Аралас сабақ және оның бөлімдері
КІРІСПЕ
АРАЛАС САБАҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ БӨЛІМДЕРІ
ЖИНАҚТАП ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
ҚОРЫТЫНДЫ ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
СЕМИНАР, ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАР, МЕКТЕП ДӘРІСІ
ОҚЫТУДЫҢ ЭВРИСТИКАЛЫҚ ТҮРЛЕРІ
ЫҚПАЛДАСТЫҚ САБАҚ, БАЙҚАУЛАР
АРАЛАС САБАҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ БӨЛІМДЕРІ
ЖИНАҚТАП ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
ҚОРЫТЫНДЫ ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
СЕМИНАР, ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАР, МЕКТЕП ДӘРІСІ
ОҚЫТУДЫҢ ЭВРИСТИКАЛЫҚ ТҮРЛЕРІ
ЫҚПАЛДАСТЫҚ САБАҚ, БАЙҚАУЛАР
Оқушылардың оқу жұмысының көптеген түрлері бар. Олар сабақ, кеңес, сынақ, семинар және конферен-ция, оқу саяхаттары болып бөлінеді. Мемлекетгік мектептерде оқытудың негізгі түрі — сынып-сабақ деп аталады. Бұл жердегі сынып — бірыңғай базалық білім алатын, жастары шамалас, құрамы тұрақты оқушылар тобы. Ал сабақ — сынып оқушыларының 40-45 минуттан тұратын оқуы. Бұндай оқудың санын мектептің оқу жоспары, ал мазмұнын мемлекеттік стаңдарт пен оқу бағдарламасы айқындайды
Практикада тарихты оқыту ортақ, ұқсас белгілері көп сабақтар арқылы жүргізіледі. Соған сәйкес ғалымдар сабақ типтерін олардың негізгі мазмұнына, дидактикалық мақсаттарына, өткізу тәсілдеріне, оқыту процесінің буындарына қарай топтастырады.
Көрнекті әдіскер А. А Ваганнің пікірінше, оқыту процесінде оның негізгі бөлімдері, қысқаруы немесе кеңеюі, бір немесе бірнеше сабақта іске асуы мүмкін. Осы жағдайлар практикада ескеріліп, сабақтар барлық құрамды бөлімдері сақталып немере белгілі бір бөлігі басым болып жүргізілуі мүмкін. Оқытуда бөлімдердің үйлесуін сабақтың құрылымы деп атайды.
Кейбір топтастыруда сабақты жүргізу әдісі (дәріс-сабақ, пікірталас-сабақ, кино-сабақ, зертханалық сабақ); оқушылардың әрекеті (жинақтау сабағы, проблемалық); материал сипаты (жаңа деректі игеру) басшылыққа алынады. Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке жатқызуға болады.
Практикада тарихты оқыту ортақ, ұқсас белгілері көп сабақтар арқылы жүргізіледі. Соған сәйкес ғалымдар сабақ типтерін олардың негізгі мазмұнына, дидактикалық мақсаттарына, өткізу тәсілдеріне, оқыту процесінің буындарына қарай топтастырады.
Көрнекті әдіскер А. А Ваганнің пікірінше, оқыту процесінде оның негізгі бөлімдері, қысқаруы немесе кеңеюі, бір немесе бірнеше сабақта іске асуы мүмкін. Осы жағдайлар практикада ескеріліп, сабақтар барлық құрамды бөлімдері сақталып немере белгілі бір бөлігі басым болып жүргізілуі мүмкін. Оқытуда бөлімдердің үйлесуін сабақтың құрылымы деп атайды.
Кейбір топтастыруда сабақты жүргізу әдісі (дәріс-сабақ, пікірталас-сабақ, кино-сабақ, зертханалық сабақ); оқушылардың әрекеті (жинақтау сабағы, проблемалық); материал сипаты (жаңа деректі игеру) басшылыққа алынады. Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке жатқызуға болады.
КІРІСПЕ
Оқушылардың оқу жұмысының көптеген түрлері бар. Олар сабақ, кеңес,
сынақ, семинар және конферен-ция, оқу саяхаттары болып бөлінеді.
Мемлекетгік мектептерде оқытудың негізгі түрі — сынып-сабақ деп аталады.
Бұл жердегі сынып — бірыңғай базалық білім алатын, жастары шамалас, құрамы
тұрақты оқушылар тобы. Ал сабақ — сынып оқушыларының 40-45 минуттан тұратын
оқуы. Бұндай оқудың санын мектептің оқу жоспары, ал мазмұнын мемлекеттік
стаңдарт пен оқу бағдарламасы айқындайды
Практикада тарихты оқыту ортақ, ұқсас белгілері көп сабақтар арқылы
жүргізіледі. Соған сәйкес ғалымдар сабақ типтерін олардың негізгі
мазмұнына, дидактикалық мақсаттарына, өткізу тәсілдеріне, оқыту процесінің
буындарына қарай топтастырады.
Көрнекті әдіскер А. А Ваганнің пікірінше, оқыту процесінде оның негізгі
бөлімдері, қысқаруы немесе кеңеюі, бір немесе бірнеше сабақта іске асуы
мүмкін. Осы жағдайлар практикада ескеріліп, сабақтар барлық құрамды
бөлімдері сақталып немере белгілі бір бөлігі басым болып жүргізілуі мүмкін.
Оқытуда бөлімдердің үйлесуін сабақтың құрылымы деп атайды.
Кейбір топтастыруда сабақты жүргізу әдісі (дәріс-сабақ, пікірталас-
сабақ, кино-сабақ, зертханалық сабақ); оқушылардың әрекеті (жинақтау
сабағы, проблемалық); материал сипаты (жаңа деректі игеру) басшылыққа
алынады. Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке
жатқызуға болады.
Зерттеудің өзектілігі
Тарихи сабақ түрлерінің өзектілігі мұғалімге алдыңғы курстарда
алған негізгі білімдерін жаңғыртып, тарихтың жаңа курсының негіздеріне
жалпы сипаттама беруі тиіс. Кіріспе сабақтың мазмұнында оқушылардың жаңа
тақырыпты игеруіне көмектесетін мақсаттардың болғаны дұрыс. Қажет болған
жағдайда мұғалім бұл сабақта оқушылардың базалық білімін, негізгі
дағдыларын айқындайды.
Жаңа материалды игеру типіндегі сабақтардың мынадай түрлерін атауға
болады материалды мұғалімнің мазмұндау сабағы; мектеп дәрісі; саяхат сабақ;
киносабақ; оқушылардың хабарламалары мен баяндамаларына арналған сабақ.
Жаңа материалды игеру сабағында оқу әрекетінің бұл түрлері басым болып
келеді және сабақтың едәуір бөлігін қамтиды. Ал бекіту, қайталау, оқушылар
білімін тексеруге аз уақыт, аз көлем бөлінеді.1 осы жағдайлардың барлығы
тарихи сабақтың түрлерін танып білуде осы жұмыстың өзекті мәселесі болып
табылады.
АРАЛАС САБАҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ БӨЛІМДЕРІ
Оқушылардың білімімең дағдыларын тексеру. Аралас сабақта оқу
процесінің барлық негізгі бөлімдері қамтылатын болғандықтан оның құрама
депте атайды Мұндай сабақ алдыңғы сабақтағы білім мен дағдылардың бүгінгі
сабақ мазмұнымен байланыстарын., тексеру және есепке алу; жаңа материалды
игеруге өту; алдыңғы сабақта өтілгенді қайталап жаңа сабақты оқып-үйрену
және бекіту сияқты бөлімдерді қамтиды.
Ұйымдастыру кезеңінің кейін білім мен дағдыларды тексеру, жүзеге
асырылады, Бұл оқушының сабақта оқытатын материалды игеру, үй тапсырмасын
орындау әрекетін ұйымдастыратын мұғалімнің жұмысы. Ол ауызша, жазбаша және
ауызша-жазбаша болады.
Білімді тексеру мынадай талаптардан тұрады:
1) сұрақты негіздеу (өткен білімдерсіз алға жылжу мүмкін емес);
2) барлық оқушыларды жұмысқа жұмылдыру;
3) оқушылардың ерекшеліктерін ескеріп, тексеруді жекелей жүргізу;
4) тексеру мазмұнының жаңа сабақпен байланысы;
5) сабақ барысында тексеру кезеңін айқындау;
6) білімді бағалауды негіздеу (таным дамуының табысты болуы үшін не
істеу керек).
Сұрақ жағдайында көп уақыт алатын тәсілдерден бас тарту керек. Мысалы,
бір оқушыға көптеген сұрақ қойып, әңгімені созу, оқушының ұзақ-сонар
әңгімесі, тақтаға ұзақ, көлемді мәтін, кесте түсіру өзін ақтамайды.2
Сабақ басындағы сұрақ оқушыларды жаңа материалды игеруге дайындап,
алдыңғы сабақ тақырыбындағы сұрақтар мен тапсырмалардың мазмұнын қамтуы
тиіс. Сұрақ әлдебір мәселенің дамуы сияқты тақырыптық сипатта болғаны жөн.
Мұғалім тексеру үшін мазмұны жағынан маңызды, игерілуі жағынан күрделі
материалды таңдайды. Негізгі сұраққа онымен іштей байланыстағы қосымша
сұрақтарды тіркейді. Сұрақтың құрылымы қарапайым және дәл, балаларға
түсінікті болуы тиіс.
Тәжірибелі мұғалім сабағын сыныпта мынадай сұрақ қоюдан бастайды;
Қандай тақырыпты өттік? Алдыңғы тақырыпта не туралы сөз болды? Материал
мазмұныңдағы ең бастысы не? Одан әрі мұғалім басқа сұрақтарға ауысады.
Бірақ қай кезде де сұрақ қоюдың мақсаты тек қана білімді есепке алып,
түзету емес, сонымен бірге оны дамыту, байыту және оқушылардың танымдық,
қабілетін дамыту екендігін естен шығармау керек. Оқушы жауабы мен
тапсырманы орындауының сапасы мұғалімнің қоятын талабына байланысты.
Мысалы, жауапты қысқа, толық, қисынды етіп беру, жазуды дәптерге ұқыпты,
грамматикалық қателерсіз түсіру; әңгімелеуді оқулықтағы құжаттарға,
иллюстрацияларға сүйеніп баяндау.
Сұрақ кезінде оқушылар сыныптастарының жауаптарына пікір айтады. Ауызша
жауапқа пікір айтуға қойылатын талаптардың жаднамасы мынадай:
Деректер, қорытындылар, оқиғаларды бөліктерге бөлудің дұрыстағы және
толықтығы.
Мазмұндаудың бірізділігі және дәлелділігі.
Жаңа тарихи терминдерді қолдануы және түсіндіруі.
Карта, хронология, сандық мәліметтерді қолдануы.
Жауаптағы сөз қолдану қателері (қайталау, ұзақтық, масыл
сөздерді қолдану, тіл жұтаңдығы).
Жауаптың дұрыс жақтарын бағалаудан бастап, кемшіліктерін
тізумен аяқта.
Төменгі сынып оқушылары мұғалім әңгімесі мен оқулық мәтінін ұштастыруды
қажет ететін күрделі сұрақтардың бәріне бірдей жауап бере алмауы мүмкін.
Сондықтан оларды оқулық мазмұнына сай сұрақтарға жауап беруге үйрету керек.
Ол үшін оқушыларға қайтарар жауабының жоспарын түзуге көмектесеміз. Ол
көмек мынадай болады. Не туралы айтпақшысың? Әңгімені неден бастайсың? Одан
әрі қандай деректі айтасың? Әңгіме немен аяқталды? Қандай қорытынды жасауға
болады? Оны оқулықтан оқып бер.
Әңгіме оқушының ауызекі сөзін дамытып, білімді ауызша мазмұндау
тәсілдерін қолдану дағдысын қалыптастырады (конспектілеу немесе түсіндірме
мазмұндау, жалпы әңгіме және т.б.) Төменгі және орта буын сыныптарда
тізбектей әңгімеленеді де оқушылар тарихи себеп шарттардың байланысын жақсы
аңғара алады және өткен оқиғаға деген өзінің қатынасы қалыптасады. Олар
тарихи материалдарды талдау, жинақтау, өзі ұсынған тұжырымды дәлелдеу
арқылы тарихи жүйеде ойлауға үйренеді. Оқушылар өз жауабын оқулық
мазмұнымен салыстыру арқылы жіберген қателіктерін аңғарады.
Сұрақ көлемі шағын жазбаша және жазбаша – кескіндемелік тапсырмаларды
орындауды да қамтиды. Орта буын сыныптарда мынадай тапсырмалар қамтылуы
мүмкін; маңызды оқиғалардың күнтізбесін жасау, параграф мәтініне сұрақтар
ойластыру; терминдер және ұғымдарды анықтамасымен көшіріп жазу; жоспар
түзу; еңбек құралы мен қару-жарақтың суретін салу; кесте толтыру, тарихи
тұлғаның портреттік бейнесін жасау; нысанды картадан көрсету.
Жоғары сыныптарда тапсырмалар күрделене түседі. Оқушылар қисықтың
сұлбаны құрастырып, күрделі жоспар түзеді; ұғымдарға жазбаша анықтама
береді; партия, қозғалыс, тарихи тұлғаларға сипаттама береді; түрлі
кестелер толтырады. Сұрау кезінде жаңаны игеру, деректі түсіндіру, оқиғаны
мазмұндауда теориялық білім тұрақты түрде қолданылуы тиіс. Бұл білімдер
одан әрі нақтыланып және байи түседі.
Оқушылардың тарихқа қызығушылынып дамытуда олардың алған білімдерін
бағалаудың маңызы зор. Ол үшін түрлі тәсілдер бар. Мысалы, жауап берер
алдында материалдың оқулық бойынша
қайталау; көрсетілген жұмыс тәсілі, үлгісі бойынша тапсырманы
жазбаша орындау, сыныпта үйде дайындалған жоспар бойынша әңгімелесу.
Жаңа материалды оқуға өту кезең дидактикалық тұрғыдан , алғанда өте
маңызды. Мұғалім жаңаны оқуға оқушылардың зейінін аударады, белгісізді
тануға деген қажетті психологиялық көңіл күй қалыптастырады. Мұғалім бұл
кезеңде сабақ тақырыбын хабарлап, оның алдыңғы сабақпен байланысын атап
көрсетіп, қажет болған жағдайда негізгі ұйымдар мен түсініктерді
қайталайды. Сосын барып; жаңа материалды оқып үйренудің міндеттерін
белгілеп, танымдық сұрақтар мен тапсырмалар қояды. Олардың арасында өзекті
мәселелік сипаттағы тапсырмалар болуы мүмкін.
Жаңа материалды оқып үйрену. Сабақтың негізгі бөлігін мұғалімнің,
әңгімесі құрайды. Егер мұғалім әңгімесіне басты орын берілсе, басқа
жұмыстың бәрі де соған бағындырылады. Әңгіме оқушылардың жастық,
психологиялық ерекшеліктерін ескеріп құрылады. Төменгі сынып оқушылары бір
нәрсеге зейінін ұзақ бағыттай алмайтындықтан, олардың зейінін бағыттап
отыру үшін әрекет түрін ауыстырып отаруға тура келеді.3
Осы жағдайларды ескере келе жаңаны оқып үйренудің мазмұны тек
материалды мұғалімнің баяндауы емес, сонымен бірге оқушылардың белсенді
әрекетінен де құралатындығын аңғарамыз. Олар безендіру мен оқу картиналарын
талдау, оқытудың техникалық құралдарын қолдану, оқулықты оқу және ондағы
оқу картинасы, құжаттарды талдау арқылы білім алады.
Жаңаны ауызша түсіндіргенде немесе оқулықтан оқығаңда оқушылар көп
аспектілі мазмұннан бұрын бір желілі материалды жақсы игеретіндігі белгілі.
Мұғалім оқулықтың мазмұнына түзету жасай отырып, барынша маңызды, күрделі
бөлігін басты деректер, жарқын да бейнелі мәселелермен толықтырып
түсіндіреді. Оқулық мазмұнын игеруге Жеңіл тұстарын мұғалім оқушылардың
үйде өз беттерінше оқуына қалдырады. Басты назар күрделі теориялық
материалға, базалық білімге аударылады.
Бекіту деп сабақта етілген материалды екінші қайтара жаңғыртып, ой
елегінен өткізуді айтамыз. Бекіту мақсаты — сабақта өтілген материалды есте
сақтап, жаңа мен бұрынғы білімді байланыстырып, оқушылардың зейінін ұштап,
сонымен бірге жаңа білімдерді игеруін тексеру.4
Сабақтағы бастапқы бекітудің, орны оқып - үйренетін материалдың
сипатына байланысты. Мысалы, жарқын, көтеріңкі сезімдегі мазмұнды бекіту
тәсілін қолдану үшін үзуге болмайды. Бірақ материал дербес, қисындық
жағынан тұтас бөліктерге бөлініп, үлкен теориялық жүк арқалап тұрса,
кезеңдер бойынша бекіту қажет.
Базалық білімді бекіту мұғалім түсіндіруінен соң бірден басталады. Бұл
кезде өзінің дерексіздігімен тез ұмытылатын түйінді оқиғалар; тарихи
оқиғалардың сабақтастығы; олардың мазмұны, географиялық атаулар, даталар
мен есімдер қайталанады. Әңгімелесудің сұрақтары қысқа, нақты жауап беруді
талап ететіндей әрі шағын болуы тиіс. Жоғары сыныптарда мұндай сипаттағы
бекітуді мұғалім немесе оқушы жасайтын қорытынды тұжырым немесе мұғалімнің
түйінді сөзі алмастырады.
Ағымдағы қайталау. Түсіндіру барысында мұғалім ағымдағы қайталау
жүргізеді. Ол бұрынғы өткен материалды жаңғырту, жаңа мен ескі арасында
тығыз байланыс орнату, тақырып бойынша пемесс курс бойынша алған білімдерді
жүйелеп, жинақтау.
Демек, ағымдағы қайталауда өткен материалды жаңғырту жеткіліксіз. Бұл
қайталаудың міндеті бұрын оқып үйренген материалды ұмытпай, білімді
тиянақтап, өткен материалдарды жүйелеу және тереңдету. Жақсы игеріліп, бір
рет дұрыс жаңғыртылған нәрсенің өзі қайталаусыз есте сақталмайтындығын
үнемі назарда ұстау керек.
Стандартталған тесттердің тапсырмалары ағымдағы қайталау тәсіліне
негізделеді. Бұндай тапсырмаларда себеп-салдарлы байланыстар тізбегіндегі
негізгі буынды табу сияқты сұрақтар болады. Мысалы,
ҮІ-Х ғ.ғ. Қазақстанда түрік жазуымен қатар а) Араб, в) Соғды,
с) Грек, д) Парсы, ё) Қытай ... жазуы қолданылды.
Бос орындарды толтыр
Дешті қыпшақ жері Алтай тауының жағына орналасты. Ғұндар бұл даланы ...
Ғасырларда мекендеді. Олар ...жасалған мекен жайларда өмір сүрді.
Үй тапсырмасы— аралас сабақтың маңызды бөлімдерінің бірі. Ол сабақ
мақсатына жауап беретін, нақты қолдан келетін, оңай және оқушылардың жаңа
дағдыларын ескеретіндей болуы тиіс. Сонымен бірге оқушыларға жаңа және ескі
сабақтарда нені қайталау керекті ескертілігі отырылады.
Мұғалім үйге тапсырманы сабақтың басында немесе соңында бсреді.
Параграфты атай отырып, не нәрсеге назар аудару, не нәрсені есте сақтау;
қандай безендірулерді жауап беруде қолдануға болады, параграф соңындағы
сұрақтар мен тапсырмаларды кім және қалай орындайтындығын түсіндіреді.
Осылайша үй тапсырмасы бүкіл сыныпқа берілген тапсырма ғана емес, ол
сонымен бірге әр оқушыға лайықтап қосымша берілген тапсырма болып шығады.
Ол тапсырмалардың арасында салыстырмалы кесте құрастыру, сұлба; диаграмма,
сөз тізбек түзу, ғылыми-көпшілік және көркем әдебиет негізінде хабарлама
дайындап андатпа жазуды атауға болады. Ұзақ мерзімге созылатын практикалық
тапсырмалар да берілуі мүмкін. Мысалы, макет немесе үлгі жасау, ескерттің,
кеме нобайын жасау, мұрағаттық және статистикалық мәліметтер жинау сияқты.
Бұндай тапсырмалар бағаланып, оқушылардың тарихи танымдағы табыстары атап
өтілуі керек.
Мұғалім осындай әдістемелік жүйе бойынша үй тапсырмасын береді. Онда
сабақ мазмұны тапсырма көлемінің оқушы мүмкіндігіне сай келуі, оқушылардың
және тұтас сыныптың танымдық мүмкіңдігіне байланысты нақты міндет белгілеп,
нұсқау берілуі керек Келесі сабақта үй тапсырмасы оқушылардың басым
бөлігінен сұралуы керек. Үй тапсырмасын үнемі орындамаушылық білім
сапасының төмендігі немесе оның мүлдем болмауын танытады.5
Білімді тексеру, есепке алу және бақылау сабағы
Бақылау сабағы тақырып немесе бөлім бойынша кезендік бақылау жүргізіп
және оқушылар біліміндегі ақаулықтарды анықтау үшін өткізіледі. Бұл жұмыс
тарихи диктант немесе тестілеу, синхронды салыстырмалы кесте құрастыру,
кескін карта толтыру сияқты тәсілдерді құрайды. Бақылау мақсатында мұғалім
түсіндірген немесе сабақ үстінде оқып үйренген материал бойынша жазбаша
сұрау жүргізген тиімді. Оқушыларға жазба жұмысты оқулық мәтінімен
салыстырып, өз қатесін анықтау қызықты болмақ. Мысал келтірейік; 1920-1930
жылдардан біздің ел тақырыбына екі рағат бөлінген. Бірінші сабақта
оқушылардың жартысы тапсырманы жазбаша, ал екінші бөлігі ауызша орындайды.
Екінші сабақта әрекет сипаты өзгереді. Жазбаша тапсырма бірнеше нұсқада
беріліп, Құжатпен жұмыс, тестілеу, кескін картамен жұмыс, ұғымды түсіндіру
сияқты тапсырмаларды құрайды.6
Білімді тексеру және есепке алу сабағы өз міндеттері бойынша бақылау
сабағына жақын. Бұл жерде білімді жинақтау емес, оны анықтау және бағалау
міндеті қойылады. Бұл сабақ тақырып бойынша мұғалімнің кіріспе сезімен
басталады. Жан-жақты әңгімелеу барысында оқушылардың жауабын жолдастары
толықтырып нәрсе түзетіп отырады. Жазбаша жұмысты тексеруде; мұғалім тесті
талдайды немесе тапсырма нұсқаларын белгілеп, үлгілердің жауабын
ойластырады. Жазбаша жұмысты мұғалім кейінгі сабақтарда тексеріп бағалайды
немесе оқушылар бір-бірінің жұмысына пікір айтады.
Егер мұғалім оқушылардың тақырыпты қалай меңгергенін тексергісі келсе,
негізгі сұрақтардан бірнеше тақырыпты жазбаша жауап беру үшін оқушылардың
өздеріне таңдатады. Парталастар бір-бірінен көшірмес үшін оларға әртүрлі
нұсқадағы тапсырма беріледі. Жұмыс барысында оқушылардың қандай мәселелерді
ескермегендігі анықталады. Мұғалім ол олқылықтарды келесі сабақтарда жоюға
тырысады.
Әңгіме және өзара сұрақ. Жан-жақты әңгімелеуді ұйымдастыру кезінде
сұрақтардың мазмұны мен әңгімені жүргізудін, техникасына назар аудару
керек. Бүкіл сыныптағы оқушылардың жұмысқа белсендігін арттыру үшін мұғалім
оларта сұрақ қойып, ойлануға аз ғана уақыт береді. Содан соң оқушының жауап
беруге шақырады. Оқушылардың ес, ойлау және зейін процестерін іске қосу
үшін мұғалім "Қане, еске түсірейік", "Сендер қалай ойлайсыңдар?" "Осылай
деген дұрыс па?" деген сұрақтар, қояды.
Жауаптағы қателерді әңгімелесу барысында мұғалім немесе оқушылардың
өздері түзетіп отырады. Қажет болған жағдайда мұғалім қосымша сұрақтар
қояды. Жоспардың әрбір пункті бойынша мұғалім қорытынды жасайды. Әңгімелесу
сұрақтары мазмұны жағынан қысқа, ғылыми көзқарас тұрғысынан дәл,
дидактикалық тұрғыдан оңай және көрнекті болуы тиіс.7
Әңгімелесу тарихи деректерді салыстыруға, олардың өзара байланысын
анықтауға, басты мазмұнды анықтап, оқушылардың белгілі бір тұжырым жасауына
көмектесуі тиіс. Әңгімелесу оқушылардың ойлауын ынталандырып, оларды алға
қойған міндеттерді шешуге ұмтылдырады. Дайындығы жоғары сыныптарда оқушылар
жинақтауды өз беттерінше жүргізе алады. Ал, дайындығы төмен сыныптарда
мұғалімнің өзі қысқаша қорытынды жасап, баға қояды.
Сабақ барысында оқушылардың өзара сұрақ қою тәсілі де қолданылуы
мүмкін. Ол үшін мұғалім тақырып бойынша сұрақтар мен тапсырмалар түзуге үй
тапсырмасын береді. Сабақ қарсаңыңда ол сұрақтар мен тапсырмалар
тексеріліп, түзетіледі. Сұрақ беруші оқушы оның жауабын өзі білуі тиіс,
әйтпесе жауапты түзетіп бағалай алмайды. Сабақта жақсы дайындалған бір
немесе бірнеше оқушы тақтаға шақырылады (оларға ойлануға біршама уақыт
беріледі). Мұғалім атаған оқушылар кезегімен сұрақ қояды. Сол кезегімен
жауап беріледі. Тақтадағы бір оқушы жауап берсе, екінші оқушы жаңа сұраққа
дайындалып тұрады. Бұндай өзара сұрақ беру жарысын екі оқушының арасында
немесе бүкіл сынып оқушыларын қатыстырып өткізуге болады,
ЖИНАҚТАП ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
Мақсаты түрлері мазмұны. Оқылған материалды қорытып және жинақтауға
мәселелер; тақырыптар, курстың бөлімдері және тұтас курсты қорытып қайталау
үшін жинақтап қайталау сабақтары қызмет етеді. Оның мақсаты - білімді
жүйелеп, оқиғаның тұтас картинасын жасау; оқып танысқан деректермен
процестердің қатынастары мен жаңа балааныстарын ашу; оқушыларға жеке
деректен жинақтауға, маңызын анықтаудан себеп-салдарлы байланыстың мәнін;
ашуға өтуіне көмектесу.
Сабақ мақсатының дұрыс қойылуы қайталаудың базалық мазмұнын анықтап,
негізгі ... жалғасы
Оқушылардың оқу жұмысының көптеген түрлері бар. Олар сабақ, кеңес,
сынақ, семинар және конферен-ция, оқу саяхаттары болып бөлінеді.
Мемлекетгік мектептерде оқытудың негізгі түрі — сынып-сабақ деп аталады.
Бұл жердегі сынып — бірыңғай базалық білім алатын, жастары шамалас, құрамы
тұрақты оқушылар тобы. Ал сабақ — сынып оқушыларының 40-45 минуттан тұратын
оқуы. Бұндай оқудың санын мектептің оқу жоспары, ал мазмұнын мемлекеттік
стаңдарт пен оқу бағдарламасы айқындайды
Практикада тарихты оқыту ортақ, ұқсас белгілері көп сабақтар арқылы
жүргізіледі. Соған сәйкес ғалымдар сабақ типтерін олардың негізгі
мазмұнына, дидактикалық мақсаттарына, өткізу тәсілдеріне, оқыту процесінің
буындарына қарай топтастырады.
Көрнекті әдіскер А. А Ваганнің пікірінше, оқыту процесінде оның негізгі
бөлімдері, қысқаруы немесе кеңеюі, бір немесе бірнеше сабақта іске асуы
мүмкін. Осы жағдайлар практикада ескеріліп, сабақтар барлық құрамды
бөлімдері сақталып немере белгілі бір бөлігі басым болып жүргізілуі мүмкін.
Оқытуда бөлімдердің үйлесуін сабақтың құрылымы деп атайды.
Кейбір топтастыруда сабақты жүргізу әдісі (дәріс-сабақ, пікірталас-
сабақ, кино-сабақ, зертханалық сабақ); оқушылардың әрекеті (жинақтау
сабағы, проблемалық); материал сипаты (жаңа деректі игеру) басшылыққа
алынады. Дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке
жатқызуға болады.
Зерттеудің өзектілігі
Тарихи сабақ түрлерінің өзектілігі мұғалімге алдыңғы курстарда
алған негізгі білімдерін жаңғыртып, тарихтың жаңа курсының негіздеріне
жалпы сипаттама беруі тиіс. Кіріспе сабақтың мазмұнында оқушылардың жаңа
тақырыпты игеруіне көмектесетін мақсаттардың болғаны дұрыс. Қажет болған
жағдайда мұғалім бұл сабақта оқушылардың базалық білімін, негізгі
дағдыларын айқындайды.
Жаңа материалды игеру типіндегі сабақтардың мынадай түрлерін атауға
болады материалды мұғалімнің мазмұндау сабағы; мектеп дәрісі; саяхат сабақ;
киносабақ; оқушылардың хабарламалары мен баяндамаларына арналған сабақ.
Жаңа материалды игеру сабағында оқу әрекетінің бұл түрлері басым болып
келеді және сабақтың едәуір бөлігін қамтиды. Ал бекіту, қайталау, оқушылар
білімін тексеруге аз уақыт, аз көлем бөлінеді.1 осы жағдайлардың барлығы
тарихи сабақтың түрлерін танып білуде осы жұмыстың өзекті мәселесі болып
табылады.
АРАЛАС САБАҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ БӨЛІМДЕРІ
Оқушылардың білімімең дағдыларын тексеру. Аралас сабақта оқу
процесінің барлық негізгі бөлімдері қамтылатын болғандықтан оның құрама
депте атайды Мұндай сабақ алдыңғы сабақтағы білім мен дағдылардың бүгінгі
сабақ мазмұнымен байланыстарын., тексеру және есепке алу; жаңа материалды
игеруге өту; алдыңғы сабақта өтілгенді қайталап жаңа сабақты оқып-үйрену
және бекіту сияқты бөлімдерді қамтиды.
Ұйымдастыру кезеңінің кейін білім мен дағдыларды тексеру, жүзеге
асырылады, Бұл оқушының сабақта оқытатын материалды игеру, үй тапсырмасын
орындау әрекетін ұйымдастыратын мұғалімнің жұмысы. Ол ауызша, жазбаша және
ауызша-жазбаша болады.
Білімді тексеру мынадай талаптардан тұрады:
1) сұрақты негіздеу (өткен білімдерсіз алға жылжу мүмкін емес);
2) барлық оқушыларды жұмысқа жұмылдыру;
3) оқушылардың ерекшеліктерін ескеріп, тексеруді жекелей жүргізу;
4) тексеру мазмұнының жаңа сабақпен байланысы;
5) сабақ барысында тексеру кезеңін айқындау;
6) білімді бағалауды негіздеу (таным дамуының табысты болуы үшін не
істеу керек).
Сұрақ жағдайында көп уақыт алатын тәсілдерден бас тарту керек. Мысалы,
бір оқушыға көптеген сұрақ қойып, әңгімені созу, оқушының ұзақ-сонар
әңгімесі, тақтаға ұзақ, көлемді мәтін, кесте түсіру өзін ақтамайды.2
Сабақ басындағы сұрақ оқушыларды жаңа материалды игеруге дайындап,
алдыңғы сабақ тақырыбындағы сұрақтар мен тапсырмалардың мазмұнын қамтуы
тиіс. Сұрақ әлдебір мәселенің дамуы сияқты тақырыптық сипатта болғаны жөн.
Мұғалім тексеру үшін мазмұны жағынан маңызды, игерілуі жағынан күрделі
материалды таңдайды. Негізгі сұраққа онымен іштей байланыстағы қосымша
сұрақтарды тіркейді. Сұрақтың құрылымы қарапайым және дәл, балаларға
түсінікті болуы тиіс.
Тәжірибелі мұғалім сабағын сыныпта мынадай сұрақ қоюдан бастайды;
Қандай тақырыпты өттік? Алдыңғы тақырыпта не туралы сөз болды? Материал
мазмұныңдағы ең бастысы не? Одан әрі мұғалім басқа сұрақтарға ауысады.
Бірақ қай кезде де сұрақ қоюдың мақсаты тек қана білімді есепке алып,
түзету емес, сонымен бірге оны дамыту, байыту және оқушылардың танымдық,
қабілетін дамыту екендігін естен шығармау керек. Оқушы жауабы мен
тапсырманы орындауының сапасы мұғалімнің қоятын талабына байланысты.
Мысалы, жауапты қысқа, толық, қисынды етіп беру, жазуды дәптерге ұқыпты,
грамматикалық қателерсіз түсіру; әңгімелеуді оқулықтағы құжаттарға,
иллюстрацияларға сүйеніп баяндау.
Сұрақ кезінде оқушылар сыныптастарының жауаптарына пікір айтады. Ауызша
жауапқа пікір айтуға қойылатын талаптардың жаднамасы мынадай:
Деректер, қорытындылар, оқиғаларды бөліктерге бөлудің дұрыстағы және
толықтығы.
Мазмұндаудың бірізділігі және дәлелділігі.
Жаңа тарихи терминдерді қолдануы және түсіндіруі.
Карта, хронология, сандық мәліметтерді қолдануы.
Жауаптағы сөз қолдану қателері (қайталау, ұзақтық, масыл
сөздерді қолдану, тіл жұтаңдығы).
Жауаптың дұрыс жақтарын бағалаудан бастап, кемшіліктерін
тізумен аяқта.
Төменгі сынып оқушылары мұғалім әңгімесі мен оқулық мәтінін ұштастыруды
қажет ететін күрделі сұрақтардың бәріне бірдей жауап бере алмауы мүмкін.
Сондықтан оларды оқулық мазмұнына сай сұрақтарға жауап беруге үйрету керек.
Ол үшін оқушыларға қайтарар жауабының жоспарын түзуге көмектесеміз. Ол
көмек мынадай болады. Не туралы айтпақшысың? Әңгімені неден бастайсың? Одан
әрі қандай деректі айтасың? Әңгіме немен аяқталды? Қандай қорытынды жасауға
болады? Оны оқулықтан оқып бер.
Әңгіме оқушының ауызекі сөзін дамытып, білімді ауызша мазмұндау
тәсілдерін қолдану дағдысын қалыптастырады (конспектілеу немесе түсіндірме
мазмұндау, жалпы әңгіме және т.б.) Төменгі және орта буын сыныптарда
тізбектей әңгімеленеді де оқушылар тарихи себеп шарттардың байланысын жақсы
аңғара алады және өткен оқиғаға деген өзінің қатынасы қалыптасады. Олар
тарихи материалдарды талдау, жинақтау, өзі ұсынған тұжырымды дәлелдеу
арқылы тарихи жүйеде ойлауға үйренеді. Оқушылар өз жауабын оқулық
мазмұнымен салыстыру арқылы жіберген қателіктерін аңғарады.
Сұрақ көлемі шағын жазбаша және жазбаша – кескіндемелік тапсырмаларды
орындауды да қамтиды. Орта буын сыныптарда мынадай тапсырмалар қамтылуы
мүмкін; маңызды оқиғалардың күнтізбесін жасау, параграф мәтініне сұрақтар
ойластыру; терминдер және ұғымдарды анықтамасымен көшіріп жазу; жоспар
түзу; еңбек құралы мен қару-жарақтың суретін салу; кесте толтыру, тарихи
тұлғаның портреттік бейнесін жасау; нысанды картадан көрсету.
Жоғары сыныптарда тапсырмалар күрделене түседі. Оқушылар қисықтың
сұлбаны құрастырып, күрделі жоспар түзеді; ұғымдарға жазбаша анықтама
береді; партия, қозғалыс, тарихи тұлғаларға сипаттама береді; түрлі
кестелер толтырады. Сұрау кезінде жаңаны игеру, деректі түсіндіру, оқиғаны
мазмұндауда теориялық білім тұрақты түрде қолданылуы тиіс. Бұл білімдер
одан әрі нақтыланып және байи түседі.
Оқушылардың тарихқа қызығушылынып дамытуда олардың алған білімдерін
бағалаудың маңызы зор. Ол үшін түрлі тәсілдер бар. Мысалы, жауап берер
алдында материалдың оқулық бойынша
қайталау; көрсетілген жұмыс тәсілі, үлгісі бойынша тапсырманы
жазбаша орындау, сыныпта үйде дайындалған жоспар бойынша әңгімелесу.
Жаңа материалды оқуға өту кезең дидактикалық тұрғыдан , алғанда өте
маңызды. Мұғалім жаңаны оқуға оқушылардың зейінін аударады, белгісізді
тануға деген қажетті психологиялық көңіл күй қалыптастырады. Мұғалім бұл
кезеңде сабақ тақырыбын хабарлап, оның алдыңғы сабақпен байланысын атап
көрсетіп, қажет болған жағдайда негізгі ұйымдар мен түсініктерді
қайталайды. Сосын барып; жаңа материалды оқып үйренудің міндеттерін
белгілеп, танымдық сұрақтар мен тапсырмалар қояды. Олардың арасында өзекті
мәселелік сипаттағы тапсырмалар болуы мүмкін.
Жаңа материалды оқып үйрену. Сабақтың негізгі бөлігін мұғалімнің,
әңгімесі құрайды. Егер мұғалім әңгімесіне басты орын берілсе, басқа
жұмыстың бәрі де соған бағындырылады. Әңгіме оқушылардың жастық,
психологиялық ерекшеліктерін ескеріп құрылады. Төменгі сынып оқушылары бір
нәрсеге зейінін ұзақ бағыттай алмайтындықтан, олардың зейінін бағыттап
отыру үшін әрекет түрін ауыстырып отаруға тура келеді.3
Осы жағдайларды ескере келе жаңаны оқып үйренудің мазмұны тек
материалды мұғалімнің баяндауы емес, сонымен бірге оқушылардың белсенді
әрекетінен де құралатындығын аңғарамыз. Олар безендіру мен оқу картиналарын
талдау, оқытудың техникалық құралдарын қолдану, оқулықты оқу және ондағы
оқу картинасы, құжаттарды талдау арқылы білім алады.
Жаңаны ауызша түсіндіргенде немесе оқулықтан оқығаңда оқушылар көп
аспектілі мазмұннан бұрын бір желілі материалды жақсы игеретіндігі белгілі.
Мұғалім оқулықтың мазмұнына түзету жасай отырып, барынша маңызды, күрделі
бөлігін басты деректер, жарқын да бейнелі мәселелермен толықтырып
түсіндіреді. Оқулық мазмұнын игеруге Жеңіл тұстарын мұғалім оқушылардың
үйде өз беттерінше оқуына қалдырады. Басты назар күрделі теориялық
материалға, базалық білімге аударылады.
Бекіту деп сабақта етілген материалды екінші қайтара жаңғыртып, ой
елегінен өткізуді айтамыз. Бекіту мақсаты — сабақта өтілген материалды есте
сақтап, жаңа мен бұрынғы білімді байланыстырып, оқушылардың зейінін ұштап,
сонымен бірге жаңа білімдерді игеруін тексеру.4
Сабақтағы бастапқы бекітудің, орны оқып - үйренетін материалдың
сипатына байланысты. Мысалы, жарқын, көтеріңкі сезімдегі мазмұнды бекіту
тәсілін қолдану үшін үзуге болмайды. Бірақ материал дербес, қисындық
жағынан тұтас бөліктерге бөлініп, үлкен теориялық жүк арқалап тұрса,
кезеңдер бойынша бекіту қажет.
Базалық білімді бекіту мұғалім түсіндіруінен соң бірден басталады. Бұл
кезде өзінің дерексіздігімен тез ұмытылатын түйінді оқиғалар; тарихи
оқиғалардың сабақтастығы; олардың мазмұны, географиялық атаулар, даталар
мен есімдер қайталанады. Әңгімелесудің сұрақтары қысқа, нақты жауап беруді
талап ететіндей әрі шағын болуы тиіс. Жоғары сыныптарда мұндай сипаттағы
бекітуді мұғалім немесе оқушы жасайтын қорытынды тұжырым немесе мұғалімнің
түйінді сөзі алмастырады.
Ағымдағы қайталау. Түсіндіру барысында мұғалім ағымдағы қайталау
жүргізеді. Ол бұрынғы өткен материалды жаңғырту, жаңа мен ескі арасында
тығыз байланыс орнату, тақырып бойынша пемесс курс бойынша алған білімдерді
жүйелеп, жинақтау.
Демек, ағымдағы қайталауда өткен материалды жаңғырту жеткіліксіз. Бұл
қайталаудың міндеті бұрын оқып үйренген материалды ұмытпай, білімді
тиянақтап, өткен материалдарды жүйелеу және тереңдету. Жақсы игеріліп, бір
рет дұрыс жаңғыртылған нәрсенің өзі қайталаусыз есте сақталмайтындығын
үнемі назарда ұстау керек.
Стандартталған тесттердің тапсырмалары ағымдағы қайталау тәсіліне
негізделеді. Бұндай тапсырмаларда себеп-салдарлы байланыстар тізбегіндегі
негізгі буынды табу сияқты сұрақтар болады. Мысалы,
ҮІ-Х ғ.ғ. Қазақстанда түрік жазуымен қатар а) Араб, в) Соғды,
с) Грек, д) Парсы, ё) Қытай ... жазуы қолданылды.
Бос орындарды толтыр
Дешті қыпшақ жері Алтай тауының жағына орналасты. Ғұндар бұл даланы ...
Ғасырларда мекендеді. Олар ...жасалған мекен жайларда өмір сүрді.
Үй тапсырмасы— аралас сабақтың маңызды бөлімдерінің бірі. Ол сабақ
мақсатына жауап беретін, нақты қолдан келетін, оңай және оқушылардың жаңа
дағдыларын ескеретіндей болуы тиіс. Сонымен бірге оқушыларға жаңа және ескі
сабақтарда нені қайталау керекті ескертілігі отырылады.
Мұғалім үйге тапсырманы сабақтың басында немесе соңында бсреді.
Параграфты атай отырып, не нәрсеге назар аудару, не нәрсені есте сақтау;
қандай безендірулерді жауап беруде қолдануға болады, параграф соңындағы
сұрақтар мен тапсырмаларды кім және қалай орындайтындығын түсіндіреді.
Осылайша үй тапсырмасы бүкіл сыныпқа берілген тапсырма ғана емес, ол
сонымен бірге әр оқушыға лайықтап қосымша берілген тапсырма болып шығады.
Ол тапсырмалардың арасында салыстырмалы кесте құрастыру, сұлба; диаграмма,
сөз тізбек түзу, ғылыми-көпшілік және көркем әдебиет негізінде хабарлама
дайындап андатпа жазуды атауға болады. Ұзақ мерзімге созылатын практикалық
тапсырмалар да берілуі мүмкін. Мысалы, макет немесе үлгі жасау, ескерттің,
кеме нобайын жасау, мұрағаттық және статистикалық мәліметтер жинау сияқты.
Бұндай тапсырмалар бағаланып, оқушылардың тарихи танымдағы табыстары атап
өтілуі керек.
Мұғалім осындай әдістемелік жүйе бойынша үй тапсырмасын береді. Онда
сабақ мазмұны тапсырма көлемінің оқушы мүмкіндігіне сай келуі, оқушылардың
және тұтас сыныптың танымдық мүмкіңдігіне байланысты нақты міндет белгілеп,
нұсқау берілуі керек Келесі сабақта үй тапсырмасы оқушылардың басым
бөлігінен сұралуы керек. Үй тапсырмасын үнемі орындамаушылық білім
сапасының төмендігі немесе оның мүлдем болмауын танытады.5
Білімді тексеру, есепке алу және бақылау сабағы
Бақылау сабағы тақырып немесе бөлім бойынша кезендік бақылау жүргізіп
және оқушылар біліміндегі ақаулықтарды анықтау үшін өткізіледі. Бұл жұмыс
тарихи диктант немесе тестілеу, синхронды салыстырмалы кесте құрастыру,
кескін карта толтыру сияқты тәсілдерді құрайды. Бақылау мақсатында мұғалім
түсіндірген немесе сабақ үстінде оқып үйренген материал бойынша жазбаша
сұрау жүргізген тиімді. Оқушыларға жазба жұмысты оқулық мәтінімен
салыстырып, өз қатесін анықтау қызықты болмақ. Мысал келтірейік; 1920-1930
жылдардан біздің ел тақырыбына екі рағат бөлінген. Бірінші сабақта
оқушылардың жартысы тапсырманы жазбаша, ал екінші бөлігі ауызша орындайды.
Екінші сабақта әрекет сипаты өзгереді. Жазбаша тапсырма бірнеше нұсқада
беріліп, Құжатпен жұмыс, тестілеу, кескін картамен жұмыс, ұғымды түсіндіру
сияқты тапсырмаларды құрайды.6
Білімді тексеру және есепке алу сабағы өз міндеттері бойынша бақылау
сабағына жақын. Бұл жерде білімді жинақтау емес, оны анықтау және бағалау
міндеті қойылады. Бұл сабақ тақырып бойынша мұғалімнің кіріспе сезімен
басталады. Жан-жақты әңгімелеу барысында оқушылардың жауабын жолдастары
толықтырып нәрсе түзетіп отырады. Жазбаша жұмысты тексеруде; мұғалім тесті
талдайды немесе тапсырма нұсқаларын белгілеп, үлгілердің жауабын
ойластырады. Жазбаша жұмысты мұғалім кейінгі сабақтарда тексеріп бағалайды
немесе оқушылар бір-бірінің жұмысына пікір айтады.
Егер мұғалім оқушылардың тақырыпты қалай меңгергенін тексергісі келсе,
негізгі сұрақтардан бірнеше тақырыпты жазбаша жауап беру үшін оқушылардың
өздеріне таңдатады. Парталастар бір-бірінен көшірмес үшін оларға әртүрлі
нұсқадағы тапсырма беріледі. Жұмыс барысында оқушылардың қандай мәселелерді
ескермегендігі анықталады. Мұғалім ол олқылықтарды келесі сабақтарда жоюға
тырысады.
Әңгіме және өзара сұрақ. Жан-жақты әңгімелеуді ұйымдастыру кезінде
сұрақтардың мазмұны мен әңгімені жүргізудін, техникасына назар аудару
керек. Бүкіл сыныптағы оқушылардың жұмысқа белсендігін арттыру үшін мұғалім
оларта сұрақ қойып, ойлануға аз ғана уақыт береді. Содан соң оқушының жауап
беруге шақырады. Оқушылардың ес, ойлау және зейін процестерін іске қосу
үшін мұғалім "Қане, еске түсірейік", "Сендер қалай ойлайсыңдар?" "Осылай
деген дұрыс па?" деген сұрақтар, қояды.
Жауаптағы қателерді әңгімелесу барысында мұғалім немесе оқушылардың
өздері түзетіп отырады. Қажет болған жағдайда мұғалім қосымша сұрақтар
қояды. Жоспардың әрбір пункті бойынша мұғалім қорытынды жасайды. Әңгімелесу
сұрақтары мазмұны жағынан қысқа, ғылыми көзқарас тұрғысынан дәл,
дидактикалық тұрғыдан оңай және көрнекті болуы тиіс.7
Әңгімелесу тарихи деректерді салыстыруға, олардың өзара байланысын
анықтауға, басты мазмұнды анықтап, оқушылардың белгілі бір тұжырым жасауына
көмектесуі тиіс. Әңгімелесу оқушылардың ойлауын ынталандырып, оларды алға
қойған міндеттерді шешуге ұмтылдырады. Дайындығы жоғары сыныптарда оқушылар
жинақтауды өз беттерінше жүргізе алады. Ал, дайындығы төмен сыныптарда
мұғалімнің өзі қысқаша қорытынды жасап, баға қояды.
Сабақ барысында оқушылардың өзара сұрақ қою тәсілі де қолданылуы
мүмкін. Ол үшін мұғалім тақырып бойынша сұрақтар мен тапсырмалар түзуге үй
тапсырмасын береді. Сабақ қарсаңыңда ол сұрақтар мен тапсырмалар
тексеріліп, түзетіледі. Сұрақ беруші оқушы оның жауабын өзі білуі тиіс,
әйтпесе жауапты түзетіп бағалай алмайды. Сабақта жақсы дайындалған бір
немесе бірнеше оқушы тақтаға шақырылады (оларға ойлануға біршама уақыт
беріледі). Мұғалім атаған оқушылар кезегімен сұрақ қояды. Сол кезегімен
жауап беріледі. Тақтадағы бір оқушы жауап берсе, екінші оқушы жаңа сұраққа
дайындалып тұрады. Бұндай өзара сұрақ беру жарысын екі оқушының арасында
немесе бүкіл сынып оқушыларын қатыстырып өткізуге болады,
ЖИНАҚТАП ҚАЙТАЛАУ САБАҒЫ
Мақсаты түрлері мазмұны. Оқылған материалды қорытып және жинақтауға
мәселелер; тақырыптар, курстың бөлімдері және тұтас курсты қорытып қайталау
үшін жинақтап қайталау сабақтары қызмет етеді. Оның мақсаты - білімді
жүйелеп, оқиғаның тұтас картинасын жасау; оқып танысқан деректермен
процестердің қатынастары мен жаңа балааныстарын ашу; оқушыларға жеке
деректен жинақтауға, маңызын анықтаудан себеп-салдарлы байланыстың мәнін;
ашуға өтуіне көмектесу.
Сабақ мақсатының дұрыс қойылуы қайталаудың базалық мазмұнын анықтап,
негізгі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz