Атмосфера туралы түсінік, оның құрамы және биосфера мен адам өміріндегі маңызы жайлы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Атмосфера туралы түсінік, оның құрамы және биосфера мен адам өміріндегі маңызы.

Атмосфераның ластануы және ластаушы көздер.

Атмосфераның шумен ластануы.

Атмосфералық ауаның ластануының зардаптары

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Жер атмосферасы ( грекше; атмос- бу және сфера- шар) -Жерді қоршап тұрған газды қабықша. Атмосфера деп жерді онымен бірге айнала жүргіп оны қоршап тұрған газды ортаны айтамыз. Атмосфераның массасы 5, 15-5, 9 * 10 тонна. Атмосфера жер бетіндегі барлық тіршілік процестерінің жүруін қамтамасыз етіп, адамзат тіршілігінің барлық жақтарына үлкен әсер етеді.

Атмосфераның құрлысы бірнеше қабат құрлымнан тұрып, тропосфера, стратосфера, мезосфера және термосферадан тұрады 1000 км және одан ары қарай экзосфера болып, онда атмосфералық газдар әлем кеністігіне таралады. Осы қабата атмосфера бірте-бірте плонета арқылы кеністіке ауысады.

Атмосфераның жер бетіне ең жақын қабат «тропосфера» деп аталады. Тропосфераның жоғарғы жағында 40км - ге созылатын стратосфера қабаты орналасқан. Онда ылғалдылық төмен, атмосферадағы озоның көп бөлігі осы қабатта жинақталған, озон күнің ултракүлгін сәулелерін сіңіріп, атмосфераны қызып кетуден сақтайды.

Стротосферадан кейін 5км биіктікте мезосфера қабаты орналасқан. Мезосферада температура одан әрі қарай төмендеп, 80 км биіктікте- 70С-қа түседі. Мезосферадан жоғары шекарасы жоқ тропосфера орналасқан.

Ең сонында жерден ең алыста 800-1600 км қашықтықта экзосфера орналасқан.

Атмасфера туралы түсінік, оның құрамы және биосфера мен адам өміріндегі маңызы.

Атмосфералық ауа - түрлі газдардың қоспасы. Оның құрамында 78, 08 азот, 20, 9 оттегі, 0, 93 аргон, 0, 03 көмір қышқыл газы бар. Ал қалған 0, 01 басқа неон, гелий, метан, радон, ксенон т. б. газдардың үлесіне тиеді. Жер бетінде оттексіз тіршілік жоқ. . Ол жасыл өсімдіктердің тіршілік әрекетері нәтежесінде түзіледі. Көмір қышқыл газы атмосфераға тірі организмдердің тыныс алуы, отын түрлерінің жануы, органикалық заттардың ыдырауы мен шіруі кезінде бөлінеді. Ауаның құрамындағы көмірқышқыл газы мөлшерінің көбеюі адам мен жануарлар организміне зиянды әсер етеді. Табиғат үшін атмосфералық ауаның маңызы ерекше және әртүрлі. Ол, біріншіден, фотосинтез үшін көмірқышқыл газының және тыныс алу үшін оттектің көзі. Ол тірі организімдерді космостық сәулелерден қорғайды, жерде жылуды сақтайды, климатты реттейді, зат алмасудың газ тәрізді өнімдерді қабылдайды, плонетада су буларын тасмалдайды, бұлт, жауын - шашын түзілетін және де метрологиялық процестер жүретін орын, топрақтың қүнарлануына әсер етеді.

Ғалымдардың пікірінше, қазіргі заманғы атмосфераның шығу тегі екінші реттік және ол жердің қабықшасының плонета түзілгенен кейін бөлінген газдардан түзілген. Жердің атмосферасы түрлі факторлар: атмосфералық газдардың космос кеңістігіне бөлінуі, вулкандардын әрекетінен газдардын бөлінуі, күннің ультракүлгін сәулелері әсерінен молекулаларының ыдрауы газдар әсерінен үлкен эвалутцияны басынан кешірді.

Қазіргі кезде адамның шаруашылық тіршілік әрекетінің әсерінен атмосфераның озон қабатының бұзылуы байқалуда. Мысалы, озон қабатының бұзылуына әсер ететін ферондар (хладондар) деп аталатын галогенді қосылыстар. Бұл қосылыстар бөлме температурасында қайнайды, өте ұшқыш, жер бетінде химиялық инертті, мұздатқыш қондырғылаода қолданады. Озон қабатының бұзылуның үлкен зардаптарыға әкелуіне байланысты бір қатар елдер қазіргі кезде ферондар өндірісі мен оны пайдалануды қысқартып отыр.

Көптеген бақылаулар бойынша озон қабаты атмосферада біркелкі таралмаған. Солтүстік жарты шар атмосферада оңтүстіке қарағанда френондардың концентратциясы 8-9 жоғары.

Атмосфераның ластануы және ластаушы көздер.

Өндірістің қарқындап дамуына және отын түрлерін кен маштапта жағуға байланысты атмосферадағы бос оттектің қоры азайып, ал көмірқышқыл газының мөлшері жоғарлауда. Нәтежесінде табиғаттағы көміртектің айналуымы бұзылды деуге болады. Академик А. П. Веноградов зерттеулер нәтижесінде көмірқышқыл газының концентратциясы жыл сайын 0, 2 ға ұлғайып отырғанын анықтады. Көмір айналымының бұзылуы мен атмосферада көмірқышқыл газының концентратциясының жоғарлауы жердегі барлық химиялық тепе- тендікке үлкен әсер етеді.

Атмосфера табиғи және жасанды жолмен ластанады.

Табиғи ластану Атмосферада белгілі мөлшерде шаң болады. Шаң табиғатта жүретін табиғи процестер нәтежесінде түзіледі.

Шаңның 3 түрі болады: миниралдық, органикалық және космостық. Тау жыныстарының үгілуі, бұзылуы, вулкандар атқылауы, орман, дала, торфтардың өртенуі, теңіз беттерінің булануы миниралдық шаңның түзілуіне себеп болады. Органикалық шаң ауада аэропланктондар-бактериялар, саңырауқүлақтардың споралары мен өсімдіктердің тозаңдары. Түрінде және өсімдіктер мен жануарлардың ыдырауы, ащуы, шіруі өнімдері түрінде болады. Космостық шаң жанған метроиттердің қалдықтарынан түзіледі.

Жер бетіндегі заттардың биологиялық ыдырауы, оның ішіндегі топрақ бактерияларының тіршілігі күкіртсутек, аммияк, көмірсутектер, азот көмір окситтерінің орасан зор мөлшерінің түзілуіне әкеп соғады.

Жасанды ластану. Атмосфераны ластаушылардың ең негізгілері транспорт түрлері, әсіресе автомобильдердің жанар майлардың жану өнімдері болып табылады. Франсуз ғалымы Ж. Детридің есептеуі бойынша, автомобильден бөлінген газдардың құрамында көмірқышқыл газы-9 көміртек оксиді-4 көмірсутектер-0, 5 оттек-4 сутек-2 альдигитер-0, 004 азот окситтері бірге бинзинің құрамына кіретін канцерогенді заттар, мысалы 3, 4-бензоперин мен қорғасын өте зиянды әсер етеді .

Атмосфераға транспортан бөлінген газдардың құрамында 25-27 қорғасын болатыны анықталды. Және оның 40 диаметірі 5 мкм ге дейін болатындықтан ауада ұзақ уақыт сақталып, онымен бірге адам организіміне түсетіндігі белгілі болды.

Қазіргі кезде бүкіл әлемде шамамен 500 млн аса автомобиль жүріп түрса, үлкен қалалардағы атмосфералық ауаның тазалығын сақтау адамзат үшін маңызды екені түсінікті. Мысалы, Лос- Анжелес қаласының ауасы үнемі 2, 5млн автомобиль, Парижде- 900 мың, т. с. с . ластайды. Ал әрбір мың автомобильден күніне ауаға 3000 кг көміртек окситтері, отының толық емес жану өнімдерді бөледі. Бұл физиологиялық қоспалар тыныс алу кезінде адам мен жануарға аса зиянды болып табылады.

Ауа бассейнін күкіртті газбен және шаңмен ластаушы жылу электор станциялары. Қуаты орташа жылу электор станциясы 1 сағатта 80 т көмір жағып, атмосфераға шамамен 5 т күкірті ангидрид және 16- 17 т күл боледі. Атмосфералық ауаның тазалығына үлкен әсер ететін жағылатын отынның сапасы, жағу әдістері, газ тартқыш қондырғылар мен қалдық бөлетін турбалардың биіктігі. ЖЭС газға көшіру зиянды қалдықтар мөлшерін біршама азайтады.

Зиянды газдарды авиациялық транспорта бөледі. Ж. Детридің есептеулері бойынша, реактипті самолеттер ұшу кезінде 1 сағатта 0, 7 кг\ м3 альдигиттер, 6, 5 кг көміртекті оксид, 1, 7 кг көмірсутектер, 4, 3 кг азот окситтерді, 6, 3 кг\ м3 қатты бөлшектер бөлінеді екен.

Атмосфераның антропогенді ластану жолдары жылу энергетикасы, мұнай, газ өңдеу өнеркәсптері, транспорт, термоядролық қаруларды сынау т. б. арқылы жүреді. Бұлардың әрқайссысы құрамы ондаған мың компонентерден түратын түрлі қоспаларды атмосфераға бөліп шығарады. Ауа кеңістігін ластайтын қосылыстар көміртек окситері, күкірт пен азот қосылыстары, көмірсутектер мен шаң тозаң. 1 жыл ішінде атмосфераға 200 млн тонна көміртек оксиді, 20 млрд тонна көмірқышқыл газы, 150 млн тонна күкірт оксиді 53 млн тонна азот окситтері, 50млн тонна түрлі көмірсутектер бөлінеді.

Атмосфераның күкіртті қосылыстармен ластануы қазіргі таңдағы аса маңызды проблемалардың бірі болып отыр. Күкірт атмосфераға 5000 жылдан астам уақыт бойы бөлініп отыр. Күкірт окситері өсімдіктерге, жануарлар мен адам организіміне зиянды әсер етеді. Атмосферада күкірт (4) оксиді күкірт ( 6) оксидіне дейін тотығады да, су буларымен қосылып, күкірт қышқылына айналады, Күкірт қышқылы атмосфералық жауын- шашынмен бірге қышқыл жанбыр түрінде жерге жауады. Қышқыл жанбыр зиянды әсер тигізеді ағаштар мен ауыл шаруашылық дақылдарының өсуін тежейді, сөйтіп экономикалық шығын келтіреді. Атмосфераға бөлінген ауыр металдар заттардың табиғи айналымына қосылады. Олардың су мен топрақта көп мөлшерде жинақталуы тіршілікке үлкен зиян келтіреді. Мышьяк пен хром рак ауруларын тууна себеп болады . Алселенмен уланған организім өлімге ұшырайды.

Атмосфераның шуммен ластануы.

Ғылыммен техниканның қарқынды дамуы кезінде атмосферанның шуммен ластануы да бірқатар зардаптарын тигізуде. Денгейі шамамен 90-120 дицибел болатын шулар адамның жүйке жүйесіне әсер етіп, есту органбарының қызметін нашарлатып, тіпті кейбір жағдайларда жүйке - психикалық аурулардың пайда болуына сеп болады. Бұнымен гепортония, асқазанның жарасы, организімнің эндокринді системасының бұзылуы сиақты аурулардың пайда болуына, нерв клеткаларына дегенеграциялануы әкеп соғады. Үздіксіз қатты шум әсерінен перферекциялық қан тамырлары тарылып, бұлшық еттер мен миға қаның келіп жетуі қиындайды. Денгейі 130 децебелден асатын шу акустикалық травмалар туғызады.

Батыстың бір қатар елдерінде әскерей аэродромдар маңындағ елді мекендер түрғындардың үнемі үшып түратын реактивті самолеттердің шуынан жүректің миокарді инфарікті, жыныс органдарды қызметінің әлсіреуі сияқты аурулар жиілеген. Жануарларда әсіресе құстарда жұмыртқалар салу, сиырлардың сүт беру қабілеті төмендеген.

Атмосфералық ауаның ластануының зардаптары

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.