Испания мемлекеті жайлы

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Испания

Испания Корольдігі - Европаның оңтүстік батысында орналасқан мемлекет. Пиреней түбегінің көп бөлігін және Жерорта теңізінің Балеар, Питиус аралдары мен Атлант мұхитындағы Канар аралдарын иеленеді. Испания конституциялы - монархиялы басқару түрімен басқарылатын мемлекет. Испания 50 провинцияға бөлінеді. Оның 48 - і құрлықта, ал қалған 2 - і аралда орналасқан . Жер көлемі , 505, 9 мың км. Испанияға, сондай-ақ Солтүстік Африка жағалауларындағы Сеут және Мелилья қалалары мен оларға жақын жатқан Велесде-да Гоьера, Алусемас, Чафаринас аралдары да қарайды. Халқы 39, 2 млн. (1999) . Негізінен, испандар, католондар (5 млн-нан астам) , галисилер (2 млн), баскилер (2 млн-нан астам), т. б. Қала халқы 76, 79℅. Ресми тілі - испан тілі. Автономиялық құрылымдарда католон, баски, галиси т. б. тілдер қолданылады. Халқы , негізінен, католик дінін ұстанады. Астанасы - Мадрид қаласы. (5 млн. ) Бұған қоса Барселона (1, 8 млн), Валенсия (1 млн), Севилия (750 мың. ) т. б. ірі қалалары бар. Ұлттық мейрамы 12 - қазан Испан ұлты күні (Х. Колумбтың 1492 жылы Американы ашқан күні. ) Ұлттық ақшасы - песета.

Өнеркәсіптің көлемі жағынан Испания Европада 5 - орын, Дүние жүзінде 8 - орын алады. Елде машина, кеме жасау, ұшақ шығару, электротехникасы, химия, тоқыма өндірістері жақсы дамыған. Соңғы жылдары тау - кен өндірісі жыл сайын кеміп, оның орнына электронды жабдықтар өндірісі дамуда. Ел экономикасында мемлекеттік сектордың үлесі - 30℅. Ел пайдалы қазбаларға бай, бірақ 100 - ден аса қазбалардың тек 16 - сы ғана өндіріледі. Ауыл шаруашылығы жақсы дамыған. Шарап (дүние жүзінде 3 - орын), цитрустық жемістер, бидай, күріш, темекі, көкөніс т. б. өсіріледі. Зәйтүн майын шығарудан Испания дүние жүзінде 1 - орын алады . Мал шаруашылығы да жақсы дамыған. Теңізден балық аулаудан және теңіз азықтарын пайдаланудан дүние жүзінде алғашқы ондыққа кіреді. Елге туризм үлкен пайда әкеледі. Жыл сайын Испанияға 62 млн. Шет елден туристер келеді екен.

Испания жері субтропик белдеуде орналасқан. Жері таулы, үстіртті, қыратты болып келеді. Территориясының 65℅ - ы 500 метрден жоғары биіктікте орналасқан. Ең биік жері -

Муласен тауы (3478 м) . Елдің оңтүстік бөлігін Месета үстірті алып жатыр. Солтүстік Испанияда Кантабри тауы елдің солт -

шығысындағы Пиреней тауымен жалғасады. Солтүстік батысында - Галисия таулы үстірті мен Леон тауы, оңтүстігі мен оңтүстік - шығысында Андалусия таулары, оңтүстік - батысында Андалусия ойпаты орналасқан. Пайдалы қазбалары - темір, пирит, сынап, қорғасын, мырыш, уран, вольфрам, қалайы, көмір, т. б. Климаты - қоңыржай мұхиттық (солтүстік, солтүстік - батыс бөліктері) және субтропикті жерортатеңіздік қаңтардағы орташа температура 4 - 5 ºС (солт - те) , 12 - 13 ºС (оңт - те), шілдеде 23 - 29ºС . Жауын - шашын жылдық орташа мөлшері 300 - 500 мм. (оңт - те), 1000 - 2000 мм. (солт - те) . Жер беті суға бай, дегенмен жазда өзендері (Тахо, Дуэро, Эрбо, Хукар т. б. ) таяздап, шағын өзендер қурап қалады. Жері күлгін және сұзғылт қоңыр топырақты, территориясының 10% - ы орман . Бұл ормандардарда емер ағашы, шаьшат, қарағай, хамеропс пальмасы өседі. Жан - жануарлардан түлкі, сусар, қоңыр аю, тау ешкі, қоян, борсық т. б. кездеседі. Құстардың 400 - ге жуық түрлері бар. Теңіздері балыққа (сардина, треска т. б. ) бай. Айгес - Тортес, Ордес, Кавадонга ұлттық парктері мен Анайет, Гредос, Доньян қорықтары бар.

Испан тілі - Испания, Оңт. Орт Америка (Бразилия, Гайти, Гайана, Суринама, Кіші Антиль аралдарын қоспағанда) мен Мексиканың, Кубаның (барлығы 19 елдің ) әдеби және ресми тілі. Сондай - ақ, Испан тілі Перуде(кечуа тілімен бірге), Боливияда (кечуа және аймара тілдерімен қатар), Пуэрто - Рикода (ағылшын тілімен қатар) ресми тіл болып саналады. Үндіеуропалық тілдері шоғырының роман тілдері тобына жатады . Испан тілі Испанияның бұрынғы отарлары - Морокка, Танжера, Филиппин аралдарында (тагиль тілімен қатар) қолданылады. Балкан түбегінде және Орта Шығыста көне Испан тіті кездеседі. Испан тілі екі дилектикалық топқа(оңтүстік - солтүстік) бөлінеді. Латын Америкасы тұрғындары тілінің лексикасы мен сөздерінің айтылуында өзгешелік бар . Испан тілінің пайда болуына кастили диалектісі

негіз болды . Қазіргі Испан тілінде 5 - дауысты, 18 - дауыссыз (16 қатаң, 2 ұяң ) дыбыс бар. Жазуда латын әліппиі қолданылады. Испан тілінде дүние жүзінде 250 млн адам сөйлейді екен.

Испания жерінде ежелгі адамдар палеолит дәуірінде-ақ (б. з. б 10-мыңжылдыққа дейін) тіршілік ете бастаған Италия жерінде құрылған ең ежелгі мемлекет - Тартесс (б. з. б. 1 мыңжылдықтың бас кезінде болган) . Ел территориясына б. з. б. 7 ғ-да финикиялықтар мен гректер келіп қоныстана бастады. Б. з. б. 5-3 ғ-да Пиреней арқылы кельттер келді. Б. з. б. 3 ғасырдың аяғында Испания жерінің көпшілігі Карфаген мемлекетіне бағынды. Б. з. д. 2 ғасырда Карфагенді Рим империясы ығыстырып, б. з. б. 21 - 19 жылдары қазіргі Испания аумағын түгелімен бағындырды. Рим империясы үстемдігі кезінде елде испан - рим ақсүйектері пайда болды. Кейін Испанияға ванвалдар, свевтер басып кіріп, солт - батыста Свев корольдігі құрылды. Аландар мен ванвалдар оңт - ке, ал 429 жылы Солт . Африкаға қоныс аударды. 5 - ғасырдың 2 - жартысында вестготтардың королі Эйрих Пиреней түбегін түгелімен басып алды. 585 жылы вестготтар Свев корольдігін толығымен бағындырды . 711 - 718 жылдары арабтар жаулап алды. Омейа әулетіне бағынышты әмірлік құрды. 756 жылы омейялықтар тәуелсіз Кордова әмірлігін, 929 жылы Кордова халифатын құзды . 11 ғасырда түбектің солт. мен шығысында ұсақ хрестиан иеліктері біртіндеп біріге бастады. Сөйтіп, солт - те Кастилия, оңт - те Арагон корольдіктері құзылды. Олар Испаниядан біртіндеп ығыстыра бастады. 13 ғасырда елде тек Гранада әмірлігі ғана қалды. 1479 жылы Леон - Кастиль және Арагон - Каталон корольдіктері әулеттік неке негізінде бір мемлекетке бірікті. 1492 жылы 12 - қазанда созылған соғыстан кейін Гранада әмірлігі жаулап алынды. Бұл күн Х. Колумбтың Американы ашып, ұлы жаңалықтар дәуірінің басталуымен тура келді .

Испан жеріндегі ең көне ескерткіштер палеолит дәуірінен сақталған. Неолит дәуірінен қыш ыдыстар, иберлерден тас қамалдардың қалдығы мен өрнектелген құмыралар сақталған. Рим империясынан қалған театрлар мен ғибадатханалардың

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.