарных бирж в Республике Казахстан» тақырыбына, 1998 жылы Ж. Қ. Сүтемгенова «Правовой режим профсоюзной собственности» тақырыбына, ал 2000 жылы А. Т. Жусупов «Исправительные учреждения и предприятия уголовно-исполнительной системы МВД Республики Казахстан как субъект гражданского права» тақырыбына диссертациялық зерттеу жүргізді. Алайда, осы диссертациялық зерттеулердің тақырыптары көрсетіп отырғандай, аталған жұмыстарда коммерциялық емес ұйымдардың жалпы құқықтық жағдайы емес, тек осы құқықтық құрылымдардың жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандарының құқықтық мәртебесін немесе олардың қызметіне қатысты жекелеген азаматтық-құқықтық мәселелері ғана зерттелгенін айта кету керек. Тағы бір айтарымыз, бұл ғылыми еңбектер тек орыс тілінде ғана жарық көрген-ді. Міне осылардың негізінде біздер Қазақстандағы коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайының зерттелу деңгейін бұл күнде қанағаттанарлық деңгейде емес деп бағалаған болар едік.

Жалпы Қазақстан Республикасында коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайын зерттеумен, дәлірек айтқанда осы салаға қызығушылық танытып, аталған ұйымдардың жалпылай немесе кейбір ұйымдық-құқықтық нысандарының жекелеген құқықтық-теориялық мәселелерін қарастырғандардың қатарында, отандық авторлардан: Ю. Г. Басин, М. Т. Балкен, И. П. Грешников, А. Г. Диденко, Д. М. Еспаева, И. У. Жанайдаров, А. Б. Жанабилова, А. Т. Жусупов, Б. Г. Жүсіпов, Н. Жотабаев, З. Н. Зайруллина, С. М. Золотников, К. М. Ильясова, С. И. Климкин, Т. Г. Квятковская Ө. С. Қыстаубай, А. К. Кусаинова, А. Г. Косиченко, Г. М. Кужукеева, А. И. Карномазов, Р. А. Маметова, В. В. Момонов, Қ. С. Мәуленов, В. П. Ни, Р. А. Подопригора, З. Ш. Рашидова, С. Т. Раисова, М. К. Сүлейменов, С. В. Скрябин, Ж. Қ. Сүтемгенова, У. М. Стамкулов, Ғ. И. Төлеуғалиев, Ф. А. Тлегенова, Ж. Татимова, М. С. Уақпаев, О. Фоменко т. б. бар. Ал, Ресейлік және ТМД-ға мүше өзге елдердің авторларынан С. С. Алексеев, М. Брагинский, В. В. Бараненков, С. Н. Братусь, А. В. Венедиктов, В. В. Витрянский, Д. М. Генкин, О. Г. Доркин, А. А. Дарков, Н. Д. Егоров, И. В. Елисеев, А. Г. Жафияров, В. В. Залесский, О. С. Иоффе, А. А. Игнатенко, С. В. Изотова О. А. Красавчиков, О. П. Кашковский, Н. В. Козлова, Ю. Г. Лескова, В. В. Лапаева, Д. И. Мейер, М. Л. Макальская, Б. В. Муравьев, Д. В. Мухоморов, В. А. Мовчан, С. К. Мадреимова, Е. А. Суханов, А. П. Сергеев, Ю. К. Толстой, Ю. А. Тихомиров, Ю. М. Тихомиров, А. Н. Худайбердиева, Г. Ф. Шершеневич, И. С. Шиткина, А. И. Щиглик, С. С. Юрьев, Т. В. Юрьева, В. Ф. Яковлеваны т. б. атап кетуге болады. Зерттеудің объектісі болып Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес заңды тұлға ретінде коммерциялық емес ұйымдардың азаматтық айналымдағы қызметінің азаматтық-құқықтық тұрғыдан реттелуі табылады.

Зерттеудің пәні ретінде азаматтық құқықтың субъектісі болып табылатын коммерциялық емес ұйымдардың, соның ішінде оның жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандарының, атап айтқанда, мекеменің, қоғамдық бірлестіктің, қоғамдық қордың, тұтыну кооперативінің, нотариалдық палатаның құқықтық жағдайы қарастырылған. Сондай-ақ осы дипломдық жұмыс аясында, коммерциялық емес ұйымдарды түрлі негіздер бойынша жекелеген түрлерге жіктелуінің құқықтық-теориялық негіздері, коммерциялық емес ұйымдардың құқықсубъектілігі, меншік құқығының режімі, азаматтық-құқықтық жауапкершілігі, коммерциялық емес ұйымдардың филиалдары мен өкілдіктеріне қатысты құқықтық мәселелер, коммерциялық емес ұйымдарды қайта құру, тарату және коммерциялық емес нысандағы заңды тұлғалардың қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының кейбір азаматтық заңдарының сапалық мазмұны т. б. мәселелер кешенді сипатта сарапталды.

Дипломдық жұмыстың мақсаты . Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамаларына сәйкес, заңды тұлға ретінде коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық табиғатының ерекшелігін құқықтық және теориялық тұрғыдан айқындау осы коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандарының, атап айтқанда, мекеменің, қоғамдық бірлестіктердің, қоғамдық қордың, тұтыну кооперативтерінің, нотариалдық палатаның құқықтық жағдайына қатысты өзекті құқықтық-теориялық және тәжірибелік мәселелерді зерттеу, оларға талдау жасау, тұжырымдау және коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайын реттейтін қолданыстағы кейбір азаматтық заңдардың сапалық мазмұнын саралау арқылы, олардың мазмұнында орын алған жетіспеушіліктерді анықтау, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдардың қызметін реттейтін жалпы және арнайы сипаттағы ұлттық заңнамалар мазмұнын жетілдіруге бағытталған тәжірибелік ұсыныстар жасау т. б.

Дипломдық жұмыстың міндеттері .

-азаматтық құқықтың субьектісі ретінде коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық табиғатының ерекшеліктерін және осы ұйымдарға тән белгілерді анықтап оларды саралау;

-коммерциялық емес ұйымдардың құрылуына, қайта ұйымдастырылуына, таратылуына теориялық талдау жасау;

-коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық жағдайына қатысты өзге де өзекті құқықтық және теориялық мәселелерді қарастыру.

Зерттеу жұмысының нормативтік негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының «Азаматтық кодексі» және осы кодекстің негізінде қабылданған қолдану аясы арнайы немесе жалпылама сипаттағы коммерциялық емес ұйымдардың қызметін реттейтін әртүрлі азаматтық заңдар мен азаматтық заң актілері, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулылары, сондай-ақ кейбір халықаралық нормативтік-құқықтық актілер т. б. құрады.

1 Коммерциялық емес ұйымның құқықтық мәртебесі

1. 1 Коммерциялық емес ұйымның ұғымы мен ерекшеліктері

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 34бабы коммерциялық емес ұйымды өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде табыс келтіруді көздемейтін және алынған таза табысын қатысушыларына үлестірмейтін ұйым деп атайды. Бұл белгілер бойынша коммерциялық емес ұйым коммерциялық ұйымдардан ажыратуға болады. Қолданыстағы заң құжаттарына сәйкес коммерциялық емес ұйымдар қатарына мекемелер, қоғамдық бірлестіктер, заңды тұлғалардың ассоциациялары (одақтары), тұтыну кооперативтері, коммерциялық емес акционерлік қоғамдар, пәтер меншік иелерінің кооперативі, нотариалдық палаталар, адвокаттар алқасы, аудиторлар палатасы және басқа ұйымдар кіреді [1] .

Коммерциялық емес ұйымдар әлеуметтiк, мәдени, ғылыми, бiлiм беру, қайырымдылық, басқару мақсаттарына қол жеткiзу; азаматтардың және ұйымдардың құқықтарын, заңды мүдделерiн қорғау; даулар мен жанжалдарды шешу; азаматтардың рухани және өзге қажеттiлiктерiн қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны қорғау, дене шынықтыру мен спортты дамыту заң көмегiн көрсету үшiн, сондай-ақ қоғамдық игiлiктердi және өз мүшелерiнiң (қатысушылардың) игiлiктерiн қамтамасыз етуге бағытталған басқа да мақсаттарда құрылуы мүмкiн. Негізінен коммерциялық емес ұйымдар қызметiнiң мақсаттары құрылтай құжаттармен айқындалады.

Жарғылық мақсаттарды жүзеге асыру үшiн коммерциялық емес ұйымдардың заңдарда белгiленген тәртiппен банктерде шоттар ашуға, мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде ұйымның толық атауы бар мөрi, мөртабаны және бланкiлерi, сондай-ақ белгiленген тәртiппен тiркелген эмблемасы (нышаны) болуына, меншiгiнде немесе оралымды басқаруында оқшауланған мүлкi, сондай-ақ дербес балансы немесе сметасы болуға, мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтарды иемденiп алуға және жүзеге асыруға, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, басқа заңды тұлғалар құруға, филиалдар мен өкiлдiктер ашуға, қауымдастықтар мен одақтарға кiруге, сондай-ақ олардың қызметiне қатысуға, жарғыда көзделген мақсаттарды жүзеге асыруға қаражаттарды пайдалануға, сотта талап қоюшы және жауапкер болуға, Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар [2] .

Коммерциялық емес ұйымдардың міндеттеріне келер болсақ, Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға, белгiленген тәртiппен салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеуге, өз мiндеттемелерi бойынша өзiне тиесiлi барлық мүлкiмен (мекемелердi қоспағанда) жауап беруге, Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапкершiлiкте болуға мiндеттi.

ҚР заң құжаттары коммерциялық емес ұйымдарды мемлекеттік емес және мемлекеттік коммерциялық емес үйымдарға бөледі. Мемлекеттік емес коммерциялық емес ұйымдар азаматтармен және мемлекеттік емес заңды тұлғалармен құрылған коммерциялық емес ұйымдар болып табылады. Олардың қатарына барлық қоғамдық және діни бірлестіктер, тұтыну кооперативтері, коммерциялық емес акционерлік қоғамдар, пәтер меншік иелерінің кооперативі, тұтыну кооперативтері, адвокаттар алқасы, аудиторлар палатасы, қоғамдық қорлар, жеке мекемелер. Коммерциялық емес ұйымдардың жеке түрлері тек ғана мемлекеттік болу тиісті - мемлекеттік қорлар және мемлекеттік мекемелер.

Кең қолданыстағы құқықтық түсініктемесі әлі белгіленбеген сонда да қосымша пайдаланатын «үкіметтік емес ұйым» терминды айта кету керек. Көп сәттерде үкіметтік емес ұйым деп саяси партияларды, діни бірлестіктерді, коммерциялық емес акционерлік қоғамдарды, тұтыну кооперативтерді және тағы бір қатар ұйымдарды қоспағанда, коммерциялық емес ұйымдардың бір бөлігін түсінеді. Халықаралық тәжірибеде әдетте ҰЕҰ қатарына тек зайырлы саяси мақсаттарды көздемейтін (саяси партиялар, қоғамдық-саяси қозғалыстар ж. т. б. ) немесе негізінде экономикалық мақсаттарды көздемейтін (коммерциялық емес акционерлік қоғамдар, КСК, тұтыну кооперативтер ж. т. б. ) коммерциялық емес ұыймдар кіреді. Қазақстан Республикасының бір қатар заңдарында «үкіметтік емес ұйым» термины Қазақстанда қызмет атқаратын шет елдік және халықаралық мемлекеттік емес комерциялық емес ұйымдарды белгілеу үшін колданылады . Жалпы бұл термин Қазақстанда әр түрлі мағынада қолданылады соның бір айғағы мемлекеттік коммерциялық емес ұйымды арнайы мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру үшін құру және оны ресми түрде үкіметтік емес деп аталуы.

Коммерциялық емес ұйымдардың коммерциялық ұйымдардан елеулі бір айырмашылығы табыс келтіру мақсатына жатпайтын және әдетте жарғылық деп аталатын нақты орнатылған қызмет мақсаттары болуға тиісті [3] . Коммерциялық емес ұйымдар туралы Қазақстан Республикасы заңының 4 бабында коммерциялық емес ұйымдардың атқара алатын кейбір жарғылық мақсаттары орнатылған - олар «әлеуметтік, мәдениеттік, ғылыми, білім беру, қайырымдылық, басқармалық мақсаттар; құқықтарды азаматтардың және ұйымдардың мүдделерін қорғау; дауларды және конфликттерді шешу; азаматтардың рухани және басқа қажеттерін қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын қорғау, қоршаған ортаны қорғау, дене шынықтыруды және спортты дамыту; құқықтық көмек көрсету». Коммерциялық емес ұйымдардың барлық қызмет мақсаттары тек бір заңда ескерілуі мүмкін емес себебі олардың негізін қоғамда орын алған және жаңадан пайда болатын көптеген әлеуметтік сұраныстар мен коммерциялық емес мүдделер құрайды. Сондықтан «коммерциялық емес ұйымдар туралы» Заңда жоғарыда айтылған тізім толық емес және коммерциялық емес ұйымдар «қоғамдық игіліктерді және өз мүшелерінің (қатысушыларының) ігіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған басқа да мақсаттармен» құрылуы мүмкін.

Заңда бекітілген табыс келтіруге бағытталмауының «арнайы» белгісі іс жүзінде коммерциялық емес ұйымдарға құрылтай құжаттарында өз қызметтерінің мәні мен мақсаттарын міндетті түрде белгілеу талабын орнату арқылы жүзеге асырылады. Құрылтай құжаттарында олар белгіленгеннен кейін коммерциялық емес ұйым осы шеңберлерінен шықпай қызметін атқаруға міндетті. Осыдан басқа коммерциялық емес ұйымда пайда болатын құқықтар мен міндеттері қызметінің мәні және жарғылық мақсаттарымен айқындалады сондықтан олар тек жарғыларында белгіленгенмен айналысуларына жол беріледі. Мысалы «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңының 6 бабында бұл саладағы қоғамдық бірлестіктердің бір қатар арнайы құқықтары бекітілген алайда осы құқықтарды жұзеге тек жарғыларында қоршаған ортаны қорғау сұрақтары қосылған экологиялық қоғамдық бірлестіктер асыра алады.

Коммерциялық емес ұйымдар коммерциялық ұйымдарынан айырмашылығының тағы бір негізін қалаушы белгісі таза табысын өзінің қатысушыларының арасында үлестіруге заңда тиім салынуы. Бұны коммерциялық емес ұйымда құрылтай құжаттарына сәйкес немесе іс жүзінде өз қатысушыларына дивиденттер төлеуге жол берілмейді деп. Осындай жағдайда ұйымның қызметінен пайда болған таза табысы жарғылық мақсаттарды жүзеге асыру үшін жаратылады. Бұл заңдағы жалпы қағида белгілі бір жағдайларда қатаң сақталмайтынын айта кету керек, мысалы тұтыну кооперативке, жеке ұйымға және коммерциялық емес акционерлік қоғамға келгенде. Бұл ұйымдарды коммерциялық емес ұйымдарға толық жатқызуға болмайды (себебі қатысушылары заңды түрде осы ұйымдардың экономикалық қызметінің нәтижелерін өз пайдаларына аударулары киынға сокпайды) оған қарамастан кезінде «тарихи» Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне коммерциялық емес ұйымдар қатарына қосылған. Себебін бұрынғы КСРО-да коммерциялық емес ұйымдарды құқықтық реттеудің ешқандай тәжирибенің болмауында табуға болады. Сондықтан бүгін осы заңды тұлғалардың ұйымдастыру-құқықтық нысандары «шекаралас» нысандар деп атауға болады олар азаматтық құқықта коммерциялық емес ұйымдарға жатады бірақ салық заң құжаттарына сәйкес олар коммерциялық емес ұйымдарға арналған жеңілдіктермен пайдаланбайды. Бүгінгі күндері ақылға сыйятын осы ұйымдарды азаматтық заң құжаттарында коммерциялық емес ұйымдар қатарынан шығару уақыты да алыс емес.

Коммерциялық емес ұйымының табыс келтіруге «арнайы» бағытталмау белгісі кәсіпкерлік қызмет атқаруға толық тиім салу деп түсінуге болмайды. Заң құжаттарында коммерциялық емес ұйымдарға кәсіпкерлік қызметіне бір белгілі шектеу койылған - олар кәсіпкерлік қызметпен «өзінің жарғылық мақсаттарына сай келуіне қарай ғана айналыса алады». Жоғарыдағы заңды шектеу коммерциялық емес ұйым тек өзінің жарғылық мақсаттарына сәйкес келетін кәсіпкерлік қызметінің түрлерімен айналыса алатынын көрсетеді. Мысалы балалар мәселелерімен айналысатын қоғамдық бірлестігі спирттік ішімдіктер мен темекіні сатумен айналыса алмайды. Басқа жағынан қарасақ бұл шектеудің мәні кәсіпкерлік қызметтен түскен таза табыс коммерциялық емес ұйымда дивиденттер төлеуге жіберілмей ұйымның жарғысында бекітілген мақсаттарды жүзеге асыру үшін арналады.

1. 2 Коммерциялық емес ұйымдар мәртебесін реттейтін нормативтік құқықтық актілер

Коммерциялық емес ұйыдардың құру, қызмет атқару, қайта құру және тарату жалпы мәселелері Азаматтық кодекспен реттеледі. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінде коммерциялық емес және коммерциялық ұйымдардың айырмашылықтары белгіленеді сонымен қатар коммерциялық емес ұйымдардың негізгі ұйымдастыру-құқықтық нысандары орнатылған. Азаматтық кодексі 2 Тарауының 7 бөлігі коммерциялық емес ұйымдарға арналған және коммерциялық емес ұйымдардың негізгі ұйымдастыру-құқықтық нысандарына қатысты ережелер мен нормаларды қосады [4] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.