Жұмыспен қамту органдарының қызметі

І.Кіріспе ... ... ...3
ІІ. Негізгі бөлім: Жұмыспен қамту органдарының қызметі ... ... ... ... ... 4
2.1. Еңбек құқығындағы жұмыспен қамту ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.2. Жұмыспен қамту жөніндегі уәкілетті органның қызметі ... ... ... ... ... 6
2.3. Жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.4. Еңбек делдалдығы ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ІІІ. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ...28

Қазақстанның және өзге де кеңестік мемлекеттердің нарықтық қатынастарға өтуі Кеңестік Одақ 1930 жылдан 1991 жылдарға дейін білмеген жұмыссыздықтың пайда болуына және еңбек нарығының туындауына алып келді. Қазіргі кезде жұмыссыздық мәселесі елдің миллиондаған еңбекке қабілетті халқына таныс. Қазіргі заманда еңбек нарығы азаматтарды лайық жұмыспен тиімді қамтамасыз етумен, жұмыс күшіне қатысты ұсыныстар мен сұраныстарды қанағаттандырумен байланысты экономикалық және құқықтық қатынастардың жиынтығын білдіреді. Бұл қатынастардың субъектілері болып әрқайсысы еңбек арығында ортақ және ерекше мүдделерге ие жұмыссыз тұлғалар, жұмыс берушілер мен мемлекет болып табылады. Жұмыс күшінің иесі ретіндегі азаматтар еңбек нарығында тиісті ақылы жұмыс табуға тырысады. Жұмыс беруші табыс табу мақсатында өзінің негізгі қызметін жүзеге асыру үшін тиісті жұмыс күшін табуға тырысады. Бұл ретте, мемлекет аталған қатынастардың өркениетті түрде даму және жұмыс беруші мен қызметкерден тиісті салықтар жинау мақсатын иелене отырып, реттеуші және үйлестіруші болып табылады. Еңбек нарығын жұмыс берушілер мен жалданбалы қызметкерлер еңбек шарттарын бекітетін, еңбек құқығы қатынастарына түсетін құқықтық кеңістік ретінде де қарастыруға болады. Кең мағынада, мұндай құқықтық кеңістік ретінде Қазақстан Республикасының бүкіл аумағы, шетелдердегі Қазақстан Республикасының елшіліктері мен консулдықтарының аумақтары табылады. Алайда, көп жағдайда мұндай құқықтық кеңістік ретінде азаматтарды жұмысқа қабылдайтын ұйымдардың аумағын түсінуге болады. Аталған құқықтық кеңістіктердің шектері «қатып қалған» статистикалық сипатқа ие емес. Еңбек нарығының құқықтық кеңістігінің шектерін өзгерту мүмкіндігі еңбектің қозғалысымен байланысты.

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы 2007ж.
2. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі. Алматы 2009ж
3. Қазақстан Республикасының «Халықты жұмыспен қамту» туралы 2001ж 23 қаңтар Заңы
4. www.enbek.kz
5. www.google.kz

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

ІІ. Негізгі бөлім: Жұмыспен қамту органдарының қызметі ... ... ... ... ... 4

2.1. Еңбек құқығындағы жұмыспен қамту
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..5

2.2. Жұмыспен қамту жөніндегі уәкілетті органның
қызметі ... ... ... ... ... 6
2.3. Жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9

2.4. Еңбек
делдалдығы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .24

ІІІ. Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..26

Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 8

Кіріспе

Қазақстанның және өзге де кеңестік мемлекеттердің нарықтық
қатынастарға өтуі Кеңестік Одақ 1930 жылдан 1991 жылдарға дейін білмеген
жұмыссыздықтың пайда болуына және еңбек нарығының туындауына алып келді.
Қазіргі кезде жұмыссыздық мәселесі елдің миллиондаған еңбекке қабілетті
халқына таныс. Қазіргі заманда еңбек нарығы азаматтарды лайық жұмыспен
тиімді қамтамасыз етумен, жұмыс күшіне қатысты ұсыныстар мен сұраныстарды
қанағаттандырумен байланысты экономикалық және құқықтық қатынастардың
жиынтығын білдіреді. Бұл қатынастардың субъектілері болып әрқайсысы еңбек
арығында ортақ және ерекше мүдделерге ие жұмыссыз тұлғалар, жұмыс берушілер
мен мемлекет болып табылады. Жұмыс күшінің иесі ретіндегі азаматтар еңбек
нарығында тиісті ақылы жұмыс табуға тырысады. Жұмыс беруші табыс табу
мақсатында өзінің негізгі қызметін жүзеге асыру үшін тиісті жұмыс күшін
табуға тырысады. Бұл ретте, мемлекет аталған қатынастардың өркениетті түрде
даму және жұмыс беруші мен қызметкерден тиісті салықтар жинау мақсатын
иелене отырып, реттеуші және үйлестіруші болып табылады. Еңбек нарығын
жұмыс берушілер мен жалданбалы қызметкерлер еңбек шарттарын бекітетін,
еңбек құқығы қатынастарына түсетін құқықтық кеңістік ретінде де қарастыруға
болады. Кең мағынада, мұндай құқықтық кеңістік ретінде Қазақстан
Республикасының бүкіл аумағы, шетелдердегі Қазақстан Республикасының
елшіліктері мен консулдықтарының аумақтары табылады. Алайда, көп жағдайда
мұндай құқықтық кеңістік ретінде азаматтарды жұмысқа қабылдайтын
ұйымдардың аумағын түсінуге болады. Аталған құқықтық
кеңістіктердің шектері қатып қалған статистикалық сипатқа ие емес. Еңбек
нарығының құқықтық кеңістігінің шектерін өзгерту мүмкіндігі еңбектің
қозғалысымен байланысты. Халықтың жұмыс істейтін бөлігі Қазақстан
Республикасының аумағында да, бұл аумақтан тыс жерлерде де жұмысқа тұрып,
одан өз еркімен шыға алады. Сонымен, еңбектің қозғалысы (халықтың көшіп-
қонуы) еңбек нарығының, оның құқықтық кеңістігінің құрамдас бөлігі болып
табылады.

Мемлекеттің еңбек нарығындағы негізгі және басты функциясы - бұл
еңбек нарығының өркениеттік нысандарын қамтамасыз ету және дамыту. Қазіргі
кезде бұл мақсатты жүзеге асыруға Қазақстан Республикасының Еңбек және
халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің қарамағына кіретін халықты
жұмыспен қамту және жұмысқа орналастыру жөніндегі мемлекеттік органдар
жүзеге асырады.

2.1.Еңбек құқығындағы жұмыспен қамту ұғымы

Халықты жұмыспен қамту саласындағы құқықтық, экономикалық және ұйымдық
қатынастарды Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтарда қабылданған
“Халықты жұмыспен қамту туралы” Заңы реттейді.

“Жұмыспен қамтылу дегеніміз - азаматтардың Қазақстан Республикасының
Конституциясына, заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілерге қайшы
келмейтін жеке қажеттіліктерін қанағаттандыруға байланысты және оларға
табыс немесе кіріс әкелетін қызметі.” Басқаша айтар болсақ, жұмыспен
қамтылған тұлға - бұл өзінің еңбекке құқығын іс жүзінде асырушы, яғни,
еңбек қызметіне қатысушы тұлға. Бұл ретте ескеретін бір жайт, ҚР
Конституциясына және ҚР “ҚР еңбек туралы” заңына сәйкес азаматтарға
өздерінің еңбекке қабілетін дербес шешудің айрықша құқығы тиесілі. Заңдарда
көзделмесе, еңбекке мәжбүрлеудің қандай да бір нысанына жол берілмейді.

Азаматтардың қызметі, олардың мамандық, жұмыспен қамтылу, соның ішінде
ақы төленетін жұмысты атқарумен байланысты емес жұмыспен қамтылу (бала
тәрбиелеу, үй шаруашылығын жүргізу, қоғамдық қызмет) түрі мен сипатын
талдап алуы олардың еріктілігіне ғана негізделген. Заңдарда көзделген
реттерден басқа кезде азаматтарды еңбек етуге әкімшілік жолмен және өзге де
күштеудің кез келген нысандарына жол берілмейді. “Әркімнің еңбек ету
бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар. Еріксіз
еңбекке соттыңүкімі бойынша не төтенше жағдайда немесе соғыс жағдайында
ғана жол беріледі” делінген Қазақстан Республикасы Конституциясының 24-
бабының 1 тармағында.Заңда жұмыспен қамтылған азаматтардың санаттары
белгіленген. Оларға мыналар жатады:

- жеке еңбек шартымен жұмыс істейтін, оның ішінде толық, толық емес жұмыс
уақыты жағдайларында сыйақы үшін жұмыс орындайтын немесе өзге де ақы
төленетін жұмысы (қызметі). Кірісі бар азаматтар:

- кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатындар;

- өз бетімен жұмыспен айналысатындар;

- қосалқы кәсіпкершілікпен айналысатындар және өнімді шарттар бойынша
өткізетіндер;

- жұмысты азаматтық-құқық сипаттағы шарттар бойынша орындайтын азаматтар;

- өндірістік кооперативтердің мүшелері;

- ақы төленетін қызметке сайланғандар, тағайындалғандар немесе
бекітілгендер;

- Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, ұлттық қауіпсіздік
органдарына, Ішкі істер министрлігінің ішкі әскерлерінде, Республикалық
ұланда, Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің бөлімдерінде және өзге
де әскери құрылымдарда қызмет атқарып жүрген азаматтар.Біздің
мемлекетіміз азаматтардың жұмыспен нәтижелі әрі еркін таңдау арқылы
қамтылуына жәрдемдесетін саясат жүргізілуін қамтамасыз етеді.

2.2. Жұмыспен қамту жөніндегі уәкілетті органның қызметі.Жұмыспен қамту
мәселелерi жөнiндегi уәкiлетті орган - жергiлiктi атқарушы органдардың
халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесудi және аймақтық деңгейде жұмыссыздықтан
әлеуметтiк қорғауды қамтамасыз етушi құрылымдық бөлiмшесi (бұдан әрi –
уәкiлетті орган). Уәкiлетті орган өз жұмысында Қазақстан Республикасының
Конституциясын, халықты жұмыспен қамту туралы заңнаманы, Қазақстан
Республикасы Президентiнiң кесiмдерiн, Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң
қаулыларын, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау
министрлiгi алқасының шешiмдерi мен бұйрықтарын, Әкiмнiң шешiмдерiн, басқа
да нормативтiк кесiмдердi, сондай-ақ осы Ереженi басшылыққа
алады. Уәкiлеттi органның қызмет тәртiбi, қаржыландыру көздерi, құқықтық
мәртебесi мен жауапкершiлiгi Қазақстан Республикасының заңнамалық
кесiмдерiмен белгiленедi.

Уәкiлеттi органның негiзгi мiндеттерi:Азаматтарды жұмысқа орналастыруға,
жұмыссыздарды оқытуға жәрдемдесу және әлеуметтiк қолдау жөнiндегi жұмысты
ұйымдастыру;
Еңбек рыногының жағдайына талдау мен болжам жасау, осының негiзiнде халықты
жұмыспен қамтудың перспективалық және ағымдағы бағдарламаларына ұсыныстар
әзiрлеу және оларды iске асыруды қамтамасыз ету. Еңбек рыногы бойынша
дерекқор қалыптастыру;
Азаматтардың жұмысқа орналасу кезеңiн қысқартуға, жұмыссыздар мен жұмыс
берушiлерге қызмет көрсетуге арналған iс-шаралар тiзбесiнiң сапасын
арттыруға және ұлғайтуға бағытталған жұмыстың жаңа прогрессивтi нысандары
мен әдiстерiн енгiзу;
Бағдарламалар мен қызметтерге ұсыныстар әзiрлеу, жұмыс iздеп жүрген
азаматтармен және жұмыссыздармен iс-қимылды жақсарту жөнiндегi
автоматтандырылған ақпараттық жүйенi енгiзу болып табылады.

Уәкiлетті орган өзiне жүктелген мiндеттерге сәйкес: еңбек рыногының
жағдайына талдау және болжам жасауды, қаланың (ауданның) әлеуметтiк-
экономикалық дамуының индикативтiк жоспары негiзiнде халықты жұмыспен қамту
бағдарламаларына ұсыныстар әзiрлеудi жүзеге асырады, олардың орындалуын
ұйымдастырады. Еңбек рыногының жағдайы туралы халықты, жергiлiктi атқарушы
органдар мен Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау
министрлiгiн хабарландырады; халықты жұмыспен қамтудың аймақтық
бағдарламалары мен нысаналы топтарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесудi
қамтамасыз етушi арнаулы iс-шараларды iске асырады; өтiнiшпен барған
азаматтар мен жұмыссыздарды жұмысқа тұрудың мүмкiндiгi туралы, ал жұмыс
берушiлердi - жұмыс күшiмен қамтамасыз етудiң мүмкiндiгi туралы
хабарландырады; уәкiлеттi органға барған азаматтарды қабылдауды, есепке
алуды және тiркеудi жүргiзедi, жұмысқа орналасуға жәрдем көрсетедi,
кәсiптiк бағдарлануда тегiн қызметпен қамтамасыз етедi;жұмыссыз азаматтарды
өтiнiшпен барған күннен бастап 10 күннен кешiктiрмей тiркейдi және оларды
есепке алады; жұмыссыздарға жұмыссыз ретiнде тiркелгендiгi туралы анықтама
бередi; жұмыссыздарды олардың келiсуiмен қоғамдық жұмыстарға жiбередi;
бос жұмыс орындарының (бос лауазымдардың), оқу орындарының
автоматтандырылған дерекқорын қалыптастырады және осының негiзiнде халық
пен жұмыс берушiлердi еңбек рыногындағы жағдай, жұмысқа орналасу және
кәсiптiк оқытудың мүмкiндiктерi туралы, олардың даярлығын қамтамасыз ете
отырып, толық және шынайы ақпаратпен қамтамасыз етедi;жұмыс берушiлерге,
олардың меншiк нысандарына қарамастан қажеттi қызметкерлердi iрiктеуге
көмек көрсетедi; жұмыссыз азаматтардың бiлiктiлiгi мен еңбек рыногының
талаптарын ескере отырып, оларды кәсiптiк оқытуды ұйымдастырады;жұмыссыз
азаматтардың өзiн өзі жұмыспен қамтуын және жұмыспен қамтудың басқада
нысандарын ұйымдастыруына жәрдемдеседi; мынадай ұсыныстарды әзiрлейдi және
жергiлiктi атқарушы органдардың қарауына ұсынады:тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық
бiрлiктер аумағында тұратын халықтың нысаналы топтары мен оларды қорғау
жөнiндегi әлеуметтiк шараларды анықтау туралы ұсыныстар;олардың
аумақтарында орналасқан ұйымдарда ақы төленетiн қоғамдық жұмыстарды
ұйымдастыру және жүргiзу туралы ұсыныстар;атқарушы өкiмет органдары, жұмыс
берушiлер бiрлестiктерi мен кәсiподақтар өкiлдерiнен құрылатын, халықты
жұмыспен қамту мәселелерiн қарайтын консультативтiк комиссиялар мен жұмыс
топтарының жұмысына қатысады; ақы төленетiн қоғамдық жұмыстарды жүргiзу
жұмыссыздарды кәсiптiк оқытуды жүзеге асыру үшiн ұйымдарды iрiктеудi жүзеге
асырады, ақы төленетiн қоғамдық жұмыстарды жүргiзуге, жұмыссыздарды
кәсiптiк оқытуға шарт жасасады; жергiлiктi еңбек рыногiндегi ахуалды
ескере отырып аймаққа шетелдiк жұмыс күшiн тартудың тиiмдiлiгi туралы
қорытынды бередi, ұйымдардың қосымша жұмыс орындарын құру, шетелдiк
қызметкерлердi алмастыру мақсатымен жергiлiктi мамандарды оқыту жөнiндегi
мiндеттемелерiн орындауын бақылайды;халықтың және заңды тұлғалардың
арасында ақпараттық-түсiндiру жұмыстарын жүргiзедi, белгiленген тәртiппен
өздерiнiң құзыретiне енетiн мәселелер бойынша азаматтардың хаттарын,
шағымдары мен жеке өтiнiштерiн қарайды;республикадағы басқа аймақтардың
уәкiлеттi органдарымен тәжiрибе алмасады, жұмыспен қамту мәселелерi бойынша
семинар, консультациялар өткiзедi;уәкiлетті орган еңбек делдалдығымен
айналысатын жеке меншiк жұмыспен қамту агенттiктерiмен, жұмыс берушiлермен
жұмысқа орналастыру, жұмыс орындарын құру және республикалық, аймақтық
жұмыспен қамту бағдарламаларын iске асыру мәселелерi жөнiнде бірлесіп
әрекет етеді.
2.3. Жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің қызметі

Қазіргі уақытта жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің (ЖЖҚА) рыногы
негізінен қалыптасты деп айтуға болады, және жыл сайын оның дамуында
біршама сапалы және сандық өсу байқалады. Бірақ, заңдық, инфрақұрылымдық,
функционалдық-техникалық және өзге де сипаттағы өзекті мәселелері толық
шешіліп қалыптасқан, теңгерілген жүйе деп айтуға әлі ерте.Қазіргі уақытта,
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігінің ресми деректері бойынша жалпы республика бойынша тіркелген
74 жеке жұмыспен қамту агенттіктері бар.Кейінгі жылдары жұмысқа орналастыру
және ірі қалаларда кадрларды іріктеу бойынша коммерциялық агенттіктер
санының көбею тенденциясы айқын байқалады. Мәселен, ресми тіркелген ЖЖҚА
жалпы санының шамамен 50% Астана қаласында орналасқан. Сонымен қатар,
бірқатар облыстарда тіркелген жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің саны өте
аз, не мұндай ЖЖҚА-лар мүлдем жоқ. Мысалы, Қызылорда облысында бір де бір
жеке жұмыспен қамту агенттігі жоқ.

ЖЖҚА орналасуының өңірлік дисбалансын шетелдік жұмыс күшін тартумен
және Қазақстан Республикасынан жұмыс күшін шетелге шығарумен байланысты
қызметті жүргізуге Министрліктің лицензияларын алған заңды және жеке
тұлғалар жөніндегі соңғы деректер растайды.Жалпы өңірлік дисбаланс
көбінесе, облыстық еңбек рыноктарында жұмыс күшіне сұраныс мен ұсыныстың
ара қатынасына сәйкес қалыптасатын нақты жағдайға байланысты болады. Бұдан
басқа, бірқатар облыстарда шалғайлардағы делдалдық жұмысты бас офистері
қалаларда тіркелген ЖЖҚА филиалдары жүзеге асырады.

Қазақстанда жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің жұмысын реттейтін
бөлек мамандандырылған заң жоқ. Сондықтан, жеке еңбек делдалдығы саласында
қолданылатын негізгі заң Халықты жұмыспен қамту туралы Қазақстан
Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы № 149-ІІ Заңы болып табылады, ол
халықты жұмыспен қамту саласындағы құқықтық, экономикалық және ұйымдық
қатынастарды реттейді. Жеке жұмыспен қамту агенттіктеріне қатысты мынадай
нормалар қолданылады:

ЖЖҚА-нің еңбек делдалдығымен айналысу құқығы ескеріледі және қандай жеке
немесе заңды тұлға жеке жұмыспен қамту агенттігі деген анықтамаға
жататынына түсінік беріледі (1- бөлім, 1-бап);

-ЖЖҚА шарттық негізде көрсететін қызметтердің тізбесі келтіріледі; ЖЖҚА-
нің мемлекеттік органдармен және жұмыс берушілермен әрекеттестік
қажеттілігі айтылады; Қазақстан азаматтарына шетелге жұмысқа орналасу және
шетелдік жұмыс күшін Қазақстанға тарту жөніндегі делдалдық көмекті ЖЖҚА
лицензия бойынша жүзеге асыратыны белгіленеді (2-тарау, 10-бап);

-азаматтардың ЖЖҚА-де жұмысқа орналасу, ЖЖҚА-де консультациялар мен
ақпарат алу, ЖЖҚА мен орталық атқарушы органдардағы немесе соттағы олардың
лауазымды адамдарының шешіміне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдану
жөніндегі мәселелері бойынша өтініш беру құқығы айтылады (3-тарау, 13-бап);

-ЖЖҚА-нің уәкілетті органдарға өз қызметінің нәтижелері бойынша
статистикалық деректер беру жөніндегі міндеттері белгіленеді (4-бөлім, 21-
бап) және жұмыспен қамту туралы заңнаманы бұзғаны үшін ЖЖҚА-нің
жауапкершілігі ескеріледі (4-тарау., 23-бап).

Жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің қызметіне Жұмыспен қамту туралы
Заңнан басқа Қазақстан Республикасының Халықтың көші-қоны туралы 1997
жылғы 13 желтоқсандағы № 204-І, Лицензиялау туралы 1995 жылғы 17
сәуірдегі № 2200 Заңдары қолданылады. Халықтың көші-қоны туралы Заң
шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасының
аумағында және Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелде еңбек және
кәсіптік қызметін жүзеге асырудың тәртібін белгілейді. Атап айтқанда, бұл
мәселелерге жеке тарау арналған. Лицензиялау туралы қызметті немесе
лицензияауға жататын белгілі бір әрекеттерді мемлекеттік диценщзиялаумен
байланысты қатынастарды реттейді. Атап айтқанда, бұл заң жеке жұмыспен
қамту агенттіктерінің Қазақстан азаматтарына шетелде жұмысқа орналасу және
шетелдік жұмыс күшін Қазақстанға тарту бойынша көрсететін делдалдық
көмегіне қолданылады. Сондай-ақ, аталған үш заңнан басқа жеке жұмыспен
қамту агенттіктерінің қызмет етуіне арналған заң базасын түрлі деңгейдегі
уәкілетті органдар қабылдаған бірқатар нормативтік актілер (қаулылар,
бұйрықтар, ережелер, нұсқаулықтар) құрайды. Мысалы, Халықты жұмыспен қамту
туралы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 17
наурыздағы № 322 қаулысы қабылданды, оған қосымшаҚазақстан Республикасына
шетелдік жұмыс күшін тартуға квота белгілеу ережесі және жұмыс берушілерге
рұқсат берудің шарттары мен тәртібі деген берілді. Сондай-ақ, жеке еңбек
делдалдығының аясы, еңбек қызметіне қатысты бірқатар мемлекетаралық
келісімдермен реттелуі мүмкін. Мысалы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің
1999 жылғы 24 шілдедегі № 1060 қаулысымен қабылданған Қазақстан
Республикасының Үкіметі мен Әзербайжан Республикасының Үкіметі арасындағы
Қазақстан Республикасының аумағында уақытша жұмыс істейтін Әзербайжан
Республикасы азаматтарының және Әзербайжан Республикасының аумағында
уақытша жұмыс істейтін Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбек қызметі
және оларды әлеуметтік қорғау туралы келісім.

Қазақстан Республикасының Жеке жұмыспен қамту агенттіктері туралы
Халықаралық Еңбек Ұйымының 1997 жылғы 19 маусымдағы № 181 Конвенциясын
бекіту туралы мәселе ерекше назар аударарлық. Қазақстан бұл Конвенцияны
бекіткен жоқ. Халықаралық құқық қолдану тәжірибесіне сәйкес Қазақстан
Республикасы бекіткен халықаралық шарттардың ұлттық заңнама алдында
басымдығы болады. Демек, жергілікті заңдарды конвенцияның ережелерімен
сәйкестікке келтіру, қазақстандық тараптың мүддесіне әсері болуы мүмкін.
Мысалы, конвенцияда жеке жұмыспен қамту агенттіктері қызметкерлерден
тікелей не жанама, толық не ішінара ешқандай гонорар немесе басқа да
алымдар алмайды деп жазылған (7-бап, 1-тармақ). Егер бұл талап
Қазақстанда толық және жедел іске асырылған жағдайда, көптеген жергілікті
ЖЖҚА едәуір қаржы шығындарына ұшырайды, нәтижесінде көптеген агенттіктер өз
қызметін тоқтатуға мәжбүр болады. Мұның салдарынан мүдделеріне қысым
жасалатын, нақты адамдар – Қазақстан Республикасының азаматтары сияқты,
өзінің қалыптасуының алғашқы сатысында тұрған, сондықтан да осындай шұғыл
өзгерістерге әлсіз қазақстандық жеке делдалдық рыногына да қысым жасалады.
7-баптың 2-тармағы шеңберінде мүдделі тарапқа 1-тармақтың ережелерінен
бірқатар алып тастаулар жасау мүмкіндіктері берілетінін айта кеткен жөн.
Бұл ымыралық шешім әзірлеу мүмкіндігін көздейді. Осыған байланысты,
Қазақстанның жоғарыда аталған конвенцияны бекіту тиімділігінің дәрежесі
туралы мәселені зерттеу жөнінде жұмыс тобын құру мүмкін деп есептейміз.
Топтың құрамына Министрліктің, Халықаралық Еңбек Ұйымының өкілдері,
қазақстандық кәсіподақтар өкілдері, қазақстандық жеке жұмыспен қамту
агенттіктерінің қызметшілері және Қазақстан және басқа мемлекет
азаматтарының қатарындағы тәуелсіз сарапшылар кіре алар еді. Топтың алдына
қойылған міндеттерге мәселені жан-жақты зерттеу, көзқарастарды келістіру
және республика басшылығы үшін, соның негізінде осы не өзге шешім
қабылдануы мүмкін ұсынымдар әзірлеу енер еді.

Министрлік ЖЖҚА қызметіне бақылауды жүзеге асырады. Жеке агенттіктер
үшін жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті органның алдындағы
есептеме бойынша міндетті заңмен бекітілген процедуралардан басқа,
Министрлік тарапынан ЖЖҚА қызметіне бақылаудың негізгі практикалық тетігі
мерзімдік тексеру жүйесі болып табылады, оның барысында жергілікті еңбек,
жұмыспен қамту және халықты әлеуметтік қорғау департаменттерінің өкілдері
агенттіктерге, олардың қызметінің Қазақстан Республикасының заңнамасына
және еңбек делдалдығы аясында белгіленген ережелер мен жазбаша өкімдерге
сәйкестігіне жаппай немесе іріктеу тексерістерін жүргізеді. Атап айтқанда,
ЖЖҚА ресми тіркелуі, мәлімдеген қызметіне сәйкес лицензиясы, қаржы және
статистикалық есептілігі болуы тексеріледі. Бұдан басқа, агенттікте,
тізбесі үкімет қаулысымен бекітілген міндетті техникалық жабдықтың болуына
тексеріс жүргізілуі мүмкін. Сондай-ақ, ЖЖҚА қызметіне жанама тетіктер
арқылы, атап айтқанда, басқа министрліктер мен ведомстволардан (ҚР СІМ,
Салық комитеті, ҚР ІІМ) келіп түсетін ақпарат есебінен бақылау
жүргізіледі.Жалпы, Министрлікте және жергілікті органдарда, жеке жұмыспен
қамту агенттіктерінің даму саласын толық бағалы бақылау үшін мүмкіндіктері
жеткіліксіз екенін айта кеткен жөн. Бұл еңбек делдалдығы саласында
толыққанды заң және құқық қолдану базасының болмауы сияқты - объективті,
сондай-ақ бақылаудың нақты тетіктері мен қажетті материалдық, техникалық
және кадрлар ресурстарының жетіспеуі сияқты - субъективті факторларға
байланысты.

Қазақстан Республикасындағы ЖЖҚА қызметінің негізгі аясы, бәрінен
бұрын, еңбек делдалдығы саласына және жұмыспен қамту мәселелерін шешуге
жәрдемдесуге қатысты. Атап айтқанда, Халықты жұмыспен қамту туралы Заңға
сәйкес жеке жұмыспен қамту агенттіктері азаматтарға шарттық негізде мынадай
қызметтер көрсетеді:

-жұмыспен қамту және еңбек туралы заңнама мәселелері жөнінде
консультациялар;

-бос жұмыс орындарына жұмысқа орналасу мүмкіндіктері туралы ақпарат
беру;

-жұмыс орындарын іздеуге көмектесу;

-азаматтарды, кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, кәсіптік даярлау
және қайта даярлау.

-Бұдан басқа, ЖЖҚА Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
лицензия негізінде азаматтарды шетелдерге жұмысқа орналастыру және шетелдік
жұмыс күшін Қазақстан Республикасына тарту жөнінде делдалдық көмек
көрсетеді. Мәселен, жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі органдар мен ЖЖҚА
негізінен толық, еркін таңдаған және өнімді жұмыспен қамтуға жәрдемдесу -
жалпы бір міндетті атқарады, олардың қызметі бірін бірі өзара толықтырады.
Бұл қазақстандық заңнама әр тарап үшін белгілеген жауаптылық аясының
белгілі шеңберінде жүргізіледі.

-Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында ЖЖҚА түрлі нысандары
дамыған. Бұл санатқа ішкі рынокта жұмыс істейтін жұмысқа орналастыру
жөнінде қызметтер көрсететін агенттіктер, шетелге жұмысқа орналастыру
жөнінде қызметтер және басқа елдерден жұмыс күшін тарту жөнінде қызметтер
көрсететін агенттіктер, сондай-ақ бірінші кезекте жұмыс берушілер
сұранысына бағдарланған түрлі рекрутингтік және кадрлық компаниялар жатады.

Жақын шет елдер (әдетте, бұл жерде ТМД елдері қарастырылады).

-Қазақстаннан лицензия бойынша жұмыс күшін шығарудың негізгі үлесі
Ресей Федерациясына келеді. Ресми деректер бойынша Ресей қазіргі уақытта
жақын шетел елдері ішінде, Қазақстан азаматтарын жұмысқа орналастыру
жүргізілетін жалғыз мемлекет болып табылады.

Алыс шет елдер. Ресми деректерге сәйкес жұмыс күшін шетелге заңды
шығарудың 90 пайызы Оңтүстік Кореяға келеді. Сонымен қатар, сарапшылық
бағалар қазақстандық жұмыс күшінің басқа мемлекеттерде де болуын растайды.
Бірақ, қазір бұл бағыттар бойынша ресми статистика жоқ. Бірақ алыс шетел
деп аталатын барлық елдер арасынан, болуы мүмкін жаңсақтықты түзеткенде де
Қазақстаннан баратын еңбек мигранттарын қабылдайтын негізгі мемлекет
Оңтүстік Корея болып тұр.

-Қазақстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.