Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралау

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Сейдлла Нұрбек

Тақырыбы: Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралау

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B030100-мамандығы - «Құқықтану»

Түркістан-2016

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті

Әлеуметтік ғылымдар факулътеті

«Құқықтану» кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

«Құқықтану» кафедрасының меңгерушісі, з. ғ. к., (PhD) қауымдастырылған профессор

«Қорғауға жіберілді»«Құқықтану» кафедрасының меңгерушісі, з. ғ. к., (PhD) қауымдастырылған профессор: Қ. Т. Битемиров «___»2016ж №___Хаттама

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралау

5В030100-мамандығы - «Құқықтану»

Орындаған студент

ЗҚТ-211

Н. Сейдлла

Орындаған студентЗҚТ-211:

Ғылыми жетекшісі

Phd., аға оқытушы

Н. Сейдлла: М. Жамбаз

Орындаған студентЗҚТ-211: Түркістан-2016

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралаудың ұғымы, мәні және мазмұны

ҚР ҚК бойынша адам өлтірудің ұғымы, мазмұны және

түрлері . . . 6

1. 2 Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралаудың ұғымы, мазмұны және маңызы . . . 15

2Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралаудың

қылмыстық-құқықтық сипаттамасы

2. 1 Адам өлтірудің объективтік белгілерін сипаттайтын ауырлатылған құрамдарын саралауы . . . 19

2. 2 Адамөлтірудің ауырлатылған құрамдарының субъективтік

белгілері . . . . . . . . 43

2. 3 Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдары бойынша жаза

тағайындау . . . 51

Қорытынды . . . 56

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 60

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Конституциясымен сәйкесті түрде, жеке адам және оның құқықтары, адамның құндылықтардың арасында бірінші орынға қойылған. Қазақстан Республикасының Конституциясының 12-ші бабында «Адам, оның құқықтары және бостандықтары әрқайсымызға, туғаннан бастап жатады да, абсолютті және ажыратылмас деп танылады. Адамның және азаматтың құқықтарын және бостандықтарын мойындауы, сақтауы және қорғауы - мемлекеттің міндеті» деп айтылады[1] . Қазақстан Республикасының 2014-ші жылдың 3-і шілденің Қылмыстық Кодексінде жеке адамға қарсы қылмыстықтар бірінші орнында орналасқан, осы жағдай, соңғы жылдарында қалыптасқан, мемлекеттің алғашқылықтарына сәйкесті.

Адам өлтірудің қоғамдық қауіптілігі, тек қана осы қылмыстыққа сәйкесті, мазмұндары келген нәтижеліктердің ерекше қауіптілігі туралы куәландыратын, белгілердің бір қатарымен және осындай қылмыстықты жасаған тұлғалармен анықталады.

Адам өлтіру, жағдайлардың бір қатарында, кінәлі, адамды қоғамға, оның қабілеттіліктермен сәйкесті түрде, оның қолынан келетінін жасау мүмкіндігінен айырды дегенін белгілейді. Осы жағдай - кісі өлтірудің аса қауіпті мінезінің көрсеткіші.

Адам өлтірудің қоғамдық қауіптілігі, осы қылмыстықты іске асыру барысында, өтеуге жатпайтын нәтижеліктер келуімен, яғни Қазақстан Республикасының Конституциясының 12-ші бабын бұзуымен анықталынады.

Ауырлатылған жағдайлармен жасалынған, адам өлтіруді саралау барысында, пайда болатын сұрақтар: пайдакүнемдіктен, немесе бұзақылық ниетпен - осы қолсұғушылықтарды іске асырудың, әртүрлі жағдайлардың әр түрлігінің және, есепке алуға қажетті, белгілердің күрделігінің нәтижесі.

Әлеуметтік құбылыс ретіндегі адам өлтіруі - қоғам және мемлекет болғанынша бола беретін, өте қауіпті қылмыс, ал адам өлтірудің дұрыс саралауынан адамның тағдыры тәуелді. Адам өлтірудің қателі саралауы - қылмыстық құқықтың ішінде әділеттіліктің принциптерін бұзады. Қазақстан Республикасының Конституциясы, адам, оның құқықтары және бостандықтары - жоғарғы құндылықтар деп жариялайды. Осында, дипломдық жұмыстың өзектілігі, ал мақсаты - осы категорияның істері бойынша, қылмыстық-құқықтық нормаларды қолдану барысында жіберілетін қателіктерді әржақты түрде зерттеуі.

Дәл осы себептен, осы дипломдық жұмыстың мақсаты - пайдакүнемдіктен, немесе бұзақылық ниетпен іске асырылынатын, адам өлтірулердің құрамын және саралаудың ерекшеліктерін зерттеуі, қылмыстық істер бойынша соттық тәжірбиесін қолдануымен Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 99-шы бабының 2-ші бөлігінің адам өлтірулердің құрамын зерттеуі.

Дипломдық тақырыптың өзектілігі - біздің республикамызда

күрделі криминогенді жағдай қалыптасқандығы. Қазақстан Республикасындағы жұмыссыз жүргендердің үлкен пайызы, біздің мемлекетіміздің аймақтарындағы көзқамандықтың дамуына көмектеседі.

Қылмыстық заңнама, жеке адамның өміріне, денсаулығына, бостандығына және абыройына қарсы қылмыстықтар үшін жауапкершілігін орнатады. Жеке адамға қарсы бағытталынған қылмыстықтар арасындағы ең қауіпті -адам өлтіру.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі, жеке адамға қарсы бағытталынған қылмыстылықтар арасындағы ең ауыр қылмыстық ретінде -адам өлтіруді атайды. Бүгін, біздің қоғамның алдындағы ең өзекті және әлеуметтік маңызды мақсаттардың бірі - сөзсіз жастар арасында қылмыстықтардың өсуін төмендету жолдарын іздеу және оларды алдын алудың нәтижелігін көтеру.

Осы мәселені тез шешуінің қажеттілігі, тек қана, ұйымдастырылған қылмыстылықтың өрістеріне жастардың көлемі, бұрынғыдан асып кеткенімен ғана емес, бойжеткендермен құрылған, криминалды топтармен қауіпті қылмыстықтар іске асырылады да, олардың саны үнемі өсетінімен себептелінеді.

Біздің зерттеуіміздің мәселесі: жеке адмға және денсаулыққа қарсы бағытталынған қылмыстылықтардың ең қауіпті түрлері ретіндегі, осы қылмыстылықтардың құрамдарын қарастыру.

Зерттеудің нысаны: осы мәселені шешуі.

Мақсаты:

- ҚР ҚК бойынша адам өлтірудің ұғымы, мазмұны және түрлері

- Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралаудың ұғымы, мазмұны және маңызы

- Адам өлтірудің субъективтік белгілерін сипаттайтын ауырлатылған құрамдарын саралауы

- Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарының субъективтік белгілері

- Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдары бойынша жаза тағайындау және ұқсас қылмыстардан ажырату

Зерттеудің әдістері: осы мәселе бойынша, ғылыми және кезекті әдебиеттерді зерттеуі

Зерттеудің әдістемелік және теоретикалық негіздері . Зерттеудің тақрыбының мазмұнын толық түрде ашу мақсаттарымен, автор салыстырмалы, қағидалы, логикалық, жобалаулы, нақты-әлеуметтік, статистикалық, технико-заңгерлік және салыстырмалы-құқықтық тәсілдерді пайдаланады.

Қорғауға шығарылатын ұсыныстар:

Басқа жазалармен бір қатарда, зияншегушінің туысқандарының пайдасы жағына, немесе туысқандардың болмаған кезінде, мемлекеттің пайдасына айыпты, адам өлтіруімен келтірілген мүліктік зиянын өтеуін ескертуі, бізге мақсатқа сай ретінде көрінеді. Осы ереже, адам өлтіруі үшін жауапкершілігін күшейтіп, анықталынған алдын алу функциясын орындайтын болар, ал қайтқан адамның туысқандары және қоғам мүліктік өтеуін алар еді. Ақшалай өтеуін, ауырлатылған жағдайлармен жасалынған адам өлтіру үшін, оған қоса, ауырлатылған жағдайларсыз және жеңілдететін жағдайларсыз жасалынған кісі өлтірулер үшін орнатуы жөн болар еді. Адам өлтірумен келтірілген зиянды өтеуін арнайы түрде қылмыстық заңның ішінде ескерту қажетті, ал қылмыстық-процессуалдық заңның ішінде, қылмыстық істер бойынша азаматтық талаптарды ұсыну өрісін кеңейту қажет

Біздің көз қарасымыз бойынша, қарастырылатын мәселесі қылмыстық-құқықтық және азаматтық-құқықтық құрамдарымен шешіле алуы мүмкін. Қылмыстық-құқықтық құрамдарына біз мүлікті тәркілеуін, келтірілген зиянды өтеу міндетін салуын, айыпты апарамыз.

1 Адам өлтірудің ауырлатылған құрамдарын саралаудың ұғымы, мәні және мазмұны

ҚР ҚК бойынша адам өлтірудің ұғымы, мазмұны және түрлері

Қасақана адам өлтіру - жеке адамға қарсы қылмыстардың ең ауыр түрі. ҚР ҚК-нің 99-бабының бірінші бөлімінде адам өлтіру - «басқа адамға құқыққа қарсы қасақана қаза ұшрату » деп анықталады. Адам өмірі - әркімге тумысынан тиесілі, маңызды, табиғи әлеуметгік құндылық.

ҚР-ның ҚК адам өлтіру ұғымының анықтамасын заңдық тұрғыда алғаш рет бекітіп отыр. Кеңес дәуіріндегі қылмыстық кодекстерде адам өлтірудің анықтамасы берілмеген еді. Сол кездегі заңшығарушы қылмыстық құқықтағы «адам өлтіру» ұғымы осы сөздің жалпы қолданыстағы мағынасынан ерекшеленбейді деп санасу керек. Алайда құқық қолдану тәжірибесінде кейбір жағдайларда бұл ұғымның нақты шектерін анықтау қажеттігі туындайтын. Соның салдарынан қылмыстық құқық доктринасында адам өлтірудің әртүрлі болса да, негізгі мәні бойынша бір-біріне ұқсас анықтамалары ұсынылатын[2, 24б. ] . Өз кезегінде адам өлтірудің анықтамасын тұжырымдай отырып, заңшығарушы заңгер-ғалымдардың ұсыныстарын басшылыққа алды.

Адам өлтірудің барлық дерлік доктриналдық анықтамаларында қаза келтіру әрекеттерінің «құқыққа қайшылығы» аталатын, ҚР ҚК-нің 99-баб. I-бөліміндегі нормативтік анықтамада бұл белгі көрініс тауып отыр. Ресей Федерациясы ҚК-нің 105-бабының 1-бөлімінде адам өлтірудің аныктамасында «кұқыққа қайшылық» белгісі аталмайды. Соған қарамастан, көптеген авторлар адам өлтіру қылмысын сипаттағанда құқыққа қайшылық белгісі міндетті түрде аталуы керек деп санайды. Бұл белгі адам өлтіруді адамға заңды негізде қаза келтіру әрекеттерінен ажыратуға мүмкіндік береді. Мысалы, қажетті қорғаныс барысында шабуыл жасаған адамды өмірінен айыру адам өлтіру деп таныла алмайды. Сол сияқты заңды негізде қаза келтірудің өзге де жағдайлары адам өлтіру болып табылмайды: өлім жазасы түріндегі жазаны орындау барысында, соғыс қимылдары барысында және т. б. Сондықтан ресейлік ғалымдар адам өлтірудің Беларусь Республикасының ҚК-нің 139-бабында, Украина ҚК-нің 115-бабында бекітілген, басқа адамға қаза келтірудің құқыққа қайшы сипатын тура атайтын анықтамалар әлдеқайда сәтті деп санайды[3, 103б. ] .

ҚР ҚК-нің 99-баб. 1-бөліміндегі басқа адамға қаза келтіру жөніндегі нұсқау өз-өзіне қаза келтірудің қылмыс деп танылмайтынын көрсетеді. Қылмыстық жауаптылық жөніндегі қазіргі заманғы көзқарастар тұрғысынан алғанда бұл нұсқау артық болып та көрінуі мүмкін. Дегенмен, қазіргі кездің өзінде жекеленген елдердің қылмыстық кодекстері өзін-өзі өлтіруге оқталуды өмірге қарсы қылмыс деп таниды (мысалы, Үндістан ҚК-нің 309-бабы) . Ұлыбританияда өзін-өзі өлтіргені және өзін-өзі өлтіруге оқталғаны үшін қылмыстық жауаптылық. тек 1961 жылы өзіне-өзі қол салу туралы заңмен алынып тасталды[4. 17] . Өзіне-өзі қаза келтіруді қылмыс деп танудан бас тарту «өзін-өзі өлтіруге оқталу», «өзін-өзі өлтіруге айдап салу», «өзін-өзі өлтіруге көмектесу» тіркестерінің маңызын жояды. Бұндай жағдайларда өзін-өзі өлтіруге талпыну, өзін-өзі өлтіруге азғыру, өзін-өзі өлтіруге жәрдемдесу туралы айтқан дұрысырақ. Әрине, осыларға ұқсас әрекеттер үшін қылмыстық жауаптылық орнатуға болады, алайда оларды адам өлтіру ұғымынан тыс қарастыру керек.

Қазіргі заманғы көптеген шетелдердін қылмыстық кодекстерінде айтылғандарға ұқсас нормалар бар. Айталық, Қырғыз Республикасының 2015 жылғы ҚК-де «Өзін-өзі өлтіруге азғыру» деп аталатын 103-бап бар, оның мазмұны төмендегідей: «Өзін-өзі өлтіруге азғыру, яғни көндіру, алдау немесе өзге жолдармен басқа адамның санасында өзін-өзі өлтіру туралы шешім қалыптастыру, егер адам өзін-өзі өлтірсе немесе өзін-өзі өлтіруге оқталса», тағайындалатын жаза - бес жылға дейін бас бостандығынан айыру. Осы іспеттес қылмыс құрамы Беларусь Республикасының 1999 жылғы ҚК-нің 146-бабында көзделген, оның Қырғыз Кодексінен ерекшелігі - бапта әркеттердің қасақана сипаты көрсетіледі, бірақ азғыру тәсілдері аталмайды. Ресейлік ғалымдар жоғарыда келтірілген нормаларды тәжірибе жүзінде қолдану кінәні дәлелдеу және бұл қылмысты өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізу қылмысынан ажырату мәселелерінде көптеген қиындықтарға ұшырасуы мүмкін деген болжам айтады".

Қазақстан қылмыстық құқығы өзін-өзі өлтіруге азғыру, өзін-өзі өлтіруге жәрдемдесу үшін жауаптылық көздейтін арнайы баптар енгізу идеясын құптамайды, алайда отандық қылмыстық құқық жағдайдың баыбына бара алмайтын тым жас немесе психикасы науқас адамды өзін-езі өлтіруге азғыруды (немесе өзін-өзі өлтіруге жәрдемдесуді) басқа адамға біреу арқылы қаза келтіру белгісі бойынша адам өлтіру деп бағалайды.

Адам өлтірудің объктивтік жағын сипаттау үшін кейбір жағдайларда «қаза келтіру» тіркесінің орнына «өмірінен айыру» тіркесі қолданылады. Екі тіркес те бір мағынаны береді. Бірінші жағдайда қылмыстың зардабы аталса, екінші жағдайда адам өлтірудің объектісі көрсетіледі.

Қазақстандық құқықтық дәстүр бойынша қасақана адам өлтіру ұғымымен басқа адамға қасақана қаза келтірудің кез келген түрі қамтылады. Ал шетелдерде адам өлтірудің ауырлық дәрежесін көрсету үшін түрлі терминдер қолданылуы мүмкін (мысалы, герман құқығында - «Могd» және «Тоtsсһ1аg», англосаксон құқығында - «mигdег» және «mапslаиgҺtег») .

«Қарапайым» адам өлтіру деп жауаптылықты ауырлататын немесе жеңілдететін мән-жайларсыз істелген қасақана адам өлтіруді атайды. Бұл қылмыс үшін жауаптылық ҚР ҚК-нің 99-бабының 1-бөлімінде көзделген. Қарастырылып отырған қылмыс адам өлтірудің негізгі түріне жатады. «Қарапайым» адам өлтіру құрамын талдау адам өлтірудің өзге түрлері үшін де маңызды болғандықтан, оны «жалпы адам өлтіруді» талдау деп қарастыруға да болады.

Адам өлтірудің обьектісі - адам өмірі . Адам өмірін қылмыс объектісі деп тану мүмкіндігі ол адамның азаматтығына, ұлттық немесе нәсілдік тиесілігіне, шыққан тегіне, жасына, әлеуметтік жағдайына, айналысатын кәсібіне, денсаулық ахуалына, біліміне, ақылына және т. б. тәуелді емес. Қылмыстық зан жәбірленушіні оның еркінен тыс өлтіруді ғана емес, жәбірленушінің келісімімен істелген нақ сондай әрекеттерді де (эфтаназия) бірдей дәрежеде адам өлтіруге жатқызады. Жәбірленушінің жеке басына қатысты жаңылысу қасақана адам өлтіргені үшін жауаптылыққа әсер етпейді.

Қол сұғушылық обьектісінің бар-жоғы туралы мәселені шешу үшін өмірдің басталу және аяқталу сәттерін анықтап алу қажет.

Қылмыстық-құқықтық тұрғыдан алғанда адам туғаннан өлгенге дейінгі аралықта өмір сүреді деп саналады. Әлі тумаған немесе өліп қалған адамды өмірден айыру мүмкін емес. Қылмыстық құқық ғыльмында ғалымдардың көбі адам өмірінің басталу сәті деп физиологиялық босану үрдісінің басталу сәтін санайды.

Қылмыстық құқықта өмірдің аяқталу сәті деп биологиялық өлім, яғни миқабы жасушаларының біржола ыдырау үрдісінің нәтижесінде ми қызметінің толық тоқтауы танылады. Биологиялық өліммен қатар, адам жүрегі қызметінің уақытша тоқтап қалуымен сипатталатын «клиникалық өлім» ұғымы бар. Медицинаның қазіргі кездегі даму деңгейі басқа адамның жүрегін ауыстырып салу мүмкіндігін былай қойғанда, тоқтап қалған жүректі бірнеше сағаттан кейін де тірілтіп алуға қабілетті. Бұл жағдайларда өмір реанимациялық шаралардың көмегімен қалпына келтіріле алады. Ми қабы жүрек тоқтап калғаннан кейін 4-7 минут ішінде қаза болады, бұл жағдайда адамды қайта жандандыру мүмкін емес.

Адамға клиникалық өлім келтіру, егер кейіннен оның жүрек қызметі қайта қалпына келтірілген болса, адам өлтіруге оқталу дел сараланады. Өз кезегінде клиникалық өлім жағдайындағы адамның өміріне қастандық жасауды адам өлтіру деп санауға болады.

Адам өлтірудің обьективтік жағы өзге де материалдық құрамды қылмыстардағы сияқты үш белгінің жиынтығынан түрады:

1) басқа адамның өмірін қиюға бағытталған іс-әрекет (әрекетсіздік) ;

2) жәбірленушінің қазасы түріндегі міндетті қылмыстық зардап;

3) кінәлінің іс-әрекеті (әрекетсіздігі) мен жәбірленушінің қазасы түріндегі зардап арасындағы себептілік байланыс.

Адам өлтіру қылмысы белсенді іс-әрекет жолымен де, әрекетсіздік жолымен де жасалуы мүмкін. Адамды өмірінен күш қолданып та (жарақаттау, тұншықтыру, уландыру және т. б. ), психикалық ықпал жасап та (қорқыту, үрейлендіру, жалған ақпарат тарату және т. б. ) айыруға болады.

Әрекетсіздік жолымен адам өлтіру салыстырмалы түрде сирек кездеседі. Мысалы, сот тәжірибесіне анасының өз сәбиін ұзақ уақыт бойы ас-су бермей қасақана өлтіру жағдайлары белгілі.

Адам өлтірудің тәсілдері сан алуан болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда адам өлтірудің тәсілі жауаптылықты ауырлататын мән-жай ретінде ескеріледі (ҚҚ ҚК-нің 99-баб. 2-бөл. «5» және «8» тарм. ), кейде жаза мөлшеріне әсер етеді.

Жәбірленушінің өлімі түріндегі қоғамдық қауіпті зардап - адам өлтірудің объективтік жағының міндетті белгісі. Адам өлтірудің кез келген түрі жебірленушіні өмірінен айырудан көрінеді (материалдық құрам) . Жәбірленушінің өлімі түріндегі зардап туындамай, бұл қылмысты аяқталған қылмыс деуге болмайды. ҚР ҚК-нің 25-бабына сай, қылмысты аяқталған қылмыс деп тану үшін адам жасаған әрекетте нақты қылмыс құрамының барлық белгілері болуы керек. Адам өлтірудің жәбірленушінің өлімі түріндегі зардап туындаған сәттен бастап аяқталған қылмыс деп қарастырылуының себебі осында. Басқа адамға қаза келтіруге тікелей бағытталған, бірақ айыптының санасынан тыс объективтік мән-жайлардың ықпалымен күтілгендей нәтиже бермеген (яғни, жәбірленушінің өліміне әкеліп соқпаған) әрекеттер адам өлтіруге оқталу деп саралануы керек.

Адам өлтіргені үшін қылмыстық жауаптылықтың міндетті шарты - айыптының іс-әрекеті (әрекетсіздігі) мен жәбірленушінің өлімі арасында себептілік байланыстың болуы. Бұл ретте әрекет пен жәбірленушінің өлімі арасында өткен уақыттың ұзақтығы маңызды емес. Мысалы, өмірлік маңызы бар органдарға, дене мүшелеріне (мойынға) бірнеше жерден пышақ салудың нәтижесінде жәбірленуші сегіз күннен кейін қаза болады. Бұл әрекеттер негізді түрде қасақана адам өлтіру деп сараланған, өйткені салынған жарақаттар мен жәбірленушінің өлімі арасында себептілік байланыс бар: мойынның оң жағынан үшкір затпен салынған жарақат жұтқыншақты зақымдап, оның асқынуы орагнизмнің улануына және өкпе-жүрек қызметінің жетіспеушілігіне әкеліп соққан[5. 5] .

Адам өлтіру қылмысына тікелей (тура, қасақана) себепті байланыс тән[6. 146] . Мысалы, жәбірленушіге оқ ату оның өліміне әкеліп соғады. Себепті байланыс жанама сипатта болған жағдайларда оны анықтау әлдеқайда қиын. Адам өлтіргендегі себепті байланысты әрекет пен зардап арасындағы мынадай делдал буындар күрделендіруі мүмкін: 1) автоматты құрылғылардың қызметі (мысалы, жарылыс жасағандағы сағат механизмі, түрлі тежегіштер) ; 2) жәбірленушінің күтілген іс-әрекеттері, олар заңды (мысалы, жарылыс құрылғысы бар корапты ашу немесе мина орнатылған автокөлікті тамызу) немесе заңсыз (мысалы, көлікті айдап әкетуші ішіп қойсын деген есеппен уланған арақ құйылған шишаны саналы түрде автокөлік ішінде қалдыру) сипатта болуы мүмкін; 3) жасалған әрекеттердің сипатын түсінбейтін тым жас немесе психикасы науқас адамдардың іс-әрекеттері; 4) табиғат күштерінің әрекеті (мысалы, адамды есінен танғанша ұрып, аязда қалдырып кету) ; 5) үшінші адамдардың іс-әрекеті (жәбірленушіге медициналық кемектің тым кеш көрсетілуі немесе сапасыз көрсетілуі) . Себептілік байланысты анықтаудағы басты нәрсе - жәбірленушінің өлімі түріндегі нәтиже айыптының нақты жер мен уақыттағы нақты іс-әрекеттерінің (әре-кетсіздігінің) қажетті зардабы деген қорытынды.

Айыптының қылмысты зардаптарға әсер етуінің түрлі деңгейін көрсететіндіктен, себепті байланыстарды тікелей және жанама деп болудың тәжірибелік маңызы бар. Осыдан келіп адам өлтірудің тәсілдерін мұқият басқарылатын және әлсіз басқарылатын деп бөлуге болады. Мысалы, бауыздау немесе қаруды кезеп тұрып ату адам өлтірудің мұқият басқарылатын тәсілі. Бұл іс-әрекеттер әдетте кінәнің тікелей қасақаналық нысанын көрсетеді. Керісінше, жарылыс жасау, өрт қою, ас-суды улау, көлік апатын ұйымдастыру және т. б. амалдармен адам өлтіру әлсіз басқарылатын қылмыстарға жатады.

Адам өлтірудің субъективтік жағы кінәнің касақаналық нысанымен сипатталады. Егер адам өз әрекетінің қоғамға қауіпті екенін ұғынса, осы әркеттің нәтижесінде жәбірленушінің қазасы түріндегі зардап туындауы мүмкін екенін алдын ала білсе және осы зардаптың болуын тілесе, қылмыс тікелей қасақаналықпен жасалды деп саналады, ал егер адам жәбірленушінің қазасы түріндегі зардапты тілемегенімен, оған саналы түрде жол берсе не селқос қараса, қылмыс жанама қасақаналықпен жасалды деп саналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.