Тәрбие басы тал бесік

1 Мектептегі ұстаздарының бақылауынан босаған оқушылар
2 Ауылды жер мен қалалы жердің қыздарының тәрбиесі
3

Мектептегі ұстаздарының бақылауынан босаған оқушылар, әсіресе өтпелі кезеңдегі жеткіншектер әр нәрсеге еліктеп, ертерек есеюді армандайды. Өздерінен үлкен топтарға қосылып, өмірлерінде алғаш рет сырадан, арақтан ауыз тиіп, темекіні қолдарына ұстайды. Ағзаларының уланғанын есеюдің белгісіне санап, өз топтарына тартыла қоймаған қатарластарына немесе өздерінен кішілерге әлімжеттік жасап, арнайы ереже бекітеді. Бұлардың киім киісі де өзгереді. Жетіліп келе жатқан жас қатарынан қалғысы келмей, ата-ананың қалтасына салмақ салады. Бағасы жоғары ұялы телефон, достарымен үздіксіз сөйлесіп отыру үшін байланыс бірліктері, ұсақ-түйегіне жұмсайтын ақшасы бәрі-бәрі қамтылуы тиіс деп ойлайды. Айтқаны орындала қоймаған жағдайда мінез көрсетіп, әке-шешесінің «кемшілігін» бетіне басады. Әсіресе, бұл ата–ананың ажырасқан жағдайда немесе екінші некеде көп кездеседі. Әкесінің немесе шешесінің қасынан бөтен адамды көру бала үшін қызғаныш туғызып, жек көрушілік сезімі өрши түседі. Баласына ақыл айтып тоқтатуды жөн деп санамаған жауапты адам мұндайда көбіне үндемей қалуды дұрыс көреді. Осы үндемей қалу балаға үлкен сенімділік тудырып, меніңкі оң екен деген пікір қалыптастырады. Бала тәрбиесінің ауытқып, басқа арнаға түсуіне негізгі себепші ата-ананың өзі. Перзентінің алғашқы қате түсінігіне тоқтау салып үлгере алмаған үлкендер, ендігі тәрбиеге де тым кеш қалғанын уақыт өте келе түсініп, бармағын шайнайды.
Жазғытұрым басталған үш айлық демалыста ойы мен санасы есейе түкен жеткіншек от басылық дұрыс тәрбиеге кемістеу болып өскеннен кейін қылмысқа ұрынуға бейім тұрады. Оларда еліктеу күші басым. Жұмыстағы ата-ана баласының үйде қалғанын ғана біледі, іші пысқан өскіннің немен шұғылданып жүргенінен бейхабар болып шығады.

1. « Қазақстан мектебі» № 3 1983 ж
2.Ә. Н. Нысанбаев « Адамзат ақыл –ойдың қазынасы» Алматы -2005ж .